Cilt: 10 Say : 1 2007
*Cumhuriyet Universitesi, Di Hekimli i Fakültesi, Protetik Di Tedavisi Anabilim Dal , S)VAS. **Gazi Universitesi, Di Hekimli i Fakültesi, Protetik Di Tedavisi Anabilim Dal , ANKARA.
DE
K POL MER ZASYON YÖNTEMLER N N FARKLI
KONSANTRASYONLARDA CAM F BERLE GÜÇLEND R LEN POL (MET L
METAKR LAT) PROTEZ KA DE REZ N N N TRANSVERS DAYANIMINA ETK S
EFFECT OF DIFFERENT POLYMERIZATION METHODS OF POLY (METHYL
METHACRYLATE) DENTURE BASE RESIN REINFORCED WITH DIFFERENT
CONCENTRATIONS OF GLASS FIBER ON TRANSVERS STRENGTH
Arife DO AN** Özgül KARACAER**Orhan Murat DO AN* Giray BOLAYIR* Bülent BEK*
ÖZET
Amaç: Bu in vitro çal man n amac , farkl konsantrasyonlarda cam
fiber ile güçlendirilen poli (metil metakrilat) (PMMA) kaide rezininin, iki farkl polimerizasyon i lemi sonras , transvers dayan m n ve elastiklik modülünü ara t rmakt r.
Gereç ve Yöntem: Kaide rezini olarak s ile polimerize olan
Paladont 65 materyali, güçlendirici olarak E-cam fiber kullan ld . Fiberler üç farkl konsantrasyonda (%1, %3 ve %5) olacak ekilde tart ld , A 174 silan ile kapland , akril tozu içerisine kat ld . Transvers test için haz rlanan her bir örnek (n=7) s ve gamma n ile polimerize edilerek transvers dayan m ve elastiklik modülü yönünden de2erlendirildi. Elde edilen veriler için iki yönlü varyans analizi (ANOVA) ve Tukey HSD testleri uyguland .
Bulgular: Silanize cam fiber ilavesi PMMA rezin örneklerin
transvers dayan m ve elastiklik modülü de2erlerini kontrol grubuna göre önemli ölçüde art rd (p<0.05). Is veya gamma nlama ile polimerize edilen PMMA kaide rezinlerinin transvers dayan m nda ayn konsantrasyonda fiber ilavesi farkl l k olu turmazken, her iki polimerizasyon eklinde de yüksek konsantrasyonda fiber kullan m transvers dayan m ve elastiklik modülünü olumlu etkiledi.
Sonuç: Silanize cam fiberle güçlendirmenin s veya gamma nlama
ile polimerize edilen PMMA kaide rezininde ölçülen mekanik özellikler için düzelme sa2layabilece2i ve kaide pla2 yap m nda gamma nlaman n konvansiyonel s ile polimerizasyona alternatif olabilece2i sonucuna var ld .
Anahtar kelimeler: Poli (metil metakrilat) rezin, cam fiber, gamma
nlama, transvers dayan m, elastiklik modülü
SUMMARY
Purpose: The aim of this study is to investigate the transvers strength
and elasticity modulus of a poly(methyl methacrylate) denture base resin reinforced with glass fibers in different concentrations according to polymerization type and surface treatment of fibers.
Material and Methods: A heat -cured denture base material, and
E-glass fiber were chosen to test. Fibers were weighed in 1.3 and 5% concentrations, and incorporated into acrylic powder after silanized with A 174. Each specimen prepared for transverse test (n=7) was polymerized with heat or gamma irradiation and subjected to three point bending test to determine transverse strength and elasticity modulus. Data obtained were analyzed by two way variance analysis and Tukey HSD.
Results: Transverse strength and elasticity modulus of the specimens
reinforced with silanized glass fibers were found to be higher than those of control specimens (p<0.05). While the same concentration of fibers had no any effect on transverse strength of the specimens polymerized with heat or gamma irradiation, the use higher amount of fibers affected positively transverse strength and elasticity modulus of the specimens polymerized with both methods.
