Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi İstatistikleri

(1)

BMD Araştırma

11 Ocak 2021 1 / 16

Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi

Haziran 2020 Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi İstatistikleri

Periyodik Rap or Son Gelişmel er

Cari İşlemler Dengesi

TCMB tarafından açıklanan ödemeler dengesi istatistiklerine göre 2020 yılının Kasım ayında 3.547 milyon dolar açık veren cari denge 2021 yılının aynı ayında 2.681 milyon dolar açık verdi. Böylece Ekim ayında 15.122 milyon dolar olan 12 aylık cari işlemler açığı, Kasım ayında 14.256 milyon dolara geriledi.

Cari açığın gerilemesinde; 2021 yılı Kasım ayında önceki yılın aynı ayına göre dış ticaret açığının 385 milyon dolar azalarak 3.475 milyon dolara gerilemesi ve hizmetler dengesi kalemi kaynaklı net girişlerin 794 milyon dolar artarak 1.916 milyon dolara yükselmesi etkili oldu.

Birincil gelir dengesinden kaynaklanan net çıkışlar, 2020 yılının aynı ayına göre 5 milyon dolar artarak 986 milyon dolar olarak gerçekleşti.

2020 yılı Kasım ayında 172 milyon dolar net giriş gerçekleşen ikincil gelir dengesi kaleminde, 2021 yılı Kasım ayında 136 milyon dolar net çıkış yaşandı.

Kasım 2021

Cari İşlemler Dengesi, m$ - Kasım

Aylık 2020 2021

İhracat 15.948 21.820

İthalat -19.808 -25.295

Ticaret Dengesi -3.860 -3.475

Hiz. Gelir 3.167 5.132

Hiz. Gider -2.045 -3.216

Hiz. Dengesi 1.122 1.916 Birincil Den. -981 -986

İkincil Den. 172 -136

Cari Denge -3.547 -2.681

12 Aylık 2020 2021

İhracat 166.096 220.175

İthalat -204.268 -247.515 Ticaret Dengesi -38.172 -27.340

Hiz. Gelir 36.578 54.961

Hiz. Gider -24.033 -30.934 Hiz. Dengesi 12.545 24.027 Birincil Den. -9.882 -11.738

İkincil Den. 463 795

Cari Denge -35.046 -14.256 -59,3%

Yıl. Değ.

32,6%

21,2%

-28,4%

50,3%

28,7%

91,5%

18,8%

71,7%

70,8%

0,5%

A.D.

-24,4%

Yıllık Değ.

36,8%

27,7%

-10,0%

62,0%

57,3%

Cari İşlemler Dengesi, m$ - Aylık

2019 2020 2021 Aylık

Değ.

Yıllık Değ.

Ocak -389 -1.759 -1.779 -48,3% 1,1%

Şubat -224 -1.098 -2.421 36,1% 120,5%

Mart -448 -5.252 -3.326 37,4% -36,7%

Nisan -744 -5.078 -1.509 -54,6% -70,3%

Mayıs 853 -3.865 -3.313 119,5% -14,3%

Haziran -407 -2.956 -1.135 -65,7% -61,6%

Temmuz 1.695 -1.861 -458 -59,6% -75,4%

Ağustos 2.999 -4.065 912 A.D. A.D.

Eylül 2.498 -2.526 1.758 92,8% A.D.

Ekim 2.589 -89 3.136 78,4% A.D.

Kasım -157 -3.547 -2.681 A.D. -24%

Aralık -2.950 -3.440 Ocak -

Kasım ^8.265 ^-32.096 ^-10.816 ^-66,3%

Cari İşlemler Dengesi, m$ - 12 Aylık

2019 2020 2021 Aylık

Değ.

Ocak -15.144 3.945 -35.556 0,1% A.D.

Şubat -10.972 3.071 -36.879 3,7% A.D.

