Afl›r› aktif mesane sendromu (AAMS), Uluslararas›
Kontinans Derne¤i taraf›ndan s›k ifleme, acil ifleme hissi (inkontinans›n efllik etti¤i veya etmedi¤i) ve noktüri gibi semptomlarla karakterize bir sendrom olarak tan›mlanm›flt›r.[1] Bu durum toplumun yakla-
fl›k üçte birini etkilemektedir.[2]Hastalar›n bir k›sm›- n›n mevcut hastal›¤›n›n fark›nda olmamas›, fark›nda olanlar›n bir k›sm›n›n ise flikâyetlerini hekime yan- l›fl aktarmas› nedeniyle hekimler tan›ya yard›mc›
yöntemlere ihtiyaç duymufllard›r. Bu aflamada ifleme
AfiIRI AKT‹F MESANE SENDROMLU HASTALARDA
ALINAN ÖYKÜNÜN ‹fiEME GÜNLÜ⁄Ü ‹LE KARfiILAfiTIRILMASI
COMPARISON OF HISTORY OF THE PATIENTS HAVING OVERACTIVE BLADDER SYNDROME WITH THE VOIDING DIARY
Afl›r› aktif mesane sendromunun tan›s› hastan›n semptomlar›na göre konulmaktad›r. Bu çal›flman›n amac› ilk mu- ayenede hastan›n belirtti¤i noktüri, idrar s›kl›¤› ve miktar›n›n ifleme günlü¤ü ile elde edilen verilerle karfl›laflt›r›lma- s›d›r. Alt üriner sistem yak›nmal› 20 hasta (12 erkek, 8 kad›n; ort. yafl 50; da¤›l›m 26-75) öykü, ifleme günlü¤ü, 24 saatlik idrar miktar›, idrar analizi, üriner ultrasonografi ve miksiyon sonras› rezidü idrar ölçümü ile de¤erlendirildi.
Hastalardan ifleme s›kl›¤› öyküsü al›nd›. Ard›ndan idrar miktar›n› ve s›kl›¤›n› yazabilecekleri üç günlük ifleme gün- lü¤ü formu ile ölçekli (10 ml hassasiyetinde) ifleme kab› verildi. Hastalar›n öykülerindeki gece ve gündüz ifleme s›k- l›¤› ile ifleme günlü¤ü verileri karfl›laflt›r›ld›. Yirmi hastan›n 14’ünde öykü ile ifleme günlü¤ü verileri örtüflüyordu.
Öyküdeki idrar s›kl›¤› ile ifleme günlü¤ünden elde edilen veriler aras›nda zay›f bir korelasyon saptand› (r=0.290).
‹lk muayenede ifade edilen ile ifleme günlü¤ünden elde edilen verilerin uyumlu olmas› nedeniyle bu grup hastalar- da ifleme günlü¤ü kullan›m›n›n tan› ve tedavinin yönlendirilmesinde zaman ve ifl kayb›na neden olaca¤› düflünüldü.
Anahtar Sözcükler: Mesane hastal›klar›/komplikasyonlar/tan›/tedavi; ifleme bozukluklar›/tan›/etyoloji/tedavi; üriner inkontinans.
The diagnosis of overactive bladder syndrome is established in accordance with the patient’s symptoms. The pur- pose of this study is to compare the nocturia, frequency of urination and the amount of urine with the data obtained from the patient’s voiding diary. Twenty patients having complaints related with the lower urinary tract were eval- uated in accordance with their history, voiding diary, amount of 24 hour urine, urine analysis and the measurement of residual urine after the urinary ultrasonography and micturition. Urination frequency histories were received from the patients. Afterwards, the patients were given a voiding diary in which they could record their urination fre- quency and the amount of urine for three days and a urine pot with scale (10 ml accuracy). Their story of day and night urination frequency was compared with the data obtained from the voiding diaries. In 14 of the 20 patients (12 males, 8 females; mean age 50 years; range 26 to 75 years), the histories and data obtained from the voiding diary were overlapping. A poor correlation was found between the urinary frequency history and the data obtained from the voiding diary (r=0.290). As the initially stated data and the data obtained from the voiding diary comply with each other, it was decided that the use of voiding diary as guidance in diagnosis and treatment in this group of patients would be a waste of time and effort.
