İstanbul,22 Mayıs 2008
Sirk€ler
Sirk€ler Numarası : Elit - 2008/17
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
Gerekliliği 1990’lı yılların başında ortaya …ıkan ancak …eşitli nedenlerle ger…ekleştirilemeyen sosyal g†venlik reformu …alışmaları, Kasım 2002’de a…ıklanan
“Acil Eylem Planı” …er…evesinde atılmaya başlanmıştır.
Atılan ilk ‰nemli adım, 2006 yılı Mayıs ayında, sosyal g†venlik kurumları tek …atı altında birleştirilmesidir.
ikinci ‰nemli adım ise, Šalışma ve Sosyal G†venlik Bakanlığı tarafından sosyal taraflardan gelen g‰r†şler de dikkate alınmak suretiyle hazırlanan Emeklilik Sigortaları Kanun Tasarısı ile Genel Sağlık Sigortası Kanun Tasarılarının Başbakanlık tarafından birleştirilmesi sonucunda ortaya …ıkan ‘’5010 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ‘’ dur.
2007 yılı başında y†r†rl†ğe girmek †zere 16 Haziran 2006 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun y†r†rl†ğ†, bazı maddelerinin Anayasa Mahkemesince iptal edilmesi †zerine, ‰nce Temmuz 2007 ayına, sonra Ocak 2008 ayına ve en son olarak ta 2007 yılı Merkezi Y‰netim B†t…esi Kanunu h†k†mleri ile Haziran 2008 ayı başına ertelenmiştir
5510 sayılı Kanunun Anayasa Mahkemesi’nce iptal edilen maddelerinin ve onlarla bağlantılı diğer maddelerinin yeniden d†zenlenmesi amacıyla hazırlanıp, ge…tiğimiz yılın Kasım ayında TBMM’ye sunulan Kanun Tasarısı, uzun g‰r†şmelerin ardından 17 Nisan 2008 tarihinde kabul edilmiştir. Kabul edilen Kanunla, bir taraftan 5510 sayılı Kanunda olduk…a kapsamlı değişiklikler yapılırken, diğer taraftan da aynı Kanun’un 01 Haziran 2008 olan y†r†rl†k tarihi 01 Ekim 2008 olarak yeniden belirlenmiştir.
Poyraz Sokak Sadıkoğlu 4 İşMerkezi K.1D.24
Ziverbey Kadık…y – İstanbul
Telefon:
(0 216) 541 90 85 pbx Faks:
(0 216) 330 29 64 www.elitgrup.net
B‰ylece, Sosyal g†venlik reform …alışmalarında bir aşama daha tamamlanmış bulunmaktadır.
Sosyal G†venlik Reformunun bundan sonraki aşaması, prim ‰deme g†c†ne sahip olmayan yurttaşlarımızın sosyal g†venliklerinin yasal bir zemine oturtulması olacaktır.
Saygılarımızla,
Elit Yeminli Mali M€şavirlik Anonim Şirketi
B.Nahit Kitiş Zafer Arıhan
EMEKLİLİK SİGORTASI : 1) Sigortalı Sayılanlar:
5510 sayılı Kanunun kısa ve uzun vadeli sigorta kolları uygulaması bakımından sigortalı sayılacak olanlar, kanunun 6 ncı maddesinde aşağıdaki gibi sayılmışlardır;
a) Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından …alıştırılanlar, b) K‰y ve mahalle muhtarları,
c) Hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız
…alışanlardan ticarŒ kazan… veya serbest meslek kazancı nedeniyle ger…ek veya basit us•lde gelir vergisi m†kellefi olanlar,
d) Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkŽr sicili ile birlikte kanunla kurulan meslek odalarına us•l†ne uygun olarak kayıtlı olanlar,
e) Anonim şirketlerin kurucu ortakları ve/veya y‰netim kurulu †yesi olan ortakları, f) Sermayesi paylara b‰l†nm†ş komandit şirketlerin komandite ortakları,
g) Diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise t†m ortakları ve tarımsal faaliyette bulunanlar,
h) Kamu idarelerinde …alışanlar,
i) Devlet Memurları Kanununun 86 ncı maddesi uyarınca a…ıktan vekil atananlar, j) İş…i sendikalarının y‰netim kurullarına se…ilenler,
k) Bir veya birden fazla işveren tarafından …alıştırılan; film, tiyatro, sahne, g‰steri, ses ve saz sanat…ıları ile m†zik, resim, heykel, dekoratif ve benzeri diğer uğraşları i…ine alan b†t†n g†zel sanat kollarında …alışanlardan, d†ş†n†rlerden ve yazarlardan hizmet akdi ile …alışanlar,
i) M†tekabiliyet esasına dayalı olarak uluslararası sosyal g†venlik s‰zleşmesi yapılmış †lke uyruğunda olanlar hari… olmak †zere, yabancı uyruklu kişilerden hizmet akdi ile …alışanlar,
l) Šift…i Mallarının Korunması Hakkında Kanuna g‰re …alıştırılanlar, m) Umumi Hıfzıssıhha Kanununda belirtilen umumŒ kadınlar,
n) Milli Eğitim Bakanlığı tarafından d†zenlenen kurslarda usta ‰ğretici olarak
…alıştırılanlar, kamu idarelerinde ders †creti karşılığı g‰rev verilenler , 2) Sigortalı Sayılmayanlar:
Kısa ve uzun vadeli sigorta kolları bakımından sigortalı sayılmayacakları da yine Kanunun 6 ncı maddesinde aşağıdaki gibi yeralmaktadır;
a) İşverenin işyerinde †cretsiz …alışan eşi,
b) Aynı konutta birlikte yaşayan ve †…†nc† derece dahil bu dereceye kadar hısımlar arasında ve aralarına dışardan başka kimse katılmaksızın, yaşadıkları konut i…inde yapılan işlerde …alışanlar,
c) Ev hizmetlerinde …alışanlar (†cretle ve s†rekli olarak …alışanlar hari…),
d) Askerlik hizmetlerini er ve erbaş olarak yapmakta olanlar ile yedek subay okulu
‰ğrencileri,
e) Yabancı bir †lkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına T†rkiye'ye bir iş i…in g‰nderilen ve yabancı †lkede sosyal sigortaya tŽbi olduğunu belgeleyen kişiler,
f) T†rkiye'de kendi adına ve hesabına bağımsız …alışanlardan, yurt dışında ikamet eden ve o †lke sosyal g†venlik mevzuatına tŽbi olanlar,
g) ResmŒ meslek ve sanat okulları ile yetkili resmŒ makamların izniyle kurulan meslek veya sanat okullarında ve y†ksek okullarda fiilen normal eğitim s†releri i…inde yapılan, tatbikŒ mahiyetteki yapım ve †retim işlerinde …alışan ‰ğrenciler, h) Sağlık hizmet sunucuları tarafından işe alıştırılmakta olan veya rehabilite
edilen, hasta veya mal•ller,
i) Niteliği itibarıyla bir kişinin bir g†n i…inde yapabileceği işlerde, yevmiyeli olarak
…alışanlar,
j) Kendi adına ve hesabına bağımsız …alışanlardan gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkŽr siciline kayıtlı olanlardan, aylık faaliyet gelirlerinden bu faaliyetine ilişkin masraflar d†ş†ld†kten sonra kalan tutarı, prime esas g†nl†k kazan… alt sınırının otuz katından az olduğunu belgeleyenler,
3) Sigortalıları Bildirme Y€k€ml€l€ğ€:
İşverenler; hizmet akdi ile …alıştırdıkları kişileri, …alıştırmaya başlamadan ‰nce sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmekle y†k†ml†d†rler. Ancak, aşağıda sayılan hallerde de sigortalı işe giriş bildirgesi sigortalılık başlangıcından ‰nce verilmiş sayılacaktır:
a) İnşaat, balık…ılık ve tarım işyerlerinde işe başlatılacak sigortalılar i…in, en ge…
…alışmaya başlatıldığı g†n.
b) Yabancı †lkelere sefer yapan ulaştırma ara…larına sefer esnasında alınarak
…alıştırılanlar ile Kuruma ilk defa işyeri bildirgesi verilecek işyerlerinde; ilk defa sigortalı …alıştırmaya başlanılan tarihten itibaren bir ay i…inde …alışmaya başlayan sigortalılar i…in, …alışmaya başladıkları tarihten itibaren en ge… s‰z konusu bir aylık s†renin dolduğu tarihe kadar.
c) Kamu idarelerince yurt dışı g‰revde …alışmak †zere işe alınanların, işten ayrılmış olsalar dahi, …alışmaya başladıkları tarihten itibaren †… ay i…inde.
