EĞĠTĠM YÖNETĠMĠ, TEFTĠġĠ, PLANLAMASI VE EKONOMĠSĠ BĠLĠM DALI
YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
TÜRKĠYE’DE YÜKSEKÖĞRENĠM GÖREN ULUSLARARASI
ÖĞRENCĠLERĠN KARġILAġTIKLARI YÖNETSEL SORUNLAR
Simge SASA
TEZ DANIġMANI
Yrd. Doç.Dr. Birol YĠĞĠT
ÖNSÖZ
Tez çalıĢmamın planlanmasında, araĢtırılmasında, yürütülmesinde ve oluĢumunda desteğini ve zamanını esirgemeyen, engin bilgi ve tecrübelerinden yararlandığım, yapmıĢ olduğu bilgilendirme ve yönlendirmelerle tezimi bilimsel temeller ıĢığında Ģekillendirmeme yardımcı olan değerli danıĢman hocam Yrd. Doç.Dr. Birol Yiğit‟e sonsuz teĢekkür ederim. Anketlerin cevaplandırılmasında katılımlarıyla destek olan uluslararası öğrencilere de çok teĢekkür ederim.
ÇalıĢmalarım boyunca benden desteklerini esirgemeyen ve moral veren sevgili anneme ve sevgili babama teĢekkürlerimi bir borç bilirim.
Hazırlayan: Simge SASA
Tez Adı: Türkiye‟de Yükseköğrenim Gören Uluslararası Öğrencilerin KarĢılaĢtıkları
Yönetsel Sorunlar
ÖZET
Uluslararası öğrenci hareketliliği, küreselleĢme ile beraber hız kazanmıĢtır. Uluslararası öğrencilerin yükseköğrenim görmek amacıyla baĢka ülkeleri tercih etmesi; ülkeler arasında köprüler kurulmasını sağlamıĢtır. Uluslararası öğrenciler tarafından tercih edilen ülkeler prestij sahibi olmaktadırlar. Ülkeler uluslararası öğrenci politikalarını geliĢtirmek için önemli projeler ve çalıĢmalar yapmaktadır. Üniversite yönetimleri bu atılan adımlarda önemli bir anahtar noktası oluĢturmaktadır. Bu araĢtırmanın amacı; Türkiye‟de yükseköğrenim gören uluslararası öğrencilerin karĢılaĢtıkları yönetsel sorunları tespit etmektir.
Genel tarama yöntemi kullanılan araĢtırmada çalıĢma grubunu 2015-2016 eğitim-öğretim yılında Trakya Üniversitesi‟nde öğrenim gören uluslararası öğrenciler oluĢturmaktadır. Toplamda araĢtırmaya 133 uluslararası öğrenci katılmıĢtır. AraĢtırma nicel araĢtırma özelliği taĢımaktadır. AraĢtırmacı tarafından hazırlanan„‟Uluslararası Öğrencilerin KarĢılaĢtığı Yönetsel Sorunlar‟‟anketi uygulanmıĢtır Anket içerisinde ilk bölümde uluslararası öğrencilere ait kiĢisel bilgileri içeren bağımsız değiĢkenler yer almaktadır. Anketin ikinci kısmında uluslararası öğrencilerin üniversite yönetiminde karĢılaĢtıkları yönetsel sorunları tespit etmek amacıyla 40 madde yer almaktadır. AraĢtırmada Türkiye‟de yükseköğrenim gören uluslararası öğrencilerin karĢılaĢtıkları yönetsel sorunların idari, ekonomik ve sosyokültürel boyutları tespit edilmek istenmiĢtir.
Verilerin çözümlenmesinde standart sapma, aritmetik ortalama, frekans, yüzde gibi betimsel istatistikler hesaplanmıĢtır.
Uluslararası öğrenciler harç ücretlerinin ve yurt ücretlerinin pahalı olduğunu, üniversitenin yemek bursu verme konusunda yetersiz kaldığını, okula uyum sağlama sürecinde sorunlar yaĢadıklarını, öğrenci iĢlerinin kendilerine yeterince yardımcı olmadığını düĢünmektedirler.
Anahtar Kelimeler: Uluslar arası öğrenciler, üniversite yönetimi, uluslararası
Prepared by: Simge SASA
Subject of the thesis:Administrative Issues Relating to International Students Receiving Higher Education in Turkey
ABSTRACT
International student mobility, globalisation has accelerated with. International students prefer other countries for higher education; to establish bridges between countries. Countries preferred by international students have prestige among the countries of the world. Countries are doing important projects and studies to develop international student policies. University administration is an important key point in these steps. The purpose of this research; To identify the managerial problems faced by international students in our country.
In the study using the general screening method, the study group constitutes international students studying at Trakya University in the academic year 2015-2016. In total, 133 international students participated in the research. The research has a quantitative research capability. The questionnaire was administered by the researcher. The first part of the questionnaire contains independent variables that include personal knowledge of international students. In the second part of the questionnaire, there are 40 articles in order to determine the managerial problems faced by international students in university administration. In the survey, it was aimed to determine the administrative, economic and sociocultural dimensions of the administrative problems encountered by international students who graduated from higher education in Turkey.
Descriptive statistics such as standard deviation, arithmetic mean, frequency, percentage are calculated in the analysis of the data.
International students think that tuition fees and dormitory fees are inadequate, that the university is inadequate to provide food scholarships, that they are experiencing difficulties in adapting to the school, and that student work is not helping them adequately
Keywords: International students, university administration, International student mobility, administrative problems.
ĠÇĠNDEKĠLER
ÖNSÖZ ... i ÖZET ... ii ABSTRACT ... iiiI.BÖLÜM
GĠRĠġ
1.1.Problem ... 1 1.2.Amaç ... 4 1.3.Önem ... 4 1.4.Sayıltılar ... 4 1.5.Sınırlılıklar ... 4 1.6.Tanımlar ... 5 1.7.Ġlgili AraĢtırmalar ... 51.7.1.Yurt Ġçinde Yapılan AraĢtırmalar ... 5
1.7.2.Yurt DıĢında Yapılan AraĢtırmalar ... 13
II.BÖLÜM
ĠLGĠLĠ ALANYAZIN
2.1.Dünyada Uluslararası Öğrenci Hareketliliği ... 182.1.1.Dünyada Uluslararası Öğrenci Hareketliliğini Belirleyen Faktörler ... 24
2.1.2.Dünya Ülkelerinin Uluslararası Öğrenciler Ġçin Uyguladıkları Politikalar 25 2.1.3.Uluslararası Öğrencilerin KarĢılaĢtıkları Sorunlar ... 29
2.1.3.1.Uluslararası Öğrenci KuruluĢu Platformu(ISAP)‟nun Tespit Ettiği Uluslararası Öğrenci Sorunları... 29
2.1.3.1.1.Tanıtım ... 29
2.1.3.1.3.Mülakatlar ... 30
2.1.3.1.4.Sonuçların Açıklanması ve Üniversitelerin Belirlenmesi ... 30
2.1.3.1.5.Türkiye‟de KarĢılama ... 30
2.1.3.1.6.Barınma Kayıtları ... 31
2.1.3.1.7.Üniversite Kayıtları ... 31
2.1.3.1.8.Burslar ... 31
2.1.3.1.9.Taahhütname... 31
2.1.3.1.10.Yükseköğretim Kurulu ve Üniversiteler ... 31
2.1.3.1.11.Kültürel ve Sosyal Entegrasyon Sorunları ... 32
2.1.3.1.12.Ġstihdam, Barınma, UlaĢım Sorunları ... 33
2.1.3.1.13.Ġdari Sorunlar ... 33
2.1.3.1.14.Kültür ġoku ve Psikolojik Sorunlar ... 33
2.1.3.1.15.Toplumsal Algıda Eksiklik ve YanlıĢlıklar ... 33
2.1.3.1.16.Sorunlara ĠliĢkin Diğer Tespitler ... 34
2.2.Türkiye‟de Uluslararası Öğrenci Hareketliliği ... 35
2.2.1.Uluslararası Öğrencilerin Türkiye‟yi Tercih Etme Nedenleri ... 41
2.2.2.Türkiye‟nin Uluslararası Öğrenci Politikası ... 43
2.2.3.Türkiye‟de Uluslararası Öğrencilere Sağlanan Burs Programları... 45
2.3.Üniversite Yönetimleri ve Uluslararası Öğrenciler ... 49
2.3.1.Dünya Ülkelerinde Üniversite Yönetim Sistemleri ve ĠĢleyiĢleri ... 54
III. BÖLÜM
YÖNTEM
3.1.AraĢtırma Modeli ... 63 3.2.ÇalıĢma Grubu ... 63 3.3.Verilerin Toplanması ... 72 3.4.Verilerin Çözümü ve Yorumlanması ... 73IV. BÖLÜM
BULGULAR VE YORUM
4.1.Uluslararası Öğrencilerin KarĢılaĢtıkları Ġdari Sorunlar Boyutu Ġçin Genel Bulgular ... 634.2.Uluslararası Öğrencilerin KarĢılaĢtıkları Ekonomik Sorunlar Boyutu Ġçin Genel Bulgular ... 63
4.3.Uluslararası Öğrencilerin KarĢılaĢtıkları Sosyokültürel Sorunlar Boyutu Ġçin Genel Bulgular ... 64
4.4.YaĢa ĠliĢkin Bulgular... 66
4.5.Gelinen Ülkeye ĠliĢkin Bulgular ... 67
4.6.Türkiye‟de Geçirilen Süreye ĠliĢkin Bulgular ... 68
4.7.Türkiye‟ye Gelmeden Türkçe Dil Kursu Alınmasına ĠliĢkin Bulgular ... 70
4.8.Türkiye‟ye Gelince TUDEM‟de Dil Kursu Almasına ĠliĢkin Bulgular ... 70
4.9.Türkiye‟ye Geldikten Sonra Özel Bir Kurumdan Dil Kursu Almasına ĠliĢkin Bulgular ... 71
