Fen Bilimleri Öğretmenleri ve Öğretmen Adayları İçin. Modern Fiziğe Giriş. Yaşam Temell Problem Çözümlü

(1)

Modern

Fiziğe Giriş

Doç. Dr. Mehmet Altan KURNAZ • Yrd. Doç. Dr. Aslı KURNAZ

Yaşam Temell� • Problem Çözümlü

Fen Bilimleri Öğretmenleri ve Öğretmen Adayları İçin

(2)

Doç. Dr. Mehmet Altan KURNAZ | Yrd. Doç. Dr. Aslı KURNAZ Fen Bilimleri Öğretmenleri ve Öğretmen Adayları İçin

MODERN FİZİĞE GİRİŞ Yaşam Temelli – Problem Çözümlü

ISBN: 978-605-318-632-8 DOİ 10.14527/9786053186328 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elekt- ronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.

Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten uluslararası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükseköğretim Kurulunca ta- nınan yükseköğretim kurumlarının kataloglarında yer almaktadır. Dünyadaki en büyük çevri- miçi kamu erişim kataloğu olan WorldCat ve ayrıca Türkiye’de kurulan Turcademy.com ve Pegemindeks.net tarafından yayınları taranmaktadır, indekslenmektedir. Aynı alanda farklı yazar- lara ait 1000’in üzerinde yayını bulunmaktadır. Pegem Akademi Yayınları ile ilgili detaylı bilgilere http://pegem.net adresinden ulaşılabilmektedir.

1. Baskı: Aralık 2016, Ankara Yayın-Proje: Özlem Sağlam Dizgi-Grafik Tasarım: Didem Kestek

Kapak Tasarımı: Pegem Akademi Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş.

İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105 Yenimahalle/ANKARA

(0312 394 55 91) Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 26687

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

İnternet: www.pegem.net E-ileti: pegem@pegem.net

(3)

Oğullarımız Türker ve Türkay İçin…

(4)

ÖN SÖZ

İnsanlığın teknolojik gelişiminde temel bilimlerin ve bunlar içinde fiziğin büyük bir yeri olduğu açıktır. Özellikle on yedinci ve yirminci yüzyıllar arası dö- nemde fizikte görülen gelişmelerle yeni buluşların ortaya koyulduğu ve o dönem buluşlarıyla birlikte insanlığın düşünce tarzının ve sosyal yaşamının yeniden şe- killendiği ifade edilebilir. O dönemde yürütülen çalışmalarla başta madde, elektrik ve ışığın doğası olmak üzere pek çok olguya/kavrama açıklık getirilmeye çalışıl- mış ve o süreçte edinilen bilgilerle ısınma, haberleşme, ulaşım gibi alanlarda ha- len kullanılabilen teknolojilerin temelleri atılmıştır. Kısa bir dönem olarak kabul edilebilecek on yedinci ve yirminci yüzyıllar arası süreçte fizik biliminde oldukça hızlı gelişmelerin olduğu ve bir bireyin makro dünyasına ilişkin bilinmeyenlerin pek çoğunun anlaşılır kılındığı ortadadır.

Fiziğin yirminci yüzyılın başlarında mağrur bir duruş sergilemesinin yanı sıra açıklık getiremediği mikro dünyaya dair gelişmeler karşısındaki yetersizliği merak dolu yeni araştırmalara ve bakış açılarına zemin oluşturmuştur. Çok geç- meden yeni bir bakış açısı ileri sürülmüş ve fizik yirminci yüzyılın başlarından günümüze, mikro dünya da dâhil, bilgilerini daha hızlı ve derinlemesine ilerlet- miştir. Elde edilen yeni bilgilerle birlikte fiziğin sosyal yaşamımızdaki etkinliği daha da artmıştır. Hatta yeni fizik bilgileri, düşünce tarzımızı bir kez daha geniş- letmemizi sağlamıştır.

