Müsamere münasBPethe:
D arüşşafaka
nasıl doğdu?
“Türk Okutma Kurumu,, (Cemiye, ti Tedrisiyei îslâm ije) önümüzdeki pa sartesi günü akşamı Çenberlitas sine* masmda büyük bir müsamere tertip etmiştir. Hâsılatı Darüşşafakanm İh* tiyaçlarma sarfedilecek olan bu müsa mereye kıymetli sanatkârımız Safiye, sanatkâr Naşit Özcan ve İstanbul konservatuvarı şark musikisi profesör îerinden Eyyübî Ali Riza fail ren işti, rak etmek suretiyle büyük bir bami, yet göstereceklerdir.
Bu müsamere vesilesiyle memleke - timiz irfanına yıllarca büyük hizmet, ler ifa etmiş ve vatana bir çok kıy. metli uzuvlar yetiştirmiş olan Da - rüşşafaka ile onu idare eden ‘T ürk Okutma Kurumu,, mm kısa bir tarih resini takdim etmeği okuyucular için faydalı buldu:
“Cemiyeti Tedrir'yei Islâmiye,, 1865 yılmda dairei askeriye ruznamçecisi Yusuf Ziya Beyin - büâhıre Maliye nazırı olan ve Sultan Azizin hal’i mü rettipierinden bulunduğu bahanesiyle Trabzon vilâyetine nakledilen Yusuf Ziya Paşadır . teşvik ve delâletiyle kurulmuştur. O tarihlerde Aksaray Sofular mahallesinde oturan Yusuf Zi ya Bey komşusu Muhtar Bey (Gazi Ahmet Muhtar Paşa) ve Tevfik Bey (Vidinli Tevfik Paşa) ile buluştukça her gün vazifesine giderken sabahla rı esnaf çıraklarının Kapalıçarşı açı. lıncaya kadar kahvehane ve çayhane, lerde boşuna vakit geçirdiklerini, on» 'ara şu kısa zamane! a bir az okuma yazma ile hesap ve bazı İçtimaî esas lar öğretmenin çolı yerinde bir şey olacağmı söyler ve bu meseie üzerin, de uzun uzun konuşurlarmış, işte bu görüşmelerin bir neticesi olarak “Ce. miyeti Tedrisiyei îslâmiye,, teşekkül etmiştir.
Yukarıda isimleri geçen ınüessisler den gayri! Sikkekeşbaşı Fettah, Ame. di hülefasından Mcrnduh, tercüme oda et hülefasından Mehmet Asını, me. zahib odası hülefasından Mustafa Re. fik, maarif muavinlerinden Mehmet Cevdet, tercüme odası hikefasından Sadullah, Recaizade Mahmut Ekrem, Mirliva Mehmet Selim Paşa, Musa- Kâzım, Mehmet Rifat ve Ahmet Rifat Beylerle Dar.t şûra âzasından Meh. met Selâmii Paşayı da bu cemiyetin en Heri gelen azalan arasında görü, yoruz. Cemiyetin teşekkülünü mUtea- kib ilk feyizli hareket başlıyor ve “Valide mektebi nauiyle esnaf ve çı rakların tahsillerine mahsus kurs ma hiyetinde bir yuva tesis ediliyor. Va. lide mektebi o kadar rağbet görüyor ki Ak saray d a bir şube daha açılması na zaruret hâsıl oluyor. İşte bu sıra larda Faris sefaretinden İstanbula ge lerek cemiyete iltihak eden Sakızlı Esat Paşanm tavsiyesiyle (Darüşşa - fakai îslâmiye) nin tesisi kabul olu. nuyor. Sultan Selim ile Fatih camile ri arasmdaki tepede inşasına başla . nan mektep para bulundukça devam «dilerek dört senede ikmal ediliyor ve 12 Haziran 1873 tarihinde küşat resmi yapılarak üç gün sonra da tedrisata iptldar olunuyor.
Saltanat devirlerinde nizamname mucibince cemiyetin reisi sadrazam . tardı. Cümhuriyet devrimizde de bu nizamnameye müsteniden riyaset ma kamı başvekillere mevdudur. Zama . mmıza kadar yılmaz, kırılmaz azim, lerle çalışan cemiyet bilhassa saym
reisicumhurumuz İnönü’nün başvekil, likleri esnasında büyük terakküer gös termiş ve hâlen başvekilimiz Doktor Refik Sayöam’m idarelerinde de bu ileri hareketine hızla devam etmekte bulunmuştur.
Şimdiye kadar Dariişgafakamn kız kısmını tesis için yapılan bütün gay retler semeresiz kalmıştı. Sayın Re . fik Saydam bu mühim ihtiyacı naza, ra alarak cemiyete “80.000,, liralık tahsisat temin etmiş bu suretle mem leke timizin bir de KızlarDarüsşafaka sı kazanması bir gün meselesi halini almıştır.
İdare heyetinde bulunan eski Mal*, ye Vekili Haşan Saka’nm himmetiyle elde edilen 40.000 liralık bir tahsisat, la mektebin kalorifer tesisatı yaptı - nlmtş ayrıca yine 6.000 lira sarfile as ri bir duş ve çamaşırhane kışa edil - iniştir.
Memlekete Fahri, Salih Zeki, Hü seyin Remzi, Ahmet Rasim, Mehmet Emin, Mehmet izzet, İsmail Safa, Ali Kâmi, İhsan, Ali Mahir gibi bir çok mümtaz uzuvlar yetiştiren Darüşşa - faka bu meşkûr mesaisine devam et. inektedir ve edecektir. Hâlen cemiye tin idare heyeti Çorum mebusu Mü. nir Çağıl’m reisliğindedir. On iki kıy. metli âzası bulunan bu heyet her hal ta cumartesi günleri içtima ederek Darüşşafakanm İhtiyaçlarım tetkik ve müessiir kararlar almaktadır.
Hafi Kadri
