Temmuz 1999 17
Amerikalı araştırmacılar, okyanus-lardaki ses kirliliğinin tehlikeli boyut-lara vardığı görüşündeler. Temel et-men, sesin su içinde, havadakinden beş kat hızlı yol alması ve çok daha büyük uzaklıklara erişebilmesi. Araş-tırmacılar, bu sürecin deniz canlılarını son derece olumsuz etkileyeceğini düşünüyorlar; çünkü pek çoğu, yiye-cek, eş, hatta yön ve yol bulmak için sesten yararlanıyorlar. ABD Ulusal Kaynakları Koruma Konseyi yetkilile-rine göre gemilerden gelen sonar dal-gaları, deniz kuvvetlerince gerçekleş-tirilen tatbikatlar, ses dalgaları yayan şamandıralar ve hatta bilimsel deney-ler, deniz canlılarını tehdit ediyor. Araştırmacılara göre, ivedi önlem alın-maması halinde "çevresel bir deniz kazası" kaçınılmaz olacak. Kurumun önerdiği önlemlerin başında "sessiz gemi" teknolojisi geliyor.
Science, 22 Temmuz 1999
Keskin Gözler
Mantis karideslerinin, seyredenle-rin gözleseyredenle-rini okşayan renk ve biçimle-ri var. Ama biyologları en çok şaşırtan özellikleri, bunların başkalarını nasıl gördükleri. Avustralyalı araştırmacılar, bu karideslerin kutuplanmış ışığı (ışık
dalgalarının salındığı düzlemi) gör-düklerini saptadılar. Brisbane’deki Queeensland Üniversitesi deniz biyo-loglarına göre bu hayvanların beden-lerinde de kutuplanmış örüntüler var. Bunların kendi türdeşlerine çok çarpı-cı biçimlerde görüneceğini belirten araştırmacılar, "asıl işlevleri, düşman korkutmak gibi; ama eşlere çekici gö-rünmek için de kullanılabilir" diyorlar.
New Scientist, 17 Temmuz 1999
Hareme gizlice sızmak isteyen bir Kazanova’nın yapacağı en kolay şey, herhalde etek giymek. Ahtapot ve mürekkep balıklarının akrabası olan dev kalamarların (Sepia apama) er-kekleri de aynen böyle düşünüyor ol-malı. Eşlerinin başında nöbet tutan öteki erkeklerin yanından geçebilmek için kısa bir süre için de olsa travesti kılığına giriyor. Dev kalamarlar ve ak-rabalarının kılık değiştirme konusun-daki ustalıkları zaten biliniyor. Bu us-ta oyuncular, düşmanlarına yem olma-mak için renklerini, bedenlerinin biçi-mini, hatta dokularını anında değişti-rebiliyorlar. Aynı hayvanlar, hünerle-rinden birbirlerine çekici görünmek için de yararlanıyorlar. Örneğin erkek dev kalamarlar, görece renksiz dişileri etkileyebilmek için zebra gibi siyah-beyaz çizgili desenlere bürünebiliyor-lar. Bu aldatma işini en ustalıklı ve dikkatli biçimde yapmaları gereken zamansa, "bekar" erkeklerin, rakipleri-nin eşleriyle oynaşmak istedikleri top-lu çiftleşme mevsimleri. Avustralya çevresinde yaşayan dev kalamarlar, za-man zaza-man kıtanın güneyinde Spen-cer Körfezi’ndeki sığ kayalıklara sürü-ler halinde gelip çiftleşiyorlar. Hay-vanların kur yapma yöntemlerini ince-lemek üzere bölgeye giden araştırma-cılar, hiç beklemedikleri davranışlar gözlemişler. Örneğin daha küçük boy-daki erkekler, çiftleşen iri erkekle di-şisinin yanında yüzüyormuş. Tabii ki "kadın" kılığında!…Erkek dev kala-marların kollarının iki yanında ağ biçi-minde uzantılar bulunuyor. Ama kü-çük boyuttaki erkekler, bunları kolla-rının içine çekip kendilerini dişiye
benzetebiliyorlar. Üstelik dişinin renklerine bürünüp dişi davranışlarını taklit edebiliyorlar.
Büyük erkekler, dişilerini korumak için rakipleriyle kapışadursun, koruma çemberini kamuflajla aşan erkek, dişi-nin yanına geldiğinde gerçek renkleri-ne dönüyor ve çoğu kez dişinin kalbi-ni çalmayı başarıyor. Rakibikalbi-ni kovan eski eşin geriye dönüp sevgilileri flört halinde yakalaması durumundaysa, çapkın kalamar, yeniden apar topar di-şi kılığına giriyor ve kafası karışan er-keğin gazabından kurtuluyor.
Bu kılık değiştirme öylesine usta-ca ve hızla yapılıyor ki yalnızusta-ca aldatı-lan eşler değil, ellerinde video kame-ralarla olayı görüntüleyen deniz biyo-logları bile hangi dişinin gerçek, han-gisisnin sahte olduğunu karıştırıyorlar. Araştırmacıların şimdi anlamaya çalış-tıkları, çapkın kalamarların değişik bir tür mü, yoksa henüz tam olarak ergin-leşmemiş erkekler mi olduklarını an-lamak. İrileşen kalamarlar arasında bu tür hilelerin görülmeyişini biyologlar, bunların eş bulmak için dolambaçlı yollara gereksinme duymamalarına bağlıyorlar. Çünkü küçük hemcinsle-rinin aksine dişiler için rakipleriyle daha eşit koşullarda dövüşebiliyorlar.
Araştırmacılar çiftleşme güdüsü-nün, yetişkin ve genç erkekler arasın-da evrimsel bir "silahlanma yarışı" baş-latmış olabileceğini düşünüyorlar. İri erkekler, sahtekarları belirlemek için daha gelişmiş yöntemler geliştirirken, küçüklerse yakalanmamak için daha mükemmel kılık değiştirme yolları deniyor olabilirler.
New Scientist, 17 Temmuz 1999