Fizik, günümüzde temel kabulleri, yansımaları ve ilerleme dönemlerini içere- cek şekilde ‘klasik fizik’ ve ‘modern fizik’ olarak kategorize edilir. Böylelikle fizikte ulaşılan bilgilere anlam yükleme kolaylaşır. Hazırlanan bu ders kitabında, fen bilimleri ile fizik öğretmen ve öğretmen adayları için klasik fizikten modern fiziğe geçiş, aralarındaki ilişki ve modern fiziğin temel bazı konuları sunulmuştur. Kita- bın hazırlanmasında yaşam temelli yaklaşım ve çözümlü problemlere yer verme esas alınmıştır.

Yaşam temelli yaklaşımla, öğrencilerin bu ders kitabında incelenen konula- rın, dolayısıyla fiziğin, günlük yaşamımızın içindeki yerini fark etmeleri, ‘Bu ko- nuları niçin öğreniyoruz? Bu bilgiler ne işimize yarayacak?’ vb. şeklindeki sorulara cevap bulmaları (hatta gerektiğinde ilişkilendirmeler yaparak cevaplayabilmeleri) ve fiziğe karşı olumlu tutum geliştirmeleri hedeflenmiştir. Bu anlamda kitabın bölümleri, öğrenenlerin günlük yaşamlarında ismini duydukları bir bilim insanı- nın veya karşılaşabilecekleri teknolojik bir cihazın betimlenmesini içeren okuma metinleriyle başlamaktadır. Böylelikle öğrenenlerin bölüm konularının içeriğine odaklanmaları ve okuma metninde incelenen kişinin söylemlerine veya incelen

(5)

cihazın çalışma prensibiyle ilişkili fizik bilgilerini edinmeleri, yani kavramsal öğrenmelerini derinlemesine gerçekleştirmeleri, düşünülmüştür. Ayrıca bölüm içerisinde günlük yaşamdan farklı örneklerle konular bir kez daha yaşam temelli olarak desteklenmiştir.

Kitabın yazılmasında planlanan diğer bir yaklaşımsa konuların çok sayıda çözümlü örnek sorularla desteklenmiş olmasıdır. Bu şekilde öğrenenlerin incelenen konuların özellikle işlemsel bilgilerinin pekiştirilmesi düşünülmüştür. Bölüm sonu sorularındaysa tamamlayıcı nitelikte ölçme-değerlendirme sorularına yer verilmiştir.

Alan yazına yeni bir heyecan getirmesi dileklerimizle…

ARALIK-2016 KASTAMONU

(6)

İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM

KLASİK FİZİK - MODERN FİZİK AYRIMI ...1

ISAAC NEWTON ...2

HAZIRLIK SORULARI ...3

1.1. Giriş ...4

1.2. Klasik ve Modern Fizik Sınıflandırması ...6

BÖLÜM SONU SORULARI ...9

2. BÖLÜM

ÖZEL GÖRELİLİK TEORİSİ ...11

KÜRESEL YER BELİRLEME SİSTEMİ ...12

2.1. Giriş ...16

2.2. Galileo’nun Görelilik İlkesi ...17

2.3. Einstein’ın Görelilik İlkesi ...24

2.4. Zaman Genleşmesi ...28

2.5. Uzunluk Büzülmesi...34

2.6. Lorentz Dönüşümleri ...38

POZİTRON EMİSYON TOMOGRAFİSİ ...44

2.7. Göreli Momentum ve Enerji ...47

3. BÖLÜM

MODERN FİZİĞE DOĞRU ...63

KIZIL ÖTESİ ATEŞ ÖLÇER ...64

3.1. Giriş ...67

3.2. Madde, Elektrik ve Işık ...67

3.2.1. Dalton Atom Modeli ...67

3.2.2. Maddenin Temel Bileşenleri ve Elektroliz Deneyi ...68

3.2.3. Elektronun Keşfi ...71

3.2.4. Thomson Atom Modeli ...71

(7)

