Bilinçli ve Güvenli İnternet Kullanımı
ve
Sanal Zorbalık
YRD. DOÇ. DR. ERİNÇ ERÇAĞ
14 ARALIK 2017
Günümüzde İnsanoğlu ve İnternet Teknolojisi
2
1 DAKİKADA İNTERNETTE NELER OLUYOR?
3
İnternet
4İnternet ve Bilgi Doğruluğu
5• Sahte Takipçi Yazılımına Göre, Demet Akalın ve Cüneyt Özdemir 3/4 Sahte Twitter Takipçisine
Sahip
6
7
İnternet ve Riskler
8Dünya Sosyal Medya Kullanımı
10
VincosBlog, 2013,
http://vincos.it/world-map-of-social-networks/
F a c e b o o k a k t i f k u l l a n ı c ı s a y ı s ı 1 . 9 M i l y a r ( O C A K 2 0 1 7 v e r i l e r i )
Facebook 11
SOSYAL AĞLAR KULLANILIRKEN
DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
12
13
SOSYAL AĞLAR KULLANILIRKEN
DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
14
SOSYAL AĞLAR KULLANILIRKEN
DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
15
16
17
SOSYAL AĞLAR KULLANILIRKEN
DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
18
19
Paylaşımlardaki Riskler
2122
Paylaştıklarınız Sizi Zor Durumda Bırakmasın 23
Paylaştıklarınız Sizi Zor Durumda Bırakmasın
Çok özelse, bırakın sizde kalsın !
24
Paylaştıklarınız Sizi Zor Durumda Bırakmasın 25
Paylaştıklarınız Sizi Zor Durumda Bırakmasın 26
Paylaştıklarınız Sizi Zor Durumda Bırakmasın 27
Yaşanılan mağduriyetler 28
Paylaştıklarınız Sizi Zor Durumda Bırakmasın 29
Yaşanılan mağduriyetler 30
Yaşanılan mağduriyetler 31
Yaşanılan mağduriyetler 32
Yaşanılan mağduriyetler 33
Yaşanılan mağduriyetler 34
Yaşanılan mağduriyetler 35
Yaşanılan mağduriyetler 36
Yaşanılan mağduriyetler 37
Facebook ve Sahte Hesaplar 38
Facebook ve Sahte Hesaplar 39
40
Facebook ve Sanal Dolandırıcılık 41
42
43
Nasıl Korunabiliriz
44
Facebook ve Güvenlik 45
Facebook ve Güvenlik 46
Facebook ve Güvenlik 47
Facebook ve Gizlilik
Facebook ve Gizlilik
48
Gizlilik Ayarları ve Araçları
49SANAL ZORBALIK
5051
52
Sanal Zorbalık Nedir?
• Bill Belsey’e (2007) göre sanal zorbalık, bir birey ya da grubun bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanarak kasıtlı ve sürekli olarak başkalarına zarar vermeye
çalışmasıdır.
53
SİBER ZORBALIK DAVRANIŞLARI
AŞAĞILAMA
ALAY ETME
LAKAP TAKMA
TEHDİT
TACİZ
İFTİRA
DEDİKODU
GİZLİ NUMARA İLE ARAMA YAPMA
SALDIRI
54
SİBER ZORBALIK DAVRANIŞLARI HANGİ ORTAMLARDA SERGİLENİYOR
SOSYAL MEDYA ORTAMLARI
BLOG
CEP TELEFONU
TABLET
WEB KAMERA
SOHBET ODASI / TARTIŞMA GRUPLARI
55
56
SİBER ZORBALIKTA ROLLER
SİBER ZORBALIK DAVRANIŞI SERGİLEYENLER
SİBER ZORBA
SİBER ZORBALIĞA MARUZ KALANLAR
SİBER MAĞDUR / KURBAN
SİBER ZORBALIK OLAYINA TANIK OLANLAR
TANIKLAR
DAHİL OLMAYAN İZLEYİCİLER SAVUNUCULAR
57
SİBER ZORBALIKTA ÇOCUKLARIN ROLLERİ
SİBER ZORBALIK OLAYLARINDA ÇOCUKLARIN BÜYÜK KISMI OLAYIN SEYİRCİLERİ’DİR.
