TÜRKİYE’NİN 500 BÜYÜK SANAYİ KURULUŞU 2018 ve LİSTEDE KONYA’NIN YERİ

(1)

TÜRKİYE’NİN 500 BÜYÜK SANAYİ KURULUŞU 2018 ve LİSTEDE KONYA’NIN YERİ

BURÇİN KABAKCI

Araştırma Raporu

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü

KONYA Haziran, 2019 www.kto.org.tr

(2)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 1

İÇİNDEKİLER

Başlık Sayfa

1. GİRİŞ ………..……….2 2. RAKAMLARLA TÜRKİYE’NİN 500 BÜYÜK SANAYİ KURULUŞU………...3 3. TÜRKİYE’NİN 500 BÜYÜK SANAYİ KURULUŞU ARASINDA YER ALAN KONYA FİRMALARI..10 4. KAYNAKÇA ………..10

(3)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 2 1. GİRİŞ

İstanbul Sanayi Odası tarafından bu yıl 51’incisi hazırlanan Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu listesi 2018 yılı verileri açıklanmıştır. Listenin ilk sırasındaki isim yine değişmemiş ve 79 milyar TL’lik üretimden satış rakamı ile TÜPRAŞ yer almıştır. 2017 yılında İSO 500’ün üretimden satışlarının yüzde 7,8’ini gerçekleştiren Tüpraş, 2018 yılında bu oranı yüzde 9,1’e çıkartmıştır. 2017 yılında 22,7 milyar TL’lik üretimden satış rakamıyla ikinci sırada yer alan Ford Otomotiv, 2018 yılında bu rakamı 31 milyar TL’ye çıkararak yerini korumuştur. 2018 yılında listenin üçüncü sırasında ise 2017 yılında olduğu gibi Toyota Otomotiv yer almaktadır. Toyota Otomotiv 2017 yılında 17,8 milyar TL olan üretim rakamını 2018 yılında 23,6 milyar TL’ye yükseltmiştir.

İSO 500, 2017’de 653 milyar TL olan toplam üretimden satış rakamlarını 2018’de yüzde 31’lik artışla 860 milyar TL’ye çıkarak yüksek bir büyüme performansı göstermiştir.

İSO 500 ihracat rakamlarına bakıldığı zaman bir önceki yıla göre yüzde 9 azalış gerçekleşmiştir. 2017 yılında 64,5 milyar dolar olarak gerçekleşen ihracat rakamı, 2018 yılında 58 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. İSO 500 2017 yılında Türkiye ihracatının yüzde 41,1’ini karşılarken, bu rakam 2018 yılında yüzde 34,5 olarak gerçekleşmiştir.

2018 yılında “Türkiye’nin İlk 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” listesinde yer alan ilk 10 firma şunlardır;

Türkiye

Sıra Kuruluşlar Bağlı Bulunduğu

Oda/Kamu

Üretimden Satışlar Net (milyon TL) 2018 2017

1 1 TÜPRAŞ–Türkiye Petrol Raf. A.Ş. Kocaeli 79.042.478.682 2 2 Ford Otomotiv Sanayi A.Ş. İstanbul 31.062.845.187 3 3 Toyota Otomotiv Sanayi Türkiye

A.Ş. Sakarya 23.607.677.900

4 5 Oyak-Renault Otomobil Fabrikaları

A.Ş. İstanbul 20.242.372.244

5 4 TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası

A.Ş. İstanbul 17.110.648.133

6 6 Arçelik A.Ş. İstanbul 16.551.862.693

7 7 İskenderun Demir ve Çelik A.Ş. İskenderun 15.795.144.102 8 8 Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları

T.A.Ş. İstanbul 13.778.194.465

9 9 İçdaş Çelik Enerji Tersane ve

Ulaşım San. A.Ş. Çanakkale 11.957.290.261

10 10 Hyundai Assan Otomotiv San. ve

Tic. A.Ş. Kocaeli 11.084.691.000

(4)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 3 Listede yer alan ilk 10 firmanın 2017 yılındaki sıralamaları incelendiğinde, sadece 2017 yılında 4. sırada yer alan TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası A.Ş.’nin 5. sıraya gerilediği, 2017 yılında 5. sırada yer alan Oyak- Renault Otomobil Fabrikaları A.Ş.’nin ise 4. sıraya yükseldiği görülmektedir.

