GÜRÜLTÜ KONTROLÜ
10 DESÝBELLÝK ARTIÞ ETKÝYÝ ÝKÝYE KATLIYOR
Gürültü, insanlarýn fizyolojik ve psikolojik dengesini bozan, iþ baþarýsýný azaltan, çevrenin sessizliðini azaltarak ya da yok ederek niteliðini deðiþtiren hoþa gitmeyen seslerden oluþan önemli bir çevre kirleticisi olarak tanýmlanmaktadýr.
Gürültü Deðerlendirme Ölçüsü, ses basýncý seviyesine dayanan desibel (dB)'dir.
.
Tablo 1: Ses düzeyindeki deðiþimin kulak tarafýndan algýlanmasý Ses Düzeyindeki
Deðiþim (dB:Desibel) Algýlanan Sesin Gürlüðündeki Deðiþim Ses 35
1020
Ancak hissedilebilir Belirgin derecede farklý Ýki kat farklý Dört kat farklý
ÝÞÝTME KAYBINA NEDEN OLUYOR
Gürültünün insan saðlýðýna etkileri þöyle açýklanabilir:
•Fiziksel Etkileri: Geçici veya sürekli iþitme kayýplarý.
•Fizyolojik Etkileri: Kan basýncýnýn artmasý, dolaþým bozukluklarý, solunumda hýzlanma, kalp atýþlarýnda yavaþlama, ani refleks.
•Psikolojik Etkileri: Davranýþ bozukluklarý, aþýrý sinirlilik ve stres.
•Performans Üzerine Etkileri: Dikkat azalmasý, iþ veriminin düþmesi, k o n s a n t r a s y o n b o z u k l u ð u , h a r e k e t l e r i n y a v a þ l a m a s ý . Gürültü açýsýndan duyma sýnýrý/eþiði 0 dB olup 120–130 dB ise aðrý eþiðidir. Bir ses 6–10 dB(A) artýrýlýrsa insan kulaðý tarafýndan 2 kat olarak hissedilebilmektedir.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasý'nýn 56'ncý maddesine göre; herkes, saðlýklý ve dengeli bir çevrede yaþama hakkýna sahiptir; çevreyi geliþtirmek, çevre saðlýðýný korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaþlarýn ödevidir. Bu ödev çerçevesinde 2872 sayýlý Çevre Kanunu ve bu kanuna istinaden Çevresel Gürültü ile ilgili düzenlemeler yapýlmýþtýr.
2872 sayýlý Çevre Kanunu'nun;
• 14. maddesi ile; kiþilerin huzur ve sükununu, beden ve ruh saðlýðýný bozacak þekilde ilgili yönetmeliklerle belirlenen standartlar üzerinde gürültü ve titreþim yapýlmasýnýn yasak olduðu, Ulaþým araçlarý, þantiye, fabrika, atölye, iþyeri, eðlence yeri, hizmet binalarý ve konutlardan kaynaklanan gürültü ve titreþimin yönetmeliklerle belirlenen standartlara indirilmesi için faaliyet sahipleri tarafýndan gerekli tedbirlerin alýnmasý gerektiði,
• 20. maddesinin (h) bendi ile; Bu Kanunun 14 üncü maddesine göre çýkarýlan yönetmelikle belirlenen önlemleri almayan veya standartlara aykýrý þekilde gürültü ve titreþime neden olanlara, konutlar için 400 Türk Lirasý, ulaþým araçlarý için 1.200 Türk Lirasý, iþyerleri ve atölyeler için 4.000 Türk Lirasý, fabrika, þantiye ve eðlence gürültüsü için 12.000 Türk Lirasý idarî para cezasý verileceði; hükümleri getirilmiþtir.
