GİRİŞ
Dünyan›n en eski meslek-lerinden birisi olarak da bili-nen fâhiflelik, ça¤lar boyu hem merak edilmifl hem de yok say›lm›flt›r. Bu konuda gerek genel t›p, gerekse psi-kiyatrik yay›nlarda araflt›rma-n›n yok denecek kadar az ol-mas› da dikkat çekicidir. Araflt›rmam›z›n amaçlar› ara-s›nda, fâhiflelik mesle¤ini in-celemek, meslek özellikleri-ni, kendi mesleklerine bak›fl-lar›n› belirlemek, evlilik ve cinsel yaflamlar›n›, bunlar›n meslekleriyle etkileflimini saptamak say›labilir.
YÖNTEM
‹stanbul Karaköy Genele-vi’nde vesikal› olarak çal›flan 395 kad›na görüflme teklif edilmifl olup, görüflmeyi ka-bûl edenler aras›nda rastgele seçilen 50 kad›n çal›flmam›za al›nm›flt›r Görüflmeyi kabûl etmedikleri için araflt›rmaya al›namayan di¤er kad›nlar›n yafl ortalamas›, ortalama çal›fl-ma y›llar› ve vesika alçal›fl-ma yafl-lar› gurubunki ile uyumlu bu-lunmufltur.
Kontrol grubu olarak, ‹s-tanbul’daki bir devlet hastâ-nesinde yatan hastalar›n ka-d›n refakatçileri aras›ndan, âilelerin sosyodemografik özellikleri, e¤itim seviyeleri olgulara denk olan, cinsel ya-flamlar› toplum normlar›na paralel görünen kad›nlardan olgular›n yafl gurubuna denk olanlar›n hepsine görüflme teklif edilmifl, kabûl eden 50 kifli görüflmeye al›nm›flt›r.
Ça-H
H
Meltem Efe Sevim*, Salih Yaflar Özden**, ‹. Lütfü Yarg›ç***
THE OCCUPATIONAL AND SEXUAL FEATURES of PROSTITUTES ABSTRACT
Purpose:Prostitution is known as one of the oldest type of occupation over the world. It’s been the one attracting the most attention among the variations of human sexual behaviors and also been the target of bias in the same way. It is amazing that the same approach exists in scientific area as well and studies regarding this occupation and its performers are insufficient in number. The aim of this study is to determine the occupa-tional features, their decisions about their jobs and lives.
Method: Recruited to this study were the prostitutes working in Istanbul Karaköy brothel with the permission of work who, in terms of sexual behavior, provide sexual service in return for money, prefer no selection among partners and make their living mostly by this occupation. All of the registered 395 women coming to dispensary for examination were offered for appointment, and 50 of the women who accepted the appointment were ran-domly assigned to the study. Mean ages, mean duration of work in years and the ages they got permission to work of women who could not be assigned to the study as they didn’t accept the appointment were found consistent with those of the assigned group. Female companions of general surgery inpatients in a State hospital in Istanbul were assigned as control group. Such factors as closeness of socio-demographic characteris-tics and the education levels of families who played part in raising the children to those
*Uzm. Dr. Bak›rköy Ruh ve Sinir Hastal›klar› Hastanesi / E-posta: efesevim@yahoo.com / Tel: Hst: 0.212.5436565-153 **Doç. Dr. Bak›rköy Ruh ve Sinir Hastal›klar› Hastanesi
***Doç. Dr. ‹stanbul Üniversitesi ‹stanbul T›p Fakültesi, Psikiyatri ABD 34. Ulusal Psikiyatri Kongresi, Çeflme / ‹zmir’de tebli¤ edilmifltir.
A
AY
YA
AT
TIIN
NII C
C‹‹N
NS
SE
EL
L A
AK
KT
T ‹‹L
LE
E
K
KA
AZ
ZA
AN
NA
AN
N K
KA
AD
DIIN
NL
LA
AR
RIIN
N M
ME
ES
SL
LE
EK
K‹‹
V
VE
E C
C‹‹N
NS
SE
EL
L Ö
ÖZ
ZE
EL
LL
L‹‹K
KL
LE
ER
R‹‹
ÖZETAmaç: Fâhiflelik dünyan›n en eski mesleklerinden birisidir. ‹nsan cinsel davran›fllar› ara-s›nda çok fazla dikkati çekmifltir ve ayn› oranda da önyarg›lara hedef olmufltur. Benzer yaklafl›m›n bilimsel çevrelerde de ayn› olmas› flafl›rt›c›d›r. Bu meslekle ilgili çal›flmalar›n say›s› yetersizdir. Bu çal›flman›n amac› fâhiflelerin, meslek ve cinsel yaflam özelliklerini araflt›rmak olmufltur.
