* Cumhuriyet Üniversitesi, Di Hekimli i Fakültesi, Protetik Di Tedavisi AD, Sivas ** Cumhuriyet Üniversitesi Di Hekimli i Fakültesi Konservatif Di Tedavisi BD, Sivas
F BERLE GÜÇLEND R LM KOMPOZ T KÖPRÜ (VAKA RAPORU)
FIBER-REINFORCED COMPOSITE BRIDGE (CASE REPORT)
Yrd.Doç.Dr.Derya ÖZDEM3R DO6AN* Yrd.Doç.Dr.Defne YELER**Dr.Dt.Faik TU6UT*
ÖZET
Günümüzde fiberle güçlendirilmi kompozit (FGK) sabit parsiyel protezler estetik ve ekonomik olmalar , kolay tamir edilebilmeleri ve destek di lerde fazla preperasyon gerektirmemeleri sayesinde hem hasta hem de hekim aç s ndan alternatif ve avantajl bir tedavi seçene!i sunmaktad r. FGK’ler geli tirilen mekanik ve estetik özellikleri ile daha popüler bir hale gelmi ve FGK sistemlerin restoratif di hekimli!inde kullan mlar ilk üretildikleri günden bugüne artm t r. FGK sabit parsiyel protezler, di teknisyeni taraf ndan laboratuarda veya di hekimi taraf ndan hasta ba nda haz rlanabilmektedirler. FGK sabit parsiyel protezler, fiberle güçlendirilmi bir kompozit altyap y ve onu kaplayan özel kompozit materyalini içerirler. Metal ala mlarla k yasland klar nda translüsent olmalar , iyi ba!lanabilme özelliklerinin olmas ve tamir edilebilmelerinin kolay olmas yan nda koroziv olmamalar gibi di!er avantajlar da bulunmaktad r.
Bu çal mada, maksillar sol lateral di eksikli!i ve maksillar sol kanin di in ters kapan ta olan bir hastadaki estetik bozuklu!un, uzun ortodontik tedavi yada implant cerrahisine gerek kalmaks z n az bir preperasyonla FGK köprü ile tedavisi anlat lmaktad r.
Anahtar Kelimeler; Fiberle güçlendirilmi kompozit köprüler, adeziv köprüler.
SUMMARY
Since glass fiber reinforced composite (FRC) fixed partial dentures have aesthetic and economic superiorities, are easy to repair and require no preparation on sound teeth, they present an alternative treatment and advantage choice both for patient and the clinician. Today FGK restorations are becoming more popular with developing of the mechanical and esthetics characteristic since its introduction. FGK prosthesis can be fabricated either by a dental technician in the dental laboratuary or by a dentist in chairside. FGK restorations contain a fiber reinforced composite substructure and a special composite material covering it. When compared with metal substructures, their advantages are translucency, good adhesion, easy repair capability and non-corrosiveness.
This case report describes treatment of a patient with unaesthetic appearance because of the maxillary missing left lateral and cross occlusion the maxillary left canin teeth using fiber reinforced composite resin-fixed partial denture. This treatment choice eliminated the longtime orthodontic treatment and preparation on sound teeth.
