Cumhuriyet Üniversitesi
Tıp Fakültesi
Hastane Ortamındaki Kapı Kollarının Mikrobiyolojik Durumu *
The Microbiolocigal Condition Of Door-Handles in Hospital Enviroment
Hatice Handan AKBULUT **, Aydan KILIÇOĞLU ***, Mehmet ÖZDEN ***, Süleyman FELEK ****,
Ayhan AKBULITP***
ÖZET
Hastane içindeki gerek hasta odaları, gerekse diğer amaçlar için kullanılan personel odalarının kapı kollan her gün defalarca dokunulan yerlerdir. Pek çok kişinin aklına bu kapı kollarına dokunurken hep "Acaba temiz mi?" sorusu gelebil-mektedir. Bizlerde kapı kollarından kültürler alıp değerlendir-meyi amaçladık.
Fırat üniversitesi Fırat Tıp Merkezinde bulunan klinikle-rin hasta, doktor, hemşire ve tuvalet kapı kollarından kültürler alındı. Buyyona daldırılan eküvyonlarla alınan kültürler koyun kanlı ve "eosin methylene blue" besiyerlerine ekildi. Kültürler 37°C'de 48 saat bekletildikten sonra değerlendirildi. Elde edilen sonuçlar incelendiğinde; 176 kapı kolunun 160' mda üreme gözlendi. Üretilen etkenler sıklık sırasına göre, koagülaz negatif Stafilokoklar olduğu, difteroid basiller, B. subti/is, Enterococcus spp, Escherichia coli, Shigella f/exneri, Neisseria spp., Proteus
mirabilis, Streptococcus pneumonia, Hafnia alvei, Klebsiella pneumoniaşeklinde idi. İki ayrı cerrahi klinik hasta odaları kapı
kolunda S.aureus, iki hemşire odası ve iki tuvalet kapı kolunda 5, fletneri, üç tuvalet kapı kolunda E.co/i, P. mirabilis, Hafnia
alvei, ürediği tespit edilmiştir.
Sonuç olarak kapı kollarının bir çok fırsatçı patojen bakterilerin yanında, direkt patojen bakterileri de barındırdığı, hastane temizliğinin ve dezenfeksiyonunun yeterli olmadığı, gerek hastane enfeksiyonlarında, gerekse toplum sağlığını ilgilendiren infeksiyonlarda cansız ortamların da önemli rol oynayabileceği kanaatine varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Hastane Kapı Kolu, Bakteri
SUMMARY
Door handles at patient ör personnel rooms are touched many times during daily use at an hospital. Many people may aşk themselves vvhether the door handle is clean. in the present study, cultures obtained from the doorknobs were investigated.
At Medical Centre, cultures were obtained from the door handles of patient and personel rooms. Specimens were collected by dipping svvaps in buyyons and cultured in sheep blood and eosin methylene blue. Cultures were incubated at 37 °C for 48 hours and then evaluated. The results shovved that there was bacterial contamination in 160 of 176 doorknobs (90.9%). The most frequent encountered microorganisms were coagulase negative Staphylococccus, Difteroid, B, subti/is,
Enteroccus spp, Eschrich/a coli, Shigella flexneri, Neisseria spp,, Proteus mirabilis, Streptoccus pneumonia, Hafnia alvei
and Klebs iella pneumonia, respectively. There was contamination of 5. aureus in patient's door handles of two different surgical clinics, S. flexnerim two of nurse's rooms and two of toilets, and £ Coli, P. mirabilis and Hafnia alvei in two of toilets door handles.
in conclusion, door handles appear to be a hoşt for direct pathogenic microorganisms in addition to opportunist pathogenic ones. We suggest that cleansing and disinfection are not efficient enough at our hospital and many construction materials may play an important role in hospital infections ör puplic health.
Key VVords: Door Handle, Bacteria
C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 22 (1): 33 - 36, 2000
GİRİŞ
Hasta olan kişilerin doğal olarak gitmesi gereken yerler olan hastaneler, kendi kapalı çevresi içinde hem bulaşıcılık oranı yüksek, hem de dirençli mikroorganiz-maların rahatlıkla bulunabileceği ortamlardır (1).
