• Sonuç bulunamadı

ÇİVİ YAZISININ İÇERİKTE GELİŞİMİ

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "ÇİVİ YAZISININ İÇERİKTE GELİŞİMİ"

Copied!
15
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

ÇİVİ YAZISININ İÇERİKTE GELİŞİMİ

(2)

Çivi Yazısı İşaretlerinin Temel Özellikleri

(3)

Somut nesneleri betimleyen işaretler arkaik yazı sisteminin temelini oluşturur.

Bir nesneyi bütünüyle temsil edebilirler:

kur “dağ”

šu “el”

še “tahıl (başağı)”

(4)

Bir nesnenin belirli bir kısmını temsil edebilirler:

gud“boğa, öküz”

áb “inek”

Diğer bazı işaretler biraz daha soyut olsa da anlaşılabilirler:

a “su”

gi

6

“gece”

(5)

Diğer birçok işaret, onları tanımlayabilmemiz

bakımından ya çok fazla soyut ya da tam aksine, çok belirli ve detaylıdır. Arkaik metinlerdeki, genellikle (tanımladıkları nesneden) çok az farklılık gösteren

birçok işaretin olması, işaretler ile onların

tanımladıkları nesneler arasında birebir uygunluk yaratmanın amaçlandığını göstermektedir. Şüphesiz bu sistem kullanışsız olmuştur ve dahası bu sistemle

daha soyut fikirler ve işlemler kolayca ifade

edilememiştir. Bu yüzden işaret üretmenin alternatif yolları geliştirilmiştir.

(6)

gunû ve šeššig İşaretler: Yeni işaret üretmenin bir metodu, anlatılmak istenen nesneyi belirtmek

için temel işaretin bir kısmını işaretlemektir. Bu işaretler Akadlı kâtipler tarafından ya gunû

çizgileri (Sumercedeki gùn-a “renklendirilmiş, süslenmiş”) ya da šeššig (köşe çengelleri)

taramaları olarak adlandırılmıştır.

SAĜ KA

DA Á

(7)

Bileşik İşaretler: İki ya da daha fazla işaretin bir araya getirilmesiyle yeni işaretler

yaratılmıştır:

Aynı işaretin iki hatta bazen üç kez yazılması:

DU su

8

“gelmek, gitmek (çoğul)”

DU

AN ANmul “yıldız”;

AN

(8)

Fikirleri birleştirerek yeni bir fikir üretmek için iki (ya da daha fazla) farklı işaretin birleştirilmesi:

KA+A ağız+su = nag “içmek”

KA+NİNDA ağız+ekmek = kú/gu7 “yemek yemek”

A+ANsu+gökyüzü = šèg “yağmur yağmak”

NÍĜİN+A çevrilmiş alan+su = ambar “bataklık”

NÍĜİN+BÙRçevrilmiş alan+çukur/delik = pú “kuyu”

MUNUS+UR kadın+köpek = nig “dişi köpek”

(9)

Temel işaretin anlamıyla ilişkilendirilmiş bir kelimenin telaffuzuna işaret eden bir ses belirtecinin (fonetik

gösterge) temel işarete eklenmesi:

KAxME ağız+me = eme “dil, lisan”

KAxNUN ağız+nun = nundum “dudak”

EZENxBAD duvarlı alan+bad = bàd “şehir duvarı, sur”

UD.ZÚ.BAR güneş+zubar = zubar/zabar “bronz”

(10)

Çokdeğerlilik (Polivalency):

En önemli yeni gelişme çok değerlilik ilkesidir. Burada, her birinin ayrı

telaffuzu olan ancak sadece belirli bir işaretle ilişkilendirilmiş “birçok değer”

söz konusudur. Bu gelişme, yeni

logografik değerler yaratılmasında çok

üretken ve basit bir metot olmuştur.