Keywords: Fiber reinforced composite bridge, adhesive bridges
G R
Farkl nedenlerle kaybedilmi tek di eksikliklerinde; sabit yada hareketli protez, implant ve adeziv köprü gibi restorasyon çe itleri uygulanmaktad r.1,2 Ancak klinik uygulamalarda eksik di lerin restorasyonunda baz zorluklarla kar la labilmektedir. Uygun materyal ve tekni in seçilmesinde hastan n genel sa l k ve ekonomik durumu, hastan n restorasyondan beklentisi, di lerin büyüklü ü ve pozisyonu, destek di ler aras mesafe önem arz etmektedir.3 Son y llarda koruyuculuk kavram n n önem kazanmas yla ara t rmac lar en az düzeyde di dokusu kayb ile yeterli nitelikte köprü protezi yap m na yönelmi lerdir.1,2
Protetik di hekimli inde, sabit protez yap m nda genellikle altyap materyali olarak de ersiz metal ala mlar kullan lmaktad r. Ancak de ersiz metal ala mlar n n dü ük biyolojik uyumu, yüksek korozyon özellikleri, destek di te renk de i ikli i ve üst yap ile retansiyon problemleri gibi dezavantajlar ndan dolay ara t r c lar alternatif materyal aray na yöneltmi lerdir.4,5
Adeziv teknolojisindeki yeni ve güçlü kompozit materyallerin ve yap abilir fiberlerin geli imi, konservatif ve estetik protetik uygulamalar n kolayl kla yap labilmesini sa lamaktad r.5 Dental kompozitleri güçlendirmek için kullan lan iki tür fiber sistemi vard r. Bunlar; önceden doyurulmam fiberler ve önceden doyurulmu fiberlerdir.6,7
Fiberle güçlendirilmi kompozitler (FGK) alt yap materyalleri metallere göre daha iyi estetik ve i lenme özellikleri göstermektedirler. Mumlama, kaplama ve döküm i lemleri FGK alt yap larda elimine edildi i için opak metal alt yap n n estetik problemi ortadan kalkmaktad r. FGK polimerik yap da oldu u için di yap s na adeziv tekniklerle ba lanabilmektedir. Ayr ca FGK alt yap materyallerinin metaldeki korozyon özelli inin olmamas alerjik reaksiyon riskini de ortadan kald rmaktad r.8
Fiber ile güçlendirilmi kompozit rezin köprüler; travma ya da ba ar s z endodontik tedavi nedeniyle kaybedilen di lerin restorasyonunda, eksik di in yan nda yer alan kom u di lerin periodontal prognozunun üpheli oldu u durumlarda, lokal anesteziyi tolere edemeyen veya medikal nedenlerle uzun süreli tedavi uygulanamayan hastalarda, ortodontik tedavi sonras sabit yer tutucu uygulanmas gereken durumlarda ve implant vakalar nda yükleme öncesi geçici restorasyon yap lmas gereken hastalarda uygulanmaktad r. Buna kar n, uzun köprü bo luklar nda, derin kapan vakalar nda, destek di lerde geni restorasyonlar n ve diestamalar n varl nda uygulanmamaktad r.4,9
Fiberle güçlendirilmi sabit bölümlü protezler ilk defa Vallittu10 taraf ndan s n fland r lm t r. Buna göre
FGK ile yap lan sabit bölümlü protezler 4'e ayr lmaktad r:
1. Dalgal ya da tek yönlü cam fiber ile alt yap s haz rlanan tam kuronlar
2. FGK alt yap ile yüzey tutuculu rezin ba l sabit parsiyel protezler (Maryland tarz )
3. FGK alt yap ile inley ya da bölümlü kuron tutuculu inley protezler
4. FGK alt yap ile yüzey tutuculu ve tam kuron-inley-bölümlü kuron tutuculu sabit protezlerin kombine kullan ld hibrit sabit bölümlü protezler.
Freilich ve arkada lar8ise FGK alt yap ile sabit bölümlü protezleri materyalin haz rlanma ekline göre hasta ba nda yap lanlar ve laboratuarda yap lanlar olmak üzere iki farkl grupta s n fland rm lard r.
1.Hasta ba%&nda yap&lan sabit bölümlü protezler: FGK teknolojisinin en ideal uygulama
ekillerinden biri oldu u bildirilmektedir. Hem ön grup di lerde hem de arka grup di lerde uygulanabilen bu tekni in h zl ve estetik oldu u kabul edilmektedir. Bu teknikte gövde olarak hastan n kendi di i, prefabrike
akrilik rezin di ya da kompozit rezinden haz rlanan bir di gövde olarak kullan lmaktad r. Bu protezler uygulanmadan önce eksik di e kom u di lerin ara yüzeylerine tutucu kaviteler aç larak, fiberler yard m yla gövdeler, fiberler ve bunlar çevreleyen kompozitlerle kom u destek di lere ba lanmaktad r.11,12
II. Laboratuar Ortam&nda Haz&rlanan Sabit Bölümlü Protezler: Laboratuarda yap lan FGK sabit
bölümlü protezlerin fabrikasyonunda ön doyurulmu fiberler alt yap materyali olarak kullan l rken, üst yap materyali olarak da seramikle güçlendirilmi restoratif kompozitler kullan lmaktad r.8,13
Son y llarda yap lan klinik çal malarda ba ar l sonuçlar bildirilen polietilen fiberlere kar ilgi artm t r. Ticari olarak emdirilmemi maddelerden polietilen dokuma (Ribbond:Ribbond ve Connect:Kerr) ve cam dokuma (GlasSpan:GlasSpan) eklinde bulunmaktad rlar. Bu ürünler el ile ekillendirilmektedirler.14
Fiberle kuvvetlendirilmi kompozit köprülerde gövde direk ve indirek yöntem uygulanarak hastan n kaybetmi oldu u di , haz r akrilik di veya kompozit rezinle ekillendirilip uygulanabilir.8,9,13
Bu makalede tek di eksikli i olan olguda Ever Stick Crown &Bridge (Stich Tech, ipn inside, SMnew dental dimensions,Turku, Finland)fiber ile güçlendirilmi rezin tutuculu köprü yap m anlat lmaktad r.