XVII. Gevher Nesibe Tıp Günleri, "Hastane İnfeksiyonlan", 20-22 Nisan 1999, Kayseri'de sunulmuştur. Yrd. Doç. Dr. Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi, Klinik Mikrobiyoloji ve Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Elazığ Dr. Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi, Klinik Mikrobiyoloji ve Infeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı, Elazığ Doç. Dr. Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi, Klinik Mikrobiyoloji ve Infeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı, Elazığ
Bir hastanede hastane infeksiyonu sıklığı; hasta-nenin kapasitesinin büyüklüğü, iç mimari düzeni, çalı-şanların sayısı ve eğitim düzeyleri, kabul edilen hastala-rın durumları thjulanan tedavi yöntemlerinin özelliği, hastane infeksiyonu kontrolü ve korunma işlemleri ile ilgili çalışmaların seviyesi ile yakından ilgilidir (2).
Hastane infeksiyonları genellikle hastalar için ö-nemli ise de hastanede çalışanlar ve ziyaretçilerde de ortaya çıkabilmektedir(3).
Son yıllarda hastane infeksiyonu etkenleri içinde özellikle stafilokoklar ve enterokoklar başta olmak üzere Gram pozitif mikroorganizmalar daha sıkça görülmek-tedir (4).
Hastane içindeki odaların kapı kolları her gün defalarca dokunulan ve her dokunuştan sonra da el yıkanmasının mümkün olmadığı yerlerdir. Pek çok kişinin aklına, bu kapı kollarına dokunurken hep "Acaba temiz mi?" sorusu gelebilmektedir. Bizlerde buradan yola çıkarak, kapı kollarından kültürler alıp değerlendirmeyi amaçladık.
GEREÇ VE YÖNTEM
Fırat üniversitesi Fırat Tıp Merkezinde bulunan kliniklerin hasta, doktor, hemşire ve tuvalet kapı kolla-rından kültürler alındı. Buyyona daldırılmış halde bulu-nan eküvyonlar kültür alınacağı zaman çıkartıldı. Eküvyonun uç kısmı buyyonlu ve ıslak olduğu halde kapı koluna sürüldü. Daha önce steril edilmiş tüplere eküvyonlar konuldu. Laboratuvara getirilen bu eküvyonlar koyun kanlı ve eosin methylene blue besiyerlerine ekildi. Kültürler 37°C'de 48 saat bekletil-dikten sonra değerlendirildi. Bakteri idantifikasyonu rutin yöntemlerle yapıldı (5).
BULGULAR
Toplam olarak 176 kapı kolunun 160 (%90.9)' ında üreme tespit edilmiştir. Hasta odalarının kapı kolla-rının hepsinde bakteri üremesi tespit edilirken, en az bakteri üremesinin hemşire kapı kollarında olduğu tespit edildi (Tablo 1).
Kapı kollarından izole edilen bakterilerin dağılımı incelendiğinde ise; Patojen bakterilerden olan S.aureus 'un 4 kapı kolunda ürediği, Shigella flexneri 'nin ise yine
4 kapıda ürediği gözlendi. 5. fexneri iki ayrış Tablo3 hemşire ve tuvalet odaları kapı kollarında tespiti (Tablo 2).
İçHaı
Tablo 1. Kapı kollarının dağılımı
ve bakteri üreme oranlın Enfek
Kapı Kolları n
Bakteri Üremesi
Gene Karo
Hasta Odaları 104
104 i
Kadı
Doktor Odaları 24
19
Bey
Hemşire Odaları 24
17
Çoc
Tuvalet 24
21 8!
Fizi
Toplam 176
160 91
' l'lrı
Ul1 Gc
Tablo 2: Kapı kollarından izole
edilen bakterilerin oranljgl
176)
N
Bakteri
Sayı
C
>
Koagülaz (-) Stafilokok
158 !
İM
Enterococcus spp
12
6,;
Difteroid
11
b,; Hafnia a/ve/
7
4,C
Escherichia coli
6
3,4
Proteus mirabilis
4
2.3
Shigella flexneri
4
2,3
Bacillus subtilis
3
1.7
Staphy/ococcus aureus
3
1.7
Neisseria spp
2
i. i
Klebsiel/a pneumonia
2
1.1
Streptococcus pneumonia
1
0.6
Candida a/b/cans
1
0,6
Hasta odaları kapı kolları incelendiğinde; patcjg olan S.aureus bakterilerinin, iki cerrahi branş odası kapı kollarında olduğu gözlendi (Tablo 3).
