Veteriner farmakovijilans
Prof.Dr.Murat YILDIRIM
İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi
Farmakoloji ve Toksikoloji Anabilim Dalı
Farmakovijilans’da tanımlar
•
İlaçların İstenmeyen Etkileri
– Ciddi şüpheli ilaç reaksiyonları – Şüpheli istenmeyen reaksiyonlar
•
İstenmeyen olay
İlaçlara bağlı olarak gelişen advers reaksiyonlar
1-İlacın farmakolojik veya toksikolojik etkilerinin bir sonucuolabilir.
– NSAİİ kullanımı ile böbrek, sindirim bozuklukları – Bu tür etkilerin, ruhsat dosyasında olması istenir.
– Bunlara ek olarak belirtilmeyen beklenmedik etkiler de görülebilir (farmakovijilans).
2- İlacın alerjik etkilerinin bir sonucu olabilir.
– Bu tür etkiler önceden bilinebilir, (penisilinler)
3- Antibiyotiklerin mikrobiyel etkilerinin bir sonucu olabilir.
– Özellikle atlarda görülen istenmeyen etkiler
Farmakovijilans
•
Veteriner tıbbi ürünlerinin
– Pazarlama sonrası izlenimi,
– Tedavi edilen hayvanlarda olası advers etkilerin değerlendirilmesi ve önlenmesi,
– İnsan sağlığı ve çevreye olan etkilerin izlenmesi gibi konuları kapsar
BİR ÇOK ÜLKEDE YILLARDIR UYGULANAN BİR TÜR İZLEME SİSTEMİDİR
Farmakovijilans
AMAÇLARI
• Ruhsatlandırma öncesi çalışmalarla saptanamayan nadiren görülen advers etkileri tanımlama
• Bilinen reaksiyonların artışını gözlemleme
• Olası yan etkileri artırabilen risk faktörlerini tanımlama • Yalancı pozitif reaksiyonların yanlışlığını kanıtlama
Bu amacı sınırlayan faktörler
– Raporlama standartlarındaki değişkenlikler – Raportörlerin ön yargılı davranması
Farmakovijilans
Veteriner farmakovijilans’ın nihai amaçları
• Pazarda var olan ilaçların risk ve faydalarını belirlemek ve değerlemek
• İlaçların akılcı ve güvenli kullanımını desteklemek • Veteriner hekimleri ve sektör bileşenlerini ilaçların
etkinliği ve güvenliği konusunda bilgilendirmek ve eğitmek
• Veteriner ilaçlarına ilgili tehlikeler hakkında yeni bilgilerin saptanması
• İlaç uygulanan hayvandan elde edilen gıdanın tüketimi ve bu ilaçları uygulayan insanları korumak
Veteriner farmakovijilans Veteriner hekimler ve teknisyenler Veteriner ilaç endüstrisi Son kullanıcılar Resmi Otorite Gıda-Tarım Bakanlığı
1. NEDEN GEREKLİDİR ?
2. ÜLKEMİZDE VETERİNER TIBBİ ÜRÜNLERİN KULLANIMINDAN
KAYNAKLANAN OLUMSUZLUKLARDA KİMLERİN SORUMLULUKLARI VARDIR VE NELERDİR ?
3. DAHA ÖNCE YAŞANMIŞ OLAYLARDAN NASIL HABERDAR OLABİLİRİZ. 4. VETERİNER HEKİMLER OLARAK İLAÇ KULLANIMI İLE İLGİLİ İSTENMEYEN
BİR OLAY BAŞIMIZA GELDİĞİNDE NELER YAPABİLİRİZ / YAPMALIYIZ ? 5. İLAÇLARIN ADVERS ETKİLERİNDEN NASIL KAÇINABİLİRİZ
1. NEDEN GEREKLİDİR ?
– Ruhsatlama öncesinde klinik çalışmaların yeterli olmaması
• KISA süre
– Uzun süre kullanımla oluşabilecek etkileri saptamak güçtür
• DAR popülasyon
– Testlerde genelde çok genç ve yaşlı hayvanlar kullanılmaz
• DAR ENDİKASYON
AZ SAYIDA HAYVANDA DENEMELER
2. Farmakovijilans sorumlulukları
•
Verilerin zamanında toplanması
– Veteriner hekimler ve son kullanıcılar, üreticiler – Kayıt ve bildirim
•
Uygun bir değerlendirme
– Resmi Otorite
– Veri bütünlüğü ve neden-sonuç ilişkisi kurmak
•
Hızlı ve periyodik raporlama
– Resmi Otorite
2- Farmakovijilans
Nedensellik
Avrupa Birliği’nde ABON sistemine göre farmakovijilans verileri dört kategoride değerlendirilmektedir
“A” Kategorisi “Olası”. rapor edilen olgu ile ilaç uygulanması arsında
ilişkilendirilebilecek bir neden olması gerekir.
“B” Kategorisi “Olabilir”. Şüpheli ilaç advers olay için olası nedenlerden
birisi olarak kabul edilebilir
“O” Kategorisi “sınıflandırılamaz veya değerlendirilemez”. Advers olayın
ilaçla nedensel ilişkisini değerlendirebilecek veriler yetersizdir.