OLGU
36 ya ndaki bayan hasta maksillar sol lateral di in eksikli ine ve maksillar sol kanin di in pozisyonundan kaynaklanan estetik problemlerden dolay Cumhuriyet Üniversitesi Di Hekimli i Fakültesi Protetik Di Tedavisi klini ine ba vurdu. (Mekil 1)
Hastam z n intraoral muayenesini takiben radyografik tetkikleri ve model analizleri yap ld . Muayene sonucunda maksillar sol lateral di in di in çekim bo lu unun dar oldu u ve maksillar sol kanin di in ters okluzyonunda oldu u görüldü. Hastan n di bo lu unun, implant destekli protez yerine minimum bir preperasyonla hem maksillar sol kanin di in pozisyonunu düzeltecek hem de bo luk için yer sa layacak daha estetik ve konservatif bir yakla m olan fiber destekli kompozit köprü ile restore edilmesi uygun görüldü. Destek di lerden 23 nolu di in insizal ve mesial yüzlerinde hafif a nd rmalar yap l rken, 21 nolu di in lingual yüzeyinde hafif pürüzlendirme yap ld .( Mekil 2)
ekil 2. Hastan n di preperasyonu yap ld ktan sonraki a! z içi
görüntüsü
3ki a amal ölçü yöntemi ile ölçü al narak sert alç dan model elde edildi. Fiberlerin yap lan preperasyona uygun uzunlukta olabilmesi amac ile kumpasla mesio-distal yöndeki en geni boyutu belirlendi. Bu boyutta fiber demetleri Ever Stick Crown &Bridge (Stich Tech, ipn inside, SMnew dental dimensions,turku, Finland) kesildi. Kavite lak ile izole edilerek UniXS k polimerizasyon cihaz nda (Heraeus Kulzer,GmbH, Almanya) 180 sn.ye ayarlan p , 2 fiber demeti birbirinin üzerine gelecek ekilde (Fibrekor 2K Shade A) Conquest Sculpture (Jeneric/Pentron,Wallingford,ABD) ba lay ajan ile emdirildi. Conquest Sculpture VLC-HV Body A2 ile strip kron kullan larak gövde
ekillendirildi. Eksik kalan k s mlar yine fibrekor özgün kompoziti ile tamamlanarak di morfolojisi i lendi ve k cihaz nda polimerizasyonu tamamland . Uygun okluzal ili kileri sa lanan restorasyon tesfiye ve
polisaj i lemleri yap ld ktan sonra hasta a z nda uyumland . Solitaire 2 (Heraeus Kulzer, Almanya) marka kompozit rezin esasl simanla 21 nolu di in lingual yüzeyi ile 23 nolu di in bukkal yüzeyi boyunca uzanacak ekilde simante edildi. 23 nolu di in bukkal yüzeyine morfolojiyi sa layacak ekilde kompozit y ld . Ta k n siman art klar pamuk peletle uzakla t r ld Translux energy (Heraeus Kulzer,GmbH&Co.KG, Almanya) k kayna ile üretici firman n önerilerine uygun olarak 60 sn. farkl yönlerden polimerize edildi. Gövdenin ve oklüzal uyumun kontrolü yap larak restorasyon tamamland (Mekil 3-4).