4.10.Türkiye‟den Burs Alınmasına ĠliĢkin Bulgular ... 71
4.11.Kendi Ülkelerinden Burs Almalarına ĠliĢkin Bulgular ... 73
4.12.Türkiye‟ye Gelmeden Önce Sahip Olunan GörüĢlere ĠliĢkin Bulgular ... 73
4.13.Türkiye‟ye Gelmeden Önce Yapılan ÖnaraĢtırmaya ĠliĢkin Bulgular ... 75
4.14.Mezun Olduktan Sonra Türkiye‟yi Tavsiye Etmeye ĠliĢkin Bulgular ... 75
4.15.Yönetsel Sorunların Ġdari Sorunlar Boyutundaki Maddelere ĠliĢkin Bulgular .. 76 4.16.Yönetsel Sorunların Ekonomik Sorunlar Boyutundaki Maddelere ĠliĢkin
Bulgular ... 88
4.17.Yönetsel Sorunların Sosyokültürel Sorunlar Boyutundaki Maddelere ĠliĢkin Bulgular ... 93
V.BÖLÜM
SONUÇ VE ÖNERĠLER
5.1.Sonuç ... 101 5.2.Öneriler ... 105 KAYNAKÇA ... 108EK 1:Uluslararası Öğrencilerin KarĢılaĢtıkları Yönetsel Sorunlar Anketi ... 113
TABLOLAR
Tablo 1. YurtdıĢına En Çok Öğrenci Gönderen Ülkeler (2000-2012) ... 20
Tablo 2. Uluslararası Öğrenciler Tarafından En Çok Tercih Edilen Ġlk 20 Ülke(2000-2012) ... 21
Tablo 3.2014 Yılında Uluslararası Öğrenciler Tarafından En Çok Tercih Edilen Ġlk 20 Ülke ... 22
Tablo 4. Ülkelerin Uluslararası Öğrencilere Uyguladıkları Harç Miktarları ... 26
Tablo 5. Türkiye‟ye En Çok Öğrenci Gönderen Ülkeler(2013-2014)... 36
Tablo 6. Yurt dıĢına En Çok Öğrenci Gönderen Ġlk 20 Ülkeden Türkiye‟ye Gelen Öğrenci Sayıları(2012) ... 36
Tablo 7. Uluslararası Öğrenci Sayısına Göre Ġlk 20 Üniversite (2013-2014) ... 38
Tablo 8. 2013-2014 Eğitim Öğretim Döneminde Trakya Üniversitesi‟ndeki Uluslararası Öğrencilerin Ülkelere Göre Dağılımı ... 39
Tablo 9. 2014-2015 Eğitim Öğretim Dönemi Trakya Üniversitesindeki Uluslararası Öğrencilerin Ülkelere Göre Dağılımı ... 41
Tablo 10. Türkiye‟deki Uluslararası Öğrencilere Sağlanan Lisansüstü Bursları ... 45
Tablo 11. Türkiye‟de Uluslararası Öğrencilere Sağlanan Lisans Bursları ... 46
Tablo 12. Türkiye‟deki Uluslararası Öğrencilere Sağlanan Kısa Dönemli Burslar .. 47
Tablo 13.Türkiye‟deki Uluslararası Öğrencilere Sağlanan BranĢ Bursları ... 48
Tablo 14. Ġngiltere, Fransa ve Almanya‟da Üniversitelerinin Yönetim Yapısı ... 51
Tablo 15. ABD‟de Üniversite Yönetim Yapıları... 52
Tablo 17.ÇalıĢma Grubun Dağılımına ĠliĢkin Bilgiler ... 59
Tablo: 18 Uluslararası Öğrencilerin KarĢılaĢtıkları Ġdari Sorunlar Boyutu Ġçin Betimsel Ġstatistikler ... 62 Tablo:19 Uluslararası Öğrencilerin KarĢılaĢtıkları Ekonomik Sorunlar Boyutu Ġçin Betimsel Ġstatistikler ... 64 Tablo:20 Uluslararası Öğrencilerin KarĢılaĢtıkları Sosyokültürel Sorunlar Boyutu Ġçin Betimsel Ġstatistikler ... 65 Tablo:21 YaĢ DeğiĢkenine Göre Uluslararası Öğrencilerin KarĢılaĢtıkları Sorunlar Ġçin Betimsel Ġstatistikleri ... 66 Tablo:22 Geldiği Ülke DeğiĢkenine Göre Uluslararası Öğrencilerin KarĢılaĢtıkları Sorunlar Ġçin Betimsel Ġstatistikler ... 68 Tablo: 23 Türkiye‟de Geçirilen Süreye Göre Uluslararası Öğrencilerin KarĢılaĢtıkları Sorunlar Ġçin Betimsel Ġstatistikler ... 69 Tablo:24 Türkiye‟ye Gelmeden Önce Türkçe Dil Kursu Alınmasının Frekans Dağılımı... 70 Tablo:25 Türkiye‟ye Geldikten Sonra TUDEM‟de Dil Kursu Alınmasının Frekans Dağılımı... 70 Tablo:26 Türkiye‟ye Geldikten Sonra Özel Bir Kurumdan Dil Kursu Almasının Frekans Dağılımı ... 71 Tablo:27 Türkiye‟den Burs Alınmasının Frekans Dağılımı ... 71
Tablo:28 Türkiye‟den Burs Alınmasına Göre Uluslararası Öğrencilerin
KarĢılaĢtıkları Sorunlar Ġçin Betimsel Ġstatistik Analizi Sonuçları ... 72 Tablo:29 Kendi Ülkelerinden Burs Almalarının Frekans Dağılımı ... 73 Tablo:30 Türkiye‟ye Gelmeden Önce Sahip Olunan GörüĢlerin Frekans Dağılımı . 74
Tablo:31 Türkiye‟ye Gelmeden Önce Sahip Olunan GörüĢlerin Uluslararası Öğrencilerin KarĢılaĢtıkları Sorunları Ġçin Betimsel Ġstatistikleri ... 75 Tablo: 32 Türkiye‟ye Gelmeden Önce Yapılan ÖnaraĢtırmanın Frekans Dağılımı .. 75
Tablo:33 Mezun Olduktan Sonra Türkiye‟yi Tavsiye Etmenin Frekans Dağılımı ... 76 Tablo:34 Üniversite Yönetiminin Uluslararası Öğrencilerin YaĢadıkları Sorunlara KarĢı Duyarlıdır Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 76 Tablo:35 Üniversite Yönetimi YaĢanan Sorunlar KarĢısında Gerekli Tedbiri Almaktadır Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 77 Tablo:36 Üniversite Yönetimini Uluslararası Öğrencilere Burs Sağlama Konusunda Yeterli Buluyorum Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 77 Tablo:37 Üniversite Yönetimi ve Üyeleri ĠĢbirliği Ġçerisindedir Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 78 Tablo:38 Üniversite Yönetiminin Türkiye‟deki Diğer Öğrenciler ile Uluslararası Öğrencilerin KaynaĢtırılması Ġçin Yapılan Etkinliklere Gerekli Özeni Göstermektedir Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 79 Tablo:39 Üniversite Yönetimi Uluslar arası Öğrencilere Uyguladığı Oryantasyon Programları Ġçin Gerekli Özeni Göstermektedir Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 79 Tablo: 40 Üniversite Yönetimi Tarafından Sağlanan Rehberlik Hizmetlerini Yeterli Buluyorum Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 80 Tablo:41 Üniversite Yönetiminin Türkçe Öğrenmek Ġçin Hazırladığı Programları Yeterli Buluyorum Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 81 Tablo:42 Ülkeme Gittiğimde Aldığım Derslerin Denklikleri Konusunda Sorun YaĢamamak Ġçin Üniversite Yönetimi Gerekli Düzenlemeyi Yapacaktır Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 81
Tablo:43 Öğrenci ĠĢleri Yeterince Yardımcı Olmaktadır Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 82 Tablo:44 Burs, Yurt Gibi Ġmkânların Planlamasında Üniversite Yönetimi Yönlendiricidir Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 82 Tablo:45 Burs, Yurt Gibi Konularda Üniversite Yönetimi Yardımcı Olmaktadır Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 83 Tablo:46 Üniversite Yönetiminin Kayıt Uygulamalarında Gerekli Açıklamayı Yapmaktadır Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 84 Tablo:47 Üniversite Yönetimi Harç Uygulamalarında Gerekli Açıklamayı Yapmaktadır Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 84 Tablo:48 Üniversite Yönetimi Kayıt ve Harç Uygulamalarında Gerekli Planlamayı Yapmaktadır Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 85 Tablo: 49 Üniversitede Görevlilerin, Personellerin Uluslararası Öğrencilere KarĢı Tarafsızdır Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı... 85 Tablo: 50 Üniversite Yönetimi Uluslararası Öğrencilere Yönelik DavranıĢlarda Tarafsızdır Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı... 86 Tablo: 51 Üniversite Yönetimi Uluslararası Öğrencilerin Sağlık KuruluĢlarından Yararlanabilmesi Ġçin Gerekli Yönlendirmeyi Sağlamaktadır Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılım ... 87 Tablo:52 Üniversite Yönetimi Uluslararası Öğrencilerin Sağlık KuruluĢlarından Yararlanabilmesi Ġçin Gerekli Planlamayı Yapmaktadır Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 87 Tablo:53 Üniversitelerin Harç Ücretlerinin Uygun Buluyorum Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 88 Tablo:54 Barınma Ücretlerinin Ucuz Olduğunu DüĢünüyorum Maddesine ĠliĢkin görüĢlerin Frekans Dağılımı ... 89
Tablo:55 Türkiye‟deki Uluslar arası Öğrencilere Sağlanan Burs Ġmkânlarını Yeterli Buluyorum Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 89 Tablo:56 Üniversite Yemekhanesindeki Yemek Ücretlerinin Uygun Olduğunu DüĢünüyorum Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılım ... 90 Tablo:57 Üniversitenin Uluslararası Öğrencilere Yemek Bursu Vermesi Konusunda Yetersiz Kaldığını DüĢünüyorum Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı . 90 Tablo:58 Üniversite Yönetimi Tarafından Belirlenen Kitap ve Ders Materyallerini Edinirken Maddi Zorluklar YaĢıyorum Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı... 91 Tablo:59 Üniversite Yönetimi Tarafından Yapılan Düzenlemeyle Kampüs Ġçerisinde Kırtasiye Malzemelerini Uygun Fiyata Sağlamaktayım Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 92 Tablo:60 Üniversite Tarafından Düzenlenen Gezi ve Sosyal Aktivite Ücretlerini Uygun Buluyorum Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 92 Tablo:61 Üniversite Yönetimi Tarafından Sağlanan Kültürel Faaliyetlerde Türk Kültürünü Tanıma Fırsatı Buluyorum Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 93