Conclusion: It was concluded that incorporation of silanized glass
fibers into PMMA resin specimens polymerized with heat or gamma irradiation could provide an improvement of mechanical properties measured.. In this respect, gamma irradiation was also considered to be an alternative to heat curing in the construction of denture bases.
Key words: Acrylic resin, glass fiber, gamma irradiation, silanization,
transverse strength, elasticity modulus
G R
Protez kaide materyali olarak yayg n kullan lan akrilik rezinler uygun çal ma ko ullar , estetik ve ekonomik olma avantajlar na kar n baz mekanik özellikler yönünden yetersizdirler. Zay f çarpma ve yorulma dayan m n n
art r lmas na yönelik farkl yakla mlar aras nda rezinin baz doldurucular ile güçlendirilmesi giderek önem kazanm ; bu amaçla karbon,1-4aramid,2-5 polietilen,6-11 ve cam12-26 fiberler kullan lm t r.
Karbon ve aramid fiberlerin estetik olmamalar , intraoral kullan mlarda biyouyum sorunu, akril d na
ta ma halinde pürüzlü bir yüzey olu turarak polisaj
zorlu una neden olmalar kullan mlar n
k s tlam t r.6,10,15,27 Polietilen fiberler yumu ak, kolay k r lmayan, dü ük densiteli, biyolojik olarak uyumlu ve do al renkleri nedeniyle oldukça populer bir materyaldir, ancak polietilen fiberlerin yüzey enerjisinin dü ük ve polar gruplar n eksik olmas nedeniyle rezin matrikse ba lant lar zay ft r.12 Ba lant problemini gidermek amac yla yüzeyleri plazma ile kaplanmaktad r.8-11 Öte yandan cam fiberler daha üstün estetik ve biyouyum, polimer matrikse iyi adezyon ve kolay uygulanabilirlik nedeniyle giderek daha yayg n kullan m alan bulmu tur.15-22,28 Cam fiber, SiO
2 yap aras nda da lm di er metal oksitler ve oksijen atomlar ile birbirine ba lanm kristal olmayan silikon dört yüzlü a dan olu ur.29 Bu yap cam fiberleri görünebilir a transparan, yüksek s ya dirençli ve izotropik k lar. Cam fiber yüzeyinin silan ba lay c ajanlarla kaplanmas halinde polimer matrikse daha iyi ba land bildirilmi tir.12,16,29,30
Protetik uygulamalarda kaide pla olarak kullan lan poli (metil metakrilat) (PMMA) rezinler genellikle s ile polimerize edilir. Gamma nlama ile polimerizasyon, di hekimli inde yayg n kullan lan bir yöntem olmasa da polimer endüstrisinde s kl kla kullan lmaktad r. Gamma nlar materyalde s art olu turmaks z n penetre olma özelli ine sahip
oldu undan, gamma nlaman n PMMA
polimerizasyonunda s l i lem derecesi ve h z n art rd ve monomeri çok daha etkili ekilde polimere dönü türdü ü belirtilmi tir.31 Dolay s yla, gamma
nlama minimum art k monomerli daha homojen bir materyal olu turarak, materyalin mekanik özelliklerini geli tirebilir.31,32 Ayr ca, bu tip polimerizasyonla gamma nlar ayn zamanda polimer zincirlerinde fazla say da serbest radikal merkezleri olu turarak PMMA ile silan ba lant ajan aras nda daha güçlü bir ba olu umunu art rabilir. Art k monomer ve hava kabarc klar n n, mekanik ba ar s zl kta, önemli nedenler aras nda oldu u dü ünüldü ünde30 gamma
nlama ile polimerizasyon yöntemi her ikisini de minimum düzeye indirmek aç s ndan31,32 s ile polimerizasyona alternatif olabilir.
Bu çal man n amac , silan ile i lem görmü , k sa kesilmi E-cam fiberin, rezin matriks içine farkl konsantrasyonlarda rasgele kat l m ile PMMA’lar n transvers dayan mlar ve elastiklik modüllerine etkisini polimerizasyon yöntemlerine göre de erlendirmektir.
