Prof.Dr. Metin OLGUNDoç. Dr. H. Eylem POLAT 4. HAFTA

(1)

KIRSAL KONUTLARIN PLANLANMASI / TASARIMI

4. HAFTA

KIRSAL KONUTLARIN PLANLANMASI / TASARIMI

Prof.Dr. Metin OLGUN

Doç. Dr. H. Eylem POLAT

(2)

Temel gereksinimler:

 - Dış koşullara karşı korunma, - Sağlık koşullarına uygunluk,

- Güvenilir ve rahat bir yaşam sağlaması.

 Bu nedenle konutlar yeterli büyüklükte, konforlu, fonksiyonel ve başarılı olmalıdır.

 Konutların planlanmasında kullanılan temel

ilkeler ve standartlar farklılık göstermemekle

birlikte, kırsal alanda yapılacak konutlar konum,

işletme özellikleri, yaşam biçimi ve ekonomik

olanaklar yönünden kenttekilerden farklıdır.

(3)

 Tarım işletmelerinde konut, hem çiftçi ailesinin yaşadığı ve günlük uğraşılar sonucunda dinlendiği yer, hem de işletmenin idare merkezidir.

 Tarım işletmelerinde her türlü tarımsal faaliyetlerin planlanması ve yürütülmesi konutlardan yapılır.

(işletmenin iş merkezi)

 Bu nedenle konutlar tarımsal faaliyetlere uyum sağlamalıdır.

 Kırsal konutlarda kentteki konutlardan farklı olarak bir iş alanının oluşturulması gerekir.

 Özellikle çalışma yerleri, mutfak, yiyeceklerin

hazırlandığı ve korunduğu yerlerin düzenlenmesi

önemlidir.

(4)

 İşletmede konut yerinin seçilmesinde göz önüne alınması gerekli ilkeler de kenttekilerden oldukça fazladır.

 Konut yerinin belirlenmesinde,

- Diğer servis binaları ile olan ilişkileri, - Manzara durumu,

- Arazi eğimi,

- Güneş ışınlarından ve rüzgarlardan yararlanma ya da korunma,

- Konut çevresinde insanların dinlenebileceği bir

bahçenin bulunması gereklidir.

(5)

1. Konutlarda Temel Planlama İlkeleri

 Ailenin yapısı, istekleri ve gereksinimleri belirlenmelidir.

 Konutlar içinde yaşayacak tüm bireylerin yaşam ve uğraşlarını ev içerisinde en iyi şekilde sağlayacak şekilde planlanmalıdır.

 Konutlarda odaların büyüklükleri, şekilleri, birbirleri ile olan ilişkileri ve en iyi fonksiyon görecek konut şekli planlamada dikkate alınmalıdır.

 Bir konut planı alan kullanımında esnekliğe, iyi

trafik düzenine, çeşitli eşyaların ve malzemelerin

uygun bir şekilde yerleşimine olanak

verebilmelidir.

(6)

Konutlarda Temel Planlama İlkeleri

 Fonksiyonel bir konut planının geliştirilmesinde,

- Faaliyet alanlarının düzenlenmesi, - Odaların birbiri ile olan ilişkileri,

- Odaların ve diğer alanların bireysel detayları, - Konut içerisindeki insan trafiği önemlidir.

 Konutu oluşturan her oda, düşünülen yararlanma şekline uygun olarak planlanmalıdır.

 Konut içerisinde uygun bir insan trafiğinin

sağlanması, zaman ve enerji kaybının azaltılması

açısından önem taşır.

(7)

Konutlarda Temel Planlama İlkeleri

 Merkezi bir koridor, uygun bir trafik akışının sağlanmasına yardımcı olur.

 Konut için bir servis girişinin yapılması ve aile bireylerinin konutun farklı bölümlerine buradan geçebilmeleri düşünülmelidir.

 Çok katlı konutlarda da katlar arasında uygun bir

trafik düzeninin sağlanmasına çalışılmalıdır. Bu

amaçla katlar arasındaki merdivenler en uygun

şekilde yerleştirilmelidir.