Mart -6.803 -1.733 -34.953 -5,2% 1.916,9%

Nisan -2.332 -6.067 -31.384 -10,2% 417,3%

Mayıs 4.262 -10.785 -30.832 -1,8% 185,9%

Haziran 7.036 -13.334 -29.011 -5,9% 117,6%

Temmuz 10.799 -16.890 -27.608 -4,8% 63,5%

Ağustos 11.313 -23.954 -22.631 -18,0% -5,5%

Eylül 11.200 -28.978 -18.347 -18,9% -36,7%

Ekim 10.011 -31.656 -15.122 -17,6% -52,2%

Kasım 7.581 -35.046 -14.256 -5,7% -59,3%

Aralık 5.315 -35.536 Kaynak: TCMB

-389 -224 -448 -744 853 -407 1.695 2.999 2.498 2.589 -157 -2.950 -1.759 -1.098 -5.252 -5.078 -3.865 -2.956 -1.861 -4.065 -2.526 -89 -3.547 -3.440 -1.779 -2.421 -3.326 -1.509 -3.313 -1.135 -458 912 1.758 3.136 -2.681

Oca.19 Şub.19 Mar.19 Nis.19 May.19 Haz.19 Tem.19 Ağu.19 Eyl.19 Eki.19 Kas.19 Ara.19 Oca.20 Şub.20 Mar.20 Nis.20 May.20 Haz.20 Tem.20 Ağu.20 Eyl.20 Eki.20 Kas.20 Ara.20 Oca.21 Şub.21 Mar.21 Nis.21 May.21 Haz.21 Tem.21 Ağu.21 Eyl.21 Eki.21 Kas.21

Aylık Cari İşlemler Dengesi, m$

-15.144 -10.972 -6.803 -2.332 4.262 7.036 10.799 11.313 11.200 10.011 7.581 5.315 3.945 3.071 -1.733 -6.067 -10.785 -13.334 -16.890 -23.954 -28.978 -31.656 -35.046 -35.536 -35.556 -36.879 -34.953 -31.384 -30.832 -29.011 -27.608 -22.631 -18.347 -15.122 -14.256

Oca.19 Şub.19 Mar.19 Nis.19 May.19 Haz.19 Tem.19 Ağu.19 Eyl.19 Eki.19 Kas.19 Ara.19 Oca.20 Şub.20 Mar.20 Nis.20 May.20 Haz.20 Tem.20 Ağu.20 Eyl.20 Eki.20 Kas.20 Ara.20 Oca.21 Şub.21 Mar.21 Nis.21 May.21 Haz.21 Tem.21 Ağu.21 Eyl.21 Eki.21 Kas.21

12 Aylık Cari İşlemler Dengesi, m$

(2)

BMD Araştırma

11 Ocak 2021 2 / 16

Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi

2021 yılı Kasım ayında 21,8 milyar dolar ihracat yapılırken, 25,3 milyar dolar ithalat yapıldı ve ticaret dengesi 3,5 milyar dolar açık verdi. 5,1 milyar dolar hizmet geliri elde edilirken 3,2 milyar dolar hizmet gideri kaydedildi ve hizmet dengesi 1,9 milyar dolar fazla verdi. Birincil ve ikinci gelir dengesinin 1,1 milyar dolar açık vermesiyle 2021 yılı Kasım ayında cari denge, 2,7 milyar dolar açık verdi.

2020 Kasım ayında 3,5 milyar dolar olan cari açığın, 2021 Kasım ayında 2,7 milyar dolara gerilemesinin temel sebebi dış ticaret dengesinin 385 milyon dolar ve hizmet dengesinin 794 milyon dolar artmasıdır. Hizmet geliri 2020 yılının aynı ayına göre 2 milyar dolar artarak 5,1 milyar dolar olurken hizmet giderleri 1,2 milyar dolar artarak 3,2 milyar dolar oldu.

Böylece hizmet dengesi kaynaklı net girişler 794 milyon dolar yükselerek 1,9 milyar dolar oldu. İhracat önceki yılın aynı dönemine göre 5,9 milyar dolar ve ithalat 5,4 milyar dolar arttı.

Böylece dış ticaret dengesi 385 milyon dolar artarak 3,5 milyar dolar açık verdi. Bu gelişmeler neticesinde 2020 yılı Kasım ayında 3,5 milyar dolar açık veren cari denge, 2021 yılı Kasım ayında 2,7 milyar dolar açık verdi.

Kasım 2021’de 12 aylık ticaret dengesi 27,3 milyar dolar açık verirken hizmetler dengesi 24 milyar dolar fazla verdi. 10,9 milyar dolar birincil+ikincil gelir dengesi çıkışlarıyla beraber 12 aylık cari açık 14,3 milyar dolar oldu.