Tablo 2: Gürültü Seviyesi ve Tesirleri Gürültü Kaynaðý Gürültü Seviyesi Tesir Askeri uçaklarýn alçak
uçuþu,yerde
Diskoteklerin iç mekanlarý elle tutulan beton kýrcýlarý ve deliciler, matkap, çim biçme makinasý Gürültülü bir cadde
Sessiz bir odada
120 dB'nin üstünde 120dB
100 dB
85 dB 75 dB 65 dB
Kýsa bir sürede duyma kaybý Aðrý eþiði
Kan basýncý artýþý, kalp atýþlarýnda ve solunumunda hýzlanma, ani refleksler, baþ aðrýlarý
Uzun vadede duyma kaybý Kalp-kan dolaþýmý rahatsýzlarý Rahatsýzlýk
Sohbet ederken, telefonda konuþurken, TV ve radyo dinlerken rahatsýzlýr Uyku Bozukluðu Duyma eþiði 55 dB
45 dB
>35 dB
?30 dB 0 dB
ÝÇ MEKANLARDA DENETÝM KALDIRILDI
EN ÇOK DENETÝM ÝÞYERLERÝNE YAPILDI
Gürültünün kontrol altýna alýnmasýna yönelik olarak ilk teknik düzenleme 1986 yýlýnda yürürlüðe giren Gürültü Kontrol Yönetmeliði ile getirilmiþtir. Bu Yönetmelikte, eðlence yerleri ve diðer yapýlarýn iç mekanlarýna da gürültü sýnýrlamalarý getirilmiþtir. Ancak bu sýnýrlamalar, gürültüyle ilgili AB direktifine uyumlu olarak 2005 yýlýnda yayýmlanan Çevresel Gürültünün Deðerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliði ile kaldýrýlmýþ, sadece çevresel (dýþ ortam) gürültüleri için sýnýr deðerleri getirilmiþtir. Bu Yönetmelik 2008 ve 2010 yýllarýnda yeniden düzenlenerek Çevresel Gürültünün Deðerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliði adý altýnda 4 Haziran 2010 tarihli Resmi Gazete'de yayýmlanarak yürürlüðe girmiþtir.
Bu Yönetmelik ile; kara yolu, demir yolu, su yolu, hava alaný, endüstri tesisleri, þantiye faaliyetleri, eðlence yerleri, iþyerleri, atölyeler, imalathaneler, gürültüye hassas yapýlarýn bulunduðu alanlarda açýk havada yapýlan faaliyetlerden kaynaklanan gürültü için esas ve kriterler getirilmiþtir.
Bu Yönetmeliðin uygulanmasýný saðlamak için gerekli denetimlerin yapýlmasý ve ihlal tespit edilmesi halinde idari yaptýrým uygulanmasýndan Çevre ve Orman Bakanlýðý Merkez ve Taþra Teþkilatý (Ýl Çevre ve Orman Müdürlükleri) ile 2872 sayýlý Çevre Kanunu kapsamýnda yetki devri yapýlmýþ 76 belediye baþkanlýðý sorumludur.
Bakanlýðýmýz ve yetki devri yapýlan Belediyelerce 2009 yýlýnda Türkiye genelinde toplam 1758 faaliyet gürültü açýsýndan denetlenmiþtir. Bunlarýn;
• 766 adedi iþyeri atölye imalathane,
• 717 adedi eðlence yeri,
• 58 adedi sanayi tesisleridir.
2009 Yýlý Türkiye Geneli Sektörel Bazlý Yapýlan Planlý/Plansýz Çevresel Gürültü Denetim Sayýlarý
2009 yýlýnda Ýstanbul'da toplam 216 faaliyet gürültü yönünden denetlenmiþtir. Bunlardan 131'i eðlence yeri geri kalanlar ise iþyeri, imalathane ve atölyelerdir.
Boðazda yaþanan gürültü probleminin tespitine yönelik olarak Ýstanbul Büyükþehir Belediyesi tarafýndan 20 adet “Gürültü Ölçüm ve Ýzleme Ýstasyonu” kurulmuþtur. Bu istasyonlarda 24 saat gürültü ölçümü gerçekleþtirilmekte olup, ölçüm sonuçlarý istasyon bazýnda deðerlendirilmektedir. Örnek olarak bir istasyona ait durum aþaðýda verilmektedir.
ÝSTANBUL ÝLÝNDE GERÇEKLEÞTÝRÝLEN ÇALIÞMALAR 2009 Yýlý Türkiye Geneli Bölgesel Bazlý Çevresel Gürültü
Denetim Sayýlarý
Þekilde görüleceði üzere; 2009-Haziran ayýnda eðlencenin yoðun olarak yaþandýðý 00:00-03:30 saatleri arasýnda gürültü seviyesinin yaklaþýk 100 dB'ye ulaþtýðý, eðlencenin olmadýðý saatlerdeki gürültü seviyesinin ise 55 dB olduðu tespit edilmiþtir. Eðlencenin olduðu saatlerdeki gürültü seviyesi ile eðlencenin olmadýðý saatlerdeki gürültü seviyesi arasýndaki farkýn ise 45 dB olduðu tespit edilmiþtir. Bu fark sýnýr deðer olan 5 dB'i yaklaþýk 9 kat geçmekte, etkisi ise 16 kat olmaktadýr.