ekil 3. Fiberle güçlendirilmi kompozit köprünün oklüzal görüntüsü.
ekil 4. Fiberle güçlendirilmi köprünün final görüntüsü
Hastan n 1. y lsonunda yap lan kontrolünde restorasyonun ba ar l bir ekilde a zda kald , di kompozit ba lant s nda herhangi bir oynama olmad , di ve çevre dokular n sa l kl oldu u görülmü tür. Kompozit
yüzeyindeki hafif renklenme ise di er di lerle köprü aras nda renk bütünlü ü sa lam t r (Mekil 5).
ekil 5. Fiberle güçlendirilmi köprünün 1 y l sonraki görüntüsü
TARTI MA
Kay p di dokusu yerine konurken kalan di yap lar da korunmal d r. Yap lacak restorasyonun ba ar s iyi bir tedavi plan na ve do ru materyal seçimine ba l d r.9
Metal içermeyen FGK yap lar eksik di lerin yerlerine konmas nda do al ve estetik görünmelerinden dolay iyi bir tercih sebebidir. Ayr ca arzu edilen direnç, estetik ve adeziv özellikleri yine tek di eksikliklerinde kom u di ler üzerinde konservatif yakla mlara izin vermesi gibi özellikleri, fiberle güçlendirilmi kompozit restorasyonlar ayr cal kl k lmaktad r.15
FGK alt yap lar n yar geçirgen özelli inden dolay protezler son derece do al görünmektedirler ve metal destekli protezlerde periodontal problemler do urabilecek subgingival marj n sonlanmas uygulamalar FGK alt yap lar nda kullan lmamaktad r. Bu da FGK uygulamalar na büyük avantaj sa lamaktad r. FGK uygulamalar n n porselen veneer kronlara kar üstünlü ü ise kar t di te a nmaya sebep olmamas d r.8,16
Eksik olan di in yerini alacak olan köprü gövdesi fonksiyon, fonasyon ve estetik ihtiyaçlar yerine getirmelidir. 1,9 Anterior bölgede bulunan köprü
gövdesinde estetik görünüm ilk arzu etti imiz gereksinimdir. Hastan n eksik di in ön bölgede olmas estetik ve biyolojik olmas aç s ndan fiber alt yap ve kompozit rezin seçmemize neden olmu tur.
FGK alt yap ya kompozitin ba ar l bir kimyasal ba lanma göstermesi klinik ba ar için gereken bir ba ka artt r. Yap lan klinik çal malarda FGK restorasyonlar, 5 y ll k süre zarf nda % 90’n n üzerinde ba ar göstermi tir.15 Bu çal mada kompozit rezin materyali kullan larak gövde ekillendirildi. Bu sayede akrille kompozit aras nda olu abilecek ba lant sorunlar ortadan kald r lm oldu.
Bir FGK’nin yap m nda kullan lacak fiberin çe idi fiberin nas l kullan laca n n planlanmas na ve o i lem için gerekli özelliklere ba l d r. Farkl tipteki cam fiberler laboratuar ürünlerinde kullan l rken, polietilen gibi polimerik güçlendiriciler hasta üzerindeki uygulamalarda kullan lmaktad rlar. Bu çal mada da cam fiber olarak Ever Stick C&B fiber (Stich Tech, ipn inside, SMnew dental dimensions,Turku, Finland) materyali ile üst yap da s ve kla polimerize olan Conquest Sculpture (Jeneric/Pentron,Wallingford,ABD) rezin kullan ld . Bu üründe yüksek oranda çapraz ba l polimer bir matriks olu turulmakta ve bu matriksin yüzeyindeki reaksiyona girmemi fonksiyonel gruplar n serbest radikal polimerizasyonu ile yap t rma ajanlar na adeziv olarak ba land bildirilmektedir.8,16,17 Ancak bu
tip köprülerin yap m a amalar nda daha fazla hassasiyet gerekmektedir.9
5–25 y ll k klinik takiplere göre; metal yap l adeziv köprülerde ba ar oran % 76 iken, FGK restorasyonlar nda bu oran % 93 olarak belirtilmi tir.3
Bizim olgumuzda da 1 y l sonunda restorasyon ba ar l bir ekilde a zda fonksiyon görmekte idi.
