Jeotermal Elektrik Santralları Gelişiminde Özel Sektörün Rolü EBRD JES Finansmanı. Barbaros Nazım BAYRAKTAR Danışman-AB-IPA 2013 EBRD Programı

(1)

Jeotermal Elektrik Santralları Gelişiminde Özel Sektörün Rolü– EBRD JES Finan smanı

Barbaros Nazım BAYRAKTAR

Danı şman-AB-IPA 2013 EBRD Programı

(2)

EBRD Sürdürülebilir Enerji Faaliyetleri (SEI) Özeti

GÜÇLÜ MARKA ALGISI Özel Sektörden

Kurumsal Paydaşlara BANKA

FAALİYETİNİN EN YOĞUN OLDUĞU

ÜLKE Yılda yaklaşık 1 Milyar Avro

(SEI/ABI)

SEI PAYI EBRD’nin

Toplam Yatırımlarının

%50’si

• Türkiye’de EBRD Faaliyetleri: 2009 yılından bu yana toplam 7 milyar € ve 160 dan fazla proje

• Türkiye’de SEI : 6 yılda 3 milyar €‘luk 78 proje

• GHG tasarrufu: 8 milyon ton CO₂-eşdeğeri/yıl (veya Türkiye 2012yılı toplam salımının %1,8 i)

• Birincil enerji tasarrufu: 2 milyon ton eşdeğer petrol(tep)/yıl (veya Türkiye 2012yılı toplam birincil enerji arzının %1,8 i)

(3)

Genel Bakış

3

Jeotermal kurulu gücünün 2016 yılı sonu itibariyla 19 GW_e olması bekleniyor.

Mevcut teknolojiler kullanılarak dünya jeotermal kurulu gücü 70 GW_e civarında, Yeni teknolojilerle⁽¹⁾ bu gücün iki misline çıkması bekleniyor.

World Geothermal Power Installed Capacity, 2014 and 2010 – 2014 CAGR

(1) Bertani, Ruggero, 2009, “Geothermal energy: an overview on resources and potential.”

(4)

Genel Bakış –

JES- Dünya’daki ve Türkiye’deki Geli şimi

(5)

JES Kapasitesi:

624 MW

_e

veya~ 4 GW

_e

olan potansiyelin %15’i

Orta ve Doğu Anadolu Jeotermal Kaynakları - geliştirilmekte

Batı Anadolu Jeotermal Kaynakları-büyük ölçüde geliştirilmiş

5

Toplam Elektrik Enerjisi Üretimi,

2015 sonu – (JES ürerimi) 260 TWh – (3.4 TWh) Kurulu güç, 2015 yılı sonu 624 MW_e

Kapasite Artışı, 2005--2015 41.5 kat artış Dünya jeotermal kurulu gücüne

oranı, 2014 % 3.2

Türkiye JES Potansiyeli

http://climatepolicyinitiative.org/publication/public-finance-and-private-exploration-in-geothermal-gumuskoy-case-study-turkey/

(6)

2014 yılı Genel Bakış – Türkiye’nin Yeri

JES Kurulu Güç Gelişimi

(7)

Alaşehir JES (2015)

• Kurulu Güç : 24 MW

• Yatırım Büyüklüğü : $100m

• Ormat ORC

Jeotermal Sektöründe EBRD Deneyimi

7

EBRD şu ana kadar 8 JES finansmanı yaptı. Bunların 7 si

Türkiye de bulunmakta.

(232MW)

(*) IPP: Independent Power Plant

(**) Resource development costs were financed separately

Mutnovsky IPP (1997)

• Kurulu Güç: 40 MW

• Yatırım Büyüklüğü: $150m

• Özelliği: Kamçatka bölgesindeki ilk IPP^(*)

• Dual flash teknolojisi

Babadere JES (2014)

• Atlas Copco ORC

5 Tuzla JES (2010)

• Kurulu Güç: 7.5 MW

• Ormat ORC

2

Kamçatka

4 3 Gümüşköy JES (2012)

• Kurulu Güç : 13.2 MW

• TAS ORC

3

1

6

Umurlu JES (2015)

• Exergy ORC 2

Germencik JES (2015)

• Kurulu Güç: 123 MW

• Dual flash + Ormat 3 binary

6 7

7

8 5

8 Pamukören JES (2012)

• Yatırım Büyüklüğü : $63m ^(**)

• Atlas Copco ORC

4

(8)

Küçük ve büyük ölçekteki projeler için çeşitli finansman modelleri:

Sürdürülebilir Kaynak Girişimi

Sustainable Resource Initiative (SRI)

Jeotermal kaynak için iş modelleri

POLİTİKA GELİŞTİRME PROJELER VE

YATIRIMLAR

TEKNİK YARDIM Projeye Uygun Finansal Araçlar:

• Büyük projeler için doğrudan finansman

• Sendikasyon kredileri ve ko-finansman

• SEFF’ler (yerel bankalar) aracılığı ile küçük projelere finansman

• İklim fonlarından uygun koşullu krediler

Yenilenebilir Enerji Eylem Planı:

1 GW’lık 2023 yılı hedefine ulaşmak için yol haritası

Başarılı Örnek Projeler:

• Pazar potansiyeli incelemesi

• Proje geliştirme desteği

• Çevresel değerlendirme

(9)

Jeotermal Enerji için EBRD Destekleri

• Doğrudan proje finansmanı: 123 MW -Aydın- Germencik Bölgesi

• Mevcut projelere yerel bankalar aracılığı ile finansal destek

• Yeni projeler için jeotermal kaynak geliştiricilere destek

• Yasal çerçevenin ve lisanslama süreçlerinin geliştirilmesi için Kamu’ya destek

• Piyasa gelişimi, kaynakları ve katılımcıları için piyasa çalışmaları

• Sürdürülebilir kaynak yönetimi gibi temel konularda standart yaklaşım geliştirmek

http://www.ebrd.com/news/2015/ebrd-supports-turkeys-shift-to-renewable-energy.html9

(10)

JES Geliştirilmesinde Maliyet ve Risk Profili

0 20 40 60 80 100

Money at Risk Cost

Risk

Adapted from ESMAP, 2012, Geothermal Handbook: Planning and Financing Power Generation, Technical Report 002/12.

ii

(11)

16^thJune 2015 11

PLUTO: EBRD Jeotermal Enerji Programı

İlk evrede jeotermal arama, sondaj, teknik ve finansal riskleri azaltmak için finansman ve danışmanlık desteği

• PLUTO programı, EBRD’den alınan 100 milyon doları ve İklim Yatırım Fonu (CIF)’nun çok taraflı kalkınma bankaları tarafından tasarlanan ve geliştirilen fonu, Temiz Teknoloji Fonu CTF’ten alınan 25 milyon doları birleştiriyor.

• Özel sektör tarafından sağlanacak 200 milyon dolar ile saha ve santral inşasının finansmanı.

• Projelerin her aşamasında uluslararası düzeyde tecrübeli uzmanların kullanılması

Private Sector Early Stage Geothermal Development Framework

(12)

Jeotermal Kaynak Geliştirme

PLUTO: EBRD Jeotermal Enerji Programı

 Test sondajı, değerlendirme çalışmaları, yer hazırlama & arama sondaj

TeknikFinansman Kaynağı

Sponsor

 Zemin

düzenlemesi ve saha tasarımı

 Üretim ve reenjeksiyon kuyularının sondajı

 Enerji santralının inşası, test süreci ve işletmeye alınması

Sponsor + Uygun Koşullu Finansman

Sponsor + EBRD

+

Özel Sektör

AB- IPA 2103 fonlarından teknik yardım desteği 2.4 milyon dolar

(13)

İş Akış Diagramı

13

(14)

Çevresel Etkiler

• JES projelerinde fosil yakıtlı projelerden daha düşük miktarlarda salım olsa da,

CO₂salımı konusunu da dikkate alınmaktadır.

• Yoğuşmayan Gazlar için olası çözümler:

• Reenjeksiyon ( binary ve kombine çevrim JES’lerde)

• CO₂’ninsanayi müşterilerine satılması

• Seracılıkta kullanımı

• EBRD desteği çevresel etkilerle ilgili teknik

yardımı da kapsamaktadır. Greenhouse gas emissions from various types of power plants

Türkiye’de Ticari amaçlarla CO₂kullanımı için:

• _CO₂özelliklerinin belirlenmesi

• Mevcut CO₂ value chain & arz ve talepteki sıkıntılar

• Mevcut piyasa, mevzuat ve düzenlemelerin incelenmesi

• Jeotermal kaynaklardan Ticari amaçlarla CO₂kullanımının yaygınlaştırılması için finansman ve hibe imkanları

1. Natural baseline 2. Degasification 3. Reinjection options 4. Industrial uses

(15)

Temiz Enerji İçin Finansman Websitesi www.temizenerjifinansman.org

01 Nisan 2016

(16)

İletişim için:

Dr. Adonai Herrera-Martínez Kıdemli Yönetici

Enerji Verimlili ği ve İklim Değişikliği EBRD, Kanyon Ofis, Istanbul

MartineA@ebrd.com Burçin Pamuksuz

Proje Yöneticisi-EU-IPA 2013 EBRD Programı

bpamuksuz@atakaan.com.tr

(17)

Jeotermal Enerji Projeleri için Maliyet Piramidi

Field Survey, Geology, Alteration, Geochemistry

Geophysics

Gradient Wells (ca. 500 m - 5 wells)

Slim-hole Deep Wells (ca. 1,200 m - 2 wells)

Preliminary 3D Model Wildcat Well Production Well

(2,500 m well)

$100k

$500k

$1,000k

$150k

$2,750k

Total:

$5 million

Arama sürecinde teknik yardım kullanımı ile riskin

azaltılması

17

Subsequent production wells cost circa $1 million/km In Turkey, 4 production + 2 re-injection wells are typically required to run a 10 – 15 MW plant

10 MW’lık bir santral için üretim

öncesi yaklaşık

sondaj maliyetleri

(18)

References

• Bertani, Ruggero, 2009, “Geothermal energy: an overview on resources and potential,” International Geothermal Days, Slovakia.