(8)

 Konutların planlanmasında temel planlama ilkelerinin yanında aşağıdaki faktörlerin de dikkate alınması gerekir:

- Odaların sayısı ve büyüklükleri, - Kat sayısı ve konutun şekli,

- Konut cephesinin yolla olan ilişkisi,

- Kış güneşi ve yaz meltemlerinden yararlanma, - Soğuk rüzgarlardan korunma,

- Yön,

- Genişleme olanakları,

- İşletmenin ekonomik gücü, - Gelenek ve görenekler,

- Çevre koşulları,

- Estetik şeklinde sıralanabilir.

(9)

2. Konutlarda Faaliyet Alanları

 Öncelik alanları olarak da adlandırılan faaliyet alanları üçe ayrılır:

- Sosyal yaşantı alanları, - Dinlenme alanları,

- İş alanları.

 Kırsal konutlarda tarımsal faaliyetlere uyumlu

hale getirilmiş iş alanları bulunmalıdır.

(10)

(11)

Konutlarda Faaliyet Alanları

 Sosyal yaşantı alanları: ailenin oturma, grup faaliyetleri, konuk kabul etme, okuma, çalışma, eğlenme ve yemek yeme faaliyetleri amacıyla oluşturulan bölümüdür.

 Bu bölüm, konutun ana girişi, antre, oturma odası, salon, misafir odası, çalışma odası, yemek odası gibi birimlerinden oluşur.

 Sosyal yaşantı alanları, aile bireylerinin kullanımı yanında aile dışından gelen konukların da kısmen kullandıkları birimlerden oluşur.

 Bu alanların boyutları ve çeşitliliği, aile

bireylerinin gereksinimlerine ve işletmenin

parasal olanaklarına bağlıdır.

(12)

 Dinlenme alanları: konutun dinlenme amacıyla planlanmış özel bölümüdür.

 Dinlenme alanı, yatak odaları, tuvalet, banyo ve özel eşyalar için dolapların bulunduğu birimlerden oluşur.

 Konutun aile dışından gelecek konuklara kapalı olan bölümüdür.

 Bu nedenle dinlenme alanlarının grup olarak

belli bir yerde bulunması, bu alanların gizliliğinin

ve dinlenme koşullarının sağlanması açısından

çok önemlidir.

(13)

 İş alanları: konutun çeşitli iş faaliyetlerinin yürütüldüğü bölümüdür.

 Bu bölüm, mutfak, iş odası ve çamaşır yıkama yerlerinden oluşur.Bu bölümde aile için bir yemek yeme yeri ile evdeki alet, edevat ve erzakların saklanması için uygun büyüklükte yer ayrılması gerekir.

 Konutlarda iş alanları, tek bir odadan oluşabileceği gibi, birkaç farklı bölümden de oluşabilir.

 İş odasında, tarladan gelen kişilerin elbiselerini

değiştirmeleri için dolaplar ile temizlenmeleri için

duş ve lavabonun da bulunması yararlıdır.

(14)

 Bu üç faaliyet alanını bir konut planı içerisinde tam olarak birbirinden ayırmak zordur.

 Bununla birlikte bir konut planı planlama yönünden bu üç faaliyet alanından oluşmalıdır.

 Bu faaliyet alanlarının uyumlu bir şekilde

düzenlenmesi, konutun kullanım başarısı

yönünden önemlidir.

(15)

3. Konut Bölümlerinin Özellikleri

 Konut planlarının geliştirilmesinde, konutu oluşturan birimlerin işlevlerinin, boyutlarının ve birbirleri ile olan ilişkilerinin bilinmesi gerekir.

 Oturma odaları, çok farklı faaliyetlerin yürütülmesi amacıyla planlanırlar. Oda sayısı ve boyutları ailenin büyüklüğüne, gelen misafir gruplarına, aile bireylerinin hobilerine ve parasal olanaklarına bağlıdır.

 Oturma odaları tercihen dikdörtgen şeklinde

olmalıdır. Taban boyutları arasındaki oranın 2/3

veya 3/4 olması önerilir. En uygun oran 6/7’dir.

(16)

Konut Bölümlerinin Özellikleri

 Küçük oturma odaları en az 12-15 m

²

taban alanına sahip olmalıdır. Oturma odasında aynı zamanda yemek yenilmesi de düşünülüyorsa odanın büyüklüğü en az 15-20 m

²

arasında olmalıdır.