Yöntem: Bu amaçla ‹stanbul Karaköy’deki genelevde çal›flan, cinsel davran›fllar› ile para kazanan, partnerlerini seçmeyen ve bunu meslek olarak yapan 395 kad›na görüflme tek-lif edilmifl ve kabûl eden 50 kad›n görüflmeye al›nm›flt›r. Görüflmeyi kabûl edenlerle et-meyenlerin ortalama yafllar›, mesle¤e bafllama yafllar› ve ortalama meslek sürelerinin benzer olmas›na dikkat edilmifltir. Kontrol gurubu olarak ‹stanbul’da bir devlet hastâne-sinde yatan hastalar›n kad›n refakatçileri aras›ndan sosyodemografik özellikleri ve yetifl-tikleri âilenin e¤itim seviyesi ayn› olan kiflilerin hepsine görüflme teklif edilmifl ve kabul eden 50 kifli çal›flmaya al›nm›flt›r.
Bulgular: Olgular›n %52’sinin zorlama ile mesle¤e bafllad›¤›, %84’ünün 25 yafl›n alt›nda iken çal›flma belgesi ald›klar›, %48’inin mesleklerine hiç ara vermedi¤i, ara verenlerin tekrar bafllama nedeninin %70 ekonomik oldu¤u, %76’s›n›n haz›r gelir sa¤lay›nca mes-leklerini b›rakmay› plânlad›klar›, %44’ünün imam nikâhl› olarak evliliklerini sürdürdükleri, yar›dan fazlas›n›n ilk cinsel deneyimlerini 16 yafl›ndan önce yaflad›¤› bulunmufltur. Tart›flma: Olgular›n mesle¤e küçük yaflta bafllamalar› ve yar›ya yak›n›n›n ara vermeden devam etmesi, bu mesle¤in tüm yaflam› kapsayan bir ifl olarak görüldü¤ünü düflündür-müfltür. Fâhifleli¤in bir yaflam biçimi olarak benimsenmesindeki pek çok nedenden birisi de, daha çok mesle¤i sürdürmede etken olan ekonomik nedenlerdir. Mesle¤e erken yafl-ta bafllama nedeni ise ço¤unlukla zorlama ve kand›r›lmad›r.
Sonuç: Sonuç olarak, ço¤unun boflanm›fl oldu¤u, ekonomik sebeplerin mesle¤e bafl-lamadan ziyâde, sürdürmede etken oldu¤u, haz›r bir gelir sa¤lay›nca mesle¤i b›rakmay› plânlad›klar› bulunmufltur.
Anahtar Kelimeler: fâhiflelik, meslek, cinsel hayat
S Y M P O S I U
yeni
Yeni Symposium 40 (4): 136-139, 2002 M
S Y M P O S I U
yeni MYeni Symposium 40 (4): 136-139, 2002 137
l›flmaya kat›lan tüm olgulara çal›flmam›z›n amac› anlat›l-m›flt›r. Olgulara sosyodemog-rafik anket formu verilmifl, is-tatistiksel de¤erlendirme ola-rak x_ ve t testi uygulanm›fl-t›r. Anlaml›l›k için %5 s›n›r olarak kabûl edilmifltir.
BULGULAR
Olgu ve kontrol grubuna âit veriler afla¤›da sunulmufl-tur. Olgular›n fâhiflelik mesle-¤ine bafllang›ç yafllar›: 13-16 yafl aras› %14, 17-20 yafl aras› %38, 21-24 yafl aras› %34, 25-28 yafl aras› %10, 29 yafl üstü %4 olarak bulunmufltur.
Olgular›n mesle¤e bafllang›ç nedenlerine bak›ld›-¤›nda, %52’sinin zorlama ve kand›r›lma nedeniyle, %24’ünün ekonomik nedenlerle, %16’s›n›n kendi is-te¤iyle, %8’inin baflka nedenlerle mesle¤e bafllad›kla-r› bulunmufltur.