(11)

apin “saban” işareti, uru4 “toprağı sürmek”; engar

“çiftçi, saban sürücüsü”; àbsin “saban izi, karık”

kelimelerini de karşılamaktadır.

ka “ağız” işareti, kìri (kir4) “burun”; zú “diş”; inim

“kelime” kelimelerini de karşılamaktadır.

pa “dal” işareti, gidri “asa”; sìg “vurmak, dövmek”;

ugula “ustabaşı, reis” kelimelerini de karşılamaktadır.

utu “güneş” işareti, ud “ışık, gün, zaman”; babbar

“parlak, beyaz”; àh “kurumuş, solgun” kelimelerini de karşılamaktadır.

an “gökyüzü” işareti, diĝir “tanrı” kelimesini de karşılamaktadır..

(12)

Belirleyiciler:

Bir Sumerce metnin okuyucusunun, metinde geçen çokdeğerli (polivalent) bir işaretin hangi

değerinin okunması gerektiğini belirlemesine yardımcı olmak için determinatif yani

belirleyiciler kullanılmıştır. Sınırlı sayıda olan determinatifler bir işaretin ya da işaretler grubunun önüne ya da arkasına getirildiğinde

belirtilmek istenen nesnenin, ağaç, kamış, bakır; insan, meslek, tanrı, yer gibi özel bir

anlamsal kategoriye (gruba) ait olduğunu

gösterirler.

(13)

Örneğin çokdeğerli (polivalent) APİN işareti şöyle okunur:

apin işareti ağaç determinatifi ile kullanıldığında

giš

apin “saban”;

kişi determinatifi ile kullanıldığında

engar

“çiftçi” olarak okunur.

Ancak, uru

4

“çift sürmek” ve àbsin “karık

açmak” kelimeleri metnin konteksine göre

belirlenebilmektedir, (fiil olduklarından) her

hangi bir determinatifle yazılmazlar.

(14)

Rebus Yazı Sistemi

Rebus prensibi: Bir logogramın sessel olarak benzer ya da eş sesli başka bir logogram ya da kelime için de kullanılmasıdır.

• ti “hayat”

• ti “ok”

• ti “kaburga”

Rebus/resim yazısı prensibinin benimsenmesi çok önemli bir gelişme olmuştur. Bu yolla birçok işaret yazı sisteminden çıkartılabilmiştir.

(15)

Hece Yazısı / Fonotizasyon

mu “isim”

mu “yıl”

mu- “bir çekim prefiksi” (gramer unsuru/soyut)

ga “süt”

ga “süt kuzusu”

ga- “kohortatif elemanı” (gramer unsuru / soyut)

Referanslar

Benzer Belgeler

A) Yayaların karşıdan karşıya geçmelerini sağlamak için. B) Trafik cezası alamamak için. C) Hem kendi güvenliğimiz hem de başkalarının güvenliği için. Yandaki

Yeni Korando Sports içine, sürücü ve yolcuların konfor ve zevkini arttırmak için yeni özellikler eklendi.. Özellikle, eller serbest kullanıma imkan vermek için direksiyon

Yeni Korando Sports içine, sürücü ve yolcuların konfor ve zevkini arttırmak için yeni özellikler eklendi.. Özellikle, eller serbest kullanıma imkan vermek için direksiyon

Yani hem çivi yazılı işaretlerinin yönleri itibariyle başlangıçtaki formları değişmiş hem de tabletler soldan sağa ve yukarıdan aşağıya satırlar halinde

■ Geniş alan ağı (Wide Area Network, WAN), birden fazla cihazın birbiri ile iletişim kurmasını sağlayan fiziksel veya mantıksal..

En küçük asal sayı 2 dir. 2 den başka çift asal sayı yoktur. 101 sayısı asaldır.. C seçeneğindeki 27 sayısı 6 nın katı olmadığı için, bu üç sayının toplamı olamaz.

Bu amaçla, gürültü ile esas işaretin yapısına uygun alçak geçiren, yüksek geçiren veya bant geçiren özellikte bir dizi filtreleme yöntemleri ve bunların dışında

4 • Doğal ürünün kesin yapısını tanımlamak için kullanılan yeni ve özel teknikleri tanıma, •Know some of the new and special techniques for identifying the exact structure