GEREÇ ve YÖNTEM
Bu çal mada protez kaide materyali olarak s ile polimerize edilen PMMA kaide rezini (Paladont 65 Kulzer, GmbH, Werheim, Germany) ve rezini güçlendirmek amac ile düz, k sa kesilmi formda E-cam fiber (Cam Elyaf Sanayi A.I., Kocaeli, Türkiye) kullan ld . Üretici firmaca belirtildi i üzere fiber içeri i %54 SiO2, %17.5 CaO, %14Al2O3, %8 B2O3; yo unlu u 2540kg.m-3, aksiyal çekme modülü 76GPa ve aksiyal çekme dayan m 1.5GPa’d r.
Tablo I. Çal mada yer alan gruplar*
Grup Alt grup Polimerizasyon tipi Fiber içeri i
Grup A Kontrol s -Grup B B1 B2 B3 s %1 %3 %5 Grup C C1 C2 C3 gamma nlama %1 %3 %5 n=7
*Grup A cam fiber ile güçlendirilmemi s ile polimerize edilen
PMMA rezin örneklerini; Grup B cam fiber kat lan ve s ile polimerize edilen PMMA rezin örnekleri; Grup C cam fiber kat lan ve gamma n uygulanan PMMA rezin örnekleri temsil etmektedir. Her bir grupta yer alan ve 1, 2 ve 3’le i aretlenen örnekler ise %1, %3 ve %5 fiber kat lan PMMA rezin alt grup örnekleri temsil etmektedir.
Transvers dayan m örnekleri ADA Spesifikasyon No.12’ye göre haz rland . 65x10x2.5mm boyutundaki standart paslanmaz çelik kal p kullan larak kontrol grubunun yan s ra Tablo I’de verilen her bir deneysel grup için 7 standart mum örnek haz rland . Mum örnekler bilinen usullerle muflalanarak akril tepimine haz r hale getirildi. 3mm uzunlu unda fabrikasyon olarak kesilmi fiberler, hassas tart m sonras (Sartorius AG, Gottingen, Germany) a rl kça %1, 3 ve 5 konsantrasyonlar nda PMMA toza kat ld . A-174 (N-metakriloksipropiltrimetoksi silan) (HÜLS, VEBA Group Company Germany) ile muamele için fiberler, içerisinde silan bulunan petri kab nda 5 dakika kadar bekletildi; ka t peçete aras na konularak silan fazlal giderildi ve kurumas için 25 dakika kadar oda s s nda bekletilerek PMMA tozuna kat ld . Toz/likit oran 2.34gr/ml olacak ekilde akril hamuru haz rland ve mufla içindeki örnek bo lu una yerle tirildi. Akril fazlal n n ç kmas için muflaya 5 dakika boyunca hidrolik bas nç (Rucker PHI, Birmingham, UK) uyguland . Tüm gruplar önce 60°C’de 40 dakika
Cilt: 10 Say : 1 2007
tutuldu ve s ile polimerize edilen gruplar kaynar suda 30 dakika daha tutularak polimerizasyon tamamland . Gamma n ile polimerize edilen gruplar ise ayn ön polimerizasyonu takiben Co-60 220 model Gamma- cell cihaz na (Atomic Energy-Ottowa, Canada) yerle tirildi ve 15 kilorad/saat dozla polimerize edildi. Polimerizasyon tipi ve fiber oran na göre test edilen gruplar Tablo I’de verildi. Buna göre:
Grup A (Kontrol Grubu) cam fiber ile güçlendirilmemi , s ile polimerize edilen PMMA rezin örneklerini, Grup B cam fiber kat lan ve s ile polimerize edilen PMMA rezin örnekleri, Grup C cam fiber kat lan ve gamma n uygulanan PMMA rezin örnekleri temsil etmektedir. Her bir grupta yer alan ve 1, 2 ve 3’le i aretlenen örnekler ise %1, %3 ve %5 fiber kat lan PMMA rezin alt grup örnekleri temsil etmektedir.