• Climate Policy Initiative, 2014, “The Role of Public Finance in Deploying Geothermal: Background Paper.”

• ESMAP, 2012, Geothermal Handbook: Planning and Financing Power Generation, Technical Report 002/12.

• Hunt, T.M., 2001, “Five lectures on environmental effects of geothermal

utilization,” United Nations University, Geothermal Training Programme 2000–

Report 1.

• Speer et al., 2014, “Geothermal Exploration Policy Mechanisms: Lessons for the United States from International Applications.”

(19)

Yakıt Cinslerine Göre Türkiye Kurulu Gücü

16^thJune 2015 19

YAKIT CİNSLERİ

2015 YILI SONU 29 ŞUBAT 2016 SONU İTİBARİYLE KURULU GÜÇ KATKI

SANTRAL

SAYISI KURULU GÜÇ KATKI

SANTRAL SAYISI

MW % ^ADET MW % ^ADET

FUEL-OİL + NAFTA + MOTORİN 446.0 0.6 17 446.0 0.6 17

TAŞ KÖMÜRÜ + LİNYİT + ASFALTİT 9,418.4 12.9 29 9,698.4 13.1 30

İTHAL KÖMÜR 6,064.2 8.3 8 6,064.2 8.2 9

DOĞALGAZ + LNG 21,222.1 29.0 233 21,231.9 28.7 236

YENİLEN.+ATIK+ATIKISI+PİROLİTİK YAĞ 344.7 0.5 69 344.7 0.5 69

ÇOK YAKITLILAR KATI+SIVI 667.1 0.9 23 667.1 0.9 23

ÇOK YAKITLILAR SIVI+D.GAZ 3,684.0 5.0 46 3,684.0 5.0 46

JEOTERMAL 623.9 0.9 21 635.1 0.9 21

HİDROLİK BARAJLI 19,077.2 26.1 109 19,293.3 26.1 110

HİDROLİK AKARSU 6,790.6 9.3 451 6,843.9 9.3 451

RÜZGAR 4,498.4 6.1 113 4,553.6 6.2 115

TERMİK (LİSANSSIZ) 56.5 0.1 24 56.9 0.1 25

RÜZGAR (LİSANSSIZ) 4.8 0.0 9 7.8 0.0 11

GÜNEŞ (LİSANSSIZ) 248.8 0.3 362 327.6 0.4 454

TOPLAM 73,146.7 100.0 1,514 73,854.6 100.0 1,617

http://www.teias.gov.tr/yukdagitim/kuruluguc.xls

(20)

Yakıt Cinslerine Göre Türkiye Elektrik Enerjisi Üretimi (2015 yılı sonu)

YAKIT TÜRÜ ÜRETİM (GWh)

TERMİK 177,865.6

HİDROLİK 66,903.2

RÜZGAR 11,552.1

JEOTERMAL 3,369.4

TOPLAM 259,690.3

http://www.teias.gov.tr/yukdagitim/2015yiliuretimtuketimgecici.xlsx

(21)

Arama Faaliyetleri için Finansal Mekanizmalar

21

Düşük Kaldıraç Etkisi OrtaKaldıraç Etkisi YüksekKaldıraç Etkisi ^ÇokYüksek Kaldıraç Etkisi

Devlet destekli arama:

Devlet boş kuyu çıkarsa tüm arama giderlerini ve yatırım kaybını üstlenir.

Kredi destek

mekanizmaları: geri ödeme oranı düşük ise kredi faizleri maliyetleri azaltmaya yardımcı olur.

Kredi Garantisi:

garantili ödemeler düşükse yüksek kaldıraç sağlanır.

Yarı-sermaye desteği (imtiyazlı, çok düşük faizli finansman) ilk aşamada

(Green Public

Procurement ) inşaa için ileride ticari finansmana dönüştürme Hibe ve ortaklık anlaşmaları: kaybedilen vergi

geliri veya tazminat ödemeleri durumunda bir yükümlülük içerir.

Sondaj risklerinekarşı sigorta: düşük tazminat ödenirse yüksek

kaldıraç sağlar

2 yıldan sonra imtiyazlı, çok düşük faizli bölüm için finansman kullanımı

KALDIRAÇ ETKİSİ

Adapted from Speer et al., 2014. “Geothermal Exploration Policy Mechanisms: Lessons for the United States from International Applications.”

The assessments of leverage provided here are general comparisons across the five policy types. Actual leverage will depend on the specifics of policy design.

EBRD Mekanizmaları

1. İlk aşamada sermaye eksikliğini telafi eder,

2. Yabancı uzmanların yardımı ile teknik riskleri dikkate alır,

3. İmtiyazlı fonların hızlı geri dönüşü sayesinde iklim finansmanı için kaldıraç sağlar.