Çal›flma belgesi al›nan yafl da¤›l›m›na bak›ld›¤›n-da, olgular›n %84’ünün 21-24 yafl, %12’sinin 25-28 yafl, %2’sinin 29-32 yafl, %2’sinin 33-36 yafllar› aras›n-da çal›flma belgesi ald›klar› bulunmufltur.
Mesle¤e bafllama yerlerine bak›ld›¤›nda %50’sinin do¤rudan genelevde, %32’sinin özel iliflkilerle ve
so-kakta, %10’unun randevuevi veya otelde, %8’inin de pavyonda mesle¤e bafllad›klar› bulunmufltur.
Olgular›n %48’inin mesle¤e ara vermedikleri, %8’inin evlilik amac›yla, %16’s›n›n istirahat amac›yla, %6’s›n›n hastal›k, %6’s›n›n do¤um, %6’s›n›n baflka bir mesle¤e bafllama %10’unun ise baflka sebeplerle mes-leklerine ara verdikleri ö¤renilmifltir.
Mesle¤e ara vermifl olgular›n tekrar bafllama ne-denlerinin %70’i ekonomik zorunluluktur.
Olgular›n günlük müflteri say›s›na göre da¤›l›mla-r›: 0-5 kifli %2, 6-10 kifli %16, 11-15 kifli %16, 16-20
ki-of the cases were considered in selection ki-of this group. All ki-of the individuals correspond-ing to the age groups of our cases were offered, and 50 women among those who accepted the offer were randomly assigned to the appointment.
Findings: 52% of cases were persuaded to begin prostitution. 84% have received their permission to work as a prostitute under 25 years of age. 48% did not leave their work once they have started. The reasons for those who have left their work and restarted were economic in 70%. 76% planned to have their career when they have earned enough to survive, 44% were married (illegal and unofficial religious wedding). More than half of them have had their first intercourse before 16 years of age.
Discussion: Our cases have started to work at very young ages and almost half of them continued without leaving their work some time. One of the many reasons that prostitu-tion is interpreted as a life-long career is among them is the economic reason. The rea-son that they have begun to work at very young ages is that they have been either pur-sued or “fooled”.
Conclusion: As conclusion most of them are divorced, financial problems are the rea-son of not to begin to work prostitution, but to continue to work. Most of them plan to stop working when they solve their financial problems.
Keywords: prostitution, occupation, sexual life
Tablo 1: Olgular›n e¤itim durumlar›na göre da¤›l›mlar›
O
Ollgguullaarr KKoonnttrrooll ggrruubbuu E¤itimsiz okuma yazmas› yok %24 %2
E¤itimsiz okuma yazmas› var %10 %4 ‹lkokul mezunu %34 %60 Ortaokul mezunu %10 %12 Lise mezunu %22 %20 Yüksek okul mezunu %0 %2 x_=15.32, df=5 p<0.05
Tablo 2: Olgular›n ayl›k kazanç da¤›l›mlar›
200-400 US $ %2 400-600 US $ %10 600-800 US $ %12 800-1000 US $ %8 1000-1200 US $ %20 1200-1500 US $ %26 1500-2000 US $ %10 2000-3000 US $ %8 Yan›ts›z %4
Tablo 3: Olgular›n medenî durumlar›na göre da¤›l›mlar›
O
Ollgguullaarr KKoonnttrrooll ggrruubbuu Bekâr %12 %4 Evli %0 %94 Birlikte yafl›yor %6 %0 Evli ayr› yafl›yor %2 %0 Boflanm›fl %80 %0 Efli ölmüfl %0 %2 x_=94.0, df=5 p<0.05
S Y M P O S I U
yeni
Yeni Symposium 40 (4): 136-139, 2002 M
138
fli %22, 21-25 kifli %22, 26-30 kifli %12, 31-40 kifli %10’du.
Olgular›n %76’s› haz›r gelir sa¤lay›nca mesle¤i b›-rakmay› plânl›yordu.
Olgular›n %44’ünde, kontrol grubunun %4’ünde sâdece imam nikah› ile evlilik yap›ld›¤› bulunmufltur (x_=32.93, df=2 p<0.05).
Gebelik say›s› olgularda ortalama 6.51±5.63, kont-rol grubunda 3.15±2.78 olarak bulunmufltur (t=3.34, df=81 p<0.05).