Ýstanbul kýyý þeridinde yaþayan halkýn gürültü kirliðinden rahatsýzlýk düzeylerini belirlemek maksadýyla, Ýstanbul Ýl Çevre ve Orman Müdürlüðü tarafýndan 2009 yýlýnda hazýrlatýlan “Gürültü Kirliliði Araþtýrmasý Teknik Raporu”nda belirtilen anket sonuçlarýna göre;
• Kýyýdaki eðlence yerlerinin çýkardýðý gürültüden rahatsýz olanlarýn oraný 78,
• Kýyýdaki yüksek sesli müzik yayýnlarýnýn çýkardýðý gürültüden rahatsýz olanlarýn oraný 87,
• Gürültü kirliliði nedeni ile ruhsal problem yaþayanlarýn oraný %17 olarak belirlenmiþtir.
ÝSTANBUL KIYILARINDA HALKIN YÜZDE 87' SÝ RAHATSIZ ÝSTANBUL'DA GÜRÜLTÜ SINIRI ETKÝSÝ 16 KAT AÞILIYOR
Bu derece rahatsýzlýk yaratan gürültü sorununun hem tüm kaynaklarda hem de ülke genelinde çözülmesi Bakanlýðýmýz tarafýndan oluþturulan strateji þöyledir:
Çevre ve Orman Bakanlýðý olarak; Çevresel Gürültünün Deðerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliði'nin uygulamaya konulmasý için “2009-2020 yýllarýný içeren “Çevresel Gürültü Eylem Planý” hazýrlanmýþtýr. Plan kýsa, orta ve uzun vadeli hedefleri belirlemekte ve bu hedeflerin gerçekleþmesi için yapýlmasý gereken çalýþmalarý içermektedir.
Kýsa Vadeli Hedefler
1.Çok hassas kullaným alanlarý ile bu alanlarý etkileyen açýk ve yarý açýk eðlence yerleri 6 ay içerisinde Ýl Mahalli Çevre Kurulu Kararý ile belirlenecektir.
2.Çok hassas kullaným alanlarýný etkileyen mevcut açýk ve yarý açýk eðlence yerleri, en geç 1 yýl içerisinde belirtilen sýnýr deðerleri saðlayacak þekilde gerekli tedbirler alýnarak kapalý hale getirilecektir.
3.Eðlence yerlerinin oluþturduðu çevresel gürültüye maruz kalan kiþilerin ve yaþanan þikâyetlerin yoðunluðu göz önünde bulundurularak Ýl Mahalli Çevre Kurul Kararý ile çalýþma saati sýnýrlamasý getirilecek veya canlý müzik yayýný kaldýrýlacaktýr.
4.Canlý müzik yapan eðlence yerleri Canlý Müzik Ýzni alacaklardýr.
5.Çok hassas kullaným alanlarýnýn yakýnýnda, bitiþiðinde, altýnda veya üstündeki alanlarda konser, gösteri, miting, tören, festival, düðün ve benzeri gibi açýk hava faaliyetlerinin gerçekleþtirilmesi yasaktýr. Bu faaliyetler ancak Ýl Mahalli Çevre Kurulu Kararý ile belirlenen alanlarda yapýlabilir. Söz konusu faaliyetlerin gerçekleþtirileceði alanlar Ýl Mahalli Çevre Kurulunca belirlenecektir.
6.Çok hassas kullanýmlarýn bulunduðu alanlarda eðlence maksadýyla patlayýcý, maytap, havai fiþek ve benzeri maddeleri kullanmak ve ateþlemek gibi faaliyetlerin, yapýlmasý yasaktýr. Bu faaliyetler ancak Ýl Mahalli Çevre Kurulu Kararý ile belirlenecek alanlarda ve saatlerde gerçekleþtirilebilir. Söz konusu faaliyetlerin gerçekleþtirileceði alanlar ve saatler Ýl Mahalli Çevre Kurulunca belirlenecektir.
ÇEVRESEL GÜRÜLTÜ EYLEM PLANI
gerçekleþtirilebilir. Söz konusu faaliyetlerin gerçekleþtirileceði alanlar ve saatler Ýl Mahalli Çevre Kurulunca belirlenecektir.