2. RAKAMLARLA TÜRKİYE’NİN İLK 500 BÜYÜK SANAYİ KURULUŞU 2017

2017 yılında İSO 500’de bir önceki yıla göre en fazla yükselen firmalara bakıldığında ilk sırada 287 sıra yükseliş yaşayan Sıddık Kardeşler firmasının yer aldığı görülmektedir. Bu firmayı, 237 sıra yükselişle Anadolu Cam Sanayi ve 172 sıra yükselişle Gram Altın Pazarlama firmaları izlemiştir.

İlk 500’de En Fazla Yükselen İlk 10 Firma

2018 2017 Kuruluşlar Değişim

327 479 Alp Havacılık San. ve Tic. A.Ş. 152

102 236 Anadolu Cam Sanayii A.Ş. 134

260 388 Altek Döküm Hadde Mamulleri San. ve Tic. A.Ş. 128

352 480 Bekaert İzmit Çelik Kord San. ve Tic. A.Ş. 128

262 386 Tosçelik Spiral Boru Üretim Sanayi A.Ş. 124

153 273 HAVELSAN Hava Elektronik San. ve Tic. A.Ş. 120

312 431 Küçükçalık Tekstil San. ve Tic. A.Ş. 119

363 478 Ankara Ofis Yem Gıda ve Makine San. Tic. A.Ş. 115 360 465 Stackpole International Otomotiv Ürünleri Ltd. Şti. 105

337 439 Harput Tekstil San. ve Tic. A.Ş. 102

2018 yılında İSO 500’de bir önceki yılın sıralamasına göre yükselen firmalara bakıldığında ilk sırada 479. sıradan 327. sıraya yükselen Alp Havacılık San. ve Tic. A.Ş. yer almaktadır. İkinci sırada 134 sıra yükselen Anadolu Cam Sanayii A.Ş., üçüncü sırada ise 128 sıra yükselen Altek Döküm Hadde Mamulleri San. ve Tic. A.Ş. yer almaktadır.

2017 yılında İSO İkinci 500’de yer alan 35 firma, 2018 yılında İSO 500 listesine yükselmiştir. Listenin ilk sırasında 2017 İSO İkinci 500’de 28. sırada yer alan Buga Otis Asansör San. ve Tic. A.Ş., 2018 İSO 500’e 358. sıradan girmiştir. 2017 İkinci 500’de 56. sırada yer alan Tirsan Kardan San. ve Tic. A.Ş., 2018 İSO 500’de 366. sırada, 2017 İSO İkinci 500’de 33. sırada yer alan Corbus Çelik San. ve Tic. A.Ş. İSO 500’de 370. sırada yer almaktadır.

(5)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 4 İSO İkinci 500’den İlk 500’e Yükselen Firmalar

2018 2017* Kuruluşlar

358 28 Buga Otis Asansör San. ve Tic. A.Ş.

366 56 Tirsan Kardan San. ve Tic. A.Ş.

370 33 Corbus Çelik San. ve Tic. A.Ş.

377 93 Erikli Su ve Meşrubat San. ve Tic. A.Ş.

385 5 ANKUTSAN Antalya Kutu Sanayi Oluklu Mukavva Kağıt Ticaret A.Ş.

392 15 Uğur Konfeksiyon San. ve Tic. A.Ş.

394 10 Üniteks Tekstil ve Ticaret A.Ş.

417 3 S.S. Marmara Zeytin Tarım Satış Kooperatifleri Birliği 433 81 P.M.S. Metal Profil Alüminyum San. ve Tic. A.Ş.

436 25 Emas Makina Sanayi A.Ş.

439 47 SFC Entegre Orman Ürünleri San. ve Tic. A.Ş.

440 16 Şirikçioğlu İplik ve Denim İşletmeleri San. Tic. A.Ş.

455 8 Karel Elektronik San. ve Tic. A.Ş.

457 38 Sunel Ticaret T.A.Ş.

458 39 Ege Kimya San. ve Tic. A.Ş.

468 67 Jantsa Jant San. ve Tic. A.Ş.

469 4 ABC Deterjan San. ve Tic. A.Ş.

472 19 Modavizyon Tekstil San. ve Tic. A.Ş.

473 118 Biska Tekstil San. ve Tic. A.Ş.

475 11 Göltaş Göller Bölgesi Çimento San. ve Tic. A.Ş.