Kürtaj oran› olgularda ortalama 5.75±5.75, kont-rol grubunda 2.37± 2.35 olarak bulunmufltur (t=2.23,
df= 51 p>0.05).
Olgular›n %2’sinde müflteriyle, %44’ünde partnerle orgazm tan›mlan›r-ken, kontrol grubunda orgazm olabilme oran› %80 olarak bulunmufltur. Orgazm say›s› olgularda seyrek, kontrol grubun-da ise s›kl›kla yaflan›yordu (x_=29.24, df=3 p<0.05 olarak bulundu).
Olgu ve kontrol grubunun çocuk say›lar› aras›nda anlaml› bir fark yoktu. Ancak, sâhip olunan illegal çocuk say›-s›na bak›ld›¤›nda, kontrol grubunda il-legal çocuk hiç yokken, olgular›n %8’i bir veya daha fazla say›da illegal çocu¤a sahipti (x_=49.25, df=3 p< 0.05).
Âile içinde kontrol grubunun %2’sinde, olgular›n ise %48’inde efl tâci-zi mevcuttu. Kontrol grubunda tokatla-ma fleklinde olan tâciz, olgularda farkl›-l›klar gösteriyordu. Olgular›n %12’sin-de eflin alkol kullan›m›, %2’sin%12’sin-de uyufl-turucu kullan›m›, %6’s›nda dayak dâhil olmak üzere elinden zorla paras›n›n al›nmas›, %10’unda dayak dâhil olmak üzere fuhfla zorlama, %16’s›nda sâdece dayak, %2’sinde uygunsuz cinsel iliflki-ye zorlama mevcuttu. Grubun %64’ ünün dostu (hayat›nda özel bir yere ve anlama sâhip sevgilisi) vard›. Dostu olanlar›n %6’s›nda dayak, %12’sinde dostun alkol kullan›m›, %2’sinde uyufl-turucu kullan›m›, %2’sinde elinden zor-la para alma öyküsü mevcuttu.
TARTIŞMA
Çal›flmam›za ald›¤›m›z kad›nlar›n %50’sinin 30-37 yafl aras›nda oldu¤u bulunmufltur. Çal›flmam›za kat›lan ol-gular›n %72’sinin mesle¤e bafllang›ç ya-fl›n›n, 17-24 aras› olmas›, ülkemizde fâ-hiflelik mesle¤ine geçici bir dönem de-¤il, tüm yaflam› kapsayan bir ifl olarak bak›ld›¤›n› düflündürmüfltür. Fâhifleli-¤in bir yaflam biçimi olarak benimsen-mesinin pek çok nedeni vard›r. Bunlar ekonomik cinsel tabular ve fuhflun ku-ramsal örgütlenme biçimi olarak s›ralanabilir (Baflo¤-lu 1979).
Özellikle ifl bulmada ortaya ç›kan sorunlar, ücret-lerin yetersizli¤i, fahiflelikten elde edilen kazanc›n ye-tenek ve kapasitelerine uygun herhangi bir iflten sa¤-lanacak gelirden çok daha fazla olmas›, mesle¤in sür-dürülmesindeki sebepler aras›ndad›r (Marwitz 1990).
Olgular›m›zda e¤itimsizlik oran›n›n %34 olmas›, e¤itim alan gruptakilerin büyük ço¤unlu¤unun ilko-kul mezunu olmas›, e¤itim düzeyindeki düflüklü¤ün fâhifleli¤e geçiflte rol oynayan karmafl›k nedenler ara-Tablo 5: Olgular›n ilk cinsel iliflki partnerlerine göre
da¤›l›mlar›
O
Ollgguullaarr KKoonnttrrooll ggrruubbuu Resmî nikâhl› kocas› %44 %80
‹mam nikâhl› kocas› %28 %4 Arkadafl› veya sevgilisi %8 %4 Baflka %20 %0 Yan›ts›z %0 %12 x_=30.89, df=5 p<0.05
Tablo 6: Olgular›n gebeli¤i engelleme yöntemlerine göre da¤›l›mlar›
O
Ollgguullaarr KKoonnttrrooll ggrruubbuu Yok %18 %58 Oral kontraseptifler %18 %16 Vaginal kontraseptifler %0 %8 Cerrahî sterilizasyon %0 %2 Kondom %64 %4 Baflka %0 %12 x_=49.34, df=6 p<0.05
Tablo 4: Olgularn ilk cinsel iliflki yafllar›na göre da¤›l›mlar›
O
Ollgguullaarr KKoonnttrrooll ggrruubbuu 12-13 %16 %0 14-15 %28 %4 16-17 %24 %16 18-20 %28 %36 21-25 %2 %30 25-30 %0 %2 31 yafl üzerinde %2 %0 Baflka %0 %12 x_=38.55, df=7 p<0.05
s›nda olabilece¤ini göstermesi bak›m›ndan önemli-dir (Davis 1937).