BUNLAR;
TANIK
SEYİRCİ
DAHİL OLAMAYAN İZLEYİCİ VEYA
OLAYIN SAVUNUCULARI; (GÖRDÜĞÜ SİBER ZORBALIK OLAYINI ONAYLAMAYAN AMA NE YAPACAĞINI BİLMEYENLER)
ÇEŞİTİ ROLLERDE BULUNABİLMEKTEDİRLER
58
SİBER ZORBALAR KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ
BASKIN KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ
GÜÇ GÖSTERİSİNDEN HOŞLANMA
ÇABUK ÖFKELENME
KOLAYCA HÜSRANA UĞRAMA
KURALLARA UYMAKTA ZORLUK
KABADAYI GİBİ GÖRÜNME
MAĞDURLARLA AZ EMPATİ KURMA VE ONLARA MERHAMET GÖSTERMEME
YETİŞKİNLERLE SALDIRGANCA İLİŞKİ KURMA
59
SİBER MAĞDURLAR
İNTERNETTE ÇOK VAKİT GEÇİRME
FAZLA SAYIDA SOSYAL AĞ PROFİLİNE SAHİP OLMA
FAZLA SAYIDA KİŞİSEL BİLGİ PAYLAŞMA
İÇEDÖNÜK VEYA DIŞADÖNÜK OLMA
POPÜLER OLMA
YÜKSEK KAYGI VE DÜŞÜK ÖZ SAYGIYA SAHİP OLMA
GÜVENLİ İNTERNET KULLANIMI BİLGİ VE BECERİLERİNE SINIRLI OLMASI
60
SİBER ZORBALIK YAPMA NEDENLERİ
SİBER ZORBALIK YAPAN ÇOCUKLARDA GÖZLENEN BİRÇOK KİŞİLİK ÖZELLİĞİ OLSA DA SİBER ZORBALARA ÖZGÜ BELLİ BİR KARAKTER TİPİ YOKTUR.
AMA GENÇLERİN SİBER ZORBALIĞA DAHİL OMALARI İÇİN BİR ÇOK SEBEP BULUMAKTADIR
BUNLARDAN BAZILARI;
61
KISASA KISAS
ZARAR VERME
EĞLENME
GÜCÜ KANITLAMA
İTİBAR KAZANMA
‘’YAPABİLİYOR OLMA’’
SİBER ZORBALARIN ZORBALIK
YAPMASINI TETİKLEYEN FAKTÖRLER
‘’KISASA KISAS’’
BAZI ÇOCUK VE GENÇLER;
SERGİLEDİKLERİ DAVRANIŞIN SİBER ZORBALIK OLDUĞUNUN FARKINDA OLMADAN,
GENELLİKLE KENDİLERİNE E-POSTA VEYA ANLIK MESAJ ŞEKLİNDE GÖNDERİLEN OLUMSUZ MESAJLARA, AYNI BİÇİMDE YANIT
VERMEKTEDİRLER
62
SİBER ZORBALARIN ZORBALIK
YAPMASINI TETİKLEYEN FAKTÖRLER
Bu çocuk ve gençler yaptıkları
davranışların mağdurlar üzerinde
bırakabileceği olumsuz etkileri düşünmek yerine, sıkıntılarını gidermeye odaklıdırlar.
63
SİBER ZORBALARIN ZORBALIK
YAPMASINI TETİKLEYEN FAKTÖRLER
Güçlü olduklarını kanıtlamak veya öfke enerjilerini boşaltmak amacıyla,
Tatmin olma, itibar kazanma gibi amaçlarla siber zorbalık yapmaktadırlar.
Saldırganlık düşüncelerinin sanal ortamda dışavurmak veya
Hiçbir gerekçeleri olmadan sırf yapabilecekleri / için siber zorbalık yapmaktadırlar.(kendini kendine kanıtlama)
64
Siber Zorbalığın Etkileri
Siber Zorbalık mağdurlar üzerinde
Hüsran
Başarısızlık
Depresyon
Utanma
Endişe
Huysuzluk
Öfke
Korku
Kendine Zarar verme (en önemlisi bu)
Şiddete yönelme
Uyku bozukluğu
Yalnızlık
İştahsızlık
65
Siber Zorbalığın Yaygınlığı
İnternet ve cep telefonuna sahip olma oranındaki artış,
Bilişim teknolojilerine her gün 7/24 erişim
Bilişim teknolojilerini kötü amaçlarla kullanma
Yüz yüze söylenemeyen sözlerin sanal ortamda daha kolay söylemesi
Kimliğin gizli tutulduğunun sanılması
Bir tuş ile birçok insanın bir siber zorbalık olayına ortak olabilmesi
Siber zorbalığın hem dünyada hem de türkiye’de artmasına sebep olmaktadır
66
Siber Zorbalığın Yasal Boyutu
Dünyada;
Amerika’da 28 Eyalette,
Amerika’da bazı eyaletlerdeki yasalarda
elektronik iletişim araçları ile yapılan zorbalıktan söz edilmiştir.