4) Sigorta Prim Matrahınının Hesaplanması:
a) Sigorta Prim Matrahına Giren Unsurlar:
Sigortalıya ‰denen, i) •cretler ile
ii) Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her …eşit istihkak, sigorta primine tabi olacak.
iii) Saatlik, g†nl†k, haftalık veya aylık olarak belirli bir †crete dayanmış olmayıp da komisyon †creti ve kŽra katılma gibi belirsiz zaman ve tutar †zerinden
†cret alan sigortalıların prim ve ‰deneklerinin hesabında esas tutulacak g†nl†k kazan… ise g†nl†k br†t asgari †cret tutarı kadar olacak.
b) Sigorta Prim Matrahına Dahil Edilmeyecek Unsurlar:
i) Ayni yardımlar,
ii) ‰l†m, doğum ve evlenme yardımları, iii) g‰rev yollukları,
iv) seyyar g‰rev tazminatı, v) kıdem tazminatı,
vi) iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ‰deme, vii) keşif †creti,
viii) ihbar ve kasa tazminatları ile
ix) Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, …ocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar i…in ‰zel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ‰denen ve aylık toplamı asgarŒ †cretin % 30'unu ge…meyen ‰zel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca dahil edilmeyecek.
c) Prime Esas Kazanˆlarla İlgili Alt Ve ‰st Sınırlar:
•cretli olarak …alışan sigortalılardan alınacak prim ve verilecek ‰deneklerin hesabına esas tutulan g†nl†k kazancın alt sınırı, asgarŒ †cretin otuzda biri, †st sınırı ise g†nl†k kazan… alt sınırının 6,5 katı olarak belirlendi.
G†nl†k kazan…ları yukarıdaki fıkrada belirtilen alt sınırın altında olan sigortalılar ile
†cretsiz …alışan sigortalıların g†nl†k kazan…ları alt sınır †zerinden, g†nl†k kazan…ları †st sınırdan fazla olan sigortalıların g†nl†k kazan…ları da †st sınır
†zerinden hesaplanacak. Sigortalının kazancının alt sınırın altında olduğu durumlarda, bu kazan… ile alt sınır arasındaki farka ait sigorta primleri ile †cretsiz
…alışan sigortalılara ait sigorta primlerinin t†m† işveren tarafından ‰denecektir.
d) Prime Esas Kazanˆ ‰st Sınırını Aşan Šdemeler:
•cretler hak edildikleri aya mal edilmek suretiyle prime tabi tutulacak. Diğer
‰demeler ise ‰ncelikle ‰dendiği ayın kazancına dahil edilecek ve †cret dışındaki bu
‰demelerin yapıldığı ayda †st sınırın aşılması nedeniyle prime tabi tutulamayan kısmı, ‰demenin yapıldığı ayı takip eden aydan başlanarak iki ayı ge…memek
†zere †st sınırın altında kalan sonraki ayların prime esas kazan…larına ilŽve edilecek.
5) Kendi Nam ve Hesabına ‹alışanlarda Prime Esas Kazanˆlar:
Kendi nam ve hesabına …alışan sigortalılarda aylık prime esas kazan…, g†nl†k asgari
†cretin br†t tutarı ile o tutarın 6,5 katı arasında kalmak koşulu ile kendileri tarafından beyan edilecek g†nl†k kazancın otuz katı olacak. Bu sigortalılar tarafından Kurumca belirlenen s†relerde aylık prime esas kazan… beyan edilecek. Ancak beyan edilen kazan…ta bir değişiklik olması durumunda, sigortalının yeniden beyan ettiği kazan…
†zerinden hesaplanan prim tahsil edilecek.
6) Emeklilik Ve Genel Sağlık Sigortası ݈in Šdenecek Primlerin Oranları : Sigortalının ‰deyeceği primin oranları,
a) Emeklilik sigortası i…in % 20,
b) genel sağlık sigortası i…in % 12,5 olacak.
Bir işverenin yanında †cretli …alışan sigortalıların emeklilik sigortası priminin % 9’luk kısmı ile genel sağlık sigortası priminin de % 5’lik kısmı sigortalının kendisi tarafından, kalan kısım ise sigortalıyı …alıştıran işveren tarafından ‰denecek.
7) Sigortalılar Malull€k Sigortasından Nasıl Yararlanacak:
Šalışma g†c†n†n veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu, kazanma g†c†n†n en az % 60'ını kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı, mal•l sayılacak.
Malull†k sigortasından yararlanabilmek i…in, en az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 g†n veya başka birinin s†rekli bakımına muhta… derecede mal†l olan sigortalılar i…in ise sigortalılık s†resi aranmaksızın 1800 g†n mal•ll†k, yaşlılık ve
‰l†m sigortaları primi bildirilmiş olması gerekiyor.
•…†nc† bir kişinin kastı nedeniyle mal•l kalan sigortalıya bağlanacak aylığın başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısı i…in Kurumca zarara sebep olan †…†nc†
kişilere r†c• edilecek.
Mal•ll†k aylığı; prim g†n sayısı 9000 g†nden az olan sigortalılar i…in 9000 g†n
†zerinden, 9000 g†n ve daha fazla olanlar i…in ise toplam prim ‰deme g†n sayısı
†zerinden hesaplanacak. Sigortalı başka birinin s†rekli bakımına muhta… ise tespit edilen aylık bağlama oranı 10 puan artırılacak. Ancak, hizmet akdi ile †cretli olarak
…alışan sigortalılar i…in 9000 prim g†n sayısı 7200 g†n olarak uygulanacak. Malull†k aylığı, sigortalının belirlenecek †zerinden prim ‰denmiş ortalama aylık kazancı ile aylık bağlama oranının …arpılması suretiyle hesaplanacak.
8) Emzirme Šdeneği:
Analık sigortasından sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe, hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından
…alıştırılanlar ile k‰y ve mahalle muhtarları, hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız …alışanlardan, kendi …alışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadına ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşine, her …ocuk i…in
yaşaması şartıyla doğum tarihinde ge…erli olan ve Kurum Y‰netim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife †zerinden emzirme ‰deneği verilecek.
Emzirme ‰deneğinin verilebilmesi i…in, doğumdan ‰nceki bir yıl i…inde en az (120) g†n kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması ve genel sağlık sigortası primi dahil prim ve prime ilişkin her t†rl† bor…larının ‰denmiş olması gerekiyor.
Halen, SSK’lı sigortalılara, doğum sebebiyle, bir defaya mahsus olmak †zere 50 YTL, Emekli Sandığı’na bağlı sigortalılara da yine bir defaya mahsus olmak †zere 123 YTL emzirme/doğum yardımı ‰deniyor. Bağ-Kur sigortalılarına ise b‰yle bir yardım yapılmıyor. Yeni d†zenleme ile bu yardımın tutarı t†m sigortalılar i…in ( Bağ-Kur’lular da dahil) yapılması ‰ng‰r†l†yor.
9) Evlenme Yardımı:
Evlenmeleri nedeniyle bağlanan gelir veya aylıkları kesilmesi gereken kız …ocuklara, evlenmeleri ve talepte bulunmaları halinde almakta oldukları aylık veya gelirlerinin iki yıllık tutarı bir defaya mahsus olmak †zere evlenme ‰deneği adı altında peşin
‰denecek. Evlenme ‰deneği alan hak sahibinin aylığının kesildiği tarihten itibaren iki yıl i…erisinde yeniden hak sahibi olması halinde, iki yıllık s†renin sonuna kadar gelir veya aylık bağlanmayacak, bu durumda olanlar 5510 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılacaklar.