Tablo:62 Üniversite Yönetiminin Düzenlediği Sosyal ve Kültürel Faaliyetlerde Kendi Kültürümü Tanıtma Fırsatı Buluyorum Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı... 94 Tablo:63 Üniversite Yönetimi Tarafından Düzenlenen Sosyal Aktiviteler Sayesinde Çevremdekilerler Ortak PaylaĢımım Artmaktadır Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 94 Tablo:64 Okul Ġçerisinde Kültürel Farklılıklardan Dolayı Sorun YaĢıyorum Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 95
Tablo:65 Üniversitedeki Sosyal Tesisler Sayesinde BoĢ Vaktimi
Tablo:66 Üniversitede Katılabileceğim Yeterli Sosyal Kulüpler Bulunmaktadır Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 96 Tablo:67 Üniversitedeki Sosyal Kulüpler Sayesinde Uyum Sürecim Daha Rahat Oluyor Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı... 97 Tablo:68 Üniversitedeki Sosyal Faaliyetler Sayesinde Çevrem ile ĠletiĢimim Daha Kuvvetli Oluyor Maddesine ĠliĢkin Frekans Dağılımı... 97 Tablo:69 Okula Uyum Sağlama Sürecinde Sorunlar YaĢadım Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 98 Tablo: 70 Kendi Yöresel Kıyafetimle Okulda Rahatça DolaĢabilirim Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 98 Tablo:71 Üniversite Yönetimi Özel Gün ve Bayramlarda Bize Sağladığı Ortam Sayesinde Rahatça Kutlama Yapabilmekteyiz Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımları... 99 Tablo:72 Üniversite Yönetiminin Uluslar arası Öğrencilere YaĢadıkları ġehri Tanımaları Ġçin Gerekli Gezileri Düzenlemektedir Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımları ... 100 Tablo:73 Üniversite Yönetimi Uluslararası Öğrencilere YaĢadıkları ġehri Tanımaları Ġçin Gerekli Tanıtımı Yapmaktadır Maddesine ĠliĢkin GörüĢlerin Frekans Dağılımı ... 100
ġEKĠLLER
ġekil 1.1975-2012 Yıllarında Dünyadaki Uluslararası Öğrenci Sayıları ... 19 ġekil 2. Yükseköğrenim Görmekte Olan Uluslararası Öğrencilerin Öğrenim Görmekte Olduğu Ülkelerdeki Toplam Öğrenci Sayısı Ġçerisindeki Yüzdelik Payları (2012 yıl itibariyle) ... 23 ġekil 3. Türkiye‟deki Uluslararası Öğrenci Sayısındaki DeğiĢim(2000-2013)...35 ġekil 4. Güç Düzeyleri ... 57
I.BÖLÜM GĠRĠġ 1.1. Problem
Dünyada ülkeler arası geliĢen diyaloglar ile birlikte eğitim konusunda etkileĢim baĢ göstermektedir. Ekonomide, siyasal kurumlarda, sosyokültürel değerlerde, bilim ve teknolojide dinamik dönüĢümlere neden olan küreselleĢmenin eğitim alanındaki en belirgin etkilerinden biri uluslararası öğrenci hareketliliğinin artmasıdır(Levent ve Karaevli,2013). Kabul edilen uluslararası öğrenciler sayesinde ülkeler kendi kültürlerini tanıtma ve eğitimde ortak bir alan oluĢturma konusunda fırsat kazanmaktadır. Belirgin bir Ģekilde artıĢ gösteren uluslararası öğrenci dolaĢımı, hem kalite açısından hem de sosyal, kültürel, ekonomik ve politik katkıları açısından, dünya yükseköğretim alanında her geçen gün giderek daha da önemli hale gelmektedir (Günay ve Günay, 2011).
Türkiye kültür antlaĢmalarıyla karĢılıklı eğitim, kültür ve öğrenci değiĢimine yönelik sorumluluklar üstlenmiĢtir. Bu çerçevede Türkiye‟den baĢka ülkelere öğrenci gönderilebildiği gibi, diğer ülkelerden de Türkiye‟ye yüksek öğrenim görmek üzere yabancı öğrenciler gelmektedir (Can,1996). Ülkemizin bölgede güçlü ve stratejik konumunun gün geçtikçe daha da önemli hale gelmesi, uluslararasılaĢma, medeniyetler ve kültürler arası diyalog ve etkileĢimlerin artması, globalleĢen dünyada ve özellikle uluslararası öğrenci değiĢimlerinin arttığı günümüzde, ülkemizdeki üniversitelerin bu anlamdaki sorumluluğunu da artırmaktadır (Tekelioğlu, BaĢer, Örtlek ve Aydın,2012).
Kültürel, sosyal ve ekonomik etkileĢim açısından önem taĢıyan uluslararası öğrenci kazanımı, ülkeler için önemli bir prestij unsuru olup Türkiye‟de bu konuda baĢta Yükseköğretim Kurumu olmak üzere üniversitelerimizin ciddi çalıĢma alanı olmuĢtur (Gündüzyeli,2015).Ülkemiz üniversitelerinin eğitim kalitesi, bilimsel baĢarısı, burs imkânları, eğitim ve yaĢam maliyetleri, coğrafya, din, dil, kültür ortaklığı, yurtdıĢında Türkiye‟deki okullarının tanıtılmasının katkıları hem ülke hem
de üniversite seçiminde en önemli faktörler olarak öne çıkmaktadır (Tekelioğlu, BaĢer, Örtlek ve Aydın,2012).
Uluslararası öğrencilerin yükseköğrenim amacıyla geldikleri ülkelerde yeni bir toplumsal yaĢama ve kültüre uyum sağlama sürecinde birinci önceliği üniversitelerdeki yaĢam alanları oluĢturmaktadır. Uluslararası öğrencilerin geldikleri ülkelerde ilk olarak etkileĢim halinde bulundukları ve en fazla zaman geçirdikleri çevre üniversite yaĢam alanlarıdır. Farklı kültürlerden gelen uluslararası öğrenciler yeni geldikleri süreçte ve bu uyum sağlama sürecinin devamında bazı sorunlar yaĢamaktadırlar. Sosyokültürel, ekonomik, sağlık, barınma, ulaĢım, psikolojik, kültürel vb. birçok alanda yaĢanan sorunlar çevresindekilerle iletiĢimini ve bulundukları yaĢam çevresini etkilemektedir. Bandura (1997) bireylere, aileden ve çevreden sağlanan sosyal destek ne kadar yüksek olursa, bireylerin yaĢayabilecekleri problem durumlarını çözmede o denli ısrarcı çaba sarf edebileceklerini ve böylelikle daha baĢarılı olabileceklerini vurgulamıĢtır (Bandura,1997; Akt: TraĢ ve Güngör,2011).Üniversite yönetimleri de uluslararası öğrencilerin bir ailesi ve çevresindeki en yakın etken olarak sorunların tespiti ve çözümü için hazır olmalıdır. Üniversite yönetimleri okul süreci içerisindeki yaĢam alanlarında yaĢanan sorunlarda, uyum sağlama sürecinde ve devamında bazı gerekli düzenleme, yönlendirme konularında sorumluluk sahibi olmalıdır. Üniversite yönetimi, uluslar arası öğrencilerin üniversite içerisinde yaĢadığı sorunları tespit etmeli ve gerekli düzenlemeleri yapmalıdır.
Üniversitelerin amacı öğretim yoluyla insan kaynakları geliĢimine, araĢtırma ve danıĢmanlık yoluyla da insanların yaĢam kalitesini yükseltmeye katkıda bulunmaktır (Kabeta, 1999; Akt: BuluĢ, 2005).Bu konuda üniversite yönetimleri uluslararası öğrenci politikasında temel merkezi noktayı oluĢturur ve amaçlarıyla politikasını bütünleĢtirir.
Üniversite yönetimi uluslararası öğrencilerin okula uyum sağlama süreçlerinde ve yaĢadıkları sorunların tespitinde önemli bir anahtar noktası oluĢturmaktadır. Uluslararası öğrencilerin üniversitelerde yaĢadıkları sorunlar onların ülkemize karĢı
olan tutumunda önemli bir etkiye sahip olmaktadır. Üniversite yönetimleri aslında yaptığı çalıĢmalar ile ülkemizin tanıtımıyla, eğitim durumuyla alakalı olarak bir örneklem sunmaktadır Üniversite yönetimi uluslararası öğrencilerin karĢılaĢtıkları sorunları tespit eder ve onlara destek olursa öğrencilerin baĢarıları artacaktır. Bu durum ülkemizin dünya ülkeleri arasında eğitim konusunda tercih edilmesini artıracaktır.
Üniversite yönetiminin uluslararası öğrencilerin okul içerisinde yaĢadığı yönetsel sorunların sosyokültürel, ekonomik ve idari yönünü tespit etmesi, gerekli düzenlemeler yapması sorunların çözümünü hızlandıracaktır. Bu durum uluslararası öğrencilerin daha kaliteli bir üniversite ortamında bulunmasını sağlar. Üniversiteye karĢı olumlu tutum izleyen bireyler sorunların çözümünden sonra ülkemize karĢı da olumlu tutumlara sahip olur.