478 21 Teverpan MDF Levha San. ve Tic. A.Ş.

479 61 Özyaşar Tel ve Galvanizleme Sanayi A.Ş.

482 104 Erkunt Sanayi A.Ş.

484 6 Vezirköprü Orman Ürünleri ve Kağıt Sanayi A.Ş.

486 132 Çukurova İnşaat Makinaları San. ve Tic. A.Ş.

487 27 Arıkan Mensucat San. ve Tic. A.Ş.

488 406 Likit Kimya San. ve Tic. A.Ş.

489 103 ATT Tekstil San. ve Tic. A.Ş.

492 78 Durum Gıda San. ve Tic. A.Ş.

493 100 Kanca El Aletleri Dövme Çelik ve Makina Sanayii A.Ş.

494 31 Arma Filtre Sistemleri San. ve Tic. A.Ş.

495 29 Göliplik Şeremet Tekstil San. ve Tic. A.Ş.

(6)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 5 498 40 Teknika Plast Teknik Kalıp Plastik San. ve Tic. A.Ş.

499 17 Kasar ve Dual Tekstil Sanayii A.Ş.

500 41 ASAŞ Ambalaj Baskı San. ve Tic. A.Ş.

*İSO İkinci 500 Listesindeki Yeri

İSO 500 2018’de Net Satışlarda yer alan ilk üç kuruluşa bakıldığında 2017 yılındaki sıralamayla aynı olduğu görülmektedir. 2018 yılının net satışlardaki ilk 10 kuruluşuna bakıldığında bir önceki yıl listenin 12. Sırasında yer alan Mercedes Benz Türk A.Ş.’nin bu sene bu sene ilk 10’da yer almadığını, onun yerine geçen sene 7. sırada yer alan İskenderun Demir Çelik’in listeye girdiği görülmektedir.

Net Satışlarda İlk 10 Kuruluş

2018 2017 Kuruluş Net Satışlar

1 1 TÜPRAŞ-Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. 89.093.033.486

2 2 Ford Otomotiv Sanayi A.Ş. 33.611.763.475

3 3 Toyota Otomotiv Sanayi Türkiye A.Ş. 23.778.330.493 8 8 Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. 20.701.020.749 4 5 Oyak-Renault Otomobil Fabrikaları A.Ş. 20.242.380.719 5 4 TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası A.Ş. 19.795.400.180

6 6 Arçelik A.Ş. 19.400.128.397

7 7 İskenderun Demir ve Çelik A.Ş. 15.804.178.541

33 18 EÜAŞ Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğü 14.266.931.343 10 10 Hyundai Assan Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. 13.596.674.250

Brüt Katma Değerlerine göre ilk 3 firma bir önceki yılla göre kıyaslandığında, TÜPRAŞ’ın yüzde 11, JTI Tütün Ürünlerinin yüzde 7 arttığı görülmektedir. Geçen sene listenin 3. sırasında yer alan İskenderun Demir Çelik ise bu sene yüzde 37’lik artışla 3. sıradaki yerini korumuştur.

Geçen yıl ilk 10’da yer alan Anadolu Efes Biracılık ve Malt Sanayii A.Ş.yerine bu sene Arçelik A.Ş.’nin listenin ilk 10’unda yer aldığı görülmektedir.

Brüt Katma Değere Göre İlk 10 Kuruluş

2018 2017 Kuruluş Brüt Katma Değer

1 1 TÜPRAŞ–Türkiye Petrol Raf. A.Ş. 37.391.464.943

82 92 JTI Tütün Ürünleri Sanayi A.Ş. 12.509.914.616

(7)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 6 15 20 Aselsan Elektronik San. ve Tic. A.Ş. 3.709.002.561

5 4 TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası A.Ş. 3.685.179.341 27 32 Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü 3.513.245.462 8 8 Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. 2.593.457.076

18 11 Aygaz A.Ş. 2.198.090.896

6 6 Arçelik A.Ş. 2.126.539.886

Özkaynaklarına göre ilk 10 kuruluşun ilk üçündeki firmalar değişmemiş ancak sıralamaları değişmiştir. 2017 yılında listenin ilk sırasında yer alan EÜAŞ Elektrik Üretim A.Ş.

