Birey, toplumlar› oluflturan ve kendine özgü ay›r›c› özellikleri olan fert, insand›r.
Toplumdaki bireyler birbirlerine benzeyebilir. Ancak her bireyin farkl›
özellikleri de vard›r.
Görünür, somut özellik olarak tan›mlanan fiziksel özelliklerle beceri ve yetenekler insanlar› birbirinden ay›r›r.
Örne¤in, s›n›f bir topluluktur. S›n›ftaki ö¤renciler de o toplulu¤u oluflturan
bireylerdir. Baz› ö¤renciler uzun boylu, sar›
saçl›, mavi gözlüdür. Baz› ö¤renciler ise k›sa boylu, k›z›l saçl›, kahverengi gözlüdür.
Bunlar fiziksel özelliklerdeki farkl›l›klard›r.
S›n›ftaki ö¤rencilerden baz›lar›n›n güzel resim yapmas›, baz›lar›n›n güzel flark›
söylemesi de sahip oldu¤umuz yetenek ve becerilerin farkl› olmas›na örnektir.
‹nsanlar, ortak fiziksel özelliklere sahiptir. Gözümüz, kula¤›m›z, ellerimiz, ayaklar›m›z ortak fiziksel
özelliklerimizdendir. Bireysel özelliklerimiz gibi ortak fiziksel özelliklerimiz aç›s›ndan da bir k›sm›m›z farkl› olabilir. Daha az rastlanan bu farkl›l›klar› gösteren insanlara engelli diyoruz. Bu demektir ki engelliler yaln›zca ortak fiziksel özelliklerden bir k›sm› ile ilgili s›n›rl›l›klar› olan insanlard›r.
Bireysel farkl›l›klar bireyleri eflsiz ve özel k›lar. Toplumdaki bireyler, bireysel farkl›l›klara sayg› duymal›d›rlar.
Bireyler aras›nda farkl›l›klar›n yan›nda benzerlikler de vard›r. Örne¤in; beslenme, bar›nma, sevgi, sayg› duyma insanlar›n temel ihtiyaçlar›d›r. Temel ihtiyaçlar da tüm bireylerin ortak ihtiyaçlar›ndand›r.
Bütün farkl›l›k ve benzerliklerimizle bir toplumun parças›y›z.
Bireysel Farkl›l›klar
Bunlar› Biliyor musunuz?
• Birbirleriyle t›pat›p ayn› fiziksel özellikleri olan tek yumurta ikizlerinin bile farkl›l›klar› vard›r.
• ‹nsanlar› birbirinden farkl› yapan özelliklerden biri de parmak izidir.
Unutmayal›m!
Farkl›l›klar›m›z ve
benzerliklerimizle hepimiz insan›z.
☞
Duygu, belirli bir nesne, olay veya bireylerin, iç dünyam›zda uyand›rd›¤›
izlenimdir. Korku, üzüntü, flaflk›nl›k, mutluluk duygulardan baz›lar›d›r.
Düflünce ise düflünme sonucunda var›lan, düflünme ürünü olan görüfltür.
Duygular›m›z, düflüncelerimizi etkiler.
Olumlu düflüncelerimiz oldu¤unda duygular›m›z da olumlu olur (Mutluluk, sevinç olumlu duygulard›r.).
Örne¤in, Elif’in matematik s›nav› çok iyi geçmifl. S›navda baflar›l› oldu¤unu
düflünerek mutlu olmufl.
Duygular da düflüncelerimizi etkiler.
Mutlu oldu¤umuzda bizi her zaman k›zd›ran olay ya da davran›fllara k›zmay›z.
Örne¤in, Damla okul servisi geç kal›nca sinirlenir. Fakat bugün o kadar mutludur ki servis geç kald›¤›nda “Trafi¤e tak›lm›flt›r.”
diyerek sakince beklemeye devam eder.
Gün boyunca farkl› durumlar, olaylar ve insanlarla karfl›lafl›r›z.
Bu yüzden duygu ve düflüncelerimiz de de¤iflir.
Örne¤in, arkadafl›m›z hediye
verdi¤inde mutlu oluruz. Beklemedi¤imiz olaylar karfl›s›nda flafl›rabiliriz.
Ö¤retmenimiz bize k›zd›¤›nda üzülürüz.