Evlenme ‰deneği verilmesi halinde, diğer hak sahiplerinin aylık veya gelirleri evlenme
‰deneği verilen s†renin bitimini takip eden ‰deme d‰neminden itibaren yeniden belirlenecek.
5510 sayılı Kanunun ilk şeklinde, sigortalının eşine de evlenme yardımı yapılması h†kme bağlanmıştı ancak tasarının TBMM Genel Kurulu’ndaki g‰r†şmeler sırasında bu h†k†m Kanundan …ıkarıldı.
10) Cenaze Yardımı:
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu veya s†rekli iş g‰remezlik geliri, mal•ll†k, vazife malull†ğ† veya yaşlılık aylığı almakta iken veya kendisi i…in en az 360 g†n mal•ll†k, yaşlılık ve ‰l†m sigortası primi bildirilmiş olup da ‰len sigortalının hak sahiplerine Kurum Y‰netim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife
†zerinden cenaze ‰deneği ‰denecek. Cenaze ‰deneği, sırasıyla sigortalının eşine, yoksa …ocuklarına, o da yoksa ana babasına, o da yoksa kardeşlerine verilecek.
Cenaze ‰deneğinin yukarıda sayılanlara ‰denememesi ve sigortalının cenazesinin ger…ek veya t†zel kişiler tarafından kaldırılması durumunda, †…†nc† fıkrada belirtilen tutarı ge…memek †zere belgelere dayanan masraflar, masrafı yapan ger…ek veya t†zel kişilere ‰denecek.
Halen SSK’lı sigortalılarda 243 YTL, Bağ-Kur’lu sigortalılarda 235 YTL ve Emekli Sandığına tabi sigortalılara da 918 YTL olan cenaze yardımı ‰deniyor. 5510 sayılı Kanunla, bu yardımın tutarı t†m sigortalılar i…in eşitleniyor.
11) Emeklilik Yaşı:
Emeklilik sigortası, insanların yaşlanmaları nedeniyle …alışma g†…lerini kısmen veya tamamen kaybetmeleri sonucunda meydana gelebilecek gelir kaybını telafi eden bir sigorta t†r†d†r. ކphesiz ki, aslolan, yaşlanma nedeniyle yaşlılık aylığı alan kişinin artık …alışmamasıdır. Oysa †lkemizde bir taraftan emekli aylığına hak kazanılan yaşta insanların hen†z …alışma g†…lerini kaybetmemiş olmaları diğer taraftan da alınan emekli aylığının yetersizliği, kişileri emekli olup …alışmaya devam etme konusunda adeta teşvik etmektedir. Š†nk† emekli olduktan sonra aynı işte veya başka bir işte
…alışmak ve bu suretle hem emekli aylığını hem de …alışma †cretini almak m†mk†n olmaktadır. B‰ylece sosyal g†venlik kurumları hem emekli aylığı ‰demek suretiyle bir gider artışı ile karşılaşmakta hem de emekli aylığı ‰dediği kişilerin sigorta primi
‰demeksizin …alışması durumunda sigorta prim gelirinden mahrum olmaktadır.
Yapılan d†zenleme ile, halen erkekler i…in 60, kadın sigortalılar i…in 58 olan emeklilik yaşı, 2036 yılından itibaren her iki yılda bir birer yaş artırılmak suretiyle 2048 yılı başından itibaren erkek ve kadınlar i…in (65)’e …ıkarılıyor. Başka bir ifade ile emeklilik yaşında 2035 yılı sonuna kadar herhangi bir değişiklik s‰z konusu değil.
Asgari prim ‰deme koşulunu 2035 yılı sonuna kadar sağlayan sigortalılar i…in emeklilik yaşı, erkek ise 60, kadın ise 58 olarak uygulanacak. ‘rneğin, 2008 yılında, Kanun y†r†rl†ğe girdikten sonra, (20) yaşında ilk defa sigortalı olan bir kişi 7200 g†n prim koşulunu 2028 yılında sağladığında (40) yaşına gelmiş olacak. Bu kişi, erkek ise 2048 yılında, kadın ise 2046 yılında emekli aylığı almaya başlayacak.
Emeklilikte yaş sınırları, asgari prim ‰deme koşulunu 2036 yılında sağlayan sigortalılar i…in 59 ve 61, 2040 yılında sağlayan sigortalılar i…in 61 ve 63, 2048 yılında sağlayan sigortalılar i…in 65 olacak.
12) Asgari Prim Šdeme G€n Sayısı:
Emekli aylığına hak kazanabilmek i…in aranan asgari prim ‰deme g†n sayısı da 5510 sayılı Kanun y†r†rl†ğe girdikten sonra ilk defa sigortalı olacak, bir veya birden fazla işveren yanında hizmet akdi ile †cretli …alışanlar i…in 7200, diğerleri i…in 9000 g†n olarak belirlendi.
•cretli …alışanlar i…in getirilen 7200 g†n prim ‰deme koşulunun uygulanmasına Kanunun y†r†rl†ğe girmesi ile birlikte hemen başlanırken, 9000 g†n prim ‰deme koşulunun uygulamasına ise kademeli olarak ge…ilecek.
Yukarıda belirtilen koşullar, Kanunun y†r†rl†ğe gireceği tarihten sonra ilk defa sigortalı olacaklar i…in getirilmiş koşullar olup belirtilen tarih itibarıyla sigortalı bulunanlar, halen y†r†rl†kte olan mevzuatta kendileri i…in belirlenen koşullara tabi olacaklar. ‘rneğin, 2003 yılında ilk defa sigortalı bir işe giren i…in asgari prim ‰deme g†n sayısı 7000 olarak uygulanmaya devam edilecek.
13) Emekli Aylığına İlişkin Šzel Durumlar:
Emekli aylığına hak kazanılabilmesi i…in genel kural yukarıda a…ıklanmıştır. Ancak, bu genel kuralın aşağıda sayılan istisnaları bulunmaktadır:
a) 5400 g†n prim ‰deyen ve kendisi i…in belirlenen yaş haddini †… yıl ge…miş ( 65 yaşını aşmamak kaydıyla) olan sigortalılara ( 5400 g†nl†k s†re koşulu, 30.04.2008-31.12.2008 tarihleri arasında ilk defa sigortalı sayılanlar i…in 4600 g†n olarak uygulanacak ; 4600 g†nl†k s†re, 5400’† ge…memek †zere, 01.01.2009 tarihinden itibaren her yıl i…in 100’er artırılacak) ,
b) Yaş dışındaki diğer koşulları taşımaları kaydıyla, erken yaşlanmış olduğu tespit edilen ve 55 yaşını doldurmuş sigortalılara,
c) En az 15 yıldan beri sigortalı olmak ve en az 3960 g†n prim ‰demiş olmak koşuluyla , ilk defa sigortalı oldukları tarihten ‰nce malul sayılmalarını gerektirecek derecede hastalık veya ‰z†r† bulunan sigortalılara ( 3960 g†nl†k s†re koşulu, 30.04.2008-31.12.2008 tarihleri arasında ilk defa sigortalı sayılanlar i…in 3700 g†n olarak uygulanacak ; 3700 g†nl†k s†re, 3960’ı ge…memek †zere, 01.01.2009 tarihinden itibaren her yıl i…in 100’er artırılacak) , d) Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca us•l†ne uygun d†zenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbŒ belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca …alışma g†c†ndeki kayıp oranının % 50 ilŽ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılara, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 g†n ( 4320 g†nl†k s†re koşulu, 30.04.2008-31.12.2008 tarihleri arasında ilk defa sigortalı sayılanlar i…in 3700 g†n olarak uygulanacak ; 3700 g†nl†k
s†re, 4320’yi ge…memek †zere, 01.01.2009 tarihinden itibaren her yıl i…in 100’er artırılacak) ; % 40 ilŽ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılara da, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 g†n ( 4680 g†nl†k s†re koşulu, 30.04.2008-31.12.2008 tarihleri arasında ilk defa sigortalı sayılanlar i…in 4100 g†n olarak uygulanacak ; 4100 g†nl†k s†re, 4680’i ge…memek †zere, 01.01.2009 tarihinden itibaren her yıl i…in 100’er artırılacak) ,
e) Mal•ll†k, yaşlılık ve ‰l†m sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaş koşulu aranmaksızın ,
f) Emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin s†rekli bakımına muhta… derecede malul …ocuğu bulunanlara, 01 Ekim 2008 tarihinden sonra ge…en prim ‰deme g†n sayılarının d‰rtte birinin, prim ‰deme g†n sayıları toplamına eklenmesi ve eklenen bu s†relerin emeklilik yaş hadlerinden de indirilmesi suretiyle,
emekli aylığı bağlanabilmesine olanak sağlanıyor.