Eğitimde kalite her basamakta ciddiye alınmadan, özgün modellere sahip olunmadan, bu alanda dünya çapında marka hâline dönüĢmeden, sürdürülebilir politikalar çerçevesinde stratejiler belirlenmeden, uluslararası öğrenci sayısının artması düĢünülemez (Levent ve Karaevli,2013).
Türkiye‟ye gelen uluslararası öğrenciler ile birlikte ülkemiz kendisini kültürel ve eğitim yönünden dünyaya tanıtma fırsatını üniversiteler aracılığıyla sağlamaktadır. Eğitim için kabul ettiği uluslararası öğrencileri yakından tanımak ve onlara gerekli yardımları sunmak; ülkemizin dünyaya eğitim politikalarını, kalitesini tanıtması bakımından önemlidir. Bu durum ülkemizde sürekli bir döngü halinde uluslararası öğrencilerin yaĢadıkları sorunları takip etmesini gerekli kılmaktadır. Bu sorunların tespiti ve düzeltilmesi yüksek öğretim içerisinde eğitim durumunun yenilenmesine ve sorunlara gerekli çözüm önerilerinin sunulmasında üniversite yönetimlerinin rolü çok önemlidir.
1.2. Amaç
AraĢtırmanın genel amacı: Trakya Üniversitesinde öğrenim gören uluslararası öğrencilerin karĢılaĢtıkları yönetsel sorunları belirlemektir.
AraĢtırmanın genel amacı çerçevesinde Ģu sorulara cevap aranacaktır: a)Uluslararası öğrencilerin yaĢadıkları yönetsel sorunlar nelerdir?
b)Uluslararası öğrencilerin yaĢadıkları yönetsel sorunların ekonomik boyutları nelerdir?
c)Uluslararası öğrencilerin yaĢadıkları yönetsel sorunların sosyokültürel boyutları nelerdir?
d)Uluslararası öğrencilerin yaĢadıkları yönetsel sorunların idari boyutları nelerdir?
1.3. Önem
Bu araĢtırmadan elde edilecek sonuçların;
1)Uluslararası öğrencilerin karĢılaĢtıkları yönetsel sorunların belirlenmesine,
2)Belirlenen sorunların kaynaklarının anlaĢılmasına ve gerekli önerilerin geliĢtirilmesine,
3)Sorunları en aza indirerek uluslararası öğrencilerin anlaĢılmasına katkı sağlayacağı beklenmektedir.
1.4. Sayıltılar
1-Ankette yer alan sorulara verilen cevaplar, uluslararası öğrencilerin görüĢ ve düĢüncelerini yansıtmaktadır.
2-Uluslararası öğrenciler ölçekte yer alan soruları anlamını kavrayıp bu doğrultuda cevap vermiĢlerdir.
1.5. Sınırlılıklar
Bu araĢtırma;
2015-2016 Eğitim-Öğretim yılında Trakya Üniversitesine bağlı fakülte ve yüksek okul birimlerinde öğrenim gören uluslararası öğrenciler ile sınırlıdır.
1.6. Tanımlar
Uluslararası Öğrenciler: Öğrenim görmek amacıyla vatandaĢı olduğu ülkeden
baĢka ülkelere öğrenim görmeye giden öğrencilerdir.
Öğrenci Hareketliliği: Öğrencilerin kendi ülkelerinden farklı ülkelerde eğitim
almak amacıyla yaptıkları kısa süreli göç hareketidir.
Yönetsel Sorunlar: Bir kurum içerisinde yönetim sürecinden kaynakların ve
yöntemin doğru kullanılamaması, kurum içerisinde sağlam bir iletiĢim sürecinin olmaması, eksik ve ya yanlıĢ bilgi paylaĢımı, yanlıĢ tutumlar, birlikte hareket edememe, doğru karar alamama gibi süreçler sonucunda ortaya çıkan sorunlardır.
1.7.Ġlgili AraĢtırmalar
Bu bölümde uluslararası öğrencilerle ilgili yapılmıĢ araĢtırmalar kronolojik bir düzen içerisinde verilmiĢtir.
1.7.1.Yurt Ġçinde Yapılan AraĢtırmalar
Can (1996) yapmıĢ olduğu "Türkiye‟de Öğrenim Gören Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Sorunları ve Örgütsel Yapı" adlı araĢtırmada Türkiye‟de öğrenim gören uluslararası öğrencilerin sorunlarının neler olduğu ve bu sorunlarla örgütsel yapı arasında nasıl bir iliĢki bulunduğunu tespit etmeye çalıĢmıĢtır.
Ankara‟daki beĢ üniversitede öğrenim görmekte olan yabancı uyruklu 227 öğrenciyi örneklem olarak belirlemiĢ ve anket uygulamıĢtır. YaĢanan sorunları dört baĢlık altında toplayarak incelenmiĢtir. Bunlar: sosyokültürel sorunlar, ekonomik sorunlar, eğitim öğretim iĢleriyle ilgili sorunlar ve örgütsel yapıya iliĢkin sorunların diğer sorunlarla iliĢkisi baĢlıkları altında toplanmıĢtır.
AraĢtırma sonuçlarına göre yabancı öğrencilerle ilgili kurumların yöneticileri ve personelinin daha çok ulusal ve uluslararası boyutta değer verilen amaçları izledikleri; öğrencilerin ekonomik sorunlarına iliĢkin amaçlara verilen önemin daha düĢük düzeyde olduğu belirlemiĢtir. Ayrıca yabancı uyruklu öğrencilerin Türk öğrencilerle birlikte, kültürel iliĢkilerini geliĢtirmek için gerekli çalıĢmaların
yapılmadığını saptamıĢtır. Yurt odalarının kalabalık oluĢu, rehberlik hizmetlerinin yetersiz oluĢu, yaĢanan maddi sorunlardan yabancı öğrencileri etkiledikleri ve öncelikli olarak beslenme ihtiyaçlarını karĢılamayı düĢündükleri, YÖS sisteminden ve TÖMER‟deki Türkçe eğitimden memnun oldukları, burs miktarlarının yetersiz olduğu ve bilgilendirilme konularında sorunlar yaĢadıkları tespit edilmiĢtir.
Köylü (2001) yapmıĢ olduğu "Ġlahiyat Fakültesine Devam Eden Yabancı
Uyruklu Öğrencilerin Fakülte Hakkındaki DüĢünce, Sorun ve Beklentileri" adlı araĢtırmada Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ġlahiyat Fakültesinde okumakta olan yabancı uyruklu öğrencilerin, fakülte hakkındaki düĢünce, sorun ve beklentilerini tespit ederek ortaya çıkan sorunlarla ilgili uygun çözümler geliĢtirmiĢtir.
AraĢtırma örneklemini Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ġlahiyat Fakültesine devam eden yabancı uyruklu öğrenciler oluĢturmuĢtur.1999-2000 akademik yılında fakülteye kayıtlı olan 68 yabancı uyruklu öğrenciye anket uygulanmıĢtır. Anketi cevaplayan uluslararası öğrenci 39‟dur;diğer öğrenciler kendi ülkelerinden çekindiklerinden anketi cevaplamak istememiĢlerdir. Böylece toplam yabancı öğrenci sayısından % 57‟si örnekleme alınabilmiĢtir.
AraĢtırma sonuçlarına göre öğrencilerden büyük bir kısmının Türkiye‟ye ilk
geldiklerinde dil, bürokrasi, uyum ve ekonomik problemlerle karĢılaĢtıkları ortaya çıkmıĢtır. Türkiye hakkında da iyi bir imaja sahip olmamıĢlardır. ArkadaĢlarıyla olan iliĢkilerinden memnun olduklarını belirtirken, fakülte ve hocalar hakkında bir takım problemlerinin olduğunu dile getirmiĢlerdir. Her Ģeyden önce gelecekleri açısından fakültede aldıkları dersleri çoğunlukla faydasız ve yetersiz bulmaktadırlar. Metot olarak da genellikle eğitimin pasif olduğundan Ģikâyet etmektedirler.
Kıroğlu, Kesten ve Elma (2010) yapmıĢ olduğu "Türkiye‟de Öğrenim Gören Yabancı Uyruklu Lisans Öğrencilerinin Sosyokültürel ve Ekonomik Sorunları "adlı araĢtırma çalıĢmasında Türkiye‟deki bir üniversitenin eğitim fakültesinde öğrenim gören yabancı uyruklu öğrencilerin sosyokültürel ve ekonomik alanlarda karĢılaĢtığı sorunları araĢtırmıĢtır.
GerçekleĢtirilen araĢtırmada sosyokültürel ve ekonomik sorunlar Ģu baĢlıklar altında toplanmıĢtır; insan iliĢkileri, ekonomik sorunlar, barınma, ev özlemi, yemek, giyim ve gelenek-görenekler. AraĢtırmanın örneklemini 2008-2009 öğretim yılında Türkiye‟deki bir üniversitenin eğitim fakültesinde öğrenim gören 15 yabancı uyruklu öğrenci oluĢturmuĢtur. 15 yabancı uyruklu öğrenci 7 farklı ülkeden (Azerbaycan, Türkmenistan, Kazakistan, Moğolistan, Yunanistan, Özbekistan ve Gürcistan) gelmektedir. AraĢtırmada örnekleme yöntemi, veri toplama aracı olarak ise yarı yapılandırılmıĢ görüĢme formu kullanılmıĢtır. Yabancı uyruklu öğrencilerin sosyokültürel ve ekonomik sorunlarına iliĢkin görüĢlerinin analizinde nitel veri analiz tekniklerinden betimsel analiz yaklaĢımı kullanılmıĢtır.
AraĢtırma sonucunda: yabancı uyruklu öğrencilerin kendi kültürleriyle Türk kültürünün benzerlik göstermesi nedeniyle Türkiye‟de önyargı ya da dıĢlanma ile karĢılaĢmadıkları belirlenmiĢ, yabancı uyruklu öğrencilerin ekonomik kaynaklarının sadece aileleri olduğu, aileleri tarafından gönderilen paranın yetersiz kaldığı görülmüĢtür. Yabancı uyruklu öğrencilerin tamamına yakınının ise ev özlemi çektikleri ve ailelerini, arkadaĢlarını ve memleketlerini özledikleri belirlenmiĢtir.