Gürültü haritasý; bir þehrin veya bir alanýn gürültü durumunu ortaya koymak ve inceleme sahasý içinde bulunan gürültüden etkilenen; nüfus, konut, okul, hastane sayýsýný belirlemek ve gerekli tedbirlerin alýnmasýný saðlamak için yapýlmaktadýr. Bu kapsamda;
1. En geç 2013 tarihine kadar;
• 250.000'den fazla yerleþik nüfusu olan yerleþim alanlarý,
• Yýlda 6.000.000'dan fazla aracýn geçtiði ana kara yollarý,
• Yýlda 60.000'den fazla trenin geçtiði ana demir yollarý,
• Yýlda 50.000'den fazla hareketin gerçekleþtiði ana hava alanlarý, için gürültü haritalarý hazýrlanacak,
2. Harita sonuçlarýna baðlý olarak en geç 2014 tarihine kadar gerekli tedbirlerin alýnmasýna yönelik eylem planlarý hazýrlanacak,
3. Havayolu araçlarýna gürültü sertifikasý uygulamasýna baþlanacak ve gürültü sertifikasý bulunmayan hava yolu taþýtlarýna gürültü tazminatý ödeme zorunluluðu getirilecektir. Tazminatla ilgili esaslar Ulaþtýrma Bakanlýðýnca belirlenecek ve en geç 3 yýl içinde uygulamaya geçilecektir.
4. Yýlda elli binden fazla iniþ/kalkýþýn yapýlan hava alanlarýnda Ulaþtýrma Bakanlýðý tarafýndan; havaalaný çevresinde çevresel gürültü seviyesini tespit etmek maksadýyla gürültü ölçüm/kontrol/izleme sistemi kurdurulacaktýr. (Bu sistem Ankara, Antalya Ýstanbul(Atatürk) ve Ýzmir havaalaný için kurulmuþtur.)
Orta Vadeli Hedefler
Uzun Vadeli Hedefler 1. En geç 2018 tarihine kadar;
• Nüfusu 100.000 ile 250.000 arasýnda olan yerleþim alanlarý,
• Yýlda 3.000.000'dan fazla aracýn geçtiði ana kara yollarý,
• Yýlda 30.000'den fazla trenin geçtiði ana demir yollarý, için gürültü haritalarý hazýrlanacak,
2. Harita sonuçlarýna baðlý olarak en geç 2019 tarihine kadar gerekli tedbirlerin alýnmasýna yönelik eylem planlarý hazýrlanacaktýr.
1. Ýngiltere'de; her türlü müzik yayýný yapan eðlence yerleri için yapýlan baþvurularda kontrol sistemlerini içeren iþ termin planlarý veya gürültü yönetim planlarý talep edilmektedir. Bu planlar baþvuru sýrasýnda esas alýnmaktadýr.
Þikayetlere baðlý olarak yerel konseyler tarafýndan ilgili yerlerin lisanslarýný tekrar gözden geçirme, iptal etme, saat sýnýrlamasý gibi uygulamalar yapýlmaktadýr.
2. Fransa'da çevresel gürültü seviyesi sýnýr deðeri arka plan gürültü seviyesini 3 dB den fazla aþmama þartý getirilmiþtir. Bu limit deðerlere uyulmamasý durumunda iþletmeler için öngörülen cezalar;
• 7500 Avro (ihlalin tekrarý halinde ceza 5 misli arttýrýlmaktadýr)
• Diðer cezalar arasýnda 2 yýllýk hapis cezasý, kamu cezalarý verilebileceði gibi ses sistemlerine ve ekipmanlarýna el koyma cezalarý da öngörülmektedir.
AB ÜLKELERÝNDE HAPÝS CEZASI BÝLE VAR
Ýngiltere Uygulamalarý için Kaynaklar
1. Good Practise Guide on the Control of Noise from Pubs and Clubs, Institute of Acoustics (2003)
2. Noise from Pubs and Clubs Final Report, W.J. Davies, DEFRA(2005)
3. Noise from amplified music played in discotheques, pubs and clubs - A review of some national regulations, V. Desarnaulds (euronoise 2003)
4. Licensing Act 2003
Fransa Uygulamalarý için Kaynaklar
1. Çevre Gürültüsü ve Yönetimi I-II, Prof.Dr. Selma KURRA, Bahçeþehir Ü.(2009) 2. Noise from amplified music played in discotheques, pubs and clubs - A review of some national regulations, V. Desarnaulds (euronoise 2003)
3. Survey Of Legislation, Regulations, And Guidelines For Control Of Community Noise, I-INCE Technical Study Group On Noise Policies And Regulations, (2009)