Key Words:Bladder diseases/complications/diagnosis/therapy; urination disorders/diagnosis/etiology/therapy; urinary incontinence.
Önder CANGÜVEN, Cemal GÖKTAfi, Göksel AYKÖSE, Selami ALBAYRAK Dr. Lütfi K›rdar Kartal E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, 2. Üroloji Klini¤i
1 7 2 0 0 5 ; X V I ( 1 ) : 1 7 - 1 9
Baflvuru tarihi: 7.12.2004 Kabul tarihi: 28.7.2005
‹letiflim: Dr. Önder Cangüven. Dr. Lütfi K›rdar Kartal E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, 2. Üroloji Klini¤i, 34865 Kartal, ‹stanbul.
Tel: +90 - 216 - 441 39 00 / 1929 e-posta: ocanguven@yahoo.com
günlükleri oluflturulmufl ve hastan›n flikâyetlerinin ve ifleme durumunun objektif bir flekilde ortaya kon- mas› sa¤lanm›flt›r.[3,4]
Bu çal›flmada alt üriner sistem yak›nmalar›yla polik- lini¤imize baflvuran hastalar›n ilk baflvurular›nda ifade ettikleri flikâyetler ile ifleme günlü¤ünden elde edilen verileri karfl›laflt›r›ld›.
H A S T A L A R VE YÖNTEM
Alt üriner sistem yak›nmas› ile poliklini¤imize bafl- vuran 20 hasta (12 erkek, 8 kad›n, ort. yafl 50;
da¤›l›m 26-75) de¤erlendirmeye al›nd›. ‹lk görüfl- mede hastalar›n bildirdi¤i ifleme s›kl›¤›, noktüri ve di¤er flikâyetler kaydedildi. Tüm hastalar tam idrar tahlili ve üriner ultrasonografi ile de¤erlendirildi.
Her hasta için ifleme sonras› rezidüel idrar hacmi ul- trasonografi ile ölçüldü. Benign prostat hiperplazisi, idrar yolu enfeksiyonu veya üretra darl›¤› gibi ek ürolojik sorunlar› olan hastalar ile daha önceden prostat veya mesane patolojileri nedeniyle tedavi gören hastalar çal›flma d›fl›nda b›rak›ld›.
Hastalara 750 cc hacimli, 10 cc ölçekli ifleme kab›
ile ifleme saati, iflenen hacim ve günlük al›nan s›v›
miktarlar›n›n yaz›laca¤› Ek-1 ifleme formu verildi (Tablo I). Hastalardan üç gün boyunca bu kaplara iflemeleri, ifleme saati ve iflenen hacminde, bu form- lara kaydetmeleri istendi. Ayr›ca fazla s›v› al›m›na ba¤l› ifleme de¤iflikliklerinin ekarte edilebilmesi amac›yla formlara al›nan s›v› g›dalar›n da yaz›labi- lece¤i Ek-2 ilave edildi (Tablo II). Hastalardan gün içerisinde ald›klar› s›v› g›dalar› saatleri ile birlikte bu bölüme bardak ya da tabak cinsinden kaydetme- leri istendi.
Kriterlere uyarak ifleme günlü¤ünü tamamlayan 20 hastan›n sonuçlar› de¤erlendirildi. ‹statistiksel ana- lizler Wilcoxon testi ile yap›ld›.
B U L G U L A R
Tüm hastalar çal›flmay› tamamlad›. ‹lk görüflmede hastalar ortalama günde 10 defa iflediklerini ve gece 2 defa iflemek için uyand›klar›n› belirttiler. ‹fleme günlü¤ü sonras› yap›lan analizlerde ortalama günlük ifleme s›kl›¤› 9.3; noktüri s›kl›¤› ise 1.6 olarak bulun- du. Hastalar günde ortalama 1607 cc (850–3293, median=1500) s›v› al›rken 1665 cc (893–3350, me- dian=1437) iflemifllerdi. Hastalar›n ifade etti¤i ifleme s›kl›¤› ile ifleme günlü¤ünden elde edilen veriler ara- s›ndaki fark anlaml› bulunmad› (p=0.131). ‹lk söyle- nen ifleme s›kl›¤› ve iflenen idrar miktar› yönünden ifleme günlü¤ü ile zay›f bir korelasyon saptand›
(r=0.290). Noktüri yönünden de kuvvetli pozitif ko- relasyon oldu¤u gösterildi (r=0.806, r2=0.6).