Mekanik test, bilgisayar destekli universal test cihaz nda (Lloyd Lr 30 K, Lloyd Ins. Ltd, Fareham, Hampshire, UK) yap ld Transvers dayan m ölçümü için üç nokta e me testinde, çeneler aras mesafe 50mm ve h z 5mm/dak olacak ekilde ayarland ve örnekler k r l ncaya kadar kuvvet uyguland . Transvers dayan m ve elastiklik modülü de erleri a a daki formüllere göre hesapland :
S=3PL/2bd2ve E=PL3/4bd3S
Burada S=transvers dayan m (MPa), E=elastiklik modülü (MPa), P=k r lma öncesi maksimum yük (N), L=destekler aras mesafe (50mm), b=örnek geni li i (10mm) ve d=örnek kal nl n (2.5mm) belirtmektedir. Elde edilen de erlerin ortalama ve standart sapmalar istatistiksel program yard m yla hesapland (10.0 version, SPSS Inc., Chicago, USA) Gruplar aras nda fark olup olmad n belirlemek için iki yönlü varyans analiz (ANOVA) testi ve farkl gruplar için Tukey HSD testi yap ld .
BULGULAR
Mekanik test sonras elde edilen transvers dayan m ve elastiklik modülü de erlerinin ortalama ve standart sapma de erleri Tablo II’de görülmektedir. En yüksek transvers dayan m gamma n ile polimerize edilen %5 fiber kat lan grupta (Grup C3: 86.19MPa), elastiklik modulü ise s ile polimerize edilen, %5 cam fiber kat lan grupta (Grup B3: 3361.57MPa) gözlenirken, fiber kat lan gruplar içinde en dü ük de erleri s ile polimerize edilen %1 cam fiber kat lan
örnekler gösterdi. (Grup B1: Transvers dayan m 70.87 MPa; elastiklik modülü 2039.71MPa )
)ki yönlü (ANOVA) testi ile rezin içerisindeki cam fiber miktar , ve rezinin polimerizasyon ekli aras nda transvers dayan m ve elastiklik modülü yönünden etkile im oldu u belirlendi ve örneklerin transvers dayan m ve elastiklik modülü ortalamalar aras ndaki farklar istatistiksel olarak anlaml bulundu. (pT0.05) (Tablo II)
Tablo II. Fki-yönlü ANOVA’ya göre örneklerin transvers dayan m ve elastiklik modüllerinin ortalama ve standart sapmalar (MPa)*
Gruplar Transvers Dayan m Ortalama ± St. sapma Elastiklik Modülü Ortalama ± St. sapma Grup A Kontrol 63.26 ± 2.92 1994.29 ± 274.33 Grup B B1 B2 B3 70.87 ± 2.44 82.47 ± 2.13 84.01 ± 2.77 2039.71 ± 108.07 2451.86 ± 133.20 3361.57 ± 258.19 Grup C C1 C2 C3 72.24 ± 1.45 82.01 ± 1.41 86.19 ± 2.03 2041.00 ± 63.16 2406.71 ± 93.83 2429.57 ± 91.74 n=7
*Grup A cam fiber ile güçlendirilmemi s ile polimerize edilen
PMMA rezin örneklerini, Grup B cam fiber kat lan ve s ile polimerize edilen PMMA rezin örnekleri, Grup C cam fiber kat lan ve gamma n uygulanan PMMA rezin örnekleri temsil etmektedir. Her bir grupta yer alan ve 1, 2 ve 3’le i aretlenen örnekler ise %1, %3 ve %5 fiber kat lan PMMA rezin alt grup örnekleri temsil etmektedir.