Avustralya’da tüm eyallerde ve ulusal yasada
’’siber zorbalık’’ kavram olarak tanımlanmış ve kullanılmıştır
Fransa ve İngiltere’de en sık rastlanan siber zorbalık davranışlarına yönelik yasalar
oluşturulmuştur.
67
Siber Zorbalığın Yasal Boyutu
Genel olarak ülkelerde;
Müstehcenlik
Saldırganlık
Cinsel içerikli mesajlaşma,
Hakaret ve gerçek tehdit suç olarak değerlendirilirken;
İsim takma veya alay etme davranışları konuşma özgürlüğü kapsamında kabul edilmektedir.Bilişim Suçları Yasasında kabul edilmemektedir.
68
Türkiye’de;
Yasalarda direkt olarak “siber zorbalık” veya “elektronik iletişim araçları yoluyla yapılan zorbalıktan” söz
edilmemiştir.
Buna rağmen;
Siber zorbalıkla ilgili yasa ve yönetmelikler:
Türk Ceza Kanunu’nda bilişim suçları ile ilgili maddeler
İnternet ortamında yapılan yayınlarının düzenlenmesi ve bu yayınlar yoluyla işlenen suçlarla mücadele edilmesi hakkında kanun
Kişisel Verileri Korumaya Yönelik Kanun
Ortaöğretim Kurumları Ödül Disiplin Yönetmeliği (Değişiklik yapıldı)
69
Emniyet Müdürlüğü
Bilişim Suçları Şube Müd.
Başkasına ait bir bilişim sisteminden veri
çalma, veri
kopyalama, sistemi geçersiz kılma.
• Asayiş ve Bilişim Suçları Müd.
• Sahte profil, internet yollu
taciz, rahatsızlık, dolandırıcılık.
• Birisine ait, Facebook, twitter veya e-posta hesabının şifresini çalmak veya birine ait kişisel bilgileri izinsiz kullanarak sahte profiller
oluşturmak türk ceza kanununda 1 – 5 yıl arası
• Sahtecilik 4-8 yıl arası hapis cezası gerektiren bir suç olarak kabul ediliyor
70
Üniversiteler
Hukuk Fakültesi, Kamu Hukuku Anabilim Dalında;
Bilişim Hukuku yüksek lisans programları (Örnek:
Hacettepe Üni.)
Bilişim ve ve Teknoloji Hukuku Enstitüsü (Örnek: İstanbul Bilgi Üni.)
Bilişim ve İnternet Hukuku Sertifika Programları (Örnek:
Yıldırım Beyazıt Üni.)
Bilişim ve Teknoloji Hukuku Sertifika Programı (Örnek:
Bahçesir Üni.)
71
Kamu Kurum ve Kuruluşları
Ulaştırma Bakanlığı
Milli Eğitim Bakanlığı
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı
Kişisel Verileri Koruma Başkanlığı
Güvenli internet kullanımı konusunda öğrenci, öğretmenlere ve ailelere bilgiler sunan birçok web sitesi mevcuttur
Ancak bu sitelerde siber zorbalık ile ilgili bulunmamaktadır.
72
Kamu Kurum ve Kuruşları
www.guvenlinet.org
www.guvenlicocuk.org.tr
http://Tkmcocuk.ibb.gov.tr
www.ihbarweb.org.tr
www.aktifyildizlar.com.tr
www.klicksafe.de/service/turkce/
http://internetik.meb.gov.tr
www.biltek.tubitak.gov.tr/cocuk
www.tuik.gov.tr/TuikCocuk
www.ttcocuk.com
www.rtukcocuk.org.tr
73
Türkiye’de bu konuda Akademik Çalışmalar
•
Erdur-Baker ve Kavsut (2007) araştırmalarında
Türkiye’deki sanal zorba oranının %28, sanal kurban oranının ise %30 olduğunu ifade etmişlerdir.
•
Özdemir & Akar (2011) araştırmasında ise lise öğrencilerinin %14’ünün siber zorbalığa maruz kaldıkları, %10’unun ise siber zorbalık yaptıkları belirlenmiştir.
