Girifl
Hastane kaynakl› Gram-negatif mikroorganizmalarda ß-lak-tam grubu antibiyotiklere karfl› giderek artan oranlarda direnç göz-lenmektedir. Bu dirençte PBP'lerde de¤ifliklik, ß-laktamaz üretimi ve d›fl membran proteinlerinde oluflan de¤ifliklikler rol oynamakta-d›r. Bu mekanizmalar içerisinde en önemlisi, ß-laktamaz üretimine ba¤l› geliflen dirençtir. Özellikle SHV veya TEM tipi ß-laktamaz-lardan bir veya daha çok amino asid modifikasyonu ile oluflan plazmid kaynakl› genifllemifl spektrumlu ß-laktamazlar (ESßL), genifl spektrumlu penisilinleri ve oksimino grubu içeren ß-laktam antibiyotikleri (sefotaksim, seftazidim, aztreonam) hidrolize eder-ler (1,2). Plazmid kaynakl› ß-laktamazlar›n bakterieder-ler aras›nda ak-tar›labilmesi özellikle hastanelerde dirençli sufllar›n h›zla yay›lma-s›na neden olur.
Son y›llarda seftazidime dirençli Gram-negatif mikroorganiz-malar birçok hastanenin majör problemi olmufltur (3). Çal›flma-m›zda, hastane infeksiyonu etkeni olan ve seftazidime direnç göz-lenen Enterobacteriaceae ve Pseudomonas sufllar›n›n kinolon gru-bu antibiyotiklere duyarl›l›k ve ß-laktamaz yap›m oranlar›n› arafl-t›rmay› amaçlad›k.
Yöntemler
Haziran-Aral›k 1995 tarihleri aras›nda hastane infeksiyonu et-keni olarak seftazidime dirençli olarak bulunan Enterobacteriace-ae ailesinden Enterobacter spp. (n=28), Klebsiella spp. (n=28), Escherichia coli (n=6), Serratia spp. (n=6) ve nonfermentatif bak-terilerden Pseudomonas spp. (n=16) çal›flmaya al›nd›. Kan (n=17), idrar (n=50), yara (n=13), dren (n=2) ve balgamdan (n=2) izole edilen bu mikroorganizmalar›n kinolon grubu antibiyotikler-den ofloksasin, siprofloksasin, enoksasin, pefloksasin ve norflok-sasine duyarl›l›klar› disk difüzyon yöntemi ile NCCLS standard-lar›na uygun olarak araflt›r›ld› (4). ß-laktamaz enzim tayininde nit-rosefin disk testi (Cefinase disks, BBL Microbiology Systems, Cockysville, MD, USA) kullan›ld›. Mikroorganizmalar›n Muel-ler-Hinton agar›nda haz›rlanm›fl taze kültürleri diske temas ettiri-lerek yap›ld›. Disk üzerinde pembe renk oluflumu pozitif olarak de¤erlendirildi (5). Standard sufl olarak E. coli ATCC 25922, E. coli ATCC 35218 ve P. aeruginosa ATCC 27853 kullan›ld›. ‹sta-tistiksel analizlerde iki yüzde aras›ndaki fark›n önemlilik testi kul-lan›ld›.
Sonuçar
Test edilen Enterobacteriaceae ve Pseudomonas spp.'nin kino-lon grubu antibiyotiklere duyarl›l›k oranlar› ve ß-laktamaz yap›m oranlar› Tablo 1'de verilmifltir. ß-laktamaz yap›m oran› Pseudomo-nas sufllar›nda, Enterobacteriaceae'ye göre daha yüksek olarak saptanmas›na ra¤men aradaki fark istatistiksel olarak anlaml› de-¤ildir (p>0.05). Enterobacteriaceae'ye karfl› duyarl›l›k
de¤erlendi-24 Klimik Dergisi●Cilt 11, Say›:1 ●1998, s:24-25
Seftazidime Dirençli Enterobacteriaceae ve Pseudomonas
Sufllar›na Kinolonlar›n In Vitro Etkisinin Belirlenmesi
Özet: Gram-negatif bakteriler birçok hastanede nozokomiyal infeksiyon etkeni olarak izole edilmektedir. Bu etken-ler son y›llarda seftazidime karfl› artan bir oranda direnç kazanmaktad›r. Bu nedenle kinolonlar›n ampirik tedavide kul-lan›lmas› önerilmektedir. Bu çal›flmada seftazidime dirençli Enterobacteriaceae ve Pseudomonas sufllar›na karfl› kino-lonlar›n in vitro etkinli¤i disk difüzyon yöntemi ile araflt›r›ld›. 68 Enterobacteriaceae suflundan 56 (%82), 55 (%81), 54 (%79), 54 (%79) ve 44 (%65)'ü s›ras›yla ofloksasin, enoksasin, siprofloksasin, norfloksasin ve pefloksasine duyarl› bu-lundu. 16 Pseudomonas suflundan 14 (%88)'ünün ofloksasine, 13 (%81)'ünün siprofloksasin, enoksasin ile norfloksa-sine ve 12 (%75)'sinin pefloksanorfloksa-sine duyarl› oldu¤u saptand›. Bu sonuçlar, seftazidime dirençli Gram-negatif mikroor-ganizmalar›n etken oldu¤u hastane infeksiyonlar›nda, ampirik tedavide kinolonlar›n bir alternatif olabilece¤ini düflün-dürmektedir.