Tukey HSD testi ile fiber içeri ine göre tüm deneysel gruplar kontrol grubuna göre daha yüksek transvers dayan m gösterdiler (p<0.05). Ayn
konsantrasyon için hem s ve hem de gamma
polimerize örnekler aras farklar anlaml bulunmad (B1-C1; B2-C2; B3-C3) (p>0.05). Ancak, farkl fiber konsantrasyonu yönünden polimerizasyon tipleri kendi içlerinde kar la t r ld nda; %1 fiber kat lan örneklerin dayan m verileri %3 ve %5 fiber kat lanlardan anlaml ölçüde daha dü ük bulundu (B1 ile B2 ve B3; C1 ile C2 ve C3) (p<0.05); %3 ve %5 fiberli örnekler aras nda önemli fark gözlenmedi (B2-B3; C2-C3) (p<0.05) (Tablo III).
Elastiklik modülü yönünden s ile polimerize edilen ve %5 fiber içeren grup (B3) gerek kontrol ve gerekse s ve/veya gamma nlama ile polimerize edilen tüm di er örneklerden daha yüksek de er gösterdi ve bu farkl l klar istatistiksel olarak önemli bulundu (p<0.05) (Tablo IV). Test edilen di er tüm gruplarda fiber konsantrasyonu ve polimerizasyon yöntemi elastiklik modülü sonuçlar nda etkili bulunmad (p>0.05).
Tablo III. Transvers dayan m Tukey HSD test sonuçlar*
Grup A Grup B Grup C
Transvers Dayan)m B1 B2 B3 C1 C2 C3 Grup A * * * * * * B1 * * * * * B2 * * * Grup B B3 * * * C1 * * * * * C2 * * * Grup C C3 * * * n=7
*Grup A cam fiber ile güçlendirilmemi s ile polimerize edilen PMMA
rezin örneklerini, Grup B cam fiber kat lan ve s ile polimerize edilen PMMA rezin örnekleri, Grup C cam fiber kat lan ve gamma n uygulanan PMMA rezin örnekleri temsil etmektedir. Her bir grupta yer alan ve 1, 2 ve 3’le i aretlenen örnekler ise %1, %3 ve %5 fiber kat lan PMMA rezin alt grup örnekleri temsil etmektedir.
pT0.05
Tablo IV. Elastiklik modülü Tukey HSD test sonuçlar*
Grup A Grup B Grup C
Elastiklik Modülü B1 B2 B3 C1 C2 C3 Grup A * B1 * B2 * Grup B B3 * * * * * C1 * C2 * Grup C C3 * n=7
*Grup A cam fiber ile güçlendirilmemi s ile polimerize edilen PMMA
rezin örneklerini, Grup B cam fiber kat lan ve s ile polimerize edilen PMMA rezin örnekleri, Grup C cam fiber kat lan ve gamma n uygulanan PMMA rezin örnekleri temsil etmektedir. Her bir grupta yer alan ve 1, 2 ve 3’le i aretlenen örnekler ise %1, %3 ve %5 fiber kat lan PMMA rezin alt grup örnekleri temsil etmektedir.
pT0.05
TARTI MA
PMMA kaide rezinlerini güçlendirmek amac yla kullan lan cam fiberler daha üstün estetik, rezin matriks yap ya adezyon ve biyolojik uyumun yan s ra laboratuar i lemlerinin kolay olmas nedeniyle giderek daha yayg n kullan lmaya ba lanm t r. Fiberle güçlendirme i leminde sonuç yap da mekanik ba ar n n fiber tipi, da l m , miktar ve matrikse ba lant s gibi çok say da faktörle ili kili oldu u belirtilmi tir.11,17,18,25,27 Fiberlerin matriks içerisinde da l m gerek maniplasyon, gerekse mekanik özellikler yönünden elde edilen yap y önemli ölçüde etkiler. Cam fiberlerin polimer içerisindeki pozisyonuna yönelik çal malarda rasgele fiber yerle tiriminin laboratuar i lemlerini kolayla t rd ve akrilik rezine tüm yönlerde ayn ve izotropik mekanik özellik kazand rd ifade edilmi tir.24 Bu noktadan
hareketle, bu çal mada üç de i ik konsantrasyonda, düz k sa kesilmi rasgele fiber da l m n n etkisi test edildi.
