19.08.2020
YOLSUZLUK VE
YOKSULLUK
YOKSULLUK NEDİR?
Genel anlamda, en düşük yaşam koşullarına erişememe halidir.
Mutlak yoksulluk: Günlük hayatta kalmaya yetecek kadar kalorinin parasal karşılığı ile ölçülür.
Göreli yoksulluk: Temel kültürel ve toplumsal tüketimi zorunlu mal ve hizmetlerin parasal karşılığı ile ölçülür.
İnsani yoksulluk: Sürdürüebilir bir yaşam standardı ile ölçülür. Eğitim, temiz su, sağlık, ulaşım vb. erişim
ÖLÇÜTLER NİYE SORUNLU?
|3
• Zamana ve mekana göre değişmesi.
• Gelire dar anlamda bakış.
• Siyasetin dışlanması.
• Hak ve özgürlükler ile ilişkisinin tam kurulmaması.
YENİ ÇİTLEME ÇAĞI
• Devletin neoliberal dönüşümü.
• Mekanın ve zamanın neoliberal dönüşümü (finansallaşma).
• Belirsizlik ve öngörülemezlik.
YOKSULLUK NASIL DEĞİŞTİ?
|5
• Temel belirleyen şey sadece gelir ve zorunlu kültürel, toplumsal tüketim imkanları değil;
doğayı/çevreyi de kapsayan bir bütün olarak yaşam olanaklarıdır.
• Yoksulluğun hem hızının artması, hem
kapsamının genişlemesi, hem de bir mirasa dönüşmesi.
YÜZDE 1’İN PAYI
YÜZDE 50 NÜFUSUN PAYI
|7
YOLSUZLUK NEDİR?
Dünya Bankası: Kamu görevinin özel çıkar sağlamak için kötüye kullanılması.
BM Kalınma Programı: Kamu güç, görev ve yetkisinin rüşvet, kayırmacılık, sahtekarlık ve zimmet yoluyla özel çıkar elde etmek için kötüye kullanılması.
Avrupa Konseyi Yolsuzlukla Mücadele Özel Hukuk Sözleşmesi 2. Madde: Görevlerin yasalara uygun bir şekilde yerine getirilmesinde sapmalara yol açan her türlü yasadışı menfaat talep ve teklif edilmesi.
YASALAR?!
|9
Bu tanımların hepsinin ortak paydası, kamu gücünü elinde bulunduranların şahsi menfaat uğruna yasadışı bir faaliyete girişmesi.
EMANET EDİLMİŞ KAMU GÜCÜNÜ KÖTÜYE KULLANMAK…
CORNELYUS TACITUS (MS: 56-120)
“DEVLET NE KADAR YOLSUZ OLURSA, KANUN SAYISI DA O KADAR FAZLA OLUR”
YOLSUZLUK YASALDIR!
|11
• Kamu kaynağı üzerindeki siyasi tasarruf, yasalarla kamusal denetimin dışına çıkarıldı. (Ör: Varlık Fonu)
• Kamusal çıkar-özel çıkar ayrımı belirsizleşti (Ör: İmar yasaları)
• Rant yaratma ve bunu dağıtma mekanizmaları yasallaştı. (Ör: İhale Yasası)
• Ne kadar kaynağın kime, kim tarafından, nasıl aktarıldığını biliyoruz.
İHALE YASASI
1999 KİK yasalaştı ve 2003 Ocak’ında yürülüğe girmesi kararlaştırıldı.
Aralık 2020: “Ben 15 bin kilometre yolu, 50-60 firmaya yedirmem.)
Temmuz 2003’te ilk değişiklikle BİT’ler KİK dışına çıkarıldı.
2008 MİLAT
|13
*YİD’in kapsam maddesi genişletildi.
*Hazine garantilerini düzenleyen Kamu Borç Yönetimi Kanunu’nu değişti.
*Döviz geliri olmayan şirketlere dövizle borçlanma imkanı tanındı.
*Kamu İhale Yasası’ında istisnalar 8’den 19’a çıkarıldı.
*Bir ihaledeki usulsüzlüklere dair medyada yer alan bir habere dayanarak soruşturma yetkisi elinden alındı.
SAYIŞTAY NE DİYOR?
Otopark örneği: Belediyenin otopark gelirlerini doğru yere kaydetmedin. O geliri banka hesabında otopark gelirleri olarak toplaman lazım. Böylece ben nereye harcadığını görebileyim. (Muhasebe oyunu)
Zafer Havalimanı: Yapılan anlaşmadan dolayı büyük kamu zararı var.
KÖİ’lerde Borç Üstlenim Anlaşması, Doğrudan Sözleşme, Uygulama Sözleşmesi vs…
İNŞAAT EKONOMİSİ
|15
48,405
42,095
40,420
17,822
15,523
13,533
12,197
5,207 4,711 4,346
0 10,000 20,000 30,000 40,000 50,000 60,000
Limak Cengiz Kolin MNG IC Holding Astaldi Kalyon Özaltın TAV Sabancı
EN ÇOK KÖİ İHALESİ ALAN 10 ŞİRKET (Milyar Dolar)
İNŞAAT EKONOMİSİ
166
180
150
131
120
137
128 130
124 128
123 115
40
66
84
67 70
92 95
106 114
149
174
233
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
4734 SAYLI KANUNA GÖRE 12 YILDA VERİLEN İHALER
İNŞAAT EKONOMİSİ
13 18 21
14 14 14 16 16 20 24 26 30
10
18 21 20 21
16 17 19
38
59
49 48
11
26 27
20 19
33
44
53
40
54
80
131
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
İHALELERİN TÜRLERİNE GÖRE DAĞILIMI (Milyar TL)
Mal Hizmet Yapım işi
İNŞAATA DAYALI BİRİKİMİN SONUCU
* 18 yılda 2.5 milyar dolar vergi toplandı. 70 milyar dolar özelleştirme yapıldı. 431 milyar dolar dış
borç alındı.
• Bunun yüzde 13’ü yatırıma, yüzde 25’e yakını faiz ödemesine gitti.
• 140 milyar dolarlık KÖİ sözleşmesi imzalandı.
• İnşaata akıtılan tahmini kaynak 600 milyar dolar civarında.
İNŞAATA DAYALI BİRİKİMİN SONUCU
İNŞAATA DAYALI BİRİKİMİN SONUCU
İNŞAATA DAYALI BİRİKİMİN SONUCU
İNŞAATA DAYALI BİRİKİMİN SONUCU
-45%
-40%
-35%
-30%
-25%
-20%
-15%
-10%
-5%
0%
5%
10%
GENEL İlkokul.ve.altı. İlköğretim.ve.ortaokul Lise Meslek.lisesi Yüksekokul.ve.üstü
8 YILDA BRÜT KAZANÇTAKİ ERİME (%)
PROLETERLEŞME-OTORİTERLEŞME
.