Mustafayeva ve Bayraktaroğlu (2010) yapmıĢ oldukları "Türk Yükseköğretim Sistemi ve Türk Dünya Ülkeleri: Sakarya Üniversitesinde Eğitim Gören Yabancı Uyruklu Öğrenciler Örneği" adlı araĢtırmada Sakarya Üniversitesi‟nde öğrenim görmekte olan yabancı uyruklu öğrencilerin Türkiye‟yi tercih etmelerinde etkili olan faktörler ve beklentilerini karĢılama düzeyine yönelik bir anket uygulanmıĢtır. Ankete katılan öğrencilerin büyük çoğunluğu Kırım(%22,7), Azeri (%22,7) ve Uygur (%20,5) uyrukludur
AraĢtırma sonuçlarımıza göre Sakarya Üniversite‟nde eğitim gören yabancı uyruklu öğrencilerin memnuniyet düzeylerinin yüksek olduğu, Türkiye‟de okudukları için mutlu oldukları ortaya çıkmıĢtır. Ankette yer verilen açık uçlu sorulara verilen cevaplar değerlendirildiğinde yabancı uyruklu öğrencilerin Türkiyeli öğrencilerle kolay iletiĢim kurmalarının sebebi kültürel ve dini açıdan benzer değerlerin paylaĢılması olduğu tespit edilmiĢtir. AraĢtırmaya katılan öğrenciler
beğenmektedirler; bu sistemden memnun olmayanlar her Ģeyin ezbere dayanmasından Ģikâyetçidirler. Aynı zamanda öğrenciler bazı öğretim elemanlarının objektif davranmadıklarını düĢünmektedirler. Bazı yabancı uyruklu öğrencilerin Türkiye‟den alacakları diplomanın kendi ülkelerinde tanınmamasına bağlı olarak geleceğe yönelik belirsizlik duygusuna kapıldığı tespit edilmiĢtir.
Tekelioğlu, BaĢer,Örtlek ve Aydınlı (2012) yapmıĢ oldukları "Uluslararası
Öğrencilerin Ülke ve Üniversite Seçiminde Etkili Olan Faktörler: Vakıf Üniversitesi Örneği" adlı çalıĢmasına uluslararası öğrencilerin seçiminde etkili olan faktörler tespit etmeye çalıĢmıĢlardır.
AraĢtırmanın örneklemini 26 farklı ülke kökenli 80 uluslararası öğrenci oluĢturmaktadır. Üniversite seçiminde etkili olan faktörleri belirlemek amacıyla uluslararası öğrencilere anket uygulaması yapılmıĢtır.
AraĢtırma sonucunda elde edilen bulgulara göre uluslararası öğrenciler ülkemiz üniversitelerinin tanıtım broĢürlerinin, kılavuz ve kitapçıklarının ülkelerinde yeterince bulunmadığı, tanıtım faaliyetlerinin yetersiz kaldığı, ülkemize gelmeden önce üniversitelerde bulunan akademik programların, kampüs ortamları hakkındaki bilgilerin, günlük yaĢama dair, sosyal, kültürel ve Ģehir hayatına ait gündelik bilgilerin, akademik sistem içerisindeki detaylı bilgilerin sunulmasında eksikler olduğunu belirtmiĢlerdir. Uluslararası öğrenciler: vize, ikamet ve denklik gibi konularda iĢlemlerini hallederken bürokraside sorunlar yaĢadıklarını belirtmektedir. Uluslararası öğrenci ofislerinin kendilerine sağladıkları kolaylıklara vurgu yapmıĢlardır.
Paksoy, Paksoyve Özçalıcı (2012) yaptıkları "Türkiye‟de Öğrenim Gören
Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Sosyal Sorunları" adlı çalıĢmasında GAP bölgesinde öğrenim gören yabancı uyruklu öğrencilerin durumu ortaya çıkarmak için öğrencilerin baĢarılarına Türkçeyi Türkiye‟de veya kendi ülkelerinde öğrenmenin ve Türkiye‟de baĢka öğrenim gören tanıdıklarının olup olmamasının etki edip etmediği araĢtırmıĢtır.
AraĢtırmanın örneklemini Türkiye‟de 2010-2011 Eğitim-Öğretim yılında çoğu GAP Bölgesinde bulunan Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Gaziantep Üniversitesi ve Dicle Üniversitesi içerisinde öğrenimini sürdürmekte olan, YÖS sınavı ile üniversiteyi kazanmıĢ, lisans düzeyinde 202 yabancı uyruklu öğrenci oluĢturmuĢtur. AraĢtırma sonuçlarına göre Türkiye‟de öğrenim gören tanıdıklarının olması yabancı uyruklu öğrencilerin baĢarısına etki etmektedir. Yabancı uyruklu öğrencilerin çoğunlukla erkek olduğu ve ailelerinin gelir düzeylerinin düĢük olduğu görülmektedir. Ankete katılanlar, kendi ülkelerine döndüklerinde Türkiye‟de eğitim görmeyi çevrelerindeki akranlarına tavsiye edeceklerini belirtmiĢlerdir. YaĢadıkları bazı olumsuzluklara rağmen Türkiye‟deki eğitimden genel olarak memnun kalmıĢlardır.
Beltekin ve Radmard (2013) yapmıĢ oldukları "Türkiye‟de Lisansüstü Eğitim
Gören Uluslararası Öğrencilerin Üniversiteye ĠliĢkin GörüĢleri "adlı çalıĢmada öğrenim görmekte olan lisansüstü öğrencilerin akademik süreçlere, üniversitenin akademik yapısına, fiziksel ortama ve üniversitenin iklimine iliĢkin görüĢlerini tespit etmiĢtir.
AraĢtırmanın örneklemini 2010-2011 yılında Ankara Üniversitesi‟nde lisansüstü öğrenim görmekte olan119 uluslararası öğrenci oluĢturmaktadır. AraĢtırma için tarama modeli kullanılmıĢtır.
Öğrencilerin üniversiteye bakıĢ açısı alt boyutlara(akademik süreçlere, üniversitenin akademik yapısına, fiziksel ortama ve üniversitenin iklimine) göre farklılaĢmaktadır. Grup genel konularda olumlu görüĢlere sahip olmasına rağmen öğretim elemanlarına yönelik ilgi, yardım ve iletiĢim, yeterli materyal kullanma, etkili öğretim yöntemlerini kullanma, adil ve tarafsız değerlendirme konularında ise olumsuz yargılara sahiptir.
Üniversitenin; kütüphane, bilgisayar, fotokopi, internet gibi destek hizmetleri hakkında sayı ve hizmetin sürekliliği bakımından yetersiz olduğuna, mesleki geliĢim ve eğitimin niteliği konularında ise olumsuz algı içerisinde oldukları sonucuna ulaĢılmıĢtır
Özçetin (2013) yapmıĢ olduğu "Yükseköğrenim Gören Yabancı Uyruklu
Öğrencilerin Sosyal Uyumlarını Etkileyen Etmenler"adlı yüksek lisans tez çalıĢmasında Türkiye‟de yükseköğrenim gören yabancı uyruklu öğrencilerin yaĢadıkları sorunları ve sosyal uyumlarını etkileyen etmenlerin incelemiĢtir. Yükseköğrenim gören yabancı uyruklu öğrencilerin yaĢadıkları uyum sorunlarını belirlemek amacıyla sosyal uyumlarını etkilediği düĢünülen yaĢ, cinsiyet, ekonomik durum, barınma yerleri, yaĢanılan kent, arkadaĢlık iliĢkileri, sosyal, kültürel ve sportif etkinliklere katılımları ile öğrenimlerinden memnun olma gibi durumlarını incelemiĢtir.
AraĢtırmanın örneklemini: Bursa ilinde 2011- 2012 öğretim yılında yükseköğrenim gören, çeĢitli üniversite ve bölümlere devam etmekte olan 221 yabancı uyruklu öğrenci oluĢturmaktadır. AraĢtırmada veri toplamak amacıyla yabancı uyruklu öğrencilere anket uygulanmıĢtır.
AraĢtırma sonuçlarında: yabancı uyruklu öğrencilerin büyük bir çoğunluğunun Orta Asya ve Orta Doğu ülkelerinden öğrenim için geldikleri, anne babalarının eğitim düzeylerinin yüksek olduğu, tamamına yakınının burslu öğrenci oldukları, büyük çoğunluğunun yurtlarda barındıkları, kendi tercihleri ile ülkemize geldikleri ve neredeyse hepsinin ülkemizde öğrenim görmekten memnun oldukları, arkadaĢlık iliĢkisi Türk toplumuna ve kültürüne uyumda fazla sorun yaĢamadıkları belirlenmiĢtir. Ülkemizde bulundukları süre de en çok zorlandıkları konuların ise sırasıyla; yurt yaĢantısı, Türkçe konuĢma, kültürel farklılıklardan dolayı yaĢanan sorunlar ve yalnızlık olduğu saptanmıĢtır. Yabancı uyruklu öğrencilerin cinsiyetleri, gelir düzeyleri ve arkadaĢlık iliĢkileri ile sosyal uyumları arasında anlamlı bir iliĢki olduğu saptanmıĢtır.
Kızların erkeklere göre, sosyal uyumlarının daha yüksek olduğu, geliri ülkemiz koĢullarına göre yeterli ve yüksek olan yabancı uyruklu öğrencilerin, geliri yetersiz bulunanlara göre daha fazla sosyal, kültürel ve sportif etkinliklere katıldıkları, arkadaĢlık iliĢkilerinin iyi olduğu, toplumu kolay benimsedikleri, yakın arkadaĢlık iliĢkisi içerisinde bulunanların, arkadaĢı olmayanlara göre sosyal-kültürel ve sportif etkinliklere yeterli düzeyde katıldıkları ve sosyal uyumlarının da yüksek olduğu
sonucuna ulaĢılmıĢtır. Yabancı uyruklu öğrencilerin yaĢ, ülkemizde bulundukları süre, barındıkları yer, yaĢadıkları kent, Türkiye‟de öğrenim görmekten memnun olup olmama değiĢkenleri açısından sosyal uyumlarında ise genel olarak anlamlı bir farklılık saptanamamıĢtır.