Polimer matriks ve fiber aras ndaki adezyonla ilgili çal malarda yüzeyi i lem görmemi fiberlerin yabanc cisim gibi davranarak matriks yap y zay flatt na ve fiberlerin silan gibi kimyasal bir ba lant ajan ile i lem görmesinin mekanik özellikleri olumlu yönde etkiledi ine dikkat çekilmi tir.16,29,33 Solnit,12 silan ile i lem görmü cam fiberlerin i lem görmemi fiberlere nazaran transvers dayan m %7 art rd n , silan ile i lem görmemi fiberlerin akrilik rezinin homojen yap s n bozdu unu, dolay s yla yap y zay flatt n gözlemi tir. Vallittu,16 iki de i ik silan n polimer matrikse adezyonunu ara t rm ve A 174 silan n daha iyi sonuçlar verdi ini bildirmi tir. Dolay s yla, bu çal mada cam fiberlerin A 174 silan ajan ile kaplanmas n n mekanik özelliklere etkisi test edildi.
Polimer matriks içindeki fiber miktar n n sonuç yap ya etkisi yönünden literatür verileri çeli kilidir. Vallittu ve arkada lar , baz çal malarda17-20 optimum güçlendirme için fiber kat l m oran n n yüksek olmas gerekti ine i aret etmi ler ve bir çal mada18 s ile polimerize olan akrilik rezine a rl k olarak %58 oran nda cam fiber kat ld nda transvers direncin, cam fiber ile desteklenmemi gruba nazaran %146 art n ifade etmi lerdir. Öte yandan Stipho,13,14 akrilik rezinlerin %1 konsantrasyonda cam fiber ile güçlendirme i leminin k r k direnci ve deformasyonda iyi sonuçlar verdi ini ve yüksek cam fiber yüzdesinin rezini zay flatt n ; Gutteridge6,9 ise, %3’den fazla fiber kullan m n n fayda sa lamad n bildirmi lerdir. Bu görü ler5,25,32,34 referans al narak, bu in vitro çal mada %1, %3, %5 konsantrasyonlar nda fiber kullan ld .
Çal ma sonuçlar irdelendi inde, fiber kat lmam (kontrol) grubun transvers dayan m n n, fiber kat lan gruplara nazaran daha dü ük oldu u belirlendi. Bu sonuç, di er çal mac lar n12,18,,26,35,36 sonuçlar ile benzer niteliktedir. Her iki polimerizasyon eklinde de fiber miktar n n art transvers dayan m n art r r göründü. Elastiklik modülüne yönelik de erlendirmede ise, sadece s ile polimerize %5 konsantrasyonda cam fiber içeren grubun di er tüm gruplara göre daha yüksek oldu u belirlendi.
Mevcut çal mada, istatistik olarak önemli olmamakla birlikte transvers dayan m de erleri gamma
n ile polimerize edilen %5 fiber kat lan grupta daha yüksek bulundu. Sonuçlara dayal olarak, gamma nlama konvansiyonel s ile polimerizasyon tekni ine alternatif olarak de erlendirilebilir. Di hekimli inde rutin
Cilt: 10 Say : 1 2007
kullan lan s , k, ve mikrodalga ile yap lan polimerizasyon, yüksek s cakl k esas na dayal d r. Bu yöntemlerde yakla k 65oC’de benzoil peroksit parçalanarak serbest radikaller verir. Bu durum, lokal s art na ve 100.8oC’lik kaynama noktas na sahip monomerin gaz faza geçi ine ve dolay s yla polimer matrikste olu an yayg n gaz kabarc klar materyalin zay flama ve k r lmas na neden olabilir.21 Gamma n ile polimerizasyon ise minimum art k monomer ile dü ük s cakl kta tamamlanabilir ki bu, so uk bir polimerizasyon tipidir ve yap içinde lokal s cakl k art gözlenmez. Böylece elde edilen polimerize yap daha homojendir ve minumum defektler gösterir. Gamma nlar ayn zamanda, fiberlerin PMMA içinde distorsiyonsuz yerle mesini sa layacak kimyasal çapraz ba lant y da ba latabilir. Is ve gamma nlar ile polimerize edilen protez kaide materyalinin dinamik mekanik analizlerinin mukayesesi32 bu veriyi destekler görünmektedir.