3.2.5. Yağ Damlası Deneyi ...72

3.2.6. Çekirdeğin Keşfi ...73

3.2.7. Rutherford Atom Modeli ...74

3.2.8. Siyah Cisim Işıması ...77

3.2.9. Fotoelektrik Olayı ...80

4. BÖLÜM

MODERN FİZİĞE GİRİŞ ...97

UZAKTAN KUMANDALAR ...98

4.1. Giriş ...102

4.2. Kuant Kavramı ...102

4.3. Fotoelektrik Olayına İlişkin Einstein’ın Açıklaması ...103

4.4. Bohr Atom Modeli ...112

4.5. Compton Olayı ...121

4.6. de Broglie Hipotezi (Parçacığın Dalga Özelliği) ...124

4.7. Belirsizlik İlkesi ...126

4.8. Modern Atom Teorisi ...129

4.8.1. Baş Kuantum Sayısı (n) ...130

4.8.2. Orbital Kuantum Sayısı (l) ...131

4.8.3. Manyetik Kuantum Sayısı (m_l) ...132

4.8.4. Spin Kuantum Sayısı (m_s) ...133

4.8.5. Elektron Dizilişi ...134

5. BÖLÜM

MODERN FİZİKTE BAZI TEMEL KONULAR ...143

TARAMALI ELEKTRON MİKROSKOBU ...144

5.1. Giriş ...147

5.2. Atomun Uyarılması ...147

5.3. Uyarılan Atomun Işıması ...151

5.4. Floresans ve Fosforesans ...153

5.5. Lazerler ...154 viii MODERN FİZİĞE GİRİŞ

(8)

5.6. Çekirdeğin Özellikleri ...161

5.7. Radyoaktivite ...165

5.7.1. Alfa (a) Bozunumu ...166

5.7.2. Beta (b) Bozunumu ...167

5.7.3. Gamma (g) Bozunumu ...169

5.8. Radyoaktif Bozunma Kanunu ...172

5.9. Çekirdek Reaksiyonları ...176

5.9.1. Fisyon (Çekirdek Parçalanması/Bölünmesi) ...176

5.9.2. Füzyon (Çekirdek Kaynaşması) ...178

KAYNAKLAR ...185

EKLER ...190

ÖZGEÇMİŞ ...191

İLETİŞİM BİLGİLERİ ...192 İçindekiler ix

(9)

KAYNAKLAR

Akarsu, B., Çoşkun, H. ve Kariper, A. İ. (2011). An Investigation on College Students’

Conceptual Understanding of Quantum Physics Topics. Mustafa Kemal Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (15), 349–362.

Arda, L. Ozturk, O. Asikuzun, E. Ataoglu, S. (2013). Structural and mechanical properties of transition metals doped ZnMgO nanoparticles, Powder Techn. 235, 479-484.

Asikuzun, E., Donmez, A., Arda, L., Cakiroglu, O., Akcan, D., Ozturk, O., Tosun, M., Ataoglu, S., Terzioglu, C. (2015) Structural and mechanical properties of (Co/

Mg) co-doped nano ZnO, Ceramic International, 41, 6326-6334.

Aygün, E. & Zengin, D.M. (2009). Atom ve Molekül Fiziği, 5. Baskı, Bilim Yayıncılık, Ankara.

Baybars, M. G. & Küçüközer, H. (2014). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının “Atom”

Kavramına İlişkin Kavramsal Anlama Düzeyleri. Eğitim ve Öğretim Araştırma- ları Dergisi, 3(4), Makale No: 38.

Cassidy, D., Holton, G., & Rutherford, J. (2002). Understanding Physics, Springer-Ver- lag, New York, US.

Chown, M. (2011). Atomların Dansı: Evren Hakkında Bilmemiz Gereken Her Şey, Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.

Crowell, B. (2006). Discover Physics, Light and Matter, Fullerton, California.