Tamer (2014) yapmıĢ olduğu araĢtırmayla "Yükseköğretimin KüreselleĢen
Aktörleri: Uluslararası Öğrenciler " adlı kitabında uluslararası öğrencilerden burs alanların bölge ve ülkelere göre dağılımı, burs alan uluslararası öğrencilerin sosyodemografik ve sosyokültürel özellikleri, Türkiye‟yi yükseköğrenimde tercih etme nedenleri, burs verilen uluslararası öğrencilerin karĢılaĢtıkları sorunlar, Türkiye‟de eğitim almanın kendilerine sunduğu imkân ve kazanımlar, Türkiye ve üniversiteleri hakkındaki izlenimleri tespit etmiĢtir.
AraĢtırmanın örneklemini 2012-2013 yılında Türkiye Cumhuriyeti tarafından verilen "Türk Cumhuriyetleri ile Türk ve Akraba Topluluklarından Gelen Öğrencilere Verilen Yükseköğretim Bursu "alan uluslararası öğrenciler ile Karadeniz Teknik Üniversitesinde yükseköğrenim görmekte olan 121 uluslararası öğrenciye anket uygulanmıĢtır. Bu toplanan bilgiler dıĢında bölge bazında gruplandırılan ülkelerden en az iki kiĢi ile örneklem alma yoluna gidilerek toplam 8 ülkeden 16 öğrenci ile odak görüĢmesi de yapılmıĢtır.
AraĢtırma sonucunda elde edilen bilgilere göre uluslararası öğrencilerin Türkiye‟yi tercih etme nedenleri arasında: eğitimin kaliteli olması, burs kazanmıĢ olmaları, farklı kültürleri tanıma isteği, yeni bir dil öğrenme isteği, ülkeler arası ikili iliĢkiler, tarihi, kültürel ve coğrafi yakınlık olduğu tespit edilmiĢtir. Uluslararası öğrencilerin yarısına yakını yaptıkları görüĢmeler sonucunda bulundukları üniversiteden baĢka üniversite okumak istediklerini söylerken; okudukları bölümden ise memnun oldukları görülmektedir. Öğrencilerin yarısından fazlası mezun olduktan sonra ülkelerine dönmek istedikleri, üniversitelerinin sundukları hizmetlerin genel olarak yeterli görüldüğü, uluslararası öğrencilerin sosyal yaĢama iliĢkin olarak % 90‟ının herhangi bir sosyal aktiviteye katılmadıkları, öğrencilerin kayıt sürecinde personelin dillerini bilmemesinden dolayı kayıt konusunda sorunlar yaĢadıklarını, Türkçe dil öğrenme sorunuyla karĢılaĢtıkları belirlenmiĢtir.
Gündüzyeli (2015) yapmıĢ olduğu "Küresel Eğitim Pazarlama Stratejileri ve
Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Üniversite Seçim Faktörleri Üzerine Bir AraĢtırma"
adlı çalıĢmasında üniversiteleri tercih eden uluslararası öğrencilerin seçimlerinde etkili olan faktörler tespit edilmeye çalıĢılmıĢtır.
AraĢtırmanın örneklemini Beykent Üniversitesi‟nde öğrenim görmekte olan 99 uluslararası öğrenci oluĢturmuĢtur. Elektronik ortamda uygulanan anket yoluyla araĢtırma verileri toplanmıĢtır.
AraĢtırmanın bulgulara göre öğrencilerin Türkiye‟yi tercih etmelerinde en büyük faktör baĢkalarının tavsiyesi olarak belirlenmiĢtir. Uluslararası fuarlar, medya ve tanıtım, öğrencilerin dikkatlerini Türkiye‟ye yöneltmelerini sağlamaktadır. YaĢam koĢulları, iĢ fırsatları, dini ve kültürel koĢullar, yabancı öğrencilerin ortamları ülke ve Ģehir seçiminde önemli olduğu ortaya çıkmıĢtır. Ülke ve Ģehir seçiminde rol oynayan faktörlerin önemi, cinsiyete göre farklılık göstermemektedir fakat uluslararası öğrencilerin geldikleri ülkelerin ait oldukları bölgelere göre farklılık göstermektedir. ĠĢ Fırsatlarına iliĢkin farkın kaynağı incelendiğinde Türk Cumhuriyetleri‟nden gelen öğrencilerin; Avrupa‟dan gelen öğrencilere göre bu faktöre daha çok önem verdikleri görülmektedir. Öğrenim ücretleri, yaĢam koĢulları, iĢ fırsatları, kampüs olanakları, üniversitenin prestiji, üniversite ve bölümlerin ders dinamiği, burs durumu, üniversitelerin seçimini etkileyen faktörler olduğu tespit edilmiĢtir. Üniversitenin seçiminde rol oynayan faktörlerin önemi, cinsiyete göre farklılık göstermemektedir
Entreieva ve Sezgin (2016) yapmıĢ oldukları araĢtırmada Türkî
Cumhuriyetlerinden Türkiye'ye yükseköğrenim amacıyla gelen öğrencilerin akademik ve sosyal beklentilerinin karĢılanma düzeyini tespit etmiĢlerdir.
AraĢtırmanın örneklemini Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan'dan gelen lisans, yüksek lisans ve doktora düzeyinde yükseköğrenim gören toplam 39 uluslararası öğrenci oluĢturmaktadır. AraĢtırmada nitel araĢtırma yöntemi kullanılmıĢtır. AraĢtırmanın verileri araĢtırmacılar tarafından geliĢtirilen açık uçlu sorularla desteklenmiĢ 11 sorudan oluĢan yarı yapılandırılmıĢ görüĢme formu ile toplanmıĢtır.
AraĢtırma sonuçları öğrencilerin Türkiye'ye gelirken daha nitelikli bir eğitim alma ve iyi bir meslek edinme yönünde beklenti içinde olduklarını göstermiĢtir. Öğrencilerin bir kısmının Türkiye'deki eğitimin kendileri için Avrupa'ya açılan bir köprü olacağı ve önemli bir fırsat yaratacağı düĢüncesinde olduğu saptanmıĢtır. Öğrencilerin akademik, sosyal ve eğitim destek hizmetleri kapsamında bazı sorunlar yaĢadıkları tespit edilmiĢtir. Öğrencilerin öncelikle gelmesinin nedenleri arasında iyi ve nitelikli bir eğitim alma ve iyi bir meslek sahibi olmak yer almaktadır. Ancak sonuçta öğrenciler ezbere dayalı ve uygulamadan uzak bir eğitim aldıkları görüĢünde uzlaĢmıĢlardır.
Derslerle ilgili karĢılaĢtıkları sorunlar, derslerin amaçlarına, yaĢama uygun, kalıcı öğrenmeyi sağlayacak Ģekilde iĢlenmediğinin, öğrenci ofislerinin, oryantasyon programlarının, rehberlik ve danıĢmanlık hizmetlerinin eksik olduğu, öğrencilerin barınmayla ilgili sorunlar yaĢadıkları, barınma sorununun genel olarak yurt odalarının kalabalık olması ile ilgili olduğu, ikamet belgesinin zor Ģartlar altında alındığı ve zorunlu sağlık sigortası yaptırmanın öğrencilere maddi sorunlar yaĢattığı yönünde sonuçlar tespit edilmiĢtir.
1.7.2.Yurt DıĢında Yapılan AraĢtırmalar
Zhain (2004) orijinal adı "Studying Ġnternational Students: Adjusment Ġssuesand Social Support"adlı çalıĢmayı yapmıĢtır. Türkçesi "Uluslararası Öğrenci ÇalıĢmaları: Uyum ve Sosyal Destek" olan çalıĢma içerisinde; Zhain ABD‟de yükseköğretim gördüğü zaman diliminde uluslararası öğrencilerin uyum sorunlarını ve sosyal ihtiyaçlarını araĢtırmıĢtır. Verileri bireysel görüĢmeler yoluyla elde etmiĢtir.
AraĢtırma sonuçlarına göre ABD‟de yükseköğretime devam eden uluslararası öğrencilerin karĢılaĢtıkları sorunlar tespit edilmiĢtir. Uluslararası öğrencilerin akademik konularda stres yaĢadıkları, kültürel farklılıklar, dil becerileri, uyum sağlama konularında zorlandıklarını belirtmiĢlerdir. Akademik taleplerde yaĢanan değiĢikler, uluslararası öğrenciler için en büyük zorluğu oluĢturmuĢtur. KiĢisel sorunlar yaĢadıklarında; bu sorunları paylaĢmak için öncelikle aile ve yakın çevresindeki arkadaĢlarıyla iletiĢime geçtiklerini belirtmiĢlerdir. Uluslararası
öğrenciler akademik ve kültürel konularda bilinçli bir Ģekilde yönlendirme ihtiyaçlarının olduğunu ifade ederek bu konuda taleplerini dile getirmiĢlerdir.
Galloway ve Jenkins (2005) orijinal adı "The Adjustment Problems Facedby International Students in the United States: A Comparison of International Studentsand Administrati ve Perceptions at Two Private, Religiously Affiliated Universities" adlı çalıĢmayı yapmıĢlardır. Türkçesi "Amerika BirleĢik Devletleri'ndeki Uluslararası Öğrencilerin KarĢılaĢtığı Uyum Sorunları: Ġki Özele Bağlı Üniversitelerde Uluslararası Öğrenci ve Ġdari Algıların KarĢılaĢtırılması" olan çalıĢmada uluslararası öğrencilerin yaĢadıkları uyum sorunlarını araĢtırmıĢlardır. AraĢtırmanın örneklemini Kaliforniya ve Teksas üniversitelerinde öğrenim görmekte olan 215 uluslararası öğrenci oluĢturmaktadır. Veriler uygulanan anket formu ile elde edilmiĢtir.