Duygu ve düflünceleri ifade etmek insanlar›n en do¤al ihtiyac›d›r. Duygu ve düflünceleri
ifade etmenin birçok yolu vard›r. Sa¤l›kl›
iletiflim kurmak için duygu ve düflünceleri aç›kl›kla ve olumlu bir dille ifade etmek gerekir. Örne¤in, “Seninle
arkadafll›k etti¤im için çok mutluyum.”
Duygu ve Düflünceler
☺
Bireyler toplum içinde yaflarlar. Toplum içinde yaflaman›n gereklerinden biri de
“sayg›”d›r.
‹nsanlar duygu ve düflüncelerini söyleme hakk›na sahiptirler. Di¤er insanlar da
baflkalar›n›n duygu ve düflüncelerine sayg›
göstermelidirler.
Toplumdaki tüm insanlar ayn› duyguyu yaflay›p ayn› düflüncede olmayabilirler. Duygu ve düflüncelerdeki bu farkl›l›klar› kabullenmek, sayg› duymakt›r.
“Bu davran›fl›ndan dolay› sana biraz k›zg›n›m.”
Olumsuz duygular› ifade ederken karfl›m›zdaki insanlar› k›rmamaya özen göstermeliyiz.
Duygu ve Düflüncelere Sayg›
Atalar›m›z Ne Demifller?
• Öfke ile kalkan zararla oturur.
‹nsanlar duygu ve düflüncelerini ifade etmek için fliir yazma, resim yapma veya günlük tutma gibi etkinlikler de yaparlar.
!
Duygu ve düflüncelere sayg› için,
• ‹nsanlar› duygu ve düflünceleri yüzünden d›fllamamal›, alay etmemeli, yarg›lamamal›,
• Birisi duygu ve düflüncesini ifade ederken sonuna kadar dinlenmeli,
• ‹nsanlar duygular›n› söylerken kendimizi onlar›n yerine koymal›y›z.
‹nsanlar yaflamlar›n› etkileyen önemli olaylar› zaman belirterek s›ralam›fllard›r.
Buna kronoloji denir. Kronoloji bir çeflit zaman dizinidir.
S›n›flar›m›zdaki “tarih fleridi” buna örnektir. Dünyadaki tüm toplumlar› etkileyen olaylar zaman s›ras›na göre belirtilmifltir.
Kronoloji bireysel olarak da kullan›l›r.
Örne¤in, büyüklerimizin ifl baflvurular› için haz›rlad›klar› öz geçmifl bu amaca hizmet eder.
Öz geçmifllerde do¤um tarihi, kiflisel bilgiler ve tarih s›ras›na göre yap›lan ifller yer al›r.
Kronoloji
Atatürk’ün yaflam›ndaki olaylar›n kronolojik s›ralamas› da onun hayat›n› ö¤renmekte kolayl›k sa¤lar.
1881 Selanik’te do¤du.
1893 Askerî Rüfltiye’ye bafllad›.
1899 Harp Okuluna bafllad›.
1905 Kurmay yüzbafl› olarak Harp Akademisinden mezun oldu.
1911 Trablusgarp Savafl›’na kat›ld›. Binbafl›l›¤a yükseldi.
1916 Tu¤generalli¤e yükseldi. XVI. Kolordu Komutanl›¤›na atand›.
1917 II. Ordu Komutanl›¤›na atand›.
1918 Y›ld›r›m Ordular› Grup Komutanl›¤›na atand›.
1919 Samsun’a ayak bast›.
1920 Türkiye Büyük Millet Meclisinin aç›l›fl›.
1921 Baflkomutanl›¤a getirildi.
1921 “Gazi”lik san› ve mareflallik rütbesi verildi.
1923 Cumhuriyet ilan edildi ve Mustafa Kemal ilk cumhurbaflkan›
seçildi.
1934 Atatürk soyad›n›n verilmesine iliflkin yasa kabul edildi.
1938 Mustafa Kemal Atatürk Dolmabahçe Saray›’nda vefat etti.
TAR‹H ÖNCES‹ VE TAR‹H DEV‹RLER‹
M.Ö. M.S.
TAR‹H ÖNCES‹
DEV‹RLER T A R ‹ H D E V ‹ R L E R ‹
‹LK ÇA⁄
ORTA ÇA⁄
YEN‹
ÇA⁄
YAKIN ÇA⁄
MADEN DEVR‹
TAfi DEVR‹
Cilâl› Tafl Devri Yontma Tafl Devri
Demir Devri Tunç Devri Bak›r Devri
1789Frans›zDevrimi
1453‹stanbul’un Fethi
375
Hz. ‹sa’n›nDo¤umu
3200Yaz›n›nbulunmas› KavimlerGöçü
0 Milât
Bizler de yaflam›m›zdaki önemli olaylar› tarih belirterek kronolojik s›ralama yapabiliriz.