Crowell, B. (2006). Conservation Laws, 2. Baskı, Light and Matter, Fullerton, Califor- nia.

Çelik Sezer, İ. (2016). GPS Hassasiyetinde Santimetre Düzeyine Ulaşıldı. Bilim ve Teknik Dergisi, 580, 7.

Didiş, N., Özcan, Ö. ve Abak, M. (2008). Öğrencilerin Bakış Açısıyla Kuantum Fiziği:

Nitel Çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 86–94.

Fishbane, P. M., Gasiorowicz, S. ve Thornton, S. T., Temek Fizik Cilt I, Çev. Ed. Yalçın, C., Arkadaş Yayınevi, Ankara, 2006.

Ford, K.W. (2011). 101 Soruda Kuantum: Göremediğimiz Dünya Hakkında Bilmemiz Gereken Her Şey, Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.

Görecek Baybars, M. & Küçüközer, H. (2014). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Ku- antum Fiziğine İlişkin Kavramsal Anlamaları. Muğla Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1).

Gündüz, E. (1999). Modern Fiziğe Giriş, Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Kitaplar Serisi No: 110, İzmir.

(10)

Gürelli, G., Canbulat, S., & Aldayarov, N. (2015). Fecal Ciliate Composition of Do- mestic Horses (Equus caballus Linnaeus, 1758) Living in Kyrgyzstan. Zootaxa, 4039 (1), 145-156.

Hewitt, P.G., Concoptual Physics, Addison Wesley, San Francisco, CA, 2006

Ireson, G. (1999). The Quantum Understanding of Pre-University Physics Students.

Physics Education, 35 (1),15–21.

Kahraman, S. ve Demir, Y. (2011). Bilgisayar destekli 3D öğretim materyallerinin kav- ram yanılgıları üzerindeki etkisi: Atomun yapısı ve orbitaller, Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 1-16.

Kalyoncu, C., Pektaş, E., Değermenci, A., Kurnaz, M.A., Tütüncü, A., Çakmak, Y. Ve Bayraktar, G. (2010). Ortaöğretim Fizik 10 Ders Kitabı, Devlet Kitapları (2.

Baskı). Kelebek Matbaacılık, İstanbul.

Kandil İngeç, Ş., Küçüközer, H., Özcan Tatar, A., Özsevgeç, T., Ünlü Yavaş, P., Ünsal, Y., Temiz, B.K., Yavuz, A., Kızılcık, H.Ş. (2014). Genel Fizik III, (Ed. Y. Ünsal ve Ş. Kandil İngeç), Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.

Karagöz, Ö. & Sağlam Arslan, A. (2012). İlköğretim Öğrencilerinin Atomun Yapısına İlişkin Zihinsel Modellerinin Analizi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(1), 132-142.

Karakale, R. (2006). Atomun İçinde: Kuvantumdan Kuarka Doğa, Biz ve Bilgimiz. Gün- cel Yayıncılık, İstanbul.

Kaya, A. (2010). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Işık ve Atom Kavramlarını Anlama Seviyelerinin Tespiti, Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1).

Keller F. J., Gettys, W. E., Skave M., Fizik 2. cilt (Çev. R. Ömür Akyüz vd.), 3. Baskı, İstanbul, 2006.

Knight, R. D. (2008). Physics for Scientists and Engineers: A Strategic Approach with Modern Physics and Mastering Physics (2nd Edition), Pearson Education.

Komisyon (2012). Ortaöğretim Fizik 12 Ders Kitabı, Devlet Kitapları, 2. Baskı, Korza Yayıncılık, Ankara.

Komisyon (2011). LYS Fizik Konu Anlatımlı, Güvender Yayınları, İstanbul.

Kurnaz, A., (2009). Trabzon İlinin ve Şebinkarahisar İlçesinin Doğal Radyoaktivite Düzeylerinin Belirlenmesi ve Yıllık Etkin Doz Eşdeğerleri, Doktora Tezi, Kara- deniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.