T A RT I fiM A
Afl›r› aktif mesane sendromu toplumun %30’unu et- kilemesi ve hastalar›n yaflam kalitesi üzerinde son derece olumsuz sonuçlara yol açmas› nedeni ile top- lumsal bir sorundur. Sadece fiziksel ve sosyal k›s›t- lamalar yapmakla kalmay›p ayn› zamanda psikolo- jik ve cinsel k›s›tlamalar› da beraberinde getirir.
Yaflla birlikte AAMS s›kl›¤› artar.[ 5 ]Yetmifl yafl›ndan büyük erkeklerin %53’ünde AAMS bulundu¤u bil- d i r i l m i fl t i r.[ 2 ] Sendrom genel olarak yüksek sosyo- ekonomik düzeye sahip kiflilerde s›k görülür. Hasta- lar›n %64’ünün kentlerde yaflad›¤› bildirilmifltir. Te- melde fonksiyonel bir bozukluktur. Laboratuvar ve
Kartal E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi T›p Dergisi
1 8
Tablo I. ‹fleme günlü¤ü formu (Ek-1)
Gün Gündüz (saat/ml) Gece (saat/ml)
Örnek 07/200, 11/150, 18/225, 22/?, …. 01/150, 04/200, ….
1 2 3
Lütfen ifledi¤iniz saati ve ifledi¤iniz miktar› örnekte belirtildi¤i gibi kaydediniz.
Tablo II. ‹fleme günlü¤ü formu (Ek-2)
Gün Gündüz (saat/ml) Gece (saat/ml)
Örnek 07/2 bardak su
1 2 3
Lütfen alttaki bölüme de içti¤iniz s›v›lar› bardak-tabak cinsi ile benzer flekilde kaydediniz.
radyolojik inceleme sonuçlar› s›kl›kla do¤ald›r.
AAMS’un en s›k semptomu s›k iflemedir (%37).[ 6 ] Bunu acil ifleme hissi ve noktüri takip eder.[ 1 ] S›k›flma inkontinans› bazen temel baflvuru nedeni o l a b i l i r. AAMS tan›s› alan erkeklerin yaklafl›k
% 2 0 ’sinde ve kad›nlar›n %40’›nda inkontinans mevcuttur.[7]Tedavide sistemik farmakolojik ajanlar, intravezikal tedaviler, detrusör kas› içine enjeksi- yonlar, cerrahi tedavi prosedürleri kullan›lmakta-
d›r.[7,8]Ayr›ca nörofizyolojik de¤ifliklikleri geri çevir-
meyi amaçlayan genetik tedavi yöntemleri de araflt›- r›lmaktad›r.[ 6 ]
Tedavide ilk basamakta antimuskarinik ajanlar kul- lan›lmaktad›r. Antimuskarinik ajanlar›n a¤›z kurulu-
¤u, konstipasyon, uyku hali, görme bozukluklar› ve kognitif fonksiyonlarda bozulma gibi yan etkileri hasta uyumunu azaltmakta ve tedavi baflar›s›n›
olumsuz etkilemektedir. Son birkaç y›lda sistemik etkisi olmayan periferik etkili tedaviler üzerinde du- rulmufltur. Bu amaçla intravezikal kapsaisin veya re- siniferatoksin gibi vaniloid maddelerin uygulanmas›
veya detrüsör içine botulinum-A toksini enjeksiyo- nunun kullan›labilece¤i de bildirilmifltir.[7,8]
S›k iflemeden inkontinansa kadar genifl bir perspek- tifte semptomlara sahip olan AAMS tan›s› da yine semptomlara göre konulmaktad›r. Semptomlar bu kadar önemli iken bazen hastalar flikâyetlerini heki- me abartarak aktarabilir. Özellikle yafll› hastalarda olmak üzere bir k›s›m hastada uzun zamand›r mev- cut olan bir durumu do¤al olarak yorumlayabilir. S›k ifleyen erkek hastalar›n bunu yafla ba¤l› de¤ifliklik olarak gördü¤ü bilinmektedir. Bir çal›flmada hasta- lar›n %60’›n›n semptomlar›ndan kayg› ya da utanç duydu¤u gösterilmifltir.[9] Hastan›n ifleme durumunun objektif biçimde de¤erlendirilebilmesi için ifleme günlükleri üroloji prati¤ine girmifltir.[4]Hastan›n ifle- me durumunu aç›kça ortaya koysa da sosyal hayat içinde s›k›nt›ya yol açmalar› ifleme günlüklerinin te- mel dezavantajlar›d›r.[9]AAMS tan›s›nda ifleme gün- lüklerinin yeri çeflitli çal›flmalarda irdelenmiflse de halen görüfl birli¤i yoktur. Biz çal›flmam›zda ilk gö- rüflmede hastan›n ifade etti¤i flikâyetleri ifleme gün- lü¤ü verileri ile karfl›laflt›rd›k. Hastalar›n ifade etti¤i flikâyetler büyük oranda ifleme günlü¤ü verileri ile örtüflüyordu. Bu bulgulardan yola ç›k›larak hasta ile ilk görüflmede ifleme öyküsünün detayl› al›nmas›
önemlidir ve bu flekilde AAMS tan›s› konulabilir.