Cari Denge Kasım 2021'de -2.681 m$ Oldu

Cari Denge Kas.21'de önceki yılın aynı ayına göre 0.866m$ Arttı

12 Aylık Cari Denge Kasım 2021'de -14.256 m$

(3)

BMD Araştırma

11 Ocak 2021 3 / 16

Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi

Cari açığın temel olarak nasıl finanse edildiğini gösteren ödemeler dengesi istatistiklerine göre 2021 Kasım ayında 2,7 milyar dolar cari açıkla beraber, yabancıların 1,9 milyar dolarlık tahvil satışı ve 465 milyon dolar net varlık edinimi hesabıyla birlikte toplamda 5,1 milyar dolar döviz çıkışı gerçekleşmiştir. Çıkan bu dövize karşılık yabancıların 938 milyon dolarlık pay alımı, doğrudan yatırımlardan 359 milyon dolar ve diğer yatırımlardan 2,1 milyar dolar döviz girdisi olmuştur. 4,5 milyar dolar net hata ve noksan sonrasında ise TCMB’nin rezervlerine 2,8 milyar dolarlık döviz girişi yaşanmıştır.

Son 12 aylık dönemde ise 14,3 milyar dolar olan cari açıkla beraber yabancıların 164 milyon dolar pay satışı ve 1,8 milyar dolar net varlık edinimi hesabıyla toplamda 16,2 milyar dolarlık döviz çıkışı gerçekleşmiştir. Çıkan bu dövize karşılık yabancıların 8 milyar dolarlık tahvil alımının yanı sıra 7,2 milyar dolarlık doğrudan yatırımlardan döviz girdisi olurken büyük bir kısmı TCMB’nin yükümlülüklerinin artmasıyla oluşan diğer yatırımlar hesabından 24,6 milyar dolar giriş olmuştur. 20,3 milyar dolar net hata ve noksan sonrasında ise TCMB’nin rezervlerinde 43,8 milyar dolarlık artış yaşanmıştır.

Ödemeler Dengesi, m$ Kasım 2021

Son 12 Aylık Ödemeler Dengesi, m$ Kasım 2021

(4)

BMD Araştırma

11 Ocak 2021 4 / 16

Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi

Altın hariç cari işlemler hesabı, 2020 Kasım ayında 1.016 milyon dolar açık vermişken 2021 yılının aynı döneminde 3.280 milyon dolar açık vermiştir.

Türkiye’de, yıllar itibariyle ekonomik ve sosyal gelişmeler nedeniyle enerji tüketimi artmakta buna karşın yerli enerji kaynaklarımızın sınırlı olması sebebiyle enerji arzımız aynı hızda artırılamamaktadır. Bu durum ülkemizi enerjide dışa bağımlı hale getirmekte ve cari dengemizi olumsuz etkilemektedir. Ayrıca enerji ithalatının cari işlemler dengesine olan etkisi sadece miktar değişimlerinden değil fiyat değişimlerinden de kaynaklanmaktadır. Buna bağlı olarak petrol fiyatlarındaki dalgalanma ve tüketilen enerjiyle yükseliş gösteren Türkiye'nin enerji ithalatı 2020 yılı Kasım ayında 2,5 milyar dolar iken 2021 yılında petrol fiyatlarındaki yükseliş ve enerji talebinin artmasının etkisiyle 2021 yılı Kasım ayında 6,6 milyar dolara yükselmiştir. 2020 yılı Kasım ayında 1,4 milyar dolar açık veren enerji hariç cari işlemler hesabı ise 2021 yılı Kasım ayında 3 milyar dolar fazla vermiştir.

Enerji ithalatı cari denge üzerinde baskı unsuru olmaya devam ederken Ekim ayında 7,7 milyar dolar fazla veren altın ve enerji hariç cari denge, Kasım ayında 2,4 milyar dolar fazla vermiştir.

-8.000 -6.000 -4.000 -2.000 0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000

Oca.13 Nis.13 Tem.13 Eki.13 Oca.14 Nis.14 Tem.14 Eki.14 Oca.15 Nis.15 Tem.15 Eki.15 Oca.16 Nis.16 Tem.16 Eki.16 Oca.17 Nis.17 Tem.17 Eki.17 Oca.18 Nis.18 Tem.18 Eki.18 Oca.19 Nis.19 Tem.19 Eki.19 Oca.20 Nis.20 Tem.20 Eki.20 Oca.21 Nis.21 Tem.21 Eki.21