K‰y ve mahalle muhtarları ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi nam ve hesabına
…alışan sigortalılara yaşlılık aylığı bağlanabilmesi i…ini, yazılı talepte bulunduğu tarih itibarıyla genel sağlık sigortası primi dahil kendi sigortalılığı nedeniyle prim ve prime ilişkin her t†rl† borcunun olmaması zorunluluğu bulunuyor.
14) 30 Nisan 2008 Tarihinden Šnce Sigortalı Olanların Emeklilikleri:
Bir veya birden fazla işveren yanında †cretli olarak …alışan sigortalılardan 8/9/1999- 30/04/2008 tarihleri arasında ilk defa sigortalı sayılanlar; kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmak ve 7000 g†n mal•ll†k, yaşlılık ve ‰l†m sigortaları primi ‰demiş olmak şartıyla veya kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmak ve 25 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 4500 g†n mal•ll†k, yaşlılık ve ‰l†m sigortaları primi ‰demiş olmak şartıyla yaşlılık aylığından yararlanabilecekler.
Kendi nam ve hesabına …alışan sigortalılardan 8/9/1999 tarihinden 30/4/2008 tarihine kadar ilk defa sigortalı sayılanlar ise, kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş ve 25 tam yıl sigorta primi ‰demiş olması veya kadın ise 60, erkek ise 62 yaşını doldurması ve en az 15 tam yıl mal•ll†k, yaşlılık ve ‰l†m sigortaları primi ‰demesi şartıyla kısmi yaşlılık aylığından yararlanabilecekler.
15) Emekli Aylığı Oranı:
5510 sayılı Kanunla yapılan d†zenlemelerle, emekli aylığı bağlama oranı, Kanun y†r†rl†ğe girdikten sonra ilk defa sigortalı olacaklar i…in, prim ‰denmiş her yıl i…in % 2,
Kanun’un y†r†rl†ğe girdiği tarihte …alışmakta olanlar i…in ise ilk (10) yıl % 3, izleyen yıllar i…in % 2 olarak yeniden belirlenmektedir. ‘rneğin, 2005 yılında ilk defa sigortalı olan bir kişinin emekli aylığının hesabında, prim ‰dediği ilk on yıllık …alışma s†resi i…in yıllık % 3 oranında aylık bağlama oranı kullanılacak. Šalışma s†resinin bundan sonraki her bir yılı i…in ise % 2 oranı kullanılarak hesaplama yapılacak. Bu, Kanun y†r†rl†ğe girmeden bir g†n ‰nce sigortalı olan birinin aylık bağlama oranının, Kanunun y†r†rl†ğe girdiği g†n ilk defa sigortalı olan birinin aylık bağlama oranına g‰re % 10 daha fazla olması anlamına geliyor.
‘te yandan, Kanun Tasarısının Genel Kuruldaki g‰r†şmeleri sırasında verilen bir
‰nergenin kabul† ile, Kanunun y†r†rl†ğe girdiği tarihten ‰nce 3600 prim g†n sayısını doldurmamış olan sigortalıların yaşlılık aylığı bağlama oranının hesabında, sigortalının Kanunun y†r†rl†ğe girdiği tarihten sonra ge…en ve Kanunun y†r†rl†k tarihinden ‰nceki prim g†n sayısını 3600 g†ne tamamlayan hizmet s†relerinin her 360 g†n† i…in %3 oranı esas alınması h†kme bağlandı.
Kanunun y†r†rl†ğe girdiği tarihte on yıl ve daha fazla s†redir …alışmakta olan bir sigortalının, bu tarihten sonra ge…ecek …alışma s†releri i…in aylık bağlama oranı her yıl i…in % 2 olacak.
Yukarıdaki ifadelerden de anlaşıldığı †zere, emekli aylığı bağlama oranında yapılan değişiklik, sadece Kanun’un y†r†rl†ğe gireceği tarihten sonra ilk defa sigortalı olacakları değil, bu tarih itibarıyla …alışmakta olanları da etkiliyor. Daha a…ık bir ifade ile, Kanunun y†r†rl†ğe girdiği tarihte …alışmakta olanlar, bu tarihten sonra ge…ecek
…alışma s†releri i…in yeni aylık bağlama oranına tabi olacaklar. ‘rneğin, mevcut mevzuata g‰re 2015 yılında emeklilik hakkını kazanacak olan bir sigortalının emekli aylığı bağlanırken , Kanunun y†r†rl†ğe girdiği tarihten 2015 yılına kadar ge…en …alışma s†resi i…in yıllık % 2 aylık bağlama oranı kullanılacak.
Halen (25) yıllık sigortalılık s†resi i…in br†t †cret/maaş †zerinden SSK ve Bağ-Kur’da % 65, ES’de % 75 olan aylık bağlama oranları, anılan kurumlarda, sırasıyla, yıllık bazda ortalama % 2,6, % 2,6 ve % 3 . İlave …alışılan her yıl i…in ise aylık bağlama oranı, SSK ve Bağ-Kur’da % 1,5, ES’de ise % 1 olarak uygulanıyor.
Yeni sistemde, aylık bağlama oranı , hi… bir şekilde % 90’ı aşamayacak.
16) En D€ş€k Emekli Aylığı Tutarı:
Kanuna g‰re bağlanacak aylıklarda (Uluslararası sosyal g†venlik s‰zleşmeleri gereğince bağlanan kısmŒ aylıklar hari…) alt sınır, prime esas ortalama aylık kazancın
% 35’i, bakmakla y†k†ml† olduğu eşi ve …ocuğu bulunan sigortalılar i…in de % 40’ı olarak belirlendi.
Yaşlılık aylığı bağlananın ‰l†m† halinde, geride kalanlara bağlanacak aylık, hak sahibinin bir kişi olması durumunda bu oran kullanılarak hesaplanan aylığın % 80’ini, birden fazla kişi olması halinde ise % 90’ını aşamayacak.
17) Fiili Hizmet Zammı:
Fiili hizmet zammı uygulamasından, 5510 sayılı Kanunun 40 ncı maddesinde yer alan tabloda g‰sterilen ve insan hayatı ve sağlığı i…in tehlike arz eden işlerde …alışanlar yararlanabilecek. Cevherlerin …ıkarılmasına ilişkin maden ocağı işlerinde …alışanlar, kurşunlu madenlerden yahut i…inde kurşun bulunan k†l, maden k‰p†ğ† ve benzeri maddelerden kurşun †retiminde …alışanlar, elementer civa bulunan ocaklarda g‰r†len işlerde …alışanlar, ilkel maddeleri kırma, ufalama, ezme, eleme ve karıştırma işlerinde
…alışanlar, su altında basın…lı hava i…inde …alışanlar, subay, yedek subay, astsubay ve uzman erbaşlar, emniyet mensupları ve itfaiyeciler vb.