Genel Müdürlüğü 2018 yılında yerini Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına bırakmıştır. 2017 yılında ikinci sırada yer alan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı 2018 yılında birinci sıraya yükselmiştir. 2017 yılında listenin ilk 10’unda yer alan Çelikler Seyitömer Elektrik Üretim A.Ş.

ve Anadolu Efes Biracılık ve Malt Sanayii A.Ş. 2018 yılında yerlerini Aselsan Elektronik San. ve Tic. A.Ş. ve TUSAŞ-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş.’ye bırakmıştır.

Özkaynaklarına Göre İlk 10 Kuruluş

2018 2017 Kuruluş Özkaynak

42 58 Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı 17.850.693.744 33 18 EÜAŞ Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğü 17.272.681.472 8 8 Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş 11.317.063.568

15 20 Aselsan Elektronik San. ve Tic. A.Ş. 7.417.748.264

22 28 TUSAŞ-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. 5.159.699.849

39 45 Enerjisa Enerji Üretim A.Ş. 4.889.878.030

27 32 Eti Maden İşetmeleri Genel Müdürlüğü 4.782.897.005

13 13 PETKİM Petrokimya Holding A.Ş. 3.952.567.788

Aktif Toplamına göre ilk 10 kuruluşun ilk üçünde firma olarak bir önceki yıla göre değişiklik olmamıştır. Ancak geçen sene ikinci sırada yer alan EÜAŞ Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğü ile üçüncü sırada yer alan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı yer değiştirmiştir.

(8)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 7 Aktif Toplamına Göre İlk 10 Kuruluş

2018 2017 Kuruluş Aktif Toplamı

42 58 Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı 31.403.992.016 33 18 EÜAŞ Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğü 26.123.139.274 8 8 Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş 24.650.407.181 15 20 Aselsan Elektronik San. ve Tic. A.Ş. 21.656.588.893 22 28 TUSAŞ-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. 17.599.419.89

6 6 Arçelik A.Ş. 17.397.631.993

39 45 Enerjisa Enerji Üretim A.Ş. 12.860.329.776

Dönem Karı / Zararına göre ilk 10 kuruluşun ilk üçündeki sıralamanın bir önceki yılın listesine göre değiştiği görülmektedir. Geçen yıl listenin ilk sırasında yer alan TÜPRAŞ bu sene listede 4. sırada yer almıştır. 2017 yılında üçüncü sırada yer alan İskenderun Demir ve Çelik, bu sene listenin ilk sırasında yer almıştır.

Dönem Karı/ Zararına Göre İlk 10 Kuruluş

2018 2017 Kuruluş Dönem Karı / Zararı

8 8 Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş 6.615.821.650 42 58 Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı 5.745.540.698

27 32 Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü 3.325.777.664 15 20 Aselsan Elektronik San. ve Tic. A.Ş. 1.829.120.650

71 77 Soda Sanayii A.Ş. 1.370.891.247

13 13 TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası A.Ş. 1.121.209.442

Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kârına göre ilk 10 kuruluşun ilk 3 firmasını 2017 yılıyla kıyasladığımızda, geçen sene listenin 4. sırasında yer alan Ereğli Demir ve Çelik’in bu sene 3.

sıraya yükseldiği görülmektedir. 2017 yılında 3. sırada yer alan Ford ise 2018 yılında 4. sıraya gerilemiştir.

(9)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 8 FAVÖK’e Göre İlk 10 Kuruluş

2018 2017 Kuruluş Faiz Amortisman ve

Vergi Öncesi Kâr

8 8 Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş 3.327.727.673

27 32 Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü 2.930.622.571

5 4 TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası A.Ş. 2.812.729.328

15 20 Aselsan Elektronik San. ve Tic. A.Ş. 2.602.724.692

6 6 Arçelik A.Ş. 2.266.812.086

9 9 İçdaş Çelik Enerji Tersane ve Ulaşım Sanayi A.Ş. 1.248.359.492

İSO 500 2018’de İhracatta ilk 10 kuruluşu bir önceki yılla kıyasladığımızda listenin ilk sırasında yüzde 18,4’lük artış ile yine Ford Otomotiv yer almaktadır. 2017 yılında listenin 4.

sırasında yer alan Oyak-Renault ihracatını yüzde 2,8 arttırarak bu sene listenin 3. sırasına yükselmiştir. 2017 yılında 3. sırada yer alan TOFAŞ ise 2018 yılında 4. sıraya gerilemiştir.