AraĢtırma sonuçlarına göre uluslararası öğrencilerin en önemli sorunlarının üç ana nokta etrafında toplandığı belirlenmiĢtir. Bunlar: Ġngilizce dil sorunu, maddi anlamda yaĢanan sorunlar ve yerleĢtirme hizmetlerinde yaĢanan sorunlardır. Öğrenci aktivitelerinde, uyum programlarında yaĢanan eksiklikler araĢtırma da yer alan diğer sorunlardır. Üniversitenin idari personelinin uluslararası öğrencilere asıl yardımı olan konularda yardımcı olmadıklarını belirtmektedir. Ġdari iĢlemler dıĢında diğer alanlarda yardımcı olurken bu konuda bilgi vermekte fakat öğrencilerle kaynaĢmamakta ve sohbet etmemektedirler. Uluslararası öğrencilerin sorunlarına üniversite yönetiminin daha dikkatli olmalarını istedikleri belirtilmiĢtir. Dil konusunda yaĢanan sorunların sosyal hayatlarını etkiledikleri ve kendilerini gündelik hayat içerisinde yeterince ifade edemediklerini belirtmiĢlerdir. Üniversitedeki uluslararası öğrencilerin yaĢadıkları en önemli sorunlardan biri akademik programlardır. Herkesin ortak bir program alması yerine geldikleri ülke ve bazı konulardaki farklılıklar dikkate alarak programların düzenlemesi istediklerini belirtmiĢlerdir.
Davis (2006) orijinal adı "International Houses Maintaining an Ethnorelative Perspective on Campus" adlı çalıĢmayı yapmıĢtır. Türkçesi "Kampüste Etnorel Bir
Perspektifte Uluslararası Evler " olan çalıĢmada uluslararası öğrencilerin ABD‟de yükseköğrenim gördükleri zaman diliminde yaĢadıkları sorunları tespit etmiĢtir. AraĢtırma sonuçlarına göre uluslararası öğrencilerin karĢılaĢtıkları sorunlar: iklim değiĢikliği, gittikleri ülkenin yemeklerinin farklı olması, önyargılar ile karĢılaĢmaları, barınma konusunda sorunlarla karĢılaĢmaları, karĢılaĢılan sorunlar sonucunda psikolojik olarak uyum sağlama sürecinin zorlaĢmasıdır. ÇalıĢma içerisinde yaĢanan bu sorunlarla birlikte uluslararası öğrencilerin daha önceki kültürlerine ait kimlik karmaĢası görülebileceği, yalnızlık duygusu, toplumdan kendini soyutlama gibi durumlarla karĢılaĢacakları ifade edilmiĢtir. Uluslararası öğrenci evlerinin hayata geçirilmesi ile bu sorunlara çözüm getirileceği önerilmiĢtir. Farklı kültürler arası kaynaĢmanın bu çözüm önerisiyle bütünleĢeceği belirtilmektedir. Uluslararası öğrencilerin sorunların çözümü sonucunda ülkelerine memnun bir Ģekilde döndükleri takdirde bu yeni uluslararası öğrencilerin gelmesinin devamı olacağı belirtilmiĢtir.
Arambewala ve Hall (2009) orijinal adı "An Emprical Model Ġnternational
Student Satisfaction" adlı çalıĢmayı yapmıĢtır. Türkçesi "Uluslararası Bir Öğrenci
Memnuniyeti Ampirik Modeli" olan çalıĢmada Çin, Hindistan, Endonezya ve Tayland gibi ülkelerden gelen öğrencileri dört gruba ayırarak; eğitim ve öğretim dıĢı hizmetlerden memnuniyet seviyesine iliĢkin öğrenci algılarındaki farklılıkları incelemiĢtir.
AraĢtırmanın örneklemini Avustralya'nın Victoria kentinde beĢ üniversitede okuyan Asya'daki uluslararası 573 uluslararası yüksek lisans öğrencileri oluĢturmaktadır. Yapısal eĢitlik modellemesi, çok değiĢkenli varyans analizi ve varyans analizi kullanılarak analiz yapılmıĢtır.
AraĢtırma sonuçlarına göre hem eğitim hem de eğitim dıĢı hizmetlerle ilgili
hizmet kalitesi faktörlerinin öneminin milliyet gruplarına göre farklılık gösterdiğini ve bu nedenle öğrenci memnuniyeti üzerinde farklı etkileri olduğuna iĢaret etmektedir. Bu çalıĢma uluslararası lisansüstü öğrenci memnuniyeti modelini geliĢtirmiĢ ve test etmiĢtir. Asya‟dan gelen lisansüstü iĢletme öğrencileri tarafından
memnuniyet oluĢumunda önemli olarak algılanan eğitimsel ve eğitimsel olmayan hizmetler ile ilgili yedi yapı hakkında bilgi elde edilmiĢtir. Asya'daki dört uyruklu gruptan mezuniyet sonrası uluslararası öğrencilere yönelik olarak memnuniyet alanında akademik araĢtırmalarda bir boĢluğu doldurarak katkıda bulunmuĢtur. Mirada (2012) orijinal adı "Students of Different Minds: Bridging the Gaps of International Students Studying in the USUS-China Education Review" adlı çalıĢmayı yapmıĢtır. Türkçesi "Farklı Zihinlerde Öğrenciler: ABD-Çin Eğitim Ġncelemesinde Eğitim Gören Uluslararası Öğrencilerin KarĢılaĢtığı BoĢlukları AĢmak" adlı çalıĢmada uluslararası öğrencilerin akademik, kültürel ve sosyal deneyimlerinden yararlanarak sorunlarını belirlemeye çalıĢmıĢtır.AraĢtırma6 uluslararası öğrenciyle görüĢmeler yoluyla yapılan bir vaka çalıĢmasıdır.
AraĢtırma sonuçlarına göre uluslararası öğrencilerin çeĢitli zorluklarla karĢılaĢtıklarını ortaya koymuĢtur. BeĢ ana kategoride sorular toplanmıĢtır. Bunlar: akademik çalıĢma, sosyal yaĢam, Amerika‟daki kültürel deneyimler, sosyal servis desteği, mali destek. Bu çalıĢmadaki altı katılımcı Amerika‟daki deneyimlerini devam ettirmek, iyi dereceler yapmanın onlar için öncelik olduğunu fakat beklenildiği gibi olmadığı ve hayal kırıklığına uğradıklarını belirtmiĢlerdir. GörüĢme yoluyla elde edilen veriler ve içerik analizi sonuçları uluslararası öğrencilerin Amerikalılarla baĢ edebilmek için önemli mali, akademik, psikolojik ve duygusal zorluklarla yüzleĢtiklerini ifade etmiĢlerdir. Akademik, mesleki ve sosyal yaĢamdaki boĢlukların doldurulması için; okullarda uluslararası öğrenciler arasındaki kültürel boĢlukların kapatılması uluslararası öğrencilerin bir öğrenme topluluğu kurmalarında önemli olduğu belirtilmiĢtir.
Jackson, Ray ve Bybell (2013) orijinal adı "Ġnternational Students in the
U.S.:Socialand Psychological Adjustment" olan çalıĢmayı yapmıĢlardır. Türkçesi "ABD'de Uluslararası Öğrenciler: Sosyal ve Psikolojik Düzeltme" olan çalıĢmada uluslararası öğrencilerin karĢılaĢtıkları güçlükleri, uyum sorunlarını ve karĢılaĢılan bu sorunlarda nasıl bir geliĢme izlendiğini araĢtırmıĢlardır.
AraĢtırmanın örneklemini 70 uluslararası öğrenci oluĢturmaktadır. Veri toplama uluslararası öğrencilerin elektronik ortamda anketleri doldurmasıyla gerçekleĢmiĢtir. AraĢtırma sonuçlarında kendine saygı duymanın yaĢanan sorunlar üzerindeki etkisi, sorunlarla baĢ etme, sosyal desteğin önemi, iyimserlik gibi konuların öğrencilerin yeni girdikleri ortamda karĢılaĢtıkları sosyokültürel süreçlerdeki uyumları ve depresiflik durumlarıyla olan iliĢkileri üzerinde tespitler elde edilmiĢtir.
II. BÖLÜM ĠLGĠLĠ ALANYAZIN
2.1.Dünyada Uluslararası Öğrenci Hareketliliği
KüreselleĢme ile beraber etkileĢimin son derece arttığı dünyamızda ülkeler arasında iletiĢim, ortak paylaĢımlar oluĢturma ve bu paylaĢımları arttırmaya yönelik birçok ortak nokta geliĢmektedir. Son yirmi yıllık bir zaman diliminde belirgin bir Ģekilde artıĢ gösteren uluslararası öğrenci dolaĢımı, hem kalite açısından hem de sosyal, kültürel, politik ve ekonomik katkıları açısından, dünya yükseköğretim alanında her geçen gün giderek daha da önemli hale gelmektedir (Günay ve Günay,2011;Günay,2011;Özoğlu,2011;Özer, Gür ve Küçükcan,2011).
Bir öğrencinin eğitim amacıyla bulunduğu ülkenin sınırları dıĢına çıkması olarak açıklanabilen (Kelo, Teichler ve Wachter,2006) öğrenci hareketliliği dünyada birçok ülke tarafından canlı tutulmaya ve hareketlilik kazandırılmaya çalıĢılmaktadır. Ülkelerin dünyadaki prestiji ve tanınması açısından uluslararası öğrenci hareketliliği; ülkelerin kendi tanıtımı için önemli bir fırsattır. Farklı ülkelerden gelen öğrenciler gittikleri ülkelerde farklı kültürleri tanıma imkânı bulmakta ve o ülkeler hakkında fikir sahibi olmaktadır. Uluslararası öğrenci dolaĢımı doğrudan doğruya sunulan eğitimin biçimini, niteliğini etkilemekte; ayrıca kültürler arası diyalogun geliĢtirilmesine de imkân tanımaktadır(Özer, 2012).
