Elektrik Mühendisleri Odasının (EMO), aralarında Çevre ve Meteoroloji Mühendislerinin de yer aldığı 60 kişilik ekiple Doğu Karadeniz’e düzenlediği 3 günlük “HES teknik gezisi” önceki gün sona erdi. Gezi sırasında özellikle Rize’ye bağlı İkizdere etrafındaki 19 adet REG ve HES’in 78.4 kilometre olan dere yatağını baştan aşağı kurutacağı vurgulandı.
İncelemeler sırasında İkizdere üzerinde bulunan Cevizli için hazırlanan ÇED raporundan derenin kuruyacağının çok açık bir şekilde görüldüğü belirtilirken, İyidere yatağına bırakılması öngörülen can suyunun 150 lt/sn olarak, çok az olduğu vurgulandı. Gezide, dere yatağının yer yer 40 metreyi bulması ve derenin alüvyon yapısının 150 lt/sn olan can suyunu dere yatağında 100 metre bile akmadan buharlaşacağı, kuruyacağı ve vadideki canlı yaşamının sona ereceği belirtildi.
Gezi sırasında Doğu Karadeniz’in diğer bölgelere oranla yağışın süre ve miktarının belli olmaması, heyelana açık olması gibi ciddi farklılıklarının olduğu vurgulandı. Bölgede 2008’den bu yana yağışın fazla olduğu, bu yağışlarla beslenen derelerin debisi dikkate alınarak, santral kararları verildiğinin ifade edildiği gezide, bu santrallerin “Doğaya geri dönüşü olmayan tahribatlar vereceği” uyarıları yapıldı.
Özellik Rize’de Senoz Vadisi’nde ciddi yıkımlara yol açan HES çalışmalarının, köylülerin tarlalarını sulayamamalarına yol açtığı görüldü. HES çalışmaları sırasında bazı meyve alanlarının da ciddi tahribatlara uğradığına dikkat çekildi. Senoz Vadisi’nde, Çayeli-Büyükdere üzerinde İncesu, Uzundere ve Çataldere köyleri sınırlarında HES projelerine, Çevre ve Orman Bakanlığının “ÇED gerekli değildir” görüşleri ile başlandığı öğrenildi. Özellikle Senoz’dan sonra yapılması planlanan yerlerde bölge halkı ciddi tepkiler göstererek, denetim için gelenlerin HES alanlarına girmesine de izin vermiyor.
‘DEVLETİN İYİ BİR DENETİM ORGANI YOK’
Gezi sırasında uzmanlar, Doğu Karadeniz’de yapılabilecek, nehir tipi çok sayıda HES çalışmasının bölge açısından çok “tehlikeli” olduğu ve “pervasızca” yapıldığını söylediler. Her çalışma alanının ciddi rant kapıları olduğunu
vurgulayan uzmanlar, devletin bu alanlarda denetiminde sıkıntı yaşandığı, bu denetim eksikliğinin de bölgenin daha da ciddi zararlar görmesine yol açacağı uyarıları yapıldı.
DSİ tarafından yapılan Artvin Deriner HES projesi ile birlikte Türkiye’nin enerji ihtiyacının yüzde 1.25’inin karşılanacağı belirtilen incelemelerde, Çoruh etrafında başka projelerin de yapılması halinde bölgenin ciddi tahribatlara uğrayacağı ve ciddi göç vereceği ifade edildi.