“N” Kategorisi . Advers olayın ilaçla nedensel bir ilişkisi yoktur.
• Avrupa da rapor edilen advers olayların yaklaşık % 50 den fazlası kategori O ile ilgilidir.
SADECE KLİNİK GÜVENLİĞİ DEĞİL
PAZARLAMA SONRASI GÖZLEMLERİ DE KAPSAR
a- İnsanlarda kullanımından kaynaklanan şüpheli advers reaksiyonların rapor edilmesi,
b-Beklenen etkinin görülmemesi
c- Etiket dışı kullanım (Ruhsatsız ürün kullanımı)/ yanlış
kullanımdan kaynaklanan advers etkilerin rapor edilmesi.
d- Yem katkı maddeleri olarak kullanılan medikal premikslerden kaynaklanan advers etkilerin rapor edilmesi.
e- Onaylanmış MKL ihlalinden kaynaklanan advers etkilerin rapor edilmesi
f- Hayvanlarda beşeri ilaçların kullanımından kaynaklanan advers etkilerin rapor edilmesi
Endikasyon dışı ve tür dışı kullanım
•
Veteriner farmakovijilans izinsiz endikasyon ve
türleri de kapsar.
•
Kedilerde enrofloksasin yüksek dozda
kullanımı sonrasında körlük oluşması
İZİNSİZ türde kullanım
• Köpeklerde permetrin içeren spot on formülasyonlar oldukça güvenlidir.
• Oysa kediler permetrİnin etkisine aşırı derecede duyarlıdırlar.
• Permetrin uygulanmış köpeklere temas eden kedilerde bile gözlenmiştir.
• ABD’de Ulusal Zehir Bilgi Merkezine 286 vaka bildirilmiştir.
• Bu kedilerin % 10,5’i ölmüş veya ötenazi yapılmıştır.
• Bu olaylar SADECE ruhsatlı ürünlerin belirtilen türlerde
•
Farmakovijilans
3 - DAHA ÖNCE YAŞANMIŞ OLAYLARDAN NASIL
HABERDAR OLABİLİRİZ.
Dünya’da veteriner farmakovijilans
ABD,
Medetomidinewww.fda.gov
•
[Drug:] Medetomidine
•
Parenteral, Dog Number of Animals Evaluated:
1,806
•
Ineffect, Sedation, Death, Bradycardia,
Prolonged Arrest, Heart Apnea, Vomiting,
Convulsion(s), Depression/lethargy, Fever,
Body Anorexia, Collapse
İngiltere’de 1986 yılından bu yana
•
Almanya’da veteriner farmakovijilans
– BgVV (Bundesinstitut fur gesundheitlichen Verbraucherschutz und veterinärmedizin) ve – Paul-Ehrlich Enstitüsü tarafından yürütülmekte – BgVV yılda ortalama 930,
– Paul-Ehrlich Enstitüsü ise 400 rapor almakta
•
İsveç’te veteriner farmakovijilans çalışmaları
Uppsala Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve
Toksikoloji departmanı tarafından
yürütülmekte
•
Hollanda’da Tarım Bakanlığı bünyesinde
bağımsız bir büro olarak 1994 yılında
•
Dutch Veteriner Farmakovijilians Merkezi
(Dutch Centre for Veterinary PharVig)
– Raporların yaklaşık %65’i veteriner hekimler, %30’u pazarlama sorumluları ve % 5 diğer kaynaklardan gönderilmekte
•
Fransa’da veteriner farmakovijilans,
•
Fransa Gıda Güvenliği Ajansı
– (Agence Française de Sécurité Sanitaire des Aliments) bünyesindeki
– Fransız Veteriner Hekimliği Ajansı
(Agence Française de Medicine Vétérinaire)
•
Ayrıca
•
Ulusal Veteriner Toksikoloji Bilgi Merkezi
– Centre National d’Information Toxicologiques Vétérinaire
– Veteriner toksikovijilans merkezi olarak 24 saat hizmet vermekte
4- VETERİNER HEKİMLER OLARAK İLAÇ
KULLANIMI İLE İLGİLİ İSTENMEYEN
BİR OLAY BAŞIMIZA GELDİĞİNDE
NELER YAPABİLİRİZ / YAPMALIYIZ ?
4 - NELER YAPABİLİRİZ / YAPMALIYIZ ?
İlaçla ilgili istenmeyen bir olay yaşandığında
Yürürlükteki mevzuata göre;
•
Ruhsat sahiplerinin pazarlama sonrası veteriner
tıbbi ürünleri beklenmeyen etkiler yönünden
izlemesi ve bulguları değerlendirerek Bakanlığa
ve şikayet sahibine bildirmek YETERLİDİR.
EKSİKLİKLERİ NELERDİR ?
– Nedensellik değerlendirmesi yapılmaz
5- İLAÇLARIN ADVERS ETKİLERİNDEN
NASIL KAÇINABİLİRİZ
Bazı yan etkiler kaçınılamaz ve önlenemez tiptedir.
– MÜMKÜNSE AZ SAYIDA İLAÇ KULLAN