İhracatta İlk 10 Kuruluş

2018 2017 Kuruluş İhracat (Bin$)

2 2 Ford Otomotiv Sanayi A.Ş. 5.682.762

3 3 Toyota Otomotiv Sanayi Türkiye A.Ş. 4.325.047

4 5 Oyak-Renault Otomobil Fabrikaları 3.363.034

5 4 TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası A.Ş. 3.069.503

1 1 TÜPRAŞ–Türkiye Petrol Raf. A.Ş. 2.469.739

6 6 Arçelik A.Ş. 2.058.388

10 10 Hyundai Assan Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. 1.993.557 9 9 İçdaş Çelik Enerji Tersane ve Ulaşım Sanayi A.Ş. 1.176.033

17 17 BSH Ev Aletleri San. ve Tic. A.Ş. 1.050.297

11 14 İçdaş Çelik Enerji Tersane ve Ulaşım Sanayi A.Ş. 1.016.759

Çalışan sayılarına göre ilk 3 firmayı 2017 yılıyla kıyasladığımızda listede değişiklik olmadığı görülmektedir. 2018 yılında ilk sıradaki Arçelik’in geçen seneye göre çalışan sayısını 741 kişi azaltmasına rağmen ilk sıradaki yerini koruduğu görülmektedir. Arçelik’i 11.458 çalışan

(10)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 9 sayısıyla Sofra Yemek Üretim takip ederken, üçüncü sırada ise 10.967 çalışan sayısı ile Ford Otomotiv yer almaktadır. Ford Otomotivin 2018 yılında çalışan sayısını 132 kişi artırarak 10.967 kişi yaptığı görülmektedir.

Çalışan Sayısında İlk 10 Kuruluş

2018 2017 Kuruluş Çalışan Sayısı

6 6 Arçelik A.Ş. 16.745

149 140 Sofra Yemek Üretim ve Hizmet A.Ş. 11.458

2 2 Ford Otomotiv Sanayi A.Ş. 10.967

5 4 TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası A.Ş. 8.818

28 27 Bosch San. ve Tic. A.Ş. 7.929

17 17 BSH Ev Aletleri San. ve Tic. A.Ş. 7.701

4 5 Oyak-Renault Otomobil Fabrikaları 7.270

91 65 Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü 7.158

22 28 TUSAŞ-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. 6.994 33 18 EÜAŞ Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğü 6.426

(11)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 10 3. TÜRKİYE’NİN 500 BÜYÜK SANAYİ KURULUŞU ARASINDA YER ALAN KONYA FİRMALARI

Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu arasında yer alan Konya firmalarına bakıldığı zaman, 2017 yılında listede Konya’dan 5 firma yer alırken bu rakam 2018 yılında 6’ya çıkmıştır. Geçen sene listenin 299. sırasında yer alan Tümosan 2018yılında listeye girememiştir.

Konya firmalarının bir önceki yıla göre yüzdelik değişimlerine bakıldığı zaman, en büyük artışı yüzde 46,4 ile Aydınlar Yedek Parça’nın gerçekleştirdiği görülmektedir. Aydınlar’ı yüzde 27,4’lük değişim oranı ile Konya Şeker takip etmektedir.

Konya Sıra Türkiye Sıra Kuruluşlar Üretimden

Satışlar Net 2018 -

(milyon TL)

Üretimden Satışlar Net

2017 - (milyon TL)

% Değişim 2018 2017 2018 2017

1 1 44 43 Konya Şeker San. ve Tic. A.Ş. 3.460.111.732 2.715.924.904 27,4 2 - 134 - Panagro Tarım Hayvancılık

Gıda San. ve Tic. A.Ş. 1.383.480.435 - -

3 2 143 128 Eti Alüminyum A.Ş. 1.259.770.251 1.039.642.302 21 4 4 299 329 Aydınlar Yedek Parça San. ve

Tic. A.Ş. 709.456.094 484.316.800 46,4

5 - 356 - Kangal Termik Santral Elektrik

Üretim A.Ş. 583.110.975 - -

6 5 429 369 Ova Un Fabrikası A.Ş. 482.592.806 426.433.591 13 - 3 - 299 Tümosan Motor ve Traktör

Sanayi A.Ş. - 529.166.004 -

4. KAYNAKÇA

• http://www.iso500.org.tr