SONUÇLAR
Bu çal man n s n rlar içinde a a daki sonuçlar ç kar labilir:
1. Rezin içerisindeki cam fiber miktar ve rezinin polimerizasyon tipi aras nda transvers dayan m ve elastiklik modülü yönünden etkile im vard r.
2. Transvers dayan m ve elastiklik modulu fiber art ile orant l artm t r.
3. %5 fiber kat lan grupta en yüksek transvers
dayan m gamma nlama ile en yüksek
elastiklik modülü ise s ile polimerize edilen örneklerde gözlenmi tir.
KAYNAKLAR
1. De Boer J, Vermilyea SG, Brady RE. The effect of carbon fiber orientation on the fatique resistance and bending properties of two denture resins. J Prosthet Dent 1984; 51: 119-21.
2. Uzun G, Hersek N, Tinçer T. Effect of five woven fiber reinforcement on the impact and transverse strength of a denture base resin. J Prosthet Dent 1999; 81: 616-20.
3. Viguie G, Malquarty G, Vincent B, Bourgeois D. Epoxy / carbon composite resins in dentistry: Mechanical properties related to fiber reinforcements. J Prosthet Dent 1994; 72: 245-9.
4. Yazdanie N, Mahood M. Carbon fiber acrylic resin composite: An investigation of transverse strength. J Prosthet Dent 1985; 54: 543-7.
5. Berrong JM, Weed RM, Young JM. Fracture resistance of kevlar-reinforced poly (methyl methacrylate) resin: A preliminary study. Int J Prosthodont 1990; 3: 391-5.
6. Gutteridge DL. The effect of including ultra-high modulus polyethylene fibre on the impact strength of acrylic resin. Br Dent J 1988; 164: 177-80.
7. Dixon DL, Breeding LC. The transverse strength of three denture base resins reinforced with polyethylene fibers. J Prosthet Dent 1992; 67: 417-9. 8. Braden M, Davy KW, Parker S, Ladizesky NH, Ward IM. Denture base poly (methyl methacrylate) reinforced with ultra-high modulus polyethylene fibres. Br Dent J 1988; 164: 109-13.
9. Gutteridge DL. Reinforcement of poly (methyl methacrylate) with ultra high-modulus polyethylene fibre. J Dent 1992; 20: 50-4. 10. Ramos V, Runyan DA, Christensen LC. The effect of plasma-treated polyethylene fiber on the fracture strength of polymethyl methacrylate. J Prosthet Dent 1996; 76: 94-6.
11. Samadzadeh A, Kugel G, Hurley E, Aboushale A. Fracture strength of provisional restorations reinforced with plasma-treated woven polyethylene fiber. J Prosthet Dent 1997; 78: 447-50. 12. Solnit GS, The effect of methyl methacrylate reinforcement with silane-treated and untreated glass fibers. J Prosthet Dent 1991; 66: 310-4.
13. Stipho HD. Repair of acrylic resin denture base reinforced with glass fiber. J Prosthet Dent 1998; 80: 546-50.
14. Stipho HD. Effect of glass fiber reinforcement on some mechanical properties of autopolymerizing polymethyl methacrylate. J Prosthet Dent 1998; 79: 580-4.
15. Vallittu PK, Lassila VP. Reinforcement of acrylic resin denture base material with metal of fibre strengtheners. J Oral Rehabil 1992; 19: 225-30.
16. Vallittu PK. Comparison of two different silane compounds used for improving adhesion between fibers and acrylic denture base material. J Oral Rehabil 1993; 20: 533-9.
17. Vallittu PK. Acrylic resin-fiber composite-part ll: The effect of polymerization shrinkage of polymethyl methacrylate applied to fiber roving on transverse strength. J Prosthet Dent 1994; 71: 613-7. 18. Vallittu PK, Lassila VP, Lappalainen R. Transverse strength and fatique of denture acrylic-glass fiber composite. Dent Mater 1994; 10: 116-121.