Akbulut va Ark.
daha fazla oranda, toplumda infeksiyon oluştur-ma potansiyeline sahiptir (3, 6).
Hastane infeksiyonlarının azaltılması için;
hastanelerdeki dezenfeksiyonun ve
sterilizasyonun uygun yapılması, uygun antibiyo-tik kullanımı, hasta izolasyonu, personel sağlığı, çevre temizliği ve atıkların uygun bir şekilde yok edilmesi gibi konulara özen gösterilmelidir (2).
Hernekadar hastanelerdeki cansız or-tamların rutin kültürlerinin yapılmasının değeri sınırlı ise de geçerli ek bir katkı sağlayabilir (1). Hastanelerde dezenfeksiyon, patojen mikroorga-nizmaların yok edilmesi veya o bölgeden uzak-laştırılması ije hijyenik şartların sağlanmasıdır. Hastane içjnde alınacak hjyenik tedbirler içeri-sinde; yer ve yüzeylerin sıcak su ve deterjanla her gün temizliğinin yapılması, gerekli olduğu yerlerde kimyasal dezenfektanların kullanılması, insanlar için ise sıklıkla ellerin yıkanması ve belirli aralıklarla genel temizliğin yapılması yer almak-tadır (7). Genel kural olarak mali yük getiren dezenfeksiyon kontrolü, sık olmayan aralıklarda
kontrol nedeni ile de olsa hijyenik şartlar için
insanları uyarıcı olabilir.
Hastane ortamındaki mikroorganizmaların araştırıldığı bir çalışmada; kapı kollarında Stafilokoklar, B. subtilis ve Pseudomonas'ların tespit edildiği belirtilmiştir. Aynı çalışmada has-tane ortamında temizliğin ve dezenfeksiyonun uygun yapılmasının ve kontrolünün önemli oldu-ğu vurgulanmıştır(8).
Dezenfektanların etkilerinin araştırıldığı bir çalışmada da; dörtlü amonyum bileşiklerinin 1/100.000 oranındaki dilusyonunda, Vibrio cholera ve Salmonella ile infekte kapı kolunda 30 saniye ile 4 dakika arasında tutulmasının dezenfeksiyonu sağladığı ve bulaşmayı
önlediği belirtilmiştir. Çalışmada, temizlik ve
dezenfeksiyonun uygun yapılması ve bunların kontrolle-rinin önemi vurgulanmıştır(9).
Çalışmamızda ise; benzer bazı mikroorganizmalar kapı kollarında tespit edilmiştir. Fırsatçı patojenlerin yanında, iki cerrahi branşta S.aureusve iki ayrı servisin hemşire ve tuvalet kapı kollarında S.flexneri bulunması kapı kollarının bazı enfeksiyonları bulaştırabileceğini
35 Bakteriler Servisler İç Hastalıkları Enfeksiyon Hastalıkları Genel Cerrahi Kardiyoloji Kadın Hastalıkları Beyin Cerrahi Çocuk Hastalıkları Fizik Tedavi Üroloji Göz Hastalıkları Çocuk Cerrahisi Nöroloji Dermatoloji Plastik Cerrahi Ortopedi GKDC Psikiyatri
Kulak, Burun, Boğaz Göğüs Hastalıkları Ameliyathane Yoğun Bakım _______
KNS: Koagülaz (-) Stafilokok, GKDC: Göğüs, Kalp ve Damar Cerrahisi
TARTIŞMA
Hastane infeksiyonları bütün dünyada olduğu gi-bi ülkemizde de adeta gelişmenin bedellerinden gi-biri gigi-bi gittikçe artan oranda önem kazanmaktadır(3).
Hastaneden kazanılan infeksiyonlar, toplum için de, büyük tehlike oluşturur. Çünkü, gerek hastaneye gelen hastalar veya çalışan personel, gerekse hastanede kaldığı sürece her hangi bir infeksiyon belirtisi ortaya çıkarmayan hastalar, bir çok dirençli patojen mikroorga-nizmaların konağı olarak hastaneden ayrılırlar. Taşıdık-ları bu patojenler, doğadaki diğer mikroorganizmalardan
Tablo 3. Maşta odaları kapı kolları kültürlerinin servislere göre dağılımı.
