13. HAFTA
MEVZUATTA KENTSEL DÖNÜŞÜM
5366 sayılı Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların 5366 sayılı Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların
Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında
Kanun Kanun
5366 sayılı Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanunun korunması gereken alanlarda yapılacak yenileme ve dönüşüm işlemlerini düzenlemektedir. Yasanın amacı:
“MADDE-1 Büyükşehir belediyeleri ve Büyükşehir belediye sınırları içindeki ilçe ve ilk kademe belediyeleri, il, ilçe belediyeleri, nüfusu 50 bini geçen belediyelerce ve bu belediyelerin yetki alanı dışında il özel idarelerince
- yıpranan ve özelliğini kaybetmeye yüz tutmuş kültür ve tabiat varlıklarını koruma kurullarınca sit alanı olarak tescil ve ilan edilen bölgeler ile bu bölgelere ait koruma alanlarının
- bölgenin gelişimine uygun olarak yeniden inşa ve restore edilerek bu bölgelerde konut, ticaret, kültür, turizm ve sosyal donatı alanları oluşturulması,
- doğal afet risklerine karşı önlem alınması, tarihi ve kültürel taşınmaz varlıkların yenilenerek korunması ve yaşatılarak kullanılması”dır.
Yenileme alanlarının ilanı için yetkili kurum ve kuruluşlar:
“Yenileme alanları, il özel idarelerinde il genel meclisi, belediyelerde belediye meclisi üye tam sayısının salt
çoğunluğunun kararı ile belirlenir. İl özel idaresinde il genel meclisince, büyükşehirler dışındaki belediyelerde belediye meclisince alınan kararlar Bakanlar Kuruluna sunulur.
Büyükşehirlerde ise ilçe ve ilk kademe belediye meclislerince alınan bu kararlar, büyükşehir belediye meclisince
onaylanması halinde Bakanlar Kuruluna sunulur. Bakanlar Kurulu projenin uygulanıp uygulanmamasına üç ay içinde karar verir…” şeklinde belirlenmiştir.
55 33 66 6 6 ss aa yy ılıl ı ı YY ıı pp rr aa nn aa n n TT aa riri hh i i vv e e KK üü ltlt üü rr ee l l TT aa şş ıı nn mm aa z z VV aa rlrl ıı kk ll aa rırı n n YY ee nn ilil ee nn ee rr ee k k KK oo rr uu nn mm aa ss ı ı vv e e YY aa şş aa tıtı ll aa rr aa k k KK uu llll aa nn ılıl mm aa ss ı ı HH aa kk kk ıı nn dd a a KK aa nn uu nn
Bu Kanun uyarınca belirlenen sit alanlarında, alanın etkileşim-geçiş sahasını da göz önünde bulundurarak, kültür ve tabiat varlıklarının sürdürülebilirlik ilkesi doğrultusunda korunması amacıyla hazırlanan ‘koruma amaçlı imar planları’
•arkeolojik, tarihi, doğal, mimarî, demografik, kültürel, sosyo-ekonomik, mülkiyet ve yapılaşma verilerini içeren alan araştırmasına dayalı olarak; hali hazır haritalar üzerine,
•koruma alanı içinde yaşayan hane halkları ve faaliyet gösteren iş yerlerinin sosyal ve ekonomik yapılarını iyileştiren,
•istihdam ve katma değer yaratan stratejileri, koruma esasları ve kullanma şartları ile yapılaşma sınırlamalarını,
•sağlıklaştırma, yenileme alan ve projelerini,
•uygulama etap ve programlarını,
•açık alan sistemini, yaya dolaşımı ve taşıt ulaşımını, alt yapı tesislerinin tasarım esasları, yoğunluklar ve parsel tasarımlarını,
•yerel sahiplilik, uygulamanın finansmanı ilkeleri uyarınca
•katılımcı alan yönetimi modellerini de içerecek şekilde hazırlanan,
•hedefler, araçlar, stratejiler ile
•plânlama kararları, tutumları, plân notları ve açıklama raporu ile bir bütün olan nazım ve uygulama imar plânlarının gerektirdiği ölçekteki plânlardır.
5366 sayılı Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların
Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun
Madde 23-
Anlaşma, uzlaşılacak bedel üzerinden taşınmazın yetkili idareye satılması, idareye ait bir başka taşınmaz malla takas veya trampa yoluyla devredilmesi veya projenin gereklerine uygun olması halinde bedel karşılığı sınırlı ayni hak tesis edilmesi veya yetkili idarece öngörülecek diğer anlaşma yollarıyla yapılır.
Kamulaştırma Madde 24-
Yenileme alanlarında bulunan yapıların boşaltılması, yıkımı ve kamulaştırmasında anlaşma yolu esastır.