Olgular›m›z›n %72’si mesle¤e 17-24 yafl aras›nda bafllam›fl olup, bafllama nedenleri aras›nda %52 ora-n›nda zorlama, kand›r›lma bafl s›ray› almaktad›r.
Sâdece %24’ünde ekonomik sebeplerin ön plânda olmas›, paras›zl›k ve çâresizli¤in fuhfla sürükleyen bafl neden oldu¤unu savunan toplumsal inanc›n yanl›fll›-¤›n› ortaya ç›karmaktad›r. Mesle¤e ara verip bafllama-da en büyük sebebin ekonomik zorluklar olmas› bafllama-da Davis’in bulgular›yla uyumlu bulunmufltur (Davis 1937). Ekonomik sebeplerin mesle¤e bafllamadan çok, sürdürmede etkin oldu¤u izlenimi edinilmifltir. Küçük yafllarda fâhifleli¤e bafllayanlar›n daha çok te-câvüz, zorlama, aldat›lma sonucunda bu ifle bafllad›¤›, ileri yafllarda ise daha çok ekonomik güçlüklerden et-kilendikleri dikkat çekicidir (Baflo¤lu 1967).
Çal›flmam›za kat›lan kad›nlar›n %44’ünde günlük müflteri say›s› 16-25 aras›nda olup, %64’ünde günlük kazanç 1000-3000 Amerikan Dolar› aras›ndad›r. Ka-zan›lan miktar ile yetenek ve e¤itimleri aras›ndaki fark dikkat çekicidir.
Evlilik durumuna bak›ld›¤›nda, kontrol grubunun %94’ü evli iken, olgular›m›z›n %80’ninin en az bir kez evlenip boflanmas›n›n literatür ile uyumlu oldu¤u gözlemlenmifltir (Khalof 1968).
Boflanma ile fâhiflelik aras›nda basite indirgenmifl bir neden sonuç iliflkisi oldu¤unu ileri sürmek iddial› bir yaklafl›m olsa da, kocas› taraf›ndan fâhifleli¤e sü-rüklenenlerin d›fl›nda, ço¤unun evlilik sona erdikten sonra bu mesle¤e bafllamas› dikkat çekici bulunmufl-tur. Boflanma ile fâhiflelik aras›nda herhangi bir iliflki olup olmad›¤›n› anlayabilmek için kad›n›n gelenek-sel toplumdaki yeri göz önüne al›nmal›d›r. Bu top-lumsal özellikler içinde dikkat çekici husus kad›n›n erke¤e ekonomik, sosyal, psikolojik ve cinsel yönden ileri derecede ba¤›ml› olmas›d›r.
Bu ba¤›ml›l›k içinde evlili¤i sona eren kad›n, kar-fl›laflt›¤› sosyal ve ekonomik s›k›nt›lar nedeniyle yük-sek risk alt›na girmektedir. Desteksiz kalan ve bofla-nan kad›n›n tek s›¤›nacak yeri âilesi iken, âilesinin parçalanm›fl olmas› bu dayana¤› da ortadan kald›r-maktad›r. Bunlara e¤itimsizlik, iflsizlik, çevre bask›s› gibi birçok sebep de eklenince, karmafl›k bir sorun a¤› kad›n›n fâhifleli¤e girme olas›l›¤›n› artt›rabilmek-tedir (Hunter 1992).
‹mam nikâh› ile yap›lan evliliklerin oran› kontrol grubuna göre anlaml› derecede yüksek bulunmufltur (%44). Sâdece imam nikâh› ile evliliklerin cinsel ilifl-kiyi kabûl edilebilir hâle getiren, ayr›l›k hâlinde ise kad›n›n hak arama özgürlü¤ünü k›s›tlayan, kad›n› ta-mamen güçsüz k›lan özelli¤i göz ard› edilemez. Nite-kim olgular›m›z›n %44’ünde imam nikâh› ile evlili¤in oldu¤u, ço¤unun da evlilik sonras› pek çok faktörün de rol oynamas›yla bu mesle¤e girdikleri izlenimi edi-nilmifltir (Baflo¤lu 1967).