Altın & Enerji Hariç Cari İşlemler Hesabı, Aylık m$

Cari İşlemler Hesabı Altın Hariç CİH Enerji Hariç CİH Altın ve Enerji Hariç CİH

-80.000 -60.000 -40.000 -20.000 0 20.000 40.000 60.000

Ara.13 Şub.14 Nis.14 Haz.14 Ağu.14 Eki.14 Ara.14 Şub.15 Nis.15 Haz.15 Ağu.15 Eki.15 Ara.15 Şub.16 Nis.16 Haz.16 Ağu.16 Eki.16 Ara.16 Şub.17 Nis.17 Haz.17 Ağu.17 Eki.17 Ara.17 Şub.18 Nis.18 Haz.18 Ağu.18 Eki.18 Ara.18 Şub.19 Nis.19 Haz.19 Ağu.19 Eki.19 Ara.19 Şub.20 Nis.20 Haz.20 Ağu.20 Eki.20 Ara.20 Şub.21 Nis.21 Haz.21 Ağu.21 Eki.21

Altın & Enerji Hariç Cari İşlemler Hesabı, 12 Aylık m$

Cari İşlemler Hesabı Altın Hariç CİH Enerji Hariç CİH Altın ve Enerji Hariç CİH

(5)

BMD Araştırma

11 Ocak 2021 5 / 16

Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi

Dış Ticaret Dengesi

2021 yılı Kasım ayında ihracat bir önceki aya göre %4,8 artarak 21,8 milyar dolara ve ithalat %22 artarak 25,3 milyar dolara yükseldi. Böylelikle 2021 yılı Ekim ayında 82 milyon dolar fazla veren dış ticaret dengesi, Kasım ayında 3,5 milyar dolar açık verdi.

İhracatın ithalatı karşılama oranı 2020 Kasım ayında %81 seviyesindeyken 2021 Kasım ayında %86’ya yükseldi. Ekim 2021’de ise %100 seviyesinde idi.

12 aylık ihracat ve ithalat sırasıyla 220,2 ve 247,5 milyar dolar olması sonucunda 12 aylık dış ticaret açığı, 27,3 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Dış Ticaret Dengesi, m$ - Aylık

2021 İhracat İthalat Denge Karş.

Oranı

Aylık Değ.

Ocak 14.833 16.743 -1.910 89% -43,2%

Şubat 15.894 17.998 -2.104 88% 10,2%

Mart 18.736 21.727 -2.991 86% 42,2%

Nisan 18.422 20.166 -1.744 91% -41,7%

Mayıs 16.372 19.427 -3.055 84% 75,2%

Haziran 19.592 21.234 -1.642 92% -46,3%

Temmuz 16.418 19.557 -3.139 84% 91,2%

Ağustos 18.869 21.752 -2.883 87% -8,2%

Eylül 20.816 21.931 -1.115 95% -61,3%

Ekim 20.816 20.734 82 100% A.D.

Kasım 21.820 25.295 -3.475 86% A.D.

Aralık Ocak -

Kasım ^202.588 ^226.564 ^-23.976 ^89%

Dış Ticaret Dengesi, m$ - Aylık

2019 2020 2021 Aylık Değ.

Ocak -1.256 -3.318 -1.910 -43,2% -42,4%

Şubat -734 -1.942 -2.104 10,2% 8,3%

Mart -747 -4.353 -2.991 42,2% -31,3%

Nisan -1.540 -3.844 -1.744 -41,7% -54,6%

Mayıs -353 -2.743 -3.055 75,2% 11,4%

Haziran -2.386 -2.060 -1.642 -46,3% -20,3%

Temmuz -2.289 -1.962 -3.139 91,2% 60,0%

Ağustos -1.404 -5.375 -2.883 -8,2% -46,4%

Eylül -672 -3.753 -1.115 -61,3% -70,3%

Ekim -753 -1.289 82 A.D. A.D.

Kasım -944 -3.860 -3.475 A.D. -10,0%

Aralık -3.673 -3.364 Ocak -

Kasım ^-13.078 ^-34.499 ^-23.976 ^-30,5%

Dış Ticaret Dengesi, m$ - 12 Aylık

2019 2020 2021 Aylık Değ.