Öykü ile ifleme günlü¤ü aras›nda zay›f korelasyon
bulunmas› ve say›sal sonuçlar vermesi nedeniyle ifleme günlü¤üde tan›da de¤erlidir. Anamnez ve ifle- me günlü¤ü verileri ile tan›daki gecikme ve hastan›n yaflayaca¤› sosyal s›k›nt›lar ortadan kald›r›labilir.
Tan› s›ras›nda ifade edilen flikâyetler ile ifleme gün- lü¤ü verilerinin örtüflmesi, tedavi sonras›nda etkinli-
¤in anlat›lanlar ile de¤erlendirilebilece¤ini göster- mektedir.
Sonuç olarak, genifl ölçekli, bölgesel farkl›l›klar› gö- zeten baflka merkezli çal›flmalarla verilerimiz des- teklenmeli ise de t›p e¤itiminin ilk y›llar›nda itiba- ren vurgulanan “iyi bir öykü alma tan›n›n yar›s›n›
oluflturur” sözleri y›llar geçse de geçerlili¤ini koru- maktad›r.
K A Y N A K L A R
1. Abrams P, Cardozo L, Fall M, Griffiths D, Rosier P, Ulmsten U, et al. Standardisation Sub-committee of the International Continence Society. The standardisation of terminology of lower urinary tract function: report from the Standardisation Sub-committee of the International Continence Society. Neurourol Urodyn 2002;21(2):167- 78.
2. Moorthy P, Lapitan MC, Quek PL, Lim PH. Prevalence of overactive bladder in Asian men: an epidemiological survey. BJU Int 2004;93(4):528-31.
3. Skorupski P, Tomaszewski J, Adamiak A, Jankiewicz K, Rechberger T. Diagnosis of overactive bladder influ- enced by methods of clinical assessment-micturition diary vs. urodynamics. [Article in Polish] Ginekol Pol 2003;74(9):1018-22. [Abstract]
4. Brown JS, McNaughton KS, Wyman JF, Burgio KL, Harkaway R, Bergner D, et al. Measurement character- istics of a voiding diary for use by men and women with overactive bladder. Urology 2003;61(4):802-9.
5. Yoshida M, Miyamae K, Iwashita H, Otani M, Inadome A. Management of detrusor dysfunction in the elderly:
changes in acetylcholine and adenosine triphosphate release during aging. Urology 2004;63(3 Suppl 1):17- 23.
6. Shafik A, El Sibai O, Shafik AA, Ahmed I, Mostafa RM.
Vesical pacing: pacing parameters required for normal- ization of vesical electric activity in patients with over- active bladder. Front Biosci 2004;9:995-9.
7. Wein AJ. Diagnosis and treatment of the overactive bladder. Urology 2003;62(5 Suppl 2):20-7.
8. Andersson KE. New pharmacologic targets for the treat- ment of the overactive bladder: an update. Urology 2004;63(3 Suppl 1):32-41.
9. Brocklehurst JC. Urinary incontinence in the communi- ty-analysis of a MORI poll. BMJ 1993;306(6881):832- 4.
2 0 0 5 ; X V I ( 1 ) : 1 7 - 1 9
Afl›r› Aktif Mesane Sendromlu Hastalarda Al›nan Öykünün ‹fleme Günlü¤ü ile Karfl›laflt›r›lmas›
1 9