Özge böyle bir çal›flma yapm›fl. Çal›flmas›n› inceleyelim.
10.09.1996 Do¤um y›l›m.
Koroya seçildim.
4. s›n›fa gitmeye bafllad›m.
16.09.2005
20.03.2003
Okula bafllad›m.
17.09.2002
Kardeflim Arda do¤du.
01.01.2001
Krefle bafllad›m.
16.09.2000
Resim
bulamazsan›z kendiniz yapabilirsiniz.
Bu çal›flma için flunlar› yapt›m:
1. Do¤umumdan bugüne kadar yaflam›mdaki önemli olaylar› listeledim.
2. Büyüklerimden yard›m ald›m.
3. Resimler buldum.
4. Olaylar› tarih s›ras›na göre s›ralad›m.
‹nsanlar toplum içinde yaflarlar.
Toplumda yaflaman›n gere¤i olarak çeflitli dernek, vak›f ve kurumlarla iletiflim hâlinde olurlar. Bu tür yerlere girifllerde kolayl›k sa¤lanmas› için üyelere kimlik belgeleri verilir.
Kimlik belgesi, kurumlar›n bir kifli hakk›nda bilinmesi gereken bilgileri içeren belgedir. Toplumda insanlar›n ay›rt
edilebilmesi için kendi adlar›na
düzenlenmifl kimlikleri vard›r. Bunlardan baz›lar› spor kulübü kart›, ö¤renci kimlik kart›, kütüphaneye girifl kart›d›r. Kimlik
belgelerinin en önemlisi nüfus cüzdan›d›r. Nüfus cüzdan›, kiflinin Türkiye
Cumhuriyeti vatandafl› oldu¤unu kan›tlayan resmî belgedir. Nüfus cüzdan›n›n flekli ve içeri¤i ‹ç ‹flleri Bakanl›¤› taraf›ndan
belirlenmektedir.
Nüfus cüzdan›nda 15 yafl›ndan büyük insanlar›n foto¤raf› bulunur. Foto¤raf her 10 y›lda bir defa de¤ifltirilir.
Kimlik Belgemiz
T.C. M.E.B.
ATATÜRK ‹LKÖ⁄RET‹M OKULU Ö⁄RENC‹ K‹ML‹K KARTI Ad›: Ersin
Soyad›: AKAN Numaras›: 691 S›n›f›: 4-A
Ö¤retmeni: Fatma BOZKURT
2005-2006 E¤itim-Ö¤retim
Y›l›
GEÇ‹C‹ G‹R‹fi KARTI
TRT K‹ML‹⁄‹ YER‹NE KULLANILAMAZ
ADI:Ersin SOYADI:AKAN
KART NO:00158 BÖLÜMÜ:Ç. KOROSU
Kimlikler aras›ndaki
kar›fl›kl›¤› önlemek için kullan›l›r.
Ba¤›ms›zl›¤›m›z›n sembolüdür.
On befl yafl›na gelen her bireyin foto¤raf›
bulunur.
Türk vatandafl›
oldu¤umuzu gösterir.
Vatandafllar›n devlet daireleri ile olan iliflkilerde kolayl›k sa¤lamak ve
kar›fl›kl›klar› önlemek için verilir.
Acil durumlarda kana ihtiyaç duyuldu¤unda k›sa sürede kan grubunun bilinmesine yarar.
Nerede nüfusa kay›tl›
oldu¤umuzu gösterir.
Evlenen bireyler, efllerinin soyadlar›n›
alabilirler. Bu bölüme
evlenmeden önceki soyad› yaz›l›r.
Nüfus idaresinde kimli¤i veren yetkilinin imza ve mühürleridir.
Kiflinin evli ya da bekâr oldu¤unu gösterir.
Bireyleri tan›mlayan bilgilerdir.
Tan›mlar› verilen kavramlar› ilgili kutulara yazarak bulmacay› çözünüz.
11..Do¤umla ölüm aras›nda yaflanan süre, hayat.
2
2.. Bizi bir kifli ya da varl›¤a karfl›
dikkatli, özenli, ölçülü davranmaya yönelten duygu.
3
3.. Toplumlar› oluflturan en küçük birim.