Ocak -34.180 -18.813 -36.455 -3,7% 93,8%

Şubat -30.012 -20.021 -36.617 0,4% 82,9%

Mart -26.137 -23.627 -35.255 -3,7% 49,2%

Nisan -22.302 -25.931 -33.155 -6,0% 27,9%

Mayıs -16.000 -28.321 -33.467 0,9% 18,2%

Haziran -13.715 -27.995 -33.049 -1,2% 18,1%

Temmuz -10.888 -27.668 -34.226 3,6% 23,7%

Ağustos -10.568 -31.639 -31.734 -7,3% 0,3%

Eylül -10.498 -34.720 -29.096 -8,3% -16,2%

Ekim -12.368 -35.256 -27.725 -4,7% -21,4%

Kasım -14.334 -38.172 -27.340 -1,4% -28,4%

Aralık -16.751 -37.863 Kaynak: TCMB

81%

84%

89% 88%

86%

91%

84%

92%

84%

87%

95%

100%

86%

Karşılama Oranı

81% 82% 82% 82% 83% 85% 85% 86% 85% 87% 88% 89% 89%

Karşılama Oranı

Dış Ticaret Dengesi, m$ - 12 Aylık

2021 İhracat İthalat Denge Karş.

Oranı

Aylık Değ.

Ocak 168.351 204.806 -36.455 82% -3,7%

Şubat 169.575 206.192 -36.617 82% 0,4%

Mart 174.916 210.171 -35.255 83% -3,7%

Nisan 184.442 217.597 -33.155 85% -6,0%

Mayıs 191.194 224.661 -33.467 85% 0,9%

Haziran 197.575 230.624 -33.049 86% -1,2%

Temmuz 199.248 233.474 -34.226 85% 3,6%

Ağustos 205.867 237.601 -31.734 87% -7,3%

Eylül 210.717 239.813 -29.096 88% -8,3%

Ekim 214.303 242.028 -27.725 89% -4,7%

Kasım 220.175 247.515 -27.340 89% -1,4%

(6)

BMD Araştırma

11 Ocak 2021 6 / 16

Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

-30.000 -20.000 -10.000 0 10.000 20.000 30.000

İhracat, İthalat, Karşılama Oranı & Dış Ticaret Dengesi, Aylık m$

Dış Tic. Dengesi İhracat İthalat Karşılama Oranı

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

-250.000 -200.000 -150.000 -100.000 -50.000 0 50.000 100.000 150.000 200.000

Ara.13 Mar.14 Haz.14 Eyl.14 Ara.14 Mar.15 Haz.15 Eyl.15 Ara.15 Mar.16 Haz.16 Eyl.16 Ara.16 Mar.17 Haz.17 Eyl.17 Ara.17 Mar.18 Haz.18 Eyl.18 Ara.18 Mar.19 Haz.19 Eyl.19 Ara.19 Mar.20 Haz.20 Eyl.20 Ara.20 Mar.21 Haz.21 Eyl.21

İhracat, İthalat, Karşılama Oranı & Dış Ticaret Dengesi, 12 Aylık m$

Dış Tic. Dengesi İhracat İthalat Karşılama Oranı

(7)

BMD Araştırma

11 Ocak 2021 7 / 16

Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi

Hizmetler Dengesi

2020 yılı Kasım ayında 1.122 milyon dolar net fazla veren hizmetler dengesi, 2021 yılı Kasım ayında 1.916 milyon dolar net fazla verdi. Hizmetler dengesi, aylık %51 azalırken, 2021 yılının aynı ayına göre salgına ilişkin tedbirlerin gevşemiş olmasının etkisiyle %70,8 arttı.

Koronavirüs salgını nedeniyle 2020 yılı Nisan ve Mayıs aylarında sıfır olan seyahatin, 2020 Haziran ayı itibariyle salgının kontrol altına alınmasıyla ülkelerin sınırlarını açmalarının etkisiyle 2020 Ağustos ayında önceki aya göre

%211 artış görüldü. Hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler, Kasım 2021’de bir önceki yılın aynı ayına göre %85,1 artarak 1.549 milyon dolara yükseldi. Aylık bazda ise %48,8 azalış yaşandı.

Hizmetler Dengesi, m$ - Aylık 2021 Bak. ve

On. Taşım. Seyahat İnşaat Sig. ve

Emk. Finansal Fikri Mülk. Telkom.Diğ. İş Hiz. Kiş. Kült.

ve Eğ.

Resmi Hiz.

Hiz.

Denge Aylık

Değ.

Ocak 36 546 603 17 -102 -11 -161 -56 -181 -4 -42 655 11,4% -64,7%

Şubat 40 584 498 20 -34 5 -146 -34 -154 5 -62 733 11,9% -58,5%

Mart 42 727 742 39 -119 -7 -212 -96 -256 16 -46 845 15,3% 44,0%

Nisan 63 875 666 32 -24 -48 -158 -29 -160 5 -18 1.207 42,8% A.D.

Mayıs 67 755 552 30 -31 -74 -154 -41 -185 9 -51 890 -26,3% A.D.

