SPOR YARALANMALARINDA TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Doku İyileşmesi
• İnflamatuvar dönem
• Tamir ve yenilenme fazı
İnflamatuvar Dönem
• Inflamasyon bir irritana veya yaralanmaya vücut
dokularının verdiği cevaptır ve yaralanmadan
sonraki ilk 3-4 günde gelişen olayları kapsar.
– Kızarıklık – ısı artışı – şişme – ağrı
• Bu faz inflamasyon fazından itibaren 4-6
haftaya kadar uzanabilir ve 3 faktöre
bağlıdır:
– artık maddelerin ortamdan uzaklaştırılması – endotel hücrelerinin rejenerasyonu-damar
oluşumu
– fibroblastların üretimi-konnektif doku yapımı için.
• Tamir ve yenilenme hızı yaşla azalır ve
– beslenme
– genel sağlık durumu
– ve en önemlisi doku tipi ile yakın ilişkilidir.
Yeniden
Şekillenme-Remodeling-Fazı
• Bu fazda tamir olmuş dokunun eski
direncine ulaşması sağlanır.
• Normalde akut yaralanmalarda ilk 3 haftada
skar dokusu ve liflerinin gücünde artış ile
karakterizedir.
TEDAVİ
• ÖN TEDAVİ
• KESİN TEDAVİ
Ön tedavi
• Kas iskelet sistemi yaralanmalarında
antrenör kanama ve bununla ilgili şişliği
kontrol altına alacak uygun ilk yardımı
sağlamalıdır.
• Başlangıçta yapılan her ilk yardım
müdahalesi bir amaca yönelik olmalıdır;
• Eğer başlangıçta şişlik kontrol altına
alınabilirse rehabilitasyon için gereken
süre önemli ölçüde azalacaktır.
• Başlangıçta şişliği kontrol altına almak
için yapılan tedaviye
ön tedavi
Ön Tedavi
• Ön tedavi döneminde şişliğin ve
ezikliğin minimale indirilmesi yanında
– ağrının azaltılması,
– istemsiz kas spazmının çözülmesi ve
• Yaralanmaya karşı organizmada gelişen
refleks cevap ile organizma o bölgeye
daha fazla kan göndermek ister, bu da o
bölgedeki damarlarda
vazodilatasyona
neden olur.
• Bu nedenle ön tedavi döneminde
vazodilatasyona yardım eden ve hızlandıran
sıcak uygulama yerine, damarlarda
vazokonstruksiyona neden olan soğuk
uygulamanın ilk anda ve kanama devam
ettiği sürece kullanılması şarttır.
PRICE
• Spor yaralanmalarının tedavisinde ön tedavi döneminde uygulanan yöntemler, koruma,
dinlenme, buz, kompresyon ve elevasyon dan oluşur.
• Kısaca PRICE olarak isimlendirilir. – Protection
– Rest:
– Ice:
– Compression:
Rest-dinlenme-istirahat-immobilizasyon
• Dinlenme herhangi bir yaralanma sonrasında bütün tedavi programlarının son derece önemli bir
komponentidir.
• Bir vücut parçası bir kez yaralandığında iyileşme ile ilgili olaylar hemen başlar.
• Eğer yaralanan vücut parçası dinlendirilmezse yada immobilize edilmezse iyileşme süreci asla tam
istendiği gibi devam etmez.
• Sonuç olarak ta yaralanmış bölge iyileşmez ve
• İstirahat süresi yaralanmanın
ciddiyetine göre değişir.
• İstirahat yaralanan kısmın
kullanılmaması esasına dayanır.
• En basit yöntem olarak üst ekstremite
yaralanmalarında üçgen askı, alt
ekstremite yaralanmalarında koltuk
değneği verilerek yaralanan bölgeye
Ice –
buz-soğuk uygulama
• Soğuk uygulama enflamasyon gelişen
dokuda ısı artışının azaltılması, yani
dokunun soğutulması işidir.
• Bilinen en eski ve en etkili ön tedavi
yöntemidir.
• Soğuk uygulaması burkulma, zorlanma ve
kontüzyonu içine alan çoğu durumda
• Soğuğun yaralanmadan hemen sonra en
yaygın kullanım amacı;
– Ağrıyı azaltmak,
– Damarların lokal daralmasını
(vazokonstruksiyon) kolaylaştırmak,
• Böylece kanama ve şişliği (enflamasyonu) kontrol altına almaktır.