 Oturma odalarının planlanmasında çapraz yönde insan trafiğinden kaçınılmalı, insan trafiği doğrusal olarak planlanmalıdır.

 Kırsal alanda oturma odasının ve mutfağın

işletmenin servis yoluna ve işletme merkezine

bakması arzu edilir.

(17)

 Oturma odasına ev dışından doğrudan girilmesi arzu edilmez. Önce bir hol ya da antreden geçilmesi uygun olur.

 Mutfaklar mutlaka yeterli alana ve gerekli ekipmanlara sahip olmalıdır. Yalnız yemek hazırlanan mutfaklar 6-8 m

²

, aynı zamanda yemek de yenilen mutfaklar 8-14 m

²

, oturma odası ile birlikte düşünülenler ise 15-25 m

²

arasında olmalıdır.

 Mutfağa hem servis girişinden hem de ana

girişten kolayca ulaşılabilmelidir.

(18)

 Mutfaktan özellikle yemek odasına, kilere ve iş odasına kolayca geçilebilmelidir.

 Mutfağın kuzeybatı-kuzeydoğu yönlerine bakması yaz güneşinden korunmak için gereklidir.

 Mutfağa bitişik olarak planlanan küçük bir oda, kiler olarak değerlendirilebilir.

 Mutfak tezgahları düz, koridor, L ve U tipinde düzenlenebilir.

 Yatak odaları, genellikle konut içerisinde belli bir

yere grup halinde yerleştirilir.

(19)

 Yatak odaları sosyal yaşantı alanlarından görünmemeli ve ses yönünden yeterli yalıtım özelliğine sahip olmalıdır.

 Yatak odalarından banyo ve tuvalete kolayca ulaşılabilmelidir.

 Yatak odaları bir başka yatak odasına ya da oturma yerlerine açılmamalıdır. Yatak odalarının bir koridora açılması en uygunudur.

 Genellikle bir konutta en az iki yatak odası bulunmalıdır.

 İki katlı konutlarda yatak odaları ikinci kata

yerleştirilir. Ancak alt katta da bir yatak odasının

bulunması gerekir.

(20)

 Yatak odalarının güneybatı-güneydoğu yönüne bakacak şekilde yerleştirilmesi uygun olur.

 İş alanları, tarladan gelen insanların konuta geçmeden önce yıkanıp temizleneceği, kıyafetlerini değiştirebileceği, kullandığı ekipmanları koyabileceği, tarımsal faaliyetlerde kullandığı alet, ekipman, ilaç ve malzeme gibi çeşitli unsurları depolayıp, çeşitli karışımları hazırlayabilecekleri bir yer olabileceği gibi, çamaşır yıkama, konserve, sebze, süt gibi ürünlerin aile gereksinimleri için işlenmesi amacıyla kullanılabilecekleri bir yer de olabilir.

 İş alanları, konutun arka cephesi veya tarla tarafına

ve mutfağa yakın bir yere yerleştirilmelidir.

(21)

4. Konutların Yapısal Özellikleri

 Konutların konstrüksiyonları ve görünüşleri, yapılacakları bölgenin iklim özelliklerine göre farklılık gösterir.

 Soğuk iklim bölgelerinde yeterli yalıtım yapılması, çift camlı pencerelerin kullanılması tercih edilmelidir.

 Sıcak bölgelerde ise daha basit yapı elemanları, daha geniş pencere alanları kullanılır.

 Pencere alanları aydınlatma yönünden de

önemlidir. Pencere alanının taban alanına oranı

soğuk bölgelerde 1/10, sıcak bölgelerde 1/5

olması önerilir.

(22)

Konutların Yapısal Özellikleri

 Pencereler bina yüzeyine estetiği bozmayacak şekilde dağıtılarak yerleştirilmelidir.

 Konutlarda duvar yüksekliği genellikle bölgenin iklim koşulları ile bağlantılıdır.Duvar yüksekliği soğuk bölgelerde 2.5-2.75m, sıcak bölgelerde 2.75-3.00m arasında olmalıdır.