Fiber ile güçlendirilmi rezin tutuculu köprüler, uygun vaka seçimi, dizayn ve ba lanma ko ullar sa land nda uzun ömürlüdür ve estetik sonuçlar ortaya koyar. Ancak restorasyonun geleneksel porselen köprülere üstün say labilmesi için daha uzun dönem takipleri gerekmektedir.
KAYNAKLAR
1. Güner ÇA, Karacaer Ö. Polietilen Fiber Destekli Anterior Köprü
(Vaka Raporu). GÜ Di Hek Fak Derg 2007; 24(3): 173-177.
2. Javaheri DS. Replacement of an anterior tooth with a
fiber-reinforced resin bridge. Compendium 2001; 22: 68-74.
3. Kumbulo lu O, Özdemir N, Aksoy G. A Different Pontic Design
for Fiber-Reinforced Composite Bridgeworks: A Clinical Report. Eur J Dent 2007; 1: 50-53.
4. Altieri JV, Burstone CJ, Goldberg AJ, Patel AP. Longitudinal
Clinical Evaluation of Fiber-reinforced Composite Fixed Partial Dentures: A Pilot Study. J Prosthet Dent. 1994; 71: 16-22.
5. Meiers JC, Freilich MA. Chairside prefabricated fiber-reinforced resin
composite fixed partial dentures. Quintessence Int 2001; 32: 99-104.
6. Kurt EÇ, Özdo an MS. Seromerler ve Fiberle Güçlendirilmi
Kompozitler. Atatürk Üniv Di Hek Fak Derg 2006; 16(2): 52-60.
7. Rosentiel SF, Land MF, Fujimoto J. Contemporary Fixed
Prosthodontics. 3 ed CV Mosby, 2001: 697-706.
8. Freilich MA, Meiers JC, Duncan JP, Goldberg AJ:
Fiber-Reinforced Composites In Clinical Dentistry. First Edition, Quintessence Publishing Co Inc, Hong Kong. 2000: 1-7.
9. Güner ÇA, Karacaer Ö. Polietilen Fiber ile Güçlendirilmi Rezin
Tutuculu Köprü Restorasyonu (Olgu Sunumlar ). CÜ Di Hek Fak Derg 2007; 10(1): 26-30
10. Vallittu PK. The effect of glass fiber reinforcement on the fracture
resistance of a provisional fixed partial denture. J Prosthet Dent 1998; 79(2): 125-130.
11. Freilich MA, Meiers JC. Fiber-reinforced composite prostheses.
Dent Clin North Am 2004; 48(2): 545-562.
12. Belli S, Ozer F. A simple method for single anterior tooth
replacement. J Adhes Dent 2000; 2(1): 67-70.
13. Vallittu PK. Prosthodontic treatment with a glass fiber-reinforced
resinbonded fixed partial denture: A clinical report. J Prosthet Dent 1999; 82(2): 132-135.
14. Rosenstiel SF, Land MF, Fujimoto J. Contemporary Fixed
Prosthodontics, Third Edition, Mosby Inc, St. Louis, 2001: 697-707
15. Karaalio lu O, Duymu ZY. Fiberle Güçlendirilmi
Kompozitlerin Sabit Bölümlü Protez Yap m nda Kullan mlar . Atatürk Üniv Di Hek Fak Derg 2008; 18(2): 70-77.
16. Freilich MA, Karmaker AC, Burstone CJ, Goldberg AJ.
Development and clinical applications of a light polymerized fiber-reinforced composite. J Prosthet Dent 1998; 80: 311-318.
17. Vallittu PK. Flexural properties of acrylic resin polymers
reinforced with unidirectional and woven fibers. J Prosthet Dent 1999; 81: 318-326.
Yaz&%ma Adresi:
Yrd.Doç.Dr.Derya ÖZDEM3R DO6AN Cumhuriyet Üniversitesi
Di Hekimli i Fakültesi Protetik Di Tedavisi AD. 58140 S3VAS
Tel : 0 346 2191010- 2782 E-posta : dtderya@hotmail.com