Hesaplanan fiilŒ hizmet s†resi zammı, T†rk Silahlı Kuvvetleri ve emniyet teşkilatında
…alışanlar i…in sekiz, diğer sigortalılar i…in beş yılı ge…memek †zere uzun vadeli sigorta kolları uygulamasında prim ‰deme g†n sayısına eklenecek. Bu s†relerin, †… yılı ge…memek †zere yarısı emeklilik yaş hadlerinden indirilecek.
Fiili hizmet zammı uygulamasından yararlanabilmek i…in, ‰l†m ve maluliyet halleri hari…, yer altı işlerinde …alışan sigortalıların en az 1800 g†n, diğer sigortalıların ise en az 3600 g†n belirtilen işyeri ve işlerde …alışmış olmaları koşulu getirildi.
FiilŒ hizmet zammı uygulanan işlerde …alışan sigortalılar i…in uygulanacak mal•ll†k, yaşlılık ve ‰l†m sigortaları prim oranı, % 20 oranına; yılda 60 fiilŒ hizmet g†n sayısı eklenecek işlerde 1 puan, yılda 90 fiilŒ hizmet g†n sayısı eklenecek işlerde 1,5 puan, yılda 180 fiilŒ hizmet g†n sayısı eklenecek işlerde 3 puan eklenmek suretiyle belirlenecek. ‘rneğin, yılda 90 g†n fiili hizmet zammı uygulanacak bir işte …alışan sigortalının †creti †zerinden % 21,5 oranında sigorta primi hesaplanıp ‰denecek. Bu oranın % 9’luk kısmı …alışan tarafından geri kalan % 12,5 ‘lik kısmı ise işveren tarafından ‰denecek.
18) Sigortalının yakınlarının aldığı …l€m aylığı:
19) ‘l†m sigortasından sağlanan haklardan biri de ‰len sigortalının yakınlarına ‰l†m aylığı bağlanmasıdır. Sigortalının hak sahiplerine ‰l†m aylığı ‰denebilmesi i…in,
a) En az 1800 g†n mal•ll†k, yaşlılık ve ‰l†m sigortaları primi bildirilmiş veya †cretli
…alışan sigortalılar i…in, her t†rl† bor…lanma s†releri hari… en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 g†n mal•ll†k, yaşlılık ve ‰l†m sigortaları primi bildirilmiş,
b) 47 nci maddede yazılı sebeplerle kazaya uğramış, mal•ll†k, vazife mal•ll†ğ†
veya yaşlılık aylığı almakta iken veya mal•ll†k, vazife mal•ll†ğ† veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup hen†z işlemi tamamlanmamış,
c) Bağlanmış bulunan mal•ll†k, vazife mal•ll†ğ† veya yaşlılık aylığı, sigortalı olarak …alışmaya başlamaları sebebiyle kesilmiş ,
durumda iken ‰len sigortalının hak sahiplerine, yazılı istekte bulunmaları halinde bağlanır. Ancak, k‰y ve mahalle muhtarları ile kendi nam ve hesabına …alışan sigortalıların hak sahiplerine aylık bağlanabilmesi i…in ‰len sigortalının genel sağlık sigortası primi dahil kendi sigortalılığından dolayı prim ve prime ilişkin her t†rl†
borcunun olmaması veya ‰denmesi şarttır.
‘l†m aylığının hesaplanmasında,
i) Sigortalının almakta olduğu veya bağlanmasına hak kazandığı mal•ll†k veya yaşlılık aylığı,
ii) Mal•ll†k veya yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra sigortalı olarak …alışmaya başlaması sebebiyle aylığı kesilen sigortalının ‰l†m tarihi esas alınarak 27 nci veya 29 uncu maddelere g‰re tespit edilecek aylığı,
iii) mal•ll†k, yaşlılık ve ‰l†m sigortaları primi ‰demiş olan sigortalının prim
‰deme g†n sayısı, 9000 g†nden az ise 9000 g†n †zerinden, 9000 g†n ve daha fazla ise toplam prim ‰deme g†n sayısı †zerinden hesaplanan aylığı, esas alınacak.
•…†nc† bir kişinin kastı nedeniyle ‰len sigortalının hak sahiplerine bağlanacak aylığın başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısı i…in Kurumca zarara sebep olan
†…†nc† kişilere r†c• edilecek.Hesaplanacak ‰l†m aylığının ;
i) Dul eşine % 50'si; aylık bağlanmış …ocuğu bulunmayan dul eşine ise ceza infaz kurumları ile tutukevleri b†nyesinde oluşturulan tesis, at‰lye ve benzeri †nitelerde …alıştırılma, MeslekŒ Eğitim Kanununda belirtilen aday
…ırak, …ırak ve işletmelerde meslekŒ eğitim g‰rme ve T†rkiye İş Kurumu tarafından d†zenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılma halleri hari… 5510 sayılı Kanun kapsamında veya yabancı bir †lke
mevzuatı kapsamında …alışmaması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması halinde % 75'i,
j) ceza infaz kurumları ile tutukevleri b†nyesinde oluşturulan tesis, at‰lye ve benzeri †nitelerde …alıştırılma, MeslekŒ Eğitim Kanununda belirtilen aday
…ırak, …ırak ve işletmelerde meslekŒ eğitim g‰rme ve T†rkiye İş Kurumu tarafından d†zenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılma halleri hari… 5510 sayılı Kanun kapsamında veya yabancı bir †lke mevzuatı kapsamında …alışmayan veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış …ocuklardan;
a. 18 yaşını, lise ve dengi ‰ğrenim g‰rmesi halinde 20 yaşını, y†ksek
‰ğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmayanların veya,
b. Kurum Sağlık Kurulu kararı ile …alışma g†c†n† en az % 60 oranında yitirip mal•l olduğu anlaşılanların veya,
c. Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan kızlarının her birine % 25'i,
d. bir ‰nceki bentte belirtilen …ocuklardan sigortalının ‰l†m† ile anasız ve babasız kalan veya sonradan bu duruma d†şenlerle, ana ve babaları arasında evlilik bağı bulunmayan veya sigortalının ‰l†m†
tarihinde evlilik bağı bulunmakla beraber ana veya babaları sonradan evlenenler ile kendisinden başka aylık alan hak sahibi bulunmayanların her birine % 50'si,
e. Hak sahibi eş ve …ocuklardan artan hisse bulunması halinde her t†rl† kazan… ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari †cretin net tutarından daha az olması ve diğer …ocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hari… olmak †zere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması şartıyla ana ve babaya toplam % 25'i oranında; ana ve babanın 65 yaşın †st†nde olması halinde ise artan hisseye bakılmaksızın yukarıdaki şartlarla toplam % 25'i,
‰denecek. ‘l†m aylığından, sigortalı tarafından evlŽt edinilmiş, tanınmış veya soy bağı d†zeltilmiş veya babalığı h†kme bağlanmış …ocukları ile sigortalının ‰l†m†nden sonra doğan …ocukları da yararlanabilecek.
‘l†m halinde bağlanması gereken aylığın, hakkın kazanıldığı tarihten itibaren beş yıl i…inde istenmeyen kısmı, m†racaat etmemenin haklı bir sebebe dayandığı haller hari… olmak †zere, zamanaşımına uğrayacak.
Bu durumda olanların gelir ve aylıkları, beş yıl ge…tikten sonra, yazılı istek tarihini takip eden ay başından itibaren başlayacak.
20) İsteğe Bağlı Sigortalılık:
Kişilerin isteğine bağlı olarak prim ‰demek suretiyle uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tŽbi olmalarını sağlayan isteğe bağlı sigortalılıktan, T†rkiye'de ikamet edenler ile T†rkiye’de ikamet etmekte iken sosyal g†venlik s‰zleşmesi imzalanmamış †lkelerdeki T†rk vatandaşlarından,
a) Bu Kanuna tŽbi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde …alışmayan veya sigortalı olarak …alışmakla birlikte, ay i…erisinde 30 g†nden az …alışan ya da tam g†n …alışmayanlar,
b) Kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olanlar, c) 18 yaşını doldurmuş olanlar,
d) İsteğe bağlı sigorta talep dilek…esiyle Kuruma başvuruda bulunanlar yararlanabilecekler.