KN S, E nte ro ko k, e. S ubti /i s
KNS, Difteroid,
KNS, B. subtilis, Enterokok, Candida albicans
KNS
KNS, Difteroid, B. subtilis, Enterokok, E. coli
KNS, Enterokok KNS KNS KNS, Difteroid, Enterokok KNS, 5. aureus, E. coli KNS KNS KNS KNS, S. aureus KNS KNS, Difteroid, Enterokok KNS, 5. aureus KNS, Difteroid, Enterokok KNS, £ coli KNS KNS
Hastane Ortamındaki Kapı Kollarının Mikrobiyolojik Durumu
göstermiştir. Dört kapı kolunda tespit edilen 5. flexneri'nin kaynağı araştırılmış, bir servis hemşiresinin bu mikroorganizmayı taşıdığı tespit edilmiştir. Servis hemşiresi tedaviye alınmıştır. Bu gerek çevre temizliği-nin yeterince yapılmadığını, gerekse personelin el temiz-liğine yeterince özeni göstermediğini göstermektedir.
Bir mikrobiyoloji laboratuvarında oluşan Shigella sonnei salgında çevrenin fenollü bileşiklerle dezenfekte edildiği ve tekrar yapılan incelemelerde bakterinin üre-mediği belirtilmiştir(lO).
Kapı kollan da fenollü dezenfektanlarla dezen-fekte edilmiştir. Tekrar kontrolde bakterinin üremediği gözlenmiştir. Dolayısıyla kapı koluna dokunurken akla gelen sorunun pek de yersiz olmadığı düşünülmüştür.
Sonuç olarak kapı kollarının bir çok fırsatçı pato-jen bakterilerin yanında, direkt patopato-jen bakterileri de barındırdığı, hastane temizliğinin ve dezenfeksiyonunun yeterli olmadığı, gerek hastane enfeksiyonlarında, ge-rekse toplum sağlığını ilgilendiren infeksiyonlarda cansız ortamların da önemli rol oynayabileceği kanaatine va-rılmıştır.
KAYNAKLAR
1. Rhame FS. The inanimate environment. in: Hospital Infections. Bennett JV, Brachman PS (eds.). 4th edition. Lippincott-Raven, Phladelphia, s: 299-325, 1998.
Çetin ET. Hastane infeksiyonlarının önemi. Klimik Da| 6: 99-101, 1993.
Çalangu S. Hastane infeksiyonlarının önemi. Ha; İnfeksiyonları Dergisi 1: 5-7, 1997.
Leblebicioğlu H. Hastane infeksiyonu etkenleri, ve; yotik direnci. Saniç A(ed.) Sterilizasyon ve Dezenfel Hastane Enfeksiyonları Sempozyumu Kitabı, s: 148-lj 1999.
Koneman EW, Ailen SD, Janda WM, Schreckenbergerlj Winn Jr WC. Diagnostic Microbiology. 4th edition. J Lippincott Company. Philedelphia. s:105-184, 1992. Babur Y. Hastane infeksiyonu salgınına yaklaşım.! M, Akova M, Dökmetaş (ed.) İ. Hastane İnfeksiyonla İleri Hekim Eğitim Kursu Kitabı. Önder Mat. Ve Gazd| Sivas, s: 12-32, 1999.
Gürler B. Günümüzde kullanılan dezenfektan ve an tikler. Saniç A(ed.) Sterilizasyon ve Dezenfeksiyon l tane Enfeksiyonları Sempozyumu Kitabı, s: 33-38,19' Duan FR. Survey of microbies in hospital environrr Chung Hua YU Fang I Hsueh Tsa Chih 24(2):77-9,19 Dodin A, Galimand M. Future perspective in the usel disinfectants. Bull Soc Pathol Exot Filiales 69(6): 555-8 1976.
10. Mermel LA, Josephson SL, Dempsey J, Prenteau S, Peı C, Magnilli N. Outbreak of Shigella sonnei"m a dini microbiology laboratory. J Clin Microbiol 35: 1998.
2. 3. 4. 5. G. 7. 9.
Yazıısma Adresi
Y. Doç. Dr. HATİCE HANDAN AKBULUT Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı
Elazığ