19. Vallittu PK, Lassila VP, Lappalainen R. Acrylic resin-fiber composite-part l: The effect of fiber concentration on fracture resistance. J Prosthet Dent 1994; 71: 607-12.
20. Vallittu PK, Narva K. Impact strength of a modified continuous glass fiber-poly(methyl methacrylate ) composite. Int J Prosthodont 1997; 10: 142-8.
21. Vallittu PK. The effect of void space and polymerization time on transverse strength of acrylic-glass fibre composite. J Oral Rehabil 1995; 22: 257-61. 22. Vallittu PK. The effect of glass fiber reinforcement on the fracture resistance of a provisional fixed partial denture. J Prosthet Dent 1998; 79: 125-30.
23. Lassila LVJ, Tezvergil A, Lahdenpera M, Alander P, Shiya A, Ahinya A, Vallittu PK. Evaluation of some properties of two fiber-reinforced composite materials, Acta Odontol Scand 2005; 63: 196-204. 24. Vallittu PK. Flexural properties of acrylic resin polymers reinforced with undirectional and woven glass fibers. J Prosthet Dent 1999; 81: 318-26.
25. Karacaer Ö, Polat TN, Tezvergil A, Lassila LVJ, Vallittu PK. The effect of length and concentration of glass fibers on the mechanical properties of an injected- and a compression-molded denture base polymer. J Prosthet Dent 2003; 90: 385-93.
26. Kim S-H, Watts DC. The effect of reinforcement with woven E-glass on the impact strength of complete dentures fabricated with high-impact acrylic resin. J Prosthet Dent 2004; 91: 274-80.
27. Jagger DC, Harrison A, Jandt KD. The reinforcement of dentures. J Oral Rehabil 1999; 26: 185-94.
28. Saha S, Pal S. Improvement of mechanical properties of acrylic bone cement by fiber reinforcement. J Biomechanics 1984; 17: 467-78. 29. Plueddman EP. Reminiscing on silane coupling agents, In: Mittal KL. Silane and other coupling agents. Uthrecht: VSP; 1992. p. 3-19. 30. Sehajpal SB, Sood VK. Effect of fibers on some physical properties of acrylic resin. J Prosthet Dent 1989; 61: 746-51. 31. Karacaer Ö, Do an A, Do an, OM, Usanmaz A. Dynamic mechanical properties of dental base material reinforced with glass fiber. J Appl Polym Sci 2002; 85: 1683-97.
32. Usanmaz A, Eser Ö, Do an A. Thermal and dynamic mechanical properties of -ray cured poly (methyl methacrylate) used as a dental-base material. J Appl Polym Sci 2001; 81: 1291-6. 33. Vallittu PK. Curing of a silane coupling agent and its effect on the transverse strength of autopolimerizing poly (methyl methacrylate) glass fibre composite. J Oral Rehabil 1997; 24: 124-30. 34. Chow TW, Cheng YY, Ladizesky NH. Polyethylene fibre reinforced poly (methyl methacrylate) dimensional changes during immersion. J Dent 1993; 21: 367-72.
35. Polat NT, Karacaer Ö. Cam Fiber ile güçlendirilmi iki farkl protez kaide polimerinin transvers direnç ve elastikiyet modülünün incelenmesi. CÜ Di Hek Fak Der 2002; 5: 1-4.
36. Uzun G, Keyf F. The effect of woven, chopped and longitudional glass fibers reinforcement on the transverse strength of a repair resin. J Biomater Appl 2001; 15: 351-8.
Yaz@Ama Adresi: Prof. Dr. Arife DO\AN Gazi Üniversitesi Di Hekimli i Fakültesi
Protetik Di Tedavisi Anabilim Dal Emek / ANKARA
Tel: 0 312 2034174 Faks: 0 312 2239226 E-posta: adogan@gazi.edu.tr
