Biliminsanları transgenik Bt'li mahsullerin atıklarının genel sucul haşerelerin büyümelerine zarar verdiğini tespit etti ve sucul ekosistemlerde daha önceden görmezden gelinen, gelecekte karşılaşılacak risklerle ilgili değerlendirmelerde bulundu. Dr. Mae-Wan Ho
2006 yılında, Birleşik Devletler’de ekilen 33.1 milyon hektarın yüzde 35’i Bacillus thuringiensis’den çıkan Bt toksini Cry1Ab’yi taşıyan, ıslah edilmiş transgenik mahsullerdi. Bt'li mahsuller ortabatı Birleşik Devletler’de sıklıkla da akarsu kıyılarına yaygın olarak ekilir. Henüz, Bt'li mahsullerin yan ürünlerinin su kelebekleri gibi akarsularda sıkça rastlanan ve pulkanatlılara (kelebek ve pervane) benzeyen akarsu haşereleri üzerine çevresel etkileri ile ilgili herhangi bir çalışma yapılmış değil.
Grup olarak, su kelebeklerinin (caddisfly/Trichoptera takımından) çeşitli beslenme alışkanlıkları vardır. Bazıları filtreli beslenir, diğerleri suya batmış yüzeylerdeki biyofilmleri kazırlar, bazıları ise tortularla beslenir. Tüm bu su kelebekleri Bt'li mahsullerin yan ürünlerini tüketebilir.
Chicago İllionis’deki Loyola Üniversi’nden Emma J. Rosi-Marshall önderliğindeki bir grup biliminsanı, transgenik Bt'li mahsullerin, ekim alanları yanındaki akarsulardaki atıklarının akıbeti ve bunların su kelebekleri üzerindeki etkileri üzerine ilk çalışmayı yürütüyor. (1)
Laboratuar denemelerinde;
deniz yosunu kazıyan Trichoptera takımından Helicopsyche borealis’lerin, yüksek konsantrasyonlu (Bt poleni saçılırken beklenen maksimum girdinin 2 ila 3 katı) yüzde 18’lik ölüm oranına sahip Bt’siz tahıl çöpü ile beslenen kontrol grubu ile kıyaslandığında, Bt'li mahsullerin poleni ile beslenenlerin yüzde 43’ü ölürken, Bt'li mahsul çöpü ile beslenen yaprak parçalayan Trichoptera takımından Lepidostoma liba’larda da, Bt’siz mahsullerin çöpü ile beslenen kontrol grubunun yarısından daha az bir büyüme oranı görüldü.
Tarlada, polen saçılması sırasında, filtre eden su kelebeklerinin yüzde 50’sinin sindirim sistemlerinde polen tanesi bulundu; tortuyla beslenen Trichoptera takımından olanlar ise hasat sonrası, nehirde tortulanmış tahıl çöpleri birikintisi içinde bulundu.
Bt'li mahsullerin yan ürünleri akarsulara polen ve tortu olarak düşerler, çökelti içinde depolanır, yenir ve akıntı yönünde taşınır; dolayısıyla etkileri sucul ekosistemin geniş bir alanına yayılabilir.
Araştırmacılar; “Bt'li mahsullerin geniş alanlara ekimi ekosistem çapında beklenmeyen sonuçlar doğurur.” diyor ve öngörülen potansiyel beklenmeyen etkilerle ilgili değerlendirmelerin akarsu haşereleri gibi yararlı sucul organizmaları da kapsayacak şekilde artacağı sonucuna varıyorlar.
İleri sürdükleri kanıtlarla tutarlı olarak, araştırmacılar Bt'li mahsullerin üretiminin akarsu kenarlarında yapılması dışındaki yolları öneriyorlar.
Referanslar:
1. Rosi-Marxhall EJ, Tank JL, Royer TV, Whiles MR, Evans-White M, Chamgers C, Griffiths NA, Pokelsek J ve Stephen ML. Toxins in transgenik crop byproducts may affect headwater stream ecosystems. PNAS 2007, 104, 16204- 8.
KAYNAK: ISIS Basın Duyurusu 30/10/2007
http://www.i-sis.org.uk/BtCropsThreatenAquaticEcosystems.php
Haber, orijinal İngilizce metninden 1.11.2007’de Ekoloji Kolektifi tarafından çevrilmiştir.