Haziran 98 1.026 1.026 41 -22 -14 -272 -86 -225 20 -58 1.535 72,5% A.D.

Temmuz 48 1.204 2.512 34 -4 -17 -203 -19 -187 14 -29 3.342 117,7% 682,7%

Ağustos 73 1.356 3.700 34 -33 -76 -172 -27 -224 9 -70 4.573 36,8% 154,8%

Eylül 50 1.247 2.983 46 21 -109 -235 125 -258 9 -49 3.835 -16,1% 119,3%

Ekim 66 1.304 3.025 48 -19 -99 -173 -16 -209 23 -54 3.908 1,9% 93,5%

Kasım 66 1.082 1.549 38 -92 -122 -187 -6 -259 26 -191 1.916 -51,0% 70,8%

Aralık Ocak -

Kasım ⁶⁴⁹ ^10.706 ^17.856 ³⁷⁹ ^-459 ^-572 ^-2.073 ^-285 ^-2.298 ¹³² ^-670 ^23.439 ^114,1%

Hizmetler Dengesi, m$ - 12 Aylık 2021 Bak. ve

On. Taşım. Seyahat İnşaat Sig. ve

Emk. Finansal Fikri Mülk. Telkom.Diğ. İş Hiz. Kiş. Kült.

ve Eğ.

Resmi Hiz.

Hiz.

Denge Aylık

Değ.

Ocak 557 7.617 8.557 306 -1.082 -222 -2.080 -986 -1.873 -73 -65 10.339 ^-10,4% ^-70,0%

Şubat 569 7.058 8.101 308 -1.026 -196 -2.042 -991 -2.017 -71 -31 9.306 ^-10,0% ^-73,5%

Mart 560 7.134 8.329 329 -1.069 -170 -2.074 -974 -2.059 -44 -70 9.564 ^2,8% ^-72,2%

Nisan 594 7.728 8.995 331 -995 -183 -2.114 -984 -2.087 -43 -30 10.887 13,8% -66,2%

Mayıs 615 8.224 9.547 339 -964 -236 -2.184 -1.040 -2.120 -3 -39 11.808 8,5% -59,9%

Haziran 652 8.880 10.544 359 -909 -229 -2.233 -973 -2.146 22 -138 13.566 14,9% -47,9%

Temmuz 658 9.503 12.628 373 -861 -215 -2.264 -877 -2.195 46 -45 16.481 ^21,5% ^-24,4%

Ağustos 678 10.118 14.997 389 -830 -279 -2.319 -899 -2.308 63 -17 19.259 ^16,9% ^6,3%

Eylül 670 10.629 16.425 425 -755 -384 -2.360 -657 -2.340 90 -30 21.345 ^10,8% ^36,6%

Ekim 684 11.154 17.761 451 -661 -476 -2.361 -602 -2.395 114 -29 23.233 ^8,8% ^74,8%

Kasım 709 11.488 18.473 461 -675 -587 -2.401 -539 -2.445 143 -53 24.027 ^3,4% ^91,5%

Aralık Kaynak: TCMB

-1.000 0 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000

Oca.18 Şub.18 Mar.18 Nis.18 May.18 Haz.18 Tem.18 Ağu.18 Eyl.18 Eki.18 Kas.18 Ara.18 Oca.19 Şub.19 Mar.19 Nis.19 May.19 Haz.19 Tem.19 Ağu.19 Eyl.19 Eki.19 Kas.19 Ara.19 Oca.20 Şub.20 Mar.20 Nis.20 May.20 Haz.20 Tem.20 Ağu.20 Eyl.20 Eki.20 Kas.20 Ara.20 Oca.21 Şub.21 Mar.21 Nis.21 May.21 Haz.21 Tem.21 Ağu.21 Eyl.21 Eki.21 Kas.21

Aylık

Seyahat Taşımacılık Hizmetler Dengesi

(8)

BMD Araştırma

11 Ocak 2021 8 / 16

Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi

Finans Hesabı

Finans hesabı altındaki doğrudan yatırımlar kaleminde 2020 Kasım ayında 287 milyon dolar net giriş yaşanırken 2021 yılı Kasım ayında 359 milyon dolarlık giriş yaşandı.

Portföy yatırımlarında ise 1.446 milyon dolarlık net çıkış oldu. Alt kalemler incelendiğinde, yurt dışı yerleşiklerin hisse senetlerinde 938 milyon dolar net alış ve devlet iç borçlanma senetlerinde (DİBS) 17 milyon dolar net satış yaptığı görülmektedir.