74
Ortaokul ve liselerin siber zorbalık farkındalık
profillerinin oluşturulması ve okul paydaşlarına yönelik siber zorbalık farkındalık eğitimi etkililiğinin
değerlendirilmesi
Melike Kavuk
Amaç:
Ortaokul ve liselerin siber zorbalık tehlikesiyle başetmelerine hazır olma durumlarını idareci ve
öğretmenlerin görüşlerine dayalı olarak farklı boyutlarda ortaya koymak için Siber Zorbalık farkındalık profillerini oluşturmak
75
Türkiye’deki ortaokul ve liselerin siber zorbalık farkındalık profilleri
Ulaşılan okul ve katılımcı sayısı (23 il toplam):
Toplam okul : 1431
Toplam katılımcı sayısı 2586
Okul
Yöneticisi Bilişim
Teknolojileri Öğretmeni
Rehber
Öğretmenler Diğer Branş
Öğretmenleri Toplam
F 1477 495 521 93 2586
% 57.1 19.1 20.1 3.7 100
76
Türkiye’deki Ortaokul ve Liselerin Siber Zorbalık Farkındalık Profili
Sonuçları
Siber zorbalık okullarda var olan bir olgudur
Katılımcıların siber zorbalık farkındalıkları istenen düzeyde değildir
Siber Zorbalık konusunda gereken önleme çalışmaları okullarda yeterince yapılmamaktadır
Katılımcılar kendilerini siber zorbalık konusunda yeterli bulduklarını, diğer paylaşları ise yetersiz bulmaktdır.
77
Türkiye’deki Ortaokul ve Liselerin Siber Zorbalık Farkındalık Profili
Sonuçları
Eğitimcilerde, kendilerinin ve öğrencilerinin genel bir sağduyuya sahip olduklarına dair iyimser bir algı mevcuttur.
Kritik müdahale aşamalarında bilgi ve politika eksikliği vardır
Okul paylaşlarına yönelik farklı içerik ve
yöntemler farkındalık kazandıracak etkinliklere gereksinim duyulmaktadır.
78
Okullar Siber Zorbalık Konusunda Neler Yapabilir?
Bu konuda yardımcı olabilecek içerikte Web Sitesi oluşturulabilir
Bilgi Kitapçığı (Çeşitli Basılı Materyaller) hazırlanabilir.
Öğrenci için
Veli İçin
Öğretmenler için
Dikkat çekmek, farkındalık yaratmak için Afişler hazırlanabilir
Alan uzmanlarından destek alarak okullarda Seminerler gerçekleştirilebilir
79
Okullar Siber Zorbalık Konusunda Neler Yapabilir?
Öğrencilerinizi siber zorbalık hakkında bilgilendirin
Güvenini kazanın ve yaşadıklarını sizinle paylaşması için cesaretlendirin
Sosyal ağlarda gizlilik ayarlarını kullanmayı öğretin
Kişisel bilgi ve fotoğraflarını paylaşmamasını öğretin
Çocuklarınızın ve Öğrencilerinizin internette ne yaptığının farkında olun
Bilmediği numaraları ve Sahte hesapları engellemeyi öğretin
80
Okullar Siber Zorbalık Konusunda Neler Yapabilir?
Siber Zorbalığı önlemeye dönük,
Siber zorbalığa özgü, ilke, kural, politika ve strateji oluşturmaya dönük,
Yaşanan siber zorbalık olaylarına çözüm üretmeye dönük,
Yaşanan siber zorbalık olaylarını tanıma, analiz etme, uygun müdahale yöntemi belirlemeye dönük .
Yapılan araştırmalar Bilgi ve çalışma eksikleri bulunduğunu göstermektedir.
81
Öneriler
Okula özgü siber zorbalıkla mücadele programını oluşturulması,( ilke, kural, politika ve statejileri)
Okul paydaşlarına farkındalık eğitimi verilmesi,
Sınıf içinde siber zorbalığa zaman ayırmaya dönük çalışmalar yapılması,
Siber zorbalık olaylarına uygun çözümler üretebilmek için çalışmalar yapılması gerekmektedir.
82
Son olarak
Siber zorbalık konusunda yapılacak çalışmalar;
Kurumsal
Eğitimsel
ve Hukuki boyutlarda çok yönlü bakış
açısıyla farklı disilplin alanın paydaşları ile birlikte gerçekleştirilmelidir.
83
84
Soru - Cevap
85
TEŞEKKÜRLER
86