4
4.. ‹nsanlar›n, yaflamlar›n› etkileyen önemli olaylar› zaman belirterek s›ralamas›.
5
5..Kiflinin kim oldu¤unu tan›tan belge.
6
6.. Belirli olay, durum ya da kiflilerin iç dünyam›zda uyand›rd›¤› sevgi, mutluluk, k›zg›nl›k gibi hisler.
77.. Düflünme sonucunda var›lan görüfl.
8
8.. Bir fleyi anlay›flla karfl›lamak, karfl›m›zdaki kiflinin yaflam biçimine sayg›
göstermek.
E¤lenerek Ö¤renelim - 1
2
5
8
1
4
6
7 3
☺
Afla¤›daki ifadelerden do¤ru olanlar›n bafl›na D, yanl›fl olanlar›n bafl›na Y harfi yaz›n›z.
Bireyleri toplumlar oluflturur.
‹nsanlar aras›ndaki benzerlikler do¤al de¤ildir.
Farkl›l›klara karfl› sayg›l› olunmal›d›r.
Duygular düflüncelerimizi etkiler.
‹nsanlar›n düflünceleri farkl› durumlarda de¤iflir.
Hoflgörülü olmak, bir fleyi anlay›flla karfl›lamakt›r.
Düflüncelerle alay edilebilir.
Kronoloji bir çeflit zaman dizinidir.
Öz geçmifllerde kan grubu belirtilir.
Tarih fleridinde toplumlar›n özel günleri belirtilir.
Kronoloji 8 yafl›n üzerindeki bireyler için yap›l›r.
Nüfus cüzdan› bir kimlik belgesidir.
Nüfus cüzdan›na 18 yafl›ndan sonra foto¤raf konulur.
‹ç ‹flleri Bakanl›¤› nüfus cüzdan›n›n fleklini, içeri¤ini belirler.
Nüfus cüzdan›, Türk vatandafl› oldu¤umuzu gösterir.
Yaflad›¤›m›z olaylar duygular›m›z› de¤ifltirmez.
Olumsuz duygular kibarca ifade edilmelidir.
Do¤um tarihi kronolojik bir bilgidir.
Bireysel farkl›l›klar insanlar›n olumsuz özelli¤idir.
Do¤um yeri bireysel farkl›l›kt›r.
Soy a¤ac› bireylerin kiflilik özelliklerini gösterir.
Atatürk’ün nüfus cüzdan›nda mesle¤i bulunmaktad›r.
Kimlik belgesi bireyler hakk›nda bilgi edinmeye yarar.
Saç rengi fiziksel özelliklerdendir.
Farkl› düflüncede olan insanlara karfl› sayg›l› olunmal›d›r.
Ö¤rendiklerimizi Uygulayal›m - 1
✍
TEST 1
✍
1. Afla¤›dakilerden hangisinde bireysel farkl›l›klardan söz edilmifltir?
a. S›n›f arkadafllar›m da on bir yafl›ndalar.
b. Saçlar›m›n k›v›rc›k olmas›ndan memnunum.
c. Nüfus cüzdan›m› kaybettim.
d. Yar›flmada hepimiz flark› söyledik.
2. “Olay ya da durumlar›n iç
dünyam›zda uyand›rd›klar›na ………
denir.” cümlesinde bofl b›rak›lan yere afla¤›dakilerden hangisi gelmelidir?
a. ihtiyaç b. duygu c. düflünce d.istek
3. Arkadafl›m› birden karfl›mda gördüm.
I
‹kimiz de flafl›rm›flt›k. Arkadafl›m konuflurken II
kekelemeye bafllad›. Onun bu özelli¤ini III
unutmufltum.
IV
Yukar›daki paragrafta numaraland›r›lm›fl kelimelerden hangisi duygu belirtir?
a. I b. II
c.III d.IV
4. Afla¤›daki cümlelerin hangisinde bir düflünce belirtilmifltir?
a. Uzun bir süre a¤açlar›n gölgesinde oturduk.
b. Yar›n müze gezisine gidilece¤ini hat›rlad›m.
c. Bence söylediklerinin ço¤unu abart›yorsun.
d. Bu deneyi daha kaç defa yapaca¤›z?
5. Duygu ve düflüncelerle ilgili afla¤›dakilerden hangisi do¤rudur?
a. Duygu ve düflünceler yüzümüze yans›r.
b. Düflünceler duygular› de¤il, davran›fllar› etkiler.
c. Düflünceler duygulardan daha önemlidir.
d. Duygular yaflam›m›zdan çok hayalleri etkiler.