Yeni uygulamada, isteğe bağlı sigortalılığın kapsamına sağlık sigortası da alındı.
İsteğe bağlı sigortalı olanlar, bakmakla y†k†ml† olunan kişi olsalar bile genel sağlık sigortalısı sayılacaklar ve genel sağlık sigortası primini de ‰demekle y†k†ml†
olacaklar.
İsteğe bağlı sigortalıların zorunlu sigortalılık nedeniyle prim borcunun bulunması halinde, isteğe bağlı sigortaya tŽbi ‰denen primler ‰ncelikle zorunlu sigortalılık nedeniyle Kuruma olan bor…larına mahsup edilecek.
Aynı ay i…inde hem kısmi …alışma yaparak sigorta primi ‰deyen ve hem de isteğe bağlı sigorta primi ‰deyen sigortalının ‰dediği primlerin g†n sayıları, (30) g†n† ge…memek
†zere toplanabilecek. Bu s†reler sigortalılık s†resinden sayılacak.
İsteğe bağlı sigortalılık, m†racaatın Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden g†nden itibaren başlayacak. İsteğe bağlı sigortalı olarak prim ‰denen tarihlerde, sigortalı olmayı gerektirecek …alışması bulunduğu tespit edilenlerin, zorunlu sigortalılıkla …akışan isteğe bağlı prim ‰denen s†releri iptal edilerek, bu s†reye ilişkin
‰dedikleri primler ilgililere iade edilecek.
İsteğe bağlı sigorta priminin oranı da, % 20’si emeklilik % 12’si de genel sağlık sigortası primi olmak †zere % 32’ye …ıkarıldı. İsteğe bağlı sigortalılar, prime esas
kazan… alt ve †st sınırları arasında serbest…e belirledikleri kazan… tutarı †zerinden % 32 oranında prim ‰deyecekler.
İsteğe bağlı sigortalıların, ait olduğu aydan itibaren en ge… (12) ay i…inde primini, gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte ‰demedikleri s†reler, sigortalılık s†resinden sayılmayacak. Bu (12) aylık s†reden sonra ‰denen primler ise iade edilecek.
21) Prim Alacaklarının Tahsili:
Sosyal G†venlik Kurumu, 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen alacakları hari…
olmak †zere her t†rl† alacağın teminatını teşkil etmek †zere Yeni T†rk Lirası ve/veya yabancı para birimi †zerinden ticari işletme, taşınır ve/veya taşınmaz rehni dahil olmak
†zere her t†rl† teminat almaya yetkili kılındı. Kurumun 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen prim ve diğer alacakları amme alacağı niteliğinde olup, imtiyazlı alacaktır.
Kurumun taraf olduğu her t†rl† dava ve icra takiplerinin kısmen veya tamamen aleyhe neticelenmesi halinde 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununda yazılı tazminat ve cezalar Kurum hakkında uygulanmayacak.
Kurumun prim ve diğer alacaklarının tahsilinde, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usul† Hakkında Kanunun uygulamasından doğacak uyuşmazlıkların
…‰z†mlenmesinde Kurumun alacaklı biriminin bulunduğu yer iş mahkemesi yetkili olacak ve yetkili iş mahkemesine başvurulması alacakların takip ve tahsilini durdurmayacak.
22) İşyerinin Devri Veya Birleşmesi Halinde Sorumluluk:
Sigortalının …alıştırıldığı işyeri aktif veya pasifi ile birlikte devralınır veya intikal ederse ya da başka bir işyerine katılır veya birleşirse eski işverenin Kuruma olan prim ile gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer ferilerinden oluşan bor…larından, aynı zamanda yeni işveren de m†ştereken ve m†teselsilen sorumlu olacak. Tarafların kendi aralarında yapacakları bu h†kme aykırı s‰zleşme h†k†mleri Kuruma karşı ge…ersiz sayılacak.
23) Prim Alacaklarında Zamanaşımı:
Kurumun prim ve diğer alacakları ‰deme s†resinin dolduğu tarihi takip eden takvim yılı başından başlayarak on yıllık zamanaşımına tŽbidir. Kurumun prim ve diğer alacakları;
mahkeme kararı sonucunda doğmuş ise mahkeme kararının kesinleşme tarihinden, Kurumun denetim ve kontrolle g‰revli memurlarınca yapılan tespitlerden doğmuş ise
rapor tarihinden, kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden doğmuş ise bu soruşturma, denetim ve inceleme sonu…larının Kuruma intikal ettiği tarihten veya bankalar, d‰ner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden doğmuş ise bilgi ve belgenin Kuruma intikal ettiği tarihten itibaren, zamanaşımı on yıl olarak uygulanacak. Bu alacaklar i…in hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammı, ‰deme s†resinin son g†n†n† takip eden g†nden itibaren uygulanacak.
24) Sigortalıların Borˆlanabilme Olanağı:
Sigortalılar;
a) Kanunları gereği verilen †cretsiz doğum ya da analık izni s†releri ile †cretli
…alışan sigortalı kadının, iki defaya mahsus olmak †zere doğum tarihinden sonra iki yıllık s†reyi ge…memek kaydıyla hizmet akdine istinaden işyerinde
…alışmaması ve …ocuğunun yaşaması şartıyla talepte bulunulan s†relerini, b) Er veya erbaş olarak silŽh altında veya yedek subay okulunda ge…en s†relerini, c) aylıksız izin s†relerini (kamu g‰revlileri),
d) Sigortalı olmaksızın doktora ‰ğrenimi veya tıpta uzmanlık i…in yurt i…inde veya yurt dışında ge…irdikleri normal doktora veya uzmanlık ‰ğrenim s†relerini, e) Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj s†relerini,
f) Sigortalı iken herhangi bir su…tan tutuklanan veya g‰zaltına alınanlardan bu su…tan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya g‰zaltında ge…en s†relerini, g) Grev ve lokavtta ge…en s†relerini ,
h) Hekimlerin fahrŒ asistanlıkta ge…en s†relerini,
i) Se…im kanunları gereğince g‰revlerinden istifa ettiklerinde, istifa ettikleri tarih ile se…imin yapıldığı tarihi takip eden ay başına kadar a…ıkta ge…irdikleri s†relerini,
yazılı talepte bulunmak ve prime esas g†nl†k kazan… alt ve †st sınırları arasında olmak †zere, kendilerince belirlenecek g†nl†k kazancın % 32'si †zerinden hesaplanacak primlerini borcun tebliği tarihinden itibaren bir ay i…inde ‰demek koşuluyla bor…lanabileceklerdir.
Bor…lanma halinde, sigortalılığın başlangı… tarihi, bor…lanılan g†n sayısı kadar geriye g‰t†r†lecek.
25) Defter, Kayıt Ve Belgeleri Saklama S€resi:
İşverenler, uygulama ile ilgili defter, kayıt ve belgeleri, ilgili olduğu yılı takip eden yıl başından başlamak †zere on yıl s†reyle, tasfiye ve iflŽs idaresi memurları ise g‰revleri s†resince, saklamak ve Kurumun denetim ve kontrol ile g‰revlendirilen memurlarınca istenilmesi halinde onbeş g†n i…inde ibraz etmek zorunda olacaklar.