Anahtar Sözcükler: Seftazidim, kinolon, disk difüzyon testi.
Summary: Determination of in vitro efficacy of quinolones against ceftazidime-resistant Enterobacteriaceae and Pseudomonas strains. Gram-negative bacteria have been isolated as nosocomial infection agents in many hospitals. Re-cently this agents have been increasingly getting resistance against ceftazidime. Due to this reason quinolone use has sug-gested for empirical treatment. In this study, the activity of quinolones was determined against ceftazidime-resistant Ente-robacteriaceae and Pseudomonas spp. with disk diffusion method. Quinolones had good activity against Enterobacteriace-ae in order of ofloxacin (82%), enoxacin (81%), ciprofloxacin (79%) and norfloxacin (79%) except pefloxacin (65%). Fo-urteen (88%) of 16 Pseudomonas spp. was susceptible to ofloxacin, 13 (81%) of them to ciprofloxacin, enoxacin and norf-loxacin, 12 (75%) of them to pefloxacin. It is concluded that quinolones could be suggested as an alternative in empirical antibiotic therapy of nosocomial infections caused by Gram-negative microorganisms.
Key Words: Ceftazidime, quinolone, disk diffusion test.
(1) Ondokuz May›s Üniversitesi, T›p Fakültesi, Klinik Mikrobiyoloji ve ‹nfeksiyon Hastal›klar› Anabilim Dal›, Samsun
(2) Ondokuz May›s Üniversitesi, T›p Fakültesi, Mikrobiyoloji Anabilim Dal›, Samsun
XXVII. Türk Mikrobiyoloji Kongresi (7-10 May›s 1996, Antalya)'nde bildirilmifltir.
Yunus Nas1, fiaban Esen1, Mustafa Sünbül1, Ahmet Saniç2, Murat Günayd›n2,
Hakan Leblebicio¤lu1
rildi¤inde, siprofloksasin, ofloksasin, enoksasin ve norfloksasin aras›nda antibakteriyel etkinli¤in benzer oldu¤u gözlenmifltir. Pef-loksasin duyarl›l›¤› di¤er kinolonlara göre Enterobacteriaceae'de daha düflük olarak saptanm›flt›r (p<0.05). Kinolonlar›n Pseudomo-nas sufllar›na karfl› etkinlikleri aras›nda istatistiksel farkl›l›k saptan-mam›flt›r (p>0.05).