Anlaşma sağlanamayan hallerde gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerinin mülkiyetinde bulunan taşınmazlar yetkili idareler tarafından kamulaştırılabilir. Kanun uyarınca yapılacak
kamulaştırmalar 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 3. maddesinin ikinci fıkrasındaki iskan projelerinin gerçekleştirilmesi amaçlı kamulaştırma sayılır.
Olağan kamulaştırma sürecinin projenin uygulanmasında gecikmeye neden olacağının
anlaşılması halinde 2942 sayılı Kanunun 27. maddesi hükümlerine göre acele kamulaştırma yoluna gidilebilir.
Anlaşma ve satın alma
Madde 3 - İdareler, kanunlarla yapmak yükümlülüğünde
bulundukları kamu hizmetlerinin veya teşebbüslerinin yürütülmesi için gerekli olan taşınmaz malları, kaynakları ve irtifak haklarını;
bedellerini nakden ve peşin olarak veya aşağıda belirtilen hallerde eşit taksitlerle ödemek suretiyle kamulaştırma yapabilirler.
Bakanlar Kurulunca kabul olunan, büyük enerji ve sulama
projeleri ile iskan projelerinin gerçekleştirilmesi, yeni ormanların yetiştirilmesi, kıyıların korunması ve turizm amacıyla yapılacak kamulaştırmalarda, bir gerçek veya özel hukuk tüzelkişisine
ödenecek kamulaştırma bedelinin o yıl Genel Bütçe Kanununda gösterilen miktarı, nakden ve peşin olarak ödenir.
KAMULAŞTIRMA ŞARTLARI 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu
• Madde 27 - 3634 sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanunu’nun uygulanmasında yurt savunması ihtiyacına veya aceleliğine Bakanlar Kurulunca karar alınacak hallerde veya özel kanunlarla öngörülen olağanüstü durumlarda gerekli olan taşınmaz malların kamulaştırılmasında kıymet takdiri dışındaki işlemler sonradan tamamlanmak üzere ilgili idarenin istemi ile mahkemece yedi gün içinde o taşınmaz malın (Değişik ibare: 4650 -24.4.2001 / m.15) 10. madde esasları dairesinde ve 15. madde uyarınca seçilecek bilirkişilerce tespit edilecek değeri, idare tarafından mal sahibi adına (Değişik ibare: 4650–24.4.2001 / m. 15) 10.
maddeye göre yapılacak davetiye ve ilanda belirtilen bankaya yatırılarak o taşınmaz mala el konulabilir.
• Acele kamulaştırma usulü, kamulaştırma işleminin tamamlanmasının beklenilmesinde sorunlar yaşanabileceği durumların ortaya çıkması halinde uygulama olanağı bulmaktadır. Acele kamulaştırma, olağan kamulaştırmadan farklı olarak, kıymet takdiri dışındaki işlemler daha sonradan tamamlanmak üzere, öngörülen usul ve şekilde taşınmaza el konulma şeklidir.
ACELE KAMULAŞTIRMA : 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu
Yasa metninden de anlaşılacağı üzere üç durumda acele kamulaştırma yapılabilir.
Acele kamulaştırmanın ilk durumu; 3634 Sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanunu uygulaması sebebiyle ihtiyaç duyulabilecek durumlarda milli müdafaa amacıyla kullanılmak üzere acele kamulaştırma
yapılabilmesidir. Bu seçenekteki acele kamulaştırma işlemleri sadece Bakanlar Kurulu kararı ile yapılabilir.
Bu acele kamulaştırma yolunun şartı; kamulaştırma yapılacak yerin ülkenin güvenliği amacıyla işleme tabi tutulmasıdır. Bu amaçla yapılacak kamulaştırmalarda gecikmeler ciddi sorun yaratacağından devlet;
mülkiyet hakkına bu gibi özel durumlarda kanun ile kısıtlama getirmiş ve Bakanlar Kurulu’ndan karar alınması şartına bağlamıştır.
İkinci durum Bakanlar Kurulu tarafından acilliğine karar verilen durumlardır. Bu uygulama özellikle son zamanlarda kentsel dönüşüm ve HES projelerinde sıklıkla uygulanan bir yöntem haline gelmiştir. İstisnai bir kamulaştırma yolu olarak düzenlenen acele kamulaştırmanın bu halinde, acelelik halinin ne olduğunun kapsam ve çerçevesinin belli olmaması nedeniyle mülkiyet hakkının sınırlanmasında göreceli bir durumun oluşabileceği açıktır.
Üçüncü durum ise özel kanunlarda belirtilen olağanüstü durumlardır. Kanun özel kanunlarda belirtilen olağanüstü durumlarda da acele kamulaştırma yapma yetkisini idareye vermiştir.
Acele Kamulaştırma Hangi Hallerde yapılabilir?