– Kas spazmını azaltmak
Soğuk Uygulamanın Süresi ve Sıklığı
• Soğuk paketleriyle doğrudan deri üzerine
yapılmayan uygulamalarda süre her bir
seansta en az 12-15 dakikadır.
Soğuk Uygulamanın Süresi ve Sıklığı
• Soğuk uygulama yaralanmadan sonraki 24-72 saat süreyle yapılır.
• Bir gün içinde bir çok soğuk uygulama seansı yapılabilir.
• İlk gün ağrı ve şişliğin derecesine göre her 1-2 saatte 15 dakika, daha sonra 4-6 saatte bir ile devam edilir.
Uygulama şekli ve dikkat edilecek noktalar
• Soğuk uygulama direkt olarak deriye asla
uygulanmamalıdır.
• Uygulanan madde ile deri arasında mutlaka bir şey
bulunmalı, ayrıca en iyi sonuç için araya konan
materyal (havlu, bandaj vs.) soğuk su ile
ıslatılmalıdır.
• Özellikle donmuş jel paketleri doğrudan deriye
Uygulama şekli ve dikkat edilecek
noktalar
• Buzun ısısına aşırı hassasiyet gösterenlerde veya bulantı hissi şeklinde tepki gösterenlerde buz
yerine soğuk su tercih edilmelidir.
• Buz torbası açık yara üzerine ve hassas deri bölgelerine uygulanmamalıdır.
Soğuk uygulama yöntemleri
• Soğuk paketler,
• Soğuk suya daldırma, • Buz masajı,
• Kimyasal buz torbaları, • Soğuk havlular,
• Soğutucu spreyler,
Compression-Kompresyon
Lokal basınç uygulaması
• Çoğu durumda akut bir yaralanmaya hemen lokal basınç uygulaması soğuk ve elevasyonun önemli bir tamamlayıcısı, bazı durumlarda da onlardan daha öndedir.
• Yaralanma bölgesine dışarıdan basınç uygulaması kompresyon uygulanması kanamanın azaltılmasına ve şişlik oluşumunun önlenmesine yardımcı olur. • Bu sıvı birikmesi için gerekli olan boşluğun
Kompresyon uygulama yöntemleri-1
• Pek çok kompresyon yöntemi vardır.
• Eğer saha büyük ve yaralanma yaygınsa
genel kompresyon elastik bandajla
sağlanabilir
• Suya batırılmış ve soğutucuda dondurulmuş
bir elastik bandaj yeni oluşmuş bir
yaralanmaya uygulanmasıyla hem
Kompresyon uygulama yöntemleri-2
• Kompresyon uygulamanın zor olduğu vücut
bölgelerine keçe veya süngerden kesilmiş pedler konulabilir.
• At nalı ve halka şeklinde kopmpresyon pedleri mevcuttur.
Kompresyon uygulama yöntemleri-3
• Soğuk uygulama ara ara yapılmasın karşın
kompresyon gün boyunca ve eğer mümkünse de gece boyunca da uygulanmalıdır.
Kompresyon uygulama yöntemleri-4
• Kompresyon bandajı akut bir yaralanma sonrasında en azından 72 saat süreyle uygulanmalıdır.
• Tendinit, tenosinovit ve özellikle de bursit gibi pek çok overuse problemlerinde kompresyon bandajı şişlik tam orak geçene kadar uygulanmalıdır.
• Kompresyon bandajı ekstremiteler elevasyon durumunda iken yapılmalıdır.
Elevasyon
• Elevasyon yaralanmış bölgenin kalp
seviyesinin üzerinde tutulmasıdır.
• Soğuk ve kompresyon ile birlikte uygulanan
elevasyon dokudaki iç kanamayı azaltır.
• Kanın ekstremitelerde göllenmesinde
yerçekiminin etkisini ortadan kaldırmak için
yaralanmış vücut bölümleri, özellikle de
Elevasyon
• Elevasyon yaralanmış bölgedeki kan ve
diğer sıvının alınıp merkezi dolaşım
sistemine dönüşünde venlere yardımcı olur.
• Böylece şişliklerin giderilmesinde dolaşım
Elevasyon
• Elevasyon yaralanmadan sonra kompresyon bandajı ve soğuk uygulamayla birlikte 2-3 gün süreyle
yapılır.
• Başlangıçta 2 saate bir 20 dakika yukarıda tutmak gerekir
• Alt ekstremite yaralanmalarında elevasyon için yatar pozisyonda 45 derece yükseltmek yeterlidir. • Kol yaralanmalarında oturma pozisyonunda omuz
seviyesinden 45 derece yukarıda desteklemek yeterlidir.