Diğer yatırımlarda da 2.139 milyon dolarlık giriş gerçekleşti.

2021 yılı Ekim ayında 1.480 milyon dolar net artış görülen rezerv varlıklarda, Kasım ayında 2.831 milyon dolar artış yaşandı.

Finans Hesabı, m$ - Aylık

2021 Doğ. Yat. Port. Yat. Diğer Yat.

Rezerv Değ.

Finans Hesabı

Ocak 158 5.056 -1.008 -3.570 636

Şubat 706 233 686 -925 700

Mart 332 -5.641 -77 6.169 783

Nisan 53 -1.020 1.869 1.183 2.085

Mayıs 303 292 5.185 -1.281 4.499

Haziran 799 3.032 3.113 -8.840 -1.896 Temmuz 1.090 1.934 2.173 -6.700 -1.503 Ağustos 1.055 1.339 7.853 -13.247 -3.000 Eylül 1.087 1.212 364 -5.589 -2.926

Ekim 340 -2.220 -3.052 -1.480 -6.412

Kasım 359 -1.446 2.139 -2.831 -1.779 Aralık

Ocak -

Kasım ^6.282 ^2.771 ^19.245 ^-37.111 ^-8.813

Finans Hesabı, m$ - Aylık

2019 2020 2021 Aylık

Değ.

Ocak -2.211 -1.787 -636 -77,3% -64,4%

Şubat 64 -1.077 -700 10,1% -35%

Mart -36 -9.736 -783 11,9% -92,0%

Nisan 3.032 -6.120 -2.085 166,3% -65,9%

Mayıs 2.353 -7.090 -4.499 115,8% -36,5%

Haziran -5.383 -708 1.896 A.D. A.D.

Temmuz 1.844 -2.000 1.503 -20,7% A.D.

Ağustos 1.263 -6.052 3.000 99,6% A.D.

Eylül 4.023 -1.591 2.926 -2,5% A.D.

Ekim 2.612 -1.593 6.412 119,1% A.D.

Kasım -1.533 1.020 1.779 -72,3% 74,4%

Aralık -816 -2.797 Ocak -

Kasım ^6.028 ^-36.734 ^8.813 ^A.D.

Finans Hesabı, m$ - 12 Aylık

2019 2020 2021 Aylık

Değ.

Ocak 4.647 3.425 -38.380 -4,9% A.D.

Şubat 7.511 4.559 -38.003 -1,0% A.D.

Mart 9.618 -5.241 -29.050 -23,6% 454,3%

Nisan 15.678 -11.325 -25.015 -13,9% 120,9%

Mayıs 19.534 -21.447 -22.424 -10,4% 4,6%

Haziran 17.821 -24.508 -19.820 -11,6% -19,1%

Temmuz 18.209 -21.125 -16.317 -17,7% -22,8%

Ağustos 12.741 -29.021 -7.265 -55,5% -75,0%

Eylül 14.165 -31.875 -2.748 -62,2% -91,4%

Ekim 12.962 -37.491 5.257 A.D. A.D.

Kasım 9.004 -39.083 6.016 14,4% A.D.

Aralık 5.212 -40.347 Kaynak: TCMB

287 886 158 706 332 53 303 799 1.090 1.055 1.087 340 359

1.Doğrudan Yatırımlar

1.424 3.271 5.056 233 -5.641 -1.020 292 3.032 1.934 1.339 1.212 -2.220 -1.446

2.Portföy Yatırımları

-2.876 5.374 -1.008 686 -77 1.869 5.185 3.113 2.173 7.853 364 -3.052 2.139

3.Diğer Yatırımlar

145 -6.734 -3.570 -925 6.169 1.183 -1.281 -8.840 -6.700 -13.247 -5.589 -1.480 -2.831

4.Rezerv Varlıklar

(9)

BMD Araştırma

11 Ocak 2021 9 / 16

Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi

12 AYLIK FİNANS HESABI ALT KALEMLERİ, m$

0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000 12.000 14.000 16.000

1.Doğrudan Yatırımlar

-20.000 -10.000 0 10.000 20.000 30.000 40.000

2.Portföy Yatırımları

-40.000 -30.000 -20.000 -10.000 0 10.000 20.000 30.000 40.000

3.Diğer Yatırımlar

-50.000 -40.000 -30.000 -20.000 -10.000 0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000

4.Rezerv Varlıklar

(10)