Kurnaz, M.A., Değermenci, A., Kalyoncu, C., Pektaş, E., Bayraktar, G., Aydın, U. Ve Moradaoğlu, Y. (2010). Ortaöğretim Fizik 11 Ders Kitabı, Devlet Kitapları (1.

Baskı). Özkan Matbaacılık Şti., Ankara.

MEB (2007). 9., 10., 11. ve 12. Sınıf Fizik Öğretim Programı, http://www.fizikprogra- mi.info adreslerinden 15 Mayıs 2013 tarihinde alınmıştır.

Müller, R. & Wiesner, H. (2002). Teaching Quantum Mechanics on An Instroductory Level. American Journal of Physics, 70(3), 200–209.

186 MODERN FİZİĞE GİRİŞ

(11)

Ohanion, H. C., & Market, J. T. (2007). Physics for Scientists and Engineers. Norton Company Inc.

Özdoğan, T., Kara, M., Gümüş, S. & Orbay, M. (2014). Fen Bilgisi ve Fizik Öğretmenliği Programları İçin Modern Fiziğe Giriş, 2. Baskı, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.

Özgür, S. & Bostan, A. (2007). Atom Kavramının Epistemolojik Analizi Ve Öğrenci- lerin Konu İle İlgili Kavram Yanılgılarının Karşılaştırılması. e-Journal of New World Sciences Academy Natural and Applied Sciences, 2(3), 214-231.

Serway, R., & Beichner, R. (2005). Fizik 3 Modern Fizik İlaveli, (Çev. Ed. K. Çolakoğ- lu), Palme Yayıncılık, Ankara.

Taffel, A. (1992). Physics: Its methods and Meanings, Prentice Hall, New York.

Tosun, M. Ataoglu, S. Arda, L. Ozturk, O. Asikuzun, E. Akcan, D. Cakiroglu, O. (2014).

Structural and mechanical properties of ZnMgO nanoparticles, Mater. Sci. En- gineer., 590, 416-422.

Ünlü, P., Erduran Avcı, D., Kandil İngeç, Ş., Budak, M.G. (2014). Modern Fizik, 2.

Baskı, Anı Yayıncılık, Ankara.

Yıldız, A. (2013). İlköğretim Bölümleri için Modern Fizik. Nobel Akademik Yayıncı- lık, Ankara.

Yıldız, A. & Büyükkasap, E. (2011). Öğretmen Adaylarının Belirsizlik İlkesini Anlama Düzeyleri ve Öğrenme Amaçlı Yazmanın Akademik Başarıya Etkisi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 8(4), 134-148.

Yıldız, A. (2014). Belirsizlik İlkesi Ve Öğretimi. International Periodical For The Lan- guages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(11), 603-612.

Yıldız, A. (2014). Öğretmen Adaylarının “c=3.108 M/S” Sabitiyle İlgili Görüşleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 28, 13-21.

Young, H. D. & Freedman, R. A. (2010). Üniversite Fiziği Cilt-2, (Çev. Ed. H. Ünlü), Pearson Education Yayıncılık, İstanbul.

Zafiratos, C. D., Taylor, J. R., & Dubson, M. A. (2008). Modern Fizik, (Çev. Ed. B. Ka- raoğlu), Okutman Yayıncılık, Ankara.

Zitzewitz, P. W., (Writers: Bedwin, C., Brgiht, T., Haas, D.C., Herak, P., Kinsler, M., Kin- zer, D., Kramer, C., Lyons, S., Minot, J., Moeckel, S. F., Olney, D.J., Smallfield, J.A.O., Wagner, A.) (2005). Physics: Principles and Problems. The McGraw- Hill Companies, US.