Erken cinsel deneyimin cinsel norm sapmalar›na yol açt›¤›, di¤er faktörlerin de varl›¤›n›n ise fahifleli¤e
geçiflte önemli bir risk oluflturdu¤u düflünülebilir. Uygunsuz, parçalanm›fl, da¤›lm›fl âilelerden gelen olgular daha s›kl›kla ilk cinsel deneyimlerini meflru olmayan partnerlerle kurmakta, daha fazla cinsel tâ-ciz riskine girmektedirler. Bu tür âilelerden gelen k›z-lar zorla evlendirilme, kaç›r›lma, tecâvüze u¤rama, al-dat›lma, bilinçsiz iliflkilere girme gibi nedenlerle, 12-13 yafllar›nda ilk cinsel deneyimlerini yaflad›klar› göz-lemlenmifltir. Bunda âilenin koruyucu ve denetleyici etkisinin olmamas› veya olumsuz olmas› oldukça önemlidir (Conte 1991). Bu durum d›fl çevre ile ilifl-kilerin daha yo¤un yaflanmas›na ve topluma uygun cinsel normlar›n âile taraf›ndan çocu¤a yeterince ak-tar›lamamas›yla ilgili oldu¤u düflünülmüfltür (Lipsc-hitz 1996).
‹lk cinsel iliflkinin aldat›larak olmas›, ilk partnerin imam nikâhl› efl, arkadafl, sevgili gibi kiflilerle de ol-mas› dikkat çekicidir.
SONUÇ
Sonuç olarak, biyo-psiko-sosyal pek çok sebebin karmafl›k etkileflimi olarak ortaya ç›kan fuhufl olgusu-nun içindeki kiflilerin mesleklerine gelecek garantisi sa¤layana kadar sürdürülecek bir meslek olarak bak-malar›, ekonomik faktörlerin etkisini göstermesi ba-k›m›ndan önemli bulunmufltur (Farley 1995).
Ayr›ca, çok erken yaflta bilinçsizce veya zorlamay-la yap›zorlamay-lan evliliklerin de evlilik bitiminde desteksiz kalan kad›n›n multifaktöryel etkilerle fuhfla sürüklen-mesi kolaylaflabilmektedir. Tüm bunlar göz önüne al›nd›¤›nda, bu meslek grubundaki kad›nlara olumlu destek gruplar› sa¤lan›p yeni ifl alanlar›n›n bulunma-s› fuhufltan kifliyi uzaklaflt›rabilecektir. Ayn› flekilde, boflanm›fl sosyal deste¤i olmayan kad›nlara oluflturu-lacak destek gruplar›n›n önemi de ortaya ç›kabilmek-tedir.
KAYNAKLAR
Baflo¤lu M. Sosyal Psikiyatrik Aç›dan ‹stanbul’da Yasal Fu-hufl. Uzmanl›k tezi, ‹stanbul Üniversitesi ‹stanbul T›p Fakültesi, ‹stanbul, 1979.
Conte JR. Overview of child sexual abuse. In: Review of Psychiatry, Vol 10. 1991. p. 283-355.
Davis K. The sociology of prostitution. Am Soc Rev 1937; 2:744-753.
Farley M, Haling N. Prostitution, violence and posttrauma-tic stress disorder. NGO Forum Fourth World Confe-rence on Women, Beijing 1995.
Hunter SK. Prostitution is cruelty and abuse to women and children. Prostitution From Academia to Activism, 1992.
Khalof S. Correlates of prostitution: some popular errors and misconceptions. J Sex Res 1968; 4:147-151. Lipschitz DS, Kaplan ML, Sorkenn J, Charney P. Childhood
abuse, adult assault and dissociation. Comp Psychiatry 1996; 37:261-266.
Marwitz G, Hörnle R, Luber E. Prostitution als ßewält›-gungsform inder kindheit erlittenen sexuellen mißbra-uchs mit seinen folgen. Gesundheits-Wesen 1990; 52: 658-660.
S Y M P O S I U