Uluslararası öğrencilerde olumlu bir izlenim yaratan, gerekli olanakları sağlayan, uluslararası öğrenciler için doğru strateji ve politikaları belirleyen, benimseyen, sürdüren ülkeler gelecekte uluslararası öğrenci potansiyellerinin artması için fırsat yaratmıĢ olacaktır. Düzgün ve istikrarlı bir planlama ile uluslararası öğrenci hareketliliğine ev sahipliği yapan ülkeler; dünya ülkeleri arasında kendi ülkesinin söz sahibi olmasını, katılacağı siyasi, sosyal, ekonomik ve yönetsel alanlarda güçlenmesine, ülkelerinin potansiyellerinin geliĢmesine, istikrarlı bir büyüme ile donanımlı birer ülke haline gelmesine katkı sağlayacaktır.
Uluslararası öğrenci hareketliliğinin bilincinde olan geliĢmiĢ ülkeler; hükümet, eğitim bakanlıkları ve sivil toplum kuruluĢlarıyla iĢbirliği içinde politikalarını belirleyerek farklı stratejiler kullanmaktadır(Pusser ve Turner,2004; Akt: Levent ve Karaevli,2013).Belirlenen strateji ve politikaların, uluslararası öğrenci hareketliliğine olumlu yöndeki etkileri Ģunlardır: ülkenin geliĢmesini sağlar, eğitim alanında dünya ülkelerine öncülük etmesine yardımcı olur, diğer ülkelerde uygulanan ve uygulanacak olan planlamalarda örnek alınmasında, yol göstermesinde yardımcı olur.
ġekil:1 1975-2012 Yıllarında Dünyadaki Uluslararası Öğrenci Sayıları
Kaynak: Education at a Glance, 2014,344.
ġekil 1‟i incelediğimizde 1975-2012 yılları arasında dünyadaki uluslararası öğrencilerin sayısının yıllara göre dağılımı verilmiĢtir. Dünyadaki uluslararası öğrenci hareketliliğinin sayısındaki artıĢa bakacak olursak: 1975 yıllarında 800.000 olan uluslararası öğrenci sayısı 2012 yılında 4.500.000 sayısına ulaĢmıĢtır.37 yıllık bir zaman diliminde uluslararası öğrenci sayısında yaklaĢık olarak %450 gibi yüksek bir artıĢ meydana gelmiĢtir. Uluslararası öğrenci hareketliliğindeki bu artıĢ ülkelerin bu konuya ne kadar hassas olduğu ve bu hareketliliği arttırmak için strateji ve politikalarında uluslararası öğrenci hareketliliğine önem verdiğinin kanıtıdır.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Uluslararası Öğrenciler 800.00 1.100. 1.100. 1.300. 1.700. 2.100. 3.000. 4.200. 4.400. 4.500. Yıllar 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2011 2012 0 500000 1000000 1500000 2000000 2500000 3000000 3500000 4000000 4500000 5000000
Uluslararası öğrenci sayısında 1975-2012 yılları arasında sürekli ve önemli ölçüde artan bir değiĢme meydana gelmiĢtir.
Tablo: 1 YurtdıĢına En Çok Öğrenci Gönderen Ülkeler(2000-2012)
2000 2012
Çin 166.939 Çin 726.995
Güney Kore 71.061 Hindistan 189.472
Yunanistan 63.673 Güney Kore 123.647
Hindistan 62.576 Almanya 117.576
Japonya 59.320 Suudi Arabistan 62.535
Almanya 54.733 Fransa 62.416 Fransa 50.500 ABD 58.133 Türkiye 49.641 Malezya 55.579 Ġtalya 45.555 Vietnam 53.802 Fas 42.688 Ġran 51.549 ABD 41.637 Türkiye 51.487
Kaynak: UNESCO Ġstatistik Enstitüsü,2014,Temmuz.
Tablo 1 incelendiğinde 2000 ve 2012 yıllarında yurtdıĢına en çok öğrenci gönderen ilk 11 ülke ve öğrenci sayıları verilmiĢtir. Çin 166.939 öğrenci sayısı ile 2000 yılında listenin en baĢında yer alarak yurtdıĢına en çok öğrenci gönderen ülkeler arasında birinci sırada yer almaktadır.2012 yılında 726.995 öğrenci sayısı ile yurtdıĢına en çok öğrenci gönderen ülkelerin baĢında yer alarak yine ilk sırasını korumaktadır.2000 yılında Türkiye‟den yurt dıĢına giden öğrenci sayısı 49.641 iken 2012 yılında bu sayı 51.487 olmuĢtur.10 yıllık bir zaman diliminde öğrenci sayısında 1846 kiĢi artmıĢtır. Türkiye 2000 yılında yurtdıĢına en çok öğrenci gönderen ülkeler arasında 8.sıradayken;2012 yılında yurtdıĢına öğrenci gönderen ülkeler sıralamasında 11.sıraya gerilemiĢtir. Türkiye‟den yurt dıĢına gönderilen öğrenci sayısında bir artıĢ görülmektedir fakat bu artıĢ dünya ülkeleri arasında yurt dıĢına öğrenci gönderen ülkelerin öğrenci sayısındaki artıĢ miktarından geri kalmaktadır.
Tablo:2 Uluslararası Öğrenciler Tarafından En Çok Tercih Edilen Ġlk20 Ülke (2000-2012) 2000 2012 ABD 475.169 ABD 740.482 Ġngiltere 222.936 Ġngiltere 427.686 Almanya 187.033 Fransa 262.597 Fransa 137.085 Avusturalya 249.588 Avusturalya 105.764 Almanya 206.986
Japonya 59.691 Rusya Federasyonu 173.627
Güney Afrika 45.377 Japonya 150.617
Rusya Federasyonu
41.210 Kanada(2011) 120.960
Ġspanya 46.689 Çin 110.079
Belçika 38.799 Ġtalya 77.732
Kanada 36.450 Suudi Arabistan(2013) 62.105
Avusturalya 30.382 Güney Kore 59.472
Ġsviçre 26.003 BirleĢik Arap
Emirlikleri(2013) 59.227 Ġsveç 25.548 Avusturya 58.056 Ġtalya 24.929 Hollanda 57.506 Malezya 18.892 Malezya 56.203 Türkiye 17.654 Ġspanya 55.759 Hollanda 14.012 Ukrayna(2013) 49.686 Lübnan 14.08 Mısır(2010) 49.011 Danimarka 12.871 Singapur(2013) 48.938
Kaynak: Yükseköğretimin UluslararasılaĢması Çerçevesinde Türk Üniversitelerinin Uluslararası Öğrenciler Ġçin Çekim Merkezi Haline Getirilmesi AraĢtırma Projesi Raporu,2015,21.
Tablo 2‟ye baktığımızda 2000 yılında uluslararası öğrenciler tarafından en çok tercih edilen 20 ülke yer almaktadır. Türkiye 2000 yılında 17.654 uluslararası öğrenci sayısıyla en çok tercih edilen 20 ülkeden 17.sırada yer almıĢtır.2012 yılında aynı araĢtırmaya yer verildiğinde ise Türkiye tercih edilen 20 ülke arasında yer almamaktadır. Bu durum yükseköğretim alanında Türkiye‟nin neden tercih edilmesinin geri plana bırakıldığı sorusunu akla getirmektedir. 2000-2012 yıllarında Tablo 1 ve Tablo 2 incelenip karĢılaĢtırıldığında Türkiye‟nin yurt dıĢına gönderdiği öğrenci sayısında yüksek bir oranda artıĢ olmaması; aynı zamanda Türkiye‟nin uluslararası öğrenciler tarafından en çok tercih edilen ülkelerden ilk 20‟ye girememesi göze çarpmaktadır.
Tablo:3 2014 Yılında Uluslararası Öğrenciler Tarafından En Çok Tercih Edilen Ġlk 20 Ülke
Ülkeler Toplam Uluslararası Öğrenci Sayıları
ABD 740.482 Ġngiltere 427.686 Fransa 271.399 Avusturalya 249.588 Almanya 206.986 Rusya 173.627 Japonya 150.617 Kanada 120.960 Çin 88.979 Ġtalyan 77.732 Güney Afrika 70.428 Malezya 63.625 Güney Kore 59.472 Avusturya 58.056 Hollanda 57.509 Ġspanya 55.759
BirleĢik Arap Emirlikleri 54.162
Singapur 52.959
Mısır 49.011
Suudi Arabistan 46.566
Kaynak: UNESCO Ġstatistik Enstitüsü,2014,Temmuz.
Tablo 3 incelendiğinde 2014 yılında en çok uluslararası öğrenciye sahip üç ülke: Amerika, Ġngiltere ve Fransa‟dır. Tablo 2‟de 2000 yılında ilk iki sırada yer alan Amerika ve Ġngiltere 2014 yılında yine listede ilk iki sırada yer alarak yerini korumaktadır. Tablo 2‟de 2000 yılında üçüncü sırada yer alan Almanya 2012 ve 2014 yıllarında sırasını Fransa‟ya bırakmakta, uluslararası öğrenci sayısına en çok sahip yirmi ülke sıralamasında gerilemektedir. Tablo 3‟te Türkiye 2014 yılında uluslararası öğrenciler tarafından en çok tercih edilen ülkeler arasında ilk 20‟ye girememiĢtir.
Dünyada uluslar arası öğrencilerin en çok tercih ettiği 3 ülke ABD, Ġngiltere ve Fransa olarak sıralanmaktadır. Bu ülkelerin tercih edilmesinin ana nedenleri arasında ülkelerin geliĢmiĢlik seviyeleri, öğrencilere sağladıkları fırsatlar, inanç, düĢünce ve fikir özgürlüğü sayılabilir ( Paksoy, Paksoy ve Özçalıcı, 2012).