Kaynaklar 187

(12)

Yararlanılan İnternet Siteleri

http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts http://www.gundemim.net/zaman-kavrami/

http://foto.bilgibende.com/sir_isaac_newton/92700 http://tr.wikipedia.org/wiki/Determinizm

http://tr.wikipedia.org/wiki/Nedensellik

http://www.populerbilim.com.tr/arsiv/100203/a00.htm

http://www.kozmikanafor.com/yildizlari-anlamak-3-wien-yasasina-detayli-bir-bakis/

http://gokbilim.com/dergi/etiket/fizik/

https://www.selcuk.edu.tr/ileri_arge/birim/web/sayfa/ayrinti/5874/tr

http://www.hsc.csu.edu.au/chemistry/core/identification/chem925/925net.html http://satalink.blogspot.com.tr/2013/04/the-illusion-of-time-and-theory-of.html http://www.gps.oma.be/systems_tutorial.php

http://www.merakname.com/depo/yildirim-simsek.jpg

http://karenkancerkiller.blogspot.com.tr/2011/05/petct-scan-causes-reflection.html http://floresans.nedir.com/

http://abs.mehmetakif.edu.tr/upload/1127_905_dosya.pdf http://biyokure.org/molekuler-floresans-spektroskopisi-2/5318/

http://www.msxlabs.org/forum/soru-cevap/290229-floresan-ve-limunesans-nedir.

html

http://www.msxlabs.org/forum/soru-cevap/290229-floresan-ve-limunesans-nedir.

html#ixzz3v825rcPx

https://tr.wikipedia.org/wiki/I%C5%9F%C4%B1ldama http://www.bilgiustam.com/gps-nedir-ve-nasil-calisir/

http://www.maydin.com.tr/gps-nedir-nasil-calisir-ne-ise-yarar.html http://tr.wikipedia.org/wiki/Pozitron_emisyon_tomografisi

http://hastane.sifa.edu.tr/pet-ct-pozitron-emisyon-tomografi

http://www.beyincerrahisi.net/tetkikler/pozitronemisyontomografisi.html https://en.wikipedia.org/wiki/Heinrich_Hertz

https://en.wikipedia.org/wiki/Philipp_Lenard

http://www.kuark.org/2011/11/fotoelektrik-olayi-ve-sonuclari/

http://img-superetut.mncdn.com/ktp/1112040102.htm http://www.turksan.com/uzaktan-kumanda.html

http://www.taek.gov.tr/malzeme-teknolojisi/595-taramali-elektron-mikroskobu-sem- nasil-calisir.html

188 MODERN FİZİĞE GİRİŞ

(13)

http://psiko-fizik.tr.gg/Atomlar%26%23305%3Bn- Uyar%26%23305%3Blmas%26%23305%3B.htm https://tr.wikipedia.org/wiki/N%C3%BCfus_terslenmesi http://sgcal.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/34/41/972879/

dosyalar/2014_03/05100345_atommodelleri.pdf http://www.fizikmakaleleri.com/2013/05/lazer.html http://chemwiki.ucdavis.edu/@api/deki/files/27686/

d41b33cc1e9467db4e0ee8aedbbd7335.jpg

http://mimoza.marmara.edu.tr/~uyahsi/FZK212_dosyalar/

ModernFizikVizeBahar2010.pdf

https://www.google.com.tr/search?q=GPS+satellite&safe=strict&tbm=isch&imgil=U ZczyVC_7pTddM%253A%253B4O3LFcSNLBjCbM%253Bhttps%25253A%2525 2F%25252Ftechcrunch.com%25252F2016%25252F02%25252F05%25252Fnew- air-force-satellites-launched-to-improve-gps%25252F&source=iu&pf=m&fir=U ZczyVC_7pTddM%253A%252C4O3LFcSNLBjCbM%252C_&usg=__qBNNND BYvWzjpQxEyfG4UWApIwk%3D&biw=853&bih=413&dpr=2.25&ved=0ahUK EwjSqsKHpKfOAhUDVhoKHXnABDUQyjcIKw&ei=m_SiV5LxOYOsafmAk6 gD#imgrc=UZczyVC_7pTddM%3A

189 Kaynaklar