‹rdeleme
Hastane kaynakl› izolatlarda ß-laktamaz yap›m› s›kt›r ve plaz-midler arac›l›¤› ile transfer edilebilmektedir (1). Enterobacteriace-ae içerisinde bafll›ca Klebsiella ve E. coli olmak üzere birçok teri cinsinin ESßL oluflturdu¤u saptanm›flt›r (1). Gram-negatif bak-terilerde ß-laktamaz yap›m oran› %25-75 aras›nda de¤iflmektedir (6). Çal›flmam›zda Enterobactericeae için %49 ve Pseudomonas spp. için %63 olmak üzere bu oran›n yüksek oldu¤u saptanm›flt›r. ß-laktamaz direnci sorununu çözmek için birçok yaklafl›m de-nenebilir. Bunlardan birincisi ß-laktam antibiyotiklerin ß-laktamaz inhibitörleri ile kombinasyonu, ikincisi ise ß-laktamaz direncinden etkilenmeyen antibiyotiklerin tedavide kullan›m›d›r. ß-laktamaz direnci önlenebilirse de, baz› ülkelerden 1988'den sonra klavulanat direncini de içeren sefalosporinazlar veya sefamisinazlar ya da di-¤er ad›yla s›n›f C ß-laktamazlar bildirilmifltir. Bunlar› oluflturan sufllar karbapenemler hariç di¤er ß-laktam grubu antibiyotiklere di-rençlidirler (1). Kinolonlar ise ß-laktamaz direncinden etkilenmez-ler. Gram-negatif bakterilerde kinolon grubu antibiyotiklere direnç, sefalosporin grubu antibiyotiklerden daha az oranda görülür. Bizim hastanemizde de hastane kaynakl› izolatlarda yap›lan duyarl›l›k ça-l›flmalar›nda kinolonlara direnç, di¤er ß-laktam antibiyotiklere gö-re daha düflüktür (7). Ayr›ca çal›flmam›zda seftazidime digö-rençli Gram-negatif mikroorganizmalara karfl› pefloksasin d›fl›ndaki ki-nolonlar etkili bulunmufltur. Kiki-nolonlar›n yüksek intrensek aktivi-teleri yan›nda transfer edilebilir direncin olmamas›, dirençli mutant
sufllar›n ço¤almas›n›n in vivo güçlü¤ü ve bu ilaçlar› inaktive ede-cek enzimlerin yoklu¤u, fluorokinolonlara yüksek oranda direnç görülmemesinin nedenleridir (8).
Sonuç olarak seftazidim direnci yüksek olan hastanelerde ki-nolonlar›n in vitro etkinlikleri gözönüne al›nd›¤›nda, Gram-negatif mikroorganizmalar›n etken oldu¤u hastane infeksiyonlar›nda, am-pirik tedavide kinolonlar alternatif olarak düflünülmelidir. Kaynaklar
1. Philippon A, Arlet G, Lagrenge PH. Origin and impact of plasmid-me-diated extended spectrum beta-lactamases. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 1994; 13 (Suppl 1): 17-29
2. Jacoby GA, Medeiros AA. More extended-spectrum ß-lactamases. J Antimicrob Chemother 1991; 35: 1697-704
3. Urban C, Mariano N, Mosinka-Snipas K, Jaiswal A, et al. In vitro eva-luation of antimicrobial agents against ceftazidime-resistant Klebsiella pneumoniae [abstract]. In: 34th Interscience Conference on Antimicro-bial Agents and Chemotherapy (4-7 October 1994, Orlando, Florida) Abstracts. Washington DC: American Society for Microbiology, 1994: E57
4. National Committee for Clinical Laboratory Standards. Performance Standards for Antimicrobial Disk Susceptibility Tests. 5th ed. Approved Standard. NCCLS Document M2-A5. Villanova, PA: NCCLS, 1993 5. Leitch S, Boonlayangoor S. ß-lactamase tests. In: Isenberg HD, ed.
Cli-nical Microbiology and Procedures Handbook. Washington DC: American Society for Microbiology, 1992: 5.3.1
6. Livermoore DM. Mechanism of resistance to ß-lactam antibiotics. Scand J Infect Dis 1991; 78: 7-16
7. Leblebicio¤lu H, Gürses N, Günayd›n M, Furtun F, Saniç A. Compa-rative in-vitro activity of parenteral antibiotics against Gram-nega-ti ve microorganisms recovered from blood cultures. Türkiye T›p Derg 1994; 1(3): 154-60
8. Ayd›n DM, Büyükbaba Ö, An¤ Ö. ‹drar yolu infeksiyonu etkeni Ente-robacteriaceae sufllar›nda kinolon duyarl›l›¤›. Ankem Derg 1996; 10: 19-23
Klimik Dergisi●Cilt 11, Say›:1 25
Tablo 1. Mikroorganizmalar›n ß-Laktamaz Yap›m› ve Kinolonlara Duyarl›l›klar› (%)
Mikroorganizma ß-laktamaz Ofloksasin Siprofloksasin Norfloksasin Enoksasin Pefloksasin
Enterobactericeae (n=68) 49 82 79 79 81 65