6. “O kadar heyecanland›m ki s›navda hiçbir fley yapamad›m.” diyen biri için afla¤›dakilerden hangisi söylenebilir?
a. Düflüncelerini ön planda tutar.
b. S›navlarda baflar›l› de¤ildir.
c. Mant›kl› düflünen biridir.
d. Duygular› yaflam›n› etkiler.
7. Duygu ve düflüncelerle ilgili, I. Olay ve durumlara göre de¤iflir.
II. Bizleri olumsuz etkiler.
III. Kibarca ifade edilmelidir.
ifadelerinden hangileri do¤rudur?
a. I ve II b.I ve III c.II ve III d.I, II ve III
8. “Bu¤ra gün içinde farkl› duygular hissetmektedir.”
Bu durumda Bu¤ra ile ilgili
afla¤›dakilerden hangisi söylenebilir?
a. Tutars›z biridir.
b.Olaylar, duygular›n› de¤ifltirebilir.
c. Duygular›n› tan›mlayamaz.
d. Duygu ve düflüncelerini gizler.
9. Bireysel farkl›l›klarla ilgili, I. ‹nsanlar› eflsiz k›lar.
II. Sayg› gösterilmelidir.
III. Zenginlik olarak görülmelidir.
ifadelerinden hangileri do¤rudur?
a.I ve II b.I ve III
10. Afla¤›dakilerden hangisi bireysel farkl›l›k de¤ildir?
a. Yetenekler b. Do¤um yeri c. Fiziksel özellikler d.Kiflilik özellikleri
11. “………ve ………
fiziksel özelliklerimizdendir.” cümlesinde bofl b›rak›lan yerlere afla¤›dakilerden hangileri gelmelidir?
a. göz rengi - boy uzunlu¤u b. yetenek - saç rengi c. duygular - yetenekler d. a¤›rl›k - düflünceler
12. Afla¤›daki davran›fllardan hangisi baflkalar›n›n düflüncesine sayg›
göstermeye örnektir?
a. Arkadafl›m›z düflüncesini söylerken baflka fleyle ilgilenmek
b. Kendi düflüncemizi zorla kabul ettirmek c. Farkl› düflüncedeki insanlara kaba davranmak
d. Söz alarak konuflan ö¤rencileri dinlemek
13. Arda, arkadafl› Selim fliflman oldu¤u için fliflmanl›kla ilgili flakalar yapmamaktad›r.
Arda ile ilgili afla¤›dakilerden hangisi do¤rudur?
a. Hoflgörülüdür. b. Duyarl›d›r.
c. Yeteneklidir. d. Duygusald›r.
14. Afla¤›dakilerden hangisi olumlu bir duygudur?
a. flaflk›nl›k b. k›skançl›k c. korku d. sevinç
15. Afla¤›daki cümlelerin hangisinde fiziksel özelliklerden söz edilmifltir?
a. Senin zekâna hayran kald›m.
b. Do¤um tarihini pek hat›rlayamad›m.
c. Kollar›ndaki kaslar›n nedeni spor yapmak m›?
d. Sol elinle mi yaz› yaz›yorsun?
16. Afla¤›dakilerden hangisi nüfus cüzdan›nda yer almaz?
a. Do¤um yeri b. Baba ad›
c. Kan grubu d. Mesle¤i
17. I. Kütüphane girifl kart›
II. Spor kulübü üye kart›
III. Nüfus cüzdan›
Yukar›dakilerden hangileri kimlik belgelerine örnektir?
a. I ve II b.I ve III c.II ve III d. I, II ve III
18. Afla¤›dakilerden hangisi insanlar›n soyunu gösteren bir flemad›r?
a.Nüfus cüzdan› b. Soy kütü¤ü c. Aile albümü d. Soy a¤ac›
19. Nüfus ve Vatandafll›k Genel Müdürlü¤ü afla¤›dakilerden hangisine ba¤l›d›r?
a. Adalet Bakanl›¤›
b.Baflbakanl›k c.‹ç ‹flleri Bakanl›¤›
d.Savunma Bakanl›¤›
20. Olaylar› tarih s›ras›na göre belirlemeye ne denir?
a. Kronoloji b. Tarih fleridi c. Olay s›ralamas›
d. Tarih s›n›fland›rma