BMD Araştırma

11 Ocak 2021 10 / 16

Cari İşlemler & Ödemeler Dengesi

Net Hata ve Noksan Hesabı

Ödemeler dengesi; bankalar, TÜİK ve Merkez Bankası verilerinden oluşmaktadır. Kamu sektörüne ilişkin kalemlerde çoğunlukla hata beklenmediği gibi, bankacılık sektörüne ilişkin verilerin de (kur oynaklığının ortaya çıkardığı hesaplama hataları dışında) veri toplama yöntemindeki iyileşmeler nedeniyle, büyük ölçüde doğru olduğu varsayılmaktadır. Dolayısıyla, bankacılık dışı özel sektörün döviz varlıklarındaki değişimin büyük ölçüde net hata noksana yansıdığı düşünülmektedir. Net hata ve noksan (NHN), tanım gereği, ölçüm hataları ve tablodaki verilerin eksik veya fazla derlenmesinden kaynaklanmaktadır. Net hata ve noksan hesabının ödemeler dengesinde hangi kalemlerden kaynaklandığı net olarak ölçülememekle birlikte, bazı kuvvetli tahminler yapılabilmektedir. NHN oluşmasının sebepleri aşağıdaki gibi özetlenebilir;

▪ Zaman uyumsuzluğu (İthalat veya ihracat için malın hareketi ile ödemenin farklı bilanço dönemlerine yansıması gibi)

▪ Beyan hataları (gümrük işlemlerine ilişkin beyanat hataları gibi)

▪ Ödemeler dengesindeki çeşitli kalemlerden elde edilen gelirlerin sistem dışına (yastık altına- kasalara) çıkarılması veya finansman esnasında sistem dışından kaynak kullanılması şeklindeki kayıt dışı işlemler,

▪ Bazı verilerin (turizm ve bavul ticareti) anketler yoluyla elde edilmesindeki hatalar.

Sonuç olarak;

Net hata ve noksan hesabının pozitif olması ülkeye kaynağı bilinmeyen bir döviz girişinin olduğunu, negatif olması ise hangi kalemler ile olduğu bilinmeyen döviz çıkışını gösterir.

Buna göre net hata ve noksan kaleminde 2020 yılı Kasım ayında 4.570 milyon dolar giriş görülürken 2021 Kasım ayında ise 4.462 milyon dolar giriş yaşandı.

Net Hata ve Noksan, m$ - Aylık

2019 2020 2021 Aylık Değ.

Ocak -1.850 -20 1.161 78,6% A.D.

Şubat 289 23 1.722 48,3% 7.387%

Mart 413 -4.481 2.545 47,8% A.D.

Nisan 3.777 -1.039 -575 A.D. -44,7%

Mayıs 1.506 -3.221 -1.190 107,0% -63,1%

Haziran -4.975 2.248 3.032 A.D. 34,9%

Temmuz 132 -141 1.980 -35% A.D.

Ağustos -1.745 -1.978 2.110 6,6% A.D.

Eylül 1.531 933 1.170 -44,5% 25,4%

Ekim 24 -1.503 3.277 180% A.D.

Kasım -1.375 4.570 4.462 36,2% -2,4%

Aralık 2.136 650

Ocak -

Kasım ^-2.273 ^-4.609 ^19.694 ^A.D.

Net Hata ve Noksan, m$ - 12 Aylık

2019 2020 2021 Aylık Değ.

Ocak 19.718 1.693 -2.778 -29,8% A.D.

Şubat 18.415 1.427 -1.079 -61,2% A.D.

Mart 16.351 -3.467 5.947 A.D. A.D.

Nisan 17.937 -8.283 6.411 7,8% A.D.

Mayıs 15.226 -13.010 8.442 31,7% A.D.

Haziran 10.736 -5.787 9.226 9,3% A.D.

Temmuz 7.353 -6.060 11.347 23,0% A.D.

Ağustos 1.384 -6.293 15.435 36,0% A.D.

Eylül 2.926 -6.891 15.672 1,5% A.D.

Ekim 2.916 -8.418 20.452 30,5% A.D.

Kasım 1.388 -2.473 20.344 -0,5% A.D.

Aralık -137 -3.959 Kaynak: TCM B

4.570 650 1.161 1.722 2.545 -575 -1.190 3.032 1.980 2.110 1.170 3.277 4.462

Net Hata ve Noksan, Aylık, m$

-15 -10 -5 0 5 10 15 20 25

Net Hata ve Noksan, 12 Aylık, milyar $