GENEL SAĞLIK SİGORTASI
1) Genel sağlık sigortası kapsamı:
İkametgahı T†rkiye'de olan kişilerden, a) 4 †nc† maddenin birinci fıkrasının;
i) (a) ve (c) bentleri gereğince sigortalı sayılan kişiler, ii) (b) bendi gereğince sigortalı sayılan kişiler,
b) İsteğe bağlı sigortalı olan kişiler,
c) Yukarıdaki (a) ve (b) bentlerine g‰re sigortalı sayılmayanlardan;
i) Harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak, Kurumca belirlenecek test y‰ntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilecek aile i…indeki geliri kişi başına d†şen aylık tutarı asgari †cretin †…te birinden az olan vatandaşlar,
ii) Vatansızlar ve sığınmacılar,
iii) 65 Yaşını Doldurmuş Muhta…, G†…s†z ve Kimsesiz T†rk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun h†k†mlerine g‰re aylık alan kişiler, iv) İstiklal Madalyası Verilmiş Bulunanlara Vatani Hizmet Tertibinden Şeref
Aylığı Bağlanması Hakkında Kanun h†k†mlerine g‰re şeref aylığı alan kişiler,
v) Vatani Hizmet Tertibi Aylıklarının Bağlanması Hakkında Kanun h†k†mlerine g‰re aylık alan kişiler,
vi) Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun h†k†mlerine g‰re aylık alan kişiler,
vii) Sosyal Hizmetler ve Šocuk Esirgeme Kurumu Kanunu h†k†mlerine g‰re korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden †cretsiz faydalanan kişiler,
viii) Harp mal•ll†ğ† aylığı alanlar ile Ter‰rle M†cadele Kanunu kapsamında aylık alanlar,
ix) K‰y Kanununun 74 †nc† maddesinin ikinci fıkrasına g‰re g‰revlendirilen kişiler ile aynı Kanunun ek 16 ncı maddesine g‰re aylık alan kişiler,
x) D†nya Olimpiyat ve Avrupa Şampiyonluğu Kazanmış Sporculara ve Bunların Ailelerine Aylık Bağlanması Hakkında Kanun h†k†mlerine g‰re aylık alan kişiler,
xi) M†tekabiliyet esası da dikkate alınmak şartıyla, oturma izni almış yabancı
†lke vatandaşlarından yabancı bir †lke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan kişiler,
xii) 4447 sayılı Kanun gereğince işsizlik ‰deneği ve ilgili kanunları gereğince kısa …alışma ‰deneğinden yararlandırılan kişiler
xiii) 5510 sayılı Kanun veya bu Kanundan ‰nce y†r†rl†kte bulunan sosyal g†venlik kanunlarına g‰re gelir veya aylık alan kişiler,
xiv)Yukarıdaki bentlerin dışında kalan ve başka bir †lkede sağlık sigortasından yararlanma hakkı bulunmayan vatandaşlar,
Genel Sağlık Sigortalısı sayılacak.
2) Genel Sağlık Sigortasının Prim Oranı:
Genel sağlık sigortası prim oranı, % 12,5 olarak belirlendi. Hizmet akdi işle †cretli olarak …alışanlar i…in bu oranın % 5’i …alışan tarafından % 7,5’i ise işvereni tarafından
‰denecek.
3) Sigortalının ve bakmakla y€k€ml€ olduğu kişilerin ihtiyaˆ duydukları hangi sağlık hizmetlerinin finansmanı Genel Sağlık Sigortasından karşılanacak ? 5510 sayılı Kanunda, genel sağlık sigortalısının ve bakmakla y†k†ml† olduğu kişilerin sağlıklı kalmalarını; hastalanmaları halinde sağlıklarını kazanmalarını; iş kazası ile meslek hastalığı, hastalık ve analık sonucu tıbben gerekli g‰r†len sağlık hizmetlerinin karşılanmasını, iş g‰remezlik hallerinin ortadan kaldırılmasını veya azaltılmasını temin etmek amacıyla aşağıda belirtilen sağlık hizmetlerinin finansmanının Kurumca karşılanması h†kme bağlanmıştır.
a) Kişilerin hastalanmalarına bakılmaksızın kişiye y‰nelik koruyucu sağlık hizmetleri ile insan sağlığına zararlı madde bağımlılığını ‰nlemeye y‰nelik koruyucu sağlık hizmetleri,
b) Kişilerin hastalanmaları halinde ayakta veya yatarak; hekim tarafından yapılacak muayene, hekimin g‰receği l†zum †zerine teşhis i…in gereken klinik muayeneler, laboratuvar tetkik ve tahlilleri ile diğer tanı y‰ntemleri, konulan teşhise dayalı olarak yapılacak tıbbŒ m†dahale ve tedaviler, hasta takibi ve rehabilitasyon hizmetleri, organ, doku ve k‰k h†cre nakline ve h†cre
tedavilerine y‰nelik sağlık hizmetleri, acil sağlık hizmetleri, ilgili kanunları gereğince sağlık meslek mensubu sayılanların hekimlerin kararı †zerine yapacakları tıbbŒ bakım ve tedaviler,
c) Analık sebebiyle ayakta veya yatarak; hekim tarafından yapılacak muayene, hekimin g‰receği l†zum †zerine teşhis i…in gereken klinik muayeneler, doğum, laboratuvar tetkik ve tahlilleri ile diğer tanı y‰ntemleri, konulan teşhise dayalı olarak yapılacak tıbbŒ m†dahale ve tedaviler, hasta takibi, rahim tahliyesi, tıbbŒ sterilizasyon ve acil sağlık hizmetleri, ilgili kanunları gereğince sağlık meslek mensubu sayılanların hekimlerin kararı †zerine yapacakları tıbbŒ bakım ve tedaviler,
d) Kişilerin hastalanmaları halinde ayakta veya yatarak; ağız ve diş muayenesi, diş hekiminin g‰receği l†zum †zerine ağız ve diş hastalıklarının teşhisi i…in gereken klinik muayeneler, laboratuvar tetkik ve tahlilleri ile diğer tanı y‰ntemleri, konulan teşhise dayalı olarak yapılacak tıbbŒ m†dahale ve tedaviler, diş …ekimi, konservatif diş tedavisi ve kanal tedavisi, hasta takibi, diş protez uygulamaları, ağız ve diş hastalıkları ile ilgili acil sağlık hizmetleri, 18 yaşını doldurmamış kişilerin ortodontik diş tedavilerinin 72 nci maddeye g‰re belirlenen tutarı,
e) Evli olmakla birlikte …ocuk sahibi olmayan genel sağlık sigortalısı kadın ise kendisinin, erkek ise karısının;
i) Yapılan tıbbŒ tedavileri sonrasında normal tıbbŒ y‰ntemlerle …ocuk sahibi olamadığının ve ancak yardımcı †reme y‰ntemi ile …ocuk sahibi olabileceğinin Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları sağlık kurulları tarafından tıbben m†mk†n g‰r†lmesi,
ii) 23 yaşından b†y†k, 39 yaşından k†…†k olması,
iii) Son †… yıl i…inde diğer tedavi y‰ntemlerinden sonu… alınamamış olduğunun Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları sağlık kurulları tarafından belgelenmesi,
iv) Uygulamanın yapıldığı tıbbŒ merkezin Kurum ile s‰zleşme yapmış olması, v) En az beş yıldır genel sağlık sigortalısı veya bakmakla y†k†ml† olunan kişi
olup, 900 g†n genel sağlık sigortası prim g†n sayısının olması,
şartlarının birlikte ger…ekleşmesi halinde en fazla iki deneme ile sınırlı olmak
†zere yardımcı †reme y‰ntemi tedavileri ile bir hastalığın tedavisinin başka
tıbbŒ bir y‰ntemle m†mk†n olmaması ve Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları sağlık kurulları tarafından tıbben zorunlu g‰r†lmesi halinde yardımcı
†reme y‰ntemi tedavileri,
f) Yukarıdaki bentler gereğince sağlanacak sağlık hizmetleriyle ilgili teşhis ve tedavileri i…in gerekli olabilecek kan ve kan †r†nleri, kemik iliği, aşı, ila…, ortez, protez, tıbbŒ ara… ve gere…, kişi kullanımına mahsus tıbbŒ cihaz, tıbbŒ sarf, iyileştirici nitelikteki tıbbŒ sarf malzemelerinin sağlanması, takılması, garanti s†resi sonrası bakımı, onarılması ve yenilenmesi hizmetleri,
4) Sigortalılar Ve Bakmakla Y€k€ml€ Olduğu Kişiler Genel Sağlık Sigortasından Yararlanmaları:
Sigortalıların ve bakmakla y†k†ml† olduğu kişilerin, sağlık hizmetlerinden ve diğer haklardan yararlanabilmeleri i…in,
a) 5510 sayılı Kanun veya bu Kanundan ‰nce y†r†rl†kte bulunan sosyal g†venlik kanunlarına g‰re gelir veya aylık bağlanmış olan kişiler dışındaki sigortalıların sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihten ‰nceki son bir yıl i…inde toplam 30 g†n genel sağlık sigortası prim ‰deme g†n sayısının olması,
b) K‰y ve mahalle muhtarları ile kendi nam ve hesabına …alışanların ve başka bir
†lkede sağlık sigortasından yararlanma hakkı bulunmayan kişilerin, sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihte 30 g†nden fazla prim ve prime ilişkin her t†rl† borcunun bulunmaması,
c) İsteğe bağlı sigortalı olan kişiler ile Oturma izni almış yabancı †lke vatandaşlarından yabancı bir †lke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan kişilerin, yukarıdaki bentlerde sayılan şartla birlikte, sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihte prim ve prime ilişkin her t†rl† borcunun bulunmaması, gerekiyor.
Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla y†k†ml† olduğu kişilerin alacakları, hakkı doğuran olayın ‰ğrenildiği tarihten itibaren iki yıl i…inde istenmezse zamanaşımına uğrayacak, hakkı doğuran olay tarihinden itibaren ise beş yıl sonunda d†şecek.
5510 sayılı Kanunda, 18 yaşını doldurmamış 24,3 milyon T†rk vatandaşlarının, bir prim karşılığı olmadan genel sağlık sigortası kapsamı i…inde bulunacakları h†kme bağlanıyor.
5) Genel Sağlık Sigortasından Karşılanmayacak Sağlık Hizmetleri:
a) V†cut b†t†nl†ğ†n† sağlamak amacıyla yapılan ve iş kazası ile meslek hastalığına, kazaya, hastalıklara veya konjenital nedenlere bağlı olarak ortaya
…ıkan durumlarda yapılacak sağlık hizmetleri dışında estetik ama…lı yapılan her t†rl† sağlık hizmetlerinin,
b) estetik ama…lı ortodontik diş tedavilerinin,
c) Sağlık Bakanlığınca izin veya ruhsat verilmeyen sağlık hizmetlerinin,
d) Sağlık Bakanlığınca tıbben sağlık hizmeti olduğu kabul edilmeyen sağlık hizmetlerinin,
e) Yabancı †lke vatandaşlarının; genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla y†k†ml† olduğu kişi sayıldığı tarihten ‰nce mevcut olan kronik hastalıklarının
finansmanı, Genel Sağlık Sigortasınca sağlanmayacak.
6) Katılım Payı veTutarı:
Sigortalılara sunulan aşağıdaki hizmetlerden katılım payı alınacak.
a) Ayakta tedavide hekim ve diş hekimi muayenesi.
b) Ortez, protez, iyileştirme ara… ve gere…leri.
c) Ayakta tedavide sağlanan ila…lar.
7) Katılım Payı Alınmayacak Sağlık Hizmetleri:
a) İş kazası ile meslek hastalığı halleri ile askerŒ tatbikat ve manevralarda sağlanan sağlık hizmetleri.
b) 75 inci maddede yer alan afet ve savaş hali nedeniyle sağlanan sağlık hizmetleri.
c) Aile hekimi muayeneleri ve kişiye y‰nelik koruyucu sağlık hizmetleri.
d) Sağlık kurulu raporu ile belgelendirilmek şartıyla; Kurumca belirlenen kronik hastalıklar ve hayati ‰nemi haiz ortez, protez, iyileştirme ara… ve gere…leri ile organ, doku ve k‰k h†cre nakli.
e) Kontrol muayeneleri.
Katılım payı, ayakta tedavide hekim ve diş hekimi muayenesi i…in 2 Yeni T†rk Lirası olacak. Katılım payı, Ortez, protez, iyileştirme ara… ve gere…leri, ayakta tedavide sağlanan ila…lar i…in ise % 10 ilŽ % 20 oranlarında olacak.
Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla y†k†ml† olduğu kişilerin Ortez, protez, iyileştirme ara… ve gere…leri i…in ‰deyecekleri katılım payının tutarı, sağlık hizmetinin alındığı tarihteki br†t asgarŒ †cret tutarının % 75'ini ge…emeyecek.
8) Katılım Payının Geri Šdenmesi:
a) Yeşil kart verilen kişiler, b) vatansızlar ve sığınmacıların,
c) 65 Yaşını Doldurmuş Muhta…, G†…s†z ve Kimsesiz T†rk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun h†k†mlerine g‰re aylık alan kişilerin,
d) İstiklal Madalyası Verilmiş Bulunanlara Vatani Hizmet Tertibinden Şeref Aylığı Bağlanması Hakkında Kanun h†k†mlerine g‰re şeref aylığı alan kişiler ve eşlerinin,
e) Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun h†k†mlerine g‰re aylık alan kişilerin,
f) 3713 sayılı Ter‰rle M†cadele Kanunu’na g‰re aylık bağlanmış maluller ile aynı Kanun kapsamına giren olaylar sebebiyle vazife malull†ğ† aylığı alan er ve erbaşların,
‰dedikleri katılım payları, talepleri halinde, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu h†k†mlerine g‰re kendilerine geri ‰denecek.
9) Sigortalılarca Šzel Sağlık Hizmeti Sunucularına Šdenecek Fark ‰cretler:
10) Kamu idaresi sağlık hizmeti sunucuları dışındaki vakıf †niversiteleri dahil s‰zleşmeli sağlık hizmeti sunucuları, Sağlık Hizmetleri Fiyatlandırma Komisyonunca belirlenen sağlık hizmetleri bedeline ek olarak, genel sağlık sigortalısı ve bakmakla y†k†ml† oldukları kişilerden sağlık hizmeti sunucularının giderleri ve †rettikleri sağlık hizmetlerinin maliyetleri, yapılan s†bvansiyonlar gibi kriterler dikkate alınarak bu bedellerin bir katına kadar alınabilecek ilave †cretin tavanını belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkili kılındı. Bu tavan dahilinde alınabilecek ilave †cret oranlarını Sosyal G†venlik Kurumu belirleyecek.
a) Şeref aylığı alan kişiler,
b) Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun h†k†mlerine g‰re aylık alan kişiler,
c) Harp mal•ll†ğ† aylığı alanlar ile Ter‰rle M†cadele Kanunu kapsamında aylık alan kişiler,
d) Kamu idaresi sağlık hizmeti sunucuları tarafından sevk edilmesi koşuluyla fark
†cret ‰demesinde muaf tutuldu.
11) Šzel sağlık sigortalarına …denen primler:
Kişilerin ‰zel sağlık sigortası şirketlerine ‰dedikleri primlerin, 5510 sayılı Kanuna g‰re
‰deyecekleri genel sağlık sigortası priminden mahsup edilmesi m†mk†n olamayacaktır.
12) İşten Ayrılan Veya İşini Bırakan Sigortalıların Genel Sağlık Sigortasından Yararlanması:
Hizmet akdi ile †cretli olarak …alışan, kendi nam ve hesabına …alışan sigortalılar, zorunlu sigortalıklarının sona erdiği tarihten itibaren on g†n s†reyle genel sağlık sigortasından yararlanabilecekler. Bu kişilerin sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten geriye doğru bir yıl i…inde 90 g†nl†k zorunlu sigortalılıkları varsa, sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten itibaren 90 g†n s†reyle zorunlu sigortalılıklarından sonraki genel sağlık sigortalılıklarından dolayı prim borcu olup olmadığına bakılmaksızın bakmakla y†k†ml† olduğu kişiler dahil sağlık hizmetlerinden yararlandırılacaklar.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, bazı istisnaları dışında, 01 Ekim 2008 tarihinde y†r†rl†ğe girecektir.
