Gastrointestinal Sistem Kanamalı Hastaların Özellikleri Endoskopi ve
Biyopsi Sonuçlarının Değerlendirilmesi
Evaluation of Endoscopy and Biopsy Results and Features of Patients with Gastrointestinal
Haemorrhagia
Naim NUR*,
Abdülkerim YILMAZ**, Gürsel YILDIZ***
ÖZET
Gastrointestinal sistem (GİS) kanamaların sıklığı 100.000’de 80-100 arasında değişmektedir. Tanımlayıcı tipteki bu çalışmada amaç kliniğimizde izlenen ve GIS kanama tanısı almış hastaların
özelliklerini, endoskopi ve biyopsi sonuçlarını
değerlendirmektir.
1 Ocak 2005 - 1 Şubat 2006 tarihleri arasında Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Kliniği’nde izlenen ve GIS kanama tanısı almış, endoskopi ve biyopsi sonuçları tam olan 164 hastanın sonuçları retrospektif olarak değerlendirildi.
GİS kanamalı 164 hasta (118 erkek, 46
kadın) çalışmaya dahil edildi. Erkeklerin yaş ortalaması 57.0±6.0 yıl, kadınların yaş ortalaması ise 57.0±3.0 yıldı. Melena en sık saptanan şikayetti. Vakaların çoğu sonbahar (%33.6) ve yaz (%32.8) aylarında ortaya çıkmıştır. Endoskopik incelemede sırasıyla en sık gastrik ülser %52.4, duodenal ülser
%11.0 ve reflü özefajit %7.3 iken biyopsi
incelemesinde kronik aktif gastrit Helikobacter Pylori (-) %47.9, kronik aktif gastrit Helikobacter Pylori (+) %35.3 ve gastrik kanser %7.0 oranında tespit edilmiştir.
Önlenebilir GİS kanamaları özellikle
yaşlılarda, ciddi bir sağlık problemi olmayı
sürdürmektedir.
Anahtar Kelimeler:
Gastrointestinal kanama, endoskopi, biyopsi
C.Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 29 (2): 42-46, 2007
SUMMARY
Prevalence of gastrointestinal haemorrhage varies 80-100 per 100.000 population. In this
descriptive study, the results of diagnostic
gastrointestinal endoscopy and biopsy performed at our unit were evaluated.
Diagnostic gastrointestinal endoscopy and biopsy results of a total 164 patients who underwent the procedure between1 January 2005 - 1 February 2006 were evaluated retrospectively.
A total of 164 patients with gastrointestinal haemorrhage (118 Males, 46 Females) were enrolled into the study. Mean age for men 57±6.0 years and for women 57±3.0 years. Melena was the primary complaint among the patients. The highest ratios of bleeding was observed during autumn (33.6%) and
summer (32.8%). Pathologic gastrointestinal
endoscopy and biopsy findings were detected in all patients. Most frequent pathologic findings were gastric ulcer 52.4%, acute duodenal ulcer 11.0% and reflux esophagitis 7.3% in endoscopy results and chronic active gastritis Helicobacter Pylori (-) 47.9%, chronic active gastritis Helicobacter Pylori (+) 35.3%, gastric cancer 7.0% in biopsy results.
Preventable gastrointestinal haemorrhage continues to be a severe health problem, particularly in aged patients.
Key Words: Gastrointestinal haemorrhage,
endoscopy, biopsy.
GİRİŞ
Üst gastrointestinal sistem (GİS) kanamaları sık rastlanan, ölümle sonuçlanabilen ve acil hekimliğin tıbbi-cerrahi işbirliğini gerektiren en önemli hastalıklardan biridir. GİS kanamaların sıklığı yıllık olarak 100.000’de 80-100 arasında değişmektedir (1,2). Özellikle, yaşlılarda görülmesi nedeniyle yüksek oranda mortalite ve morbidite riski taşır (3-8). Yüksek morbidite ve mortalite riski yanında, tanı ve tedavi maliyeti yüksek, sıklıkla hospitalizasyon ve yoğun bakım gerektiren hastalıklardır.
*Yrd.Doç.Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD. SİVAS **Yrd.Doç.Dr. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Gastroenteroloji BD SİVAS *** Uz.Dr. Erzincan Devlet Hastanesi İç Hastalıkları ERZİNCAN
Gastrointestinal Sistem Kanamalı Hastaların Özellikleri Endoskopi ve Biyopsi Sonuçlarının Değerlendirilmesi
Endoskopik işlemler nispeten yüksek maliyetli olmalarına rağmen fiyat-kazanç oranları bakımından belirgin derecede yüksek tanısal yararlar sağlaması yanı sıra teröpatik girişim avantajları nedeni ile de ilk olarak tercih edilmekte ve gittikçe daha çok merkezde yapılır hale gelmektedir. Günümüzde kullanılmakta olan endoskoplar, bükülebilir özellikleri ve neredeyse 360º ye varan hareket yetenekleri sayesinde sindirim sisteminin hemen her noktasına girilerek direkt görüntü ve biyopsi alınabilmesine olanak sağlamakta, aynı zamanda hasta tarafından da iyi tolere edilmektedir (9, 10).
Bu çalışmada 1 Ocak 2005 - 1 Şubat 2006 tarihleri arasında Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Kliniği’nde izlenen GIS kanama tanısı almış hastaların özellikleri, endoskopi ve biyopsi sonuçlarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
GEREÇ VE YÖNTEM
Tanımlayıcı tipteki bu çalışmada, Ocak 2005 - 1 Şubat 2006 tarihleri arasında Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Kliniği’ne hematemez ve/veya melena ile başvuran ve GIS kanama tanısı alan, endoskopi ve biyopsi sonuçları tam olan 118’i erkek 164 hastanın dosyası retrospektif olarak incelendi. Endoskopik incelemeler Fujinon 450HR video endoskop ile tek bir gastroenterolog tarafından yapılmıştır. Endoskopik işlemler % 10 lidocaine ile lokal farinks anestezisini takiben yapıldı.
İşlem öncesi anksiyetesi olan veya ajite hastalara ise ilaveten İV 2-3 mg midazolam ile premedikasyon yapıldı. Endoskopi işlemi sırasında orofarinksten duodenum ikinci kesimine kadar olan bölge incelendi. Gereken vakalarda biyopsi alındı. Malignite tanısında histopatolojik inceleme sonucu esas alındı.
Verilerin tanımlayıcı istatistiksel analizinde SPSS 10.0 paket programı kullanıldı.
BULGULAR
Çalışmaya yaş ortalamaları 57.0±3.0 yıl olan 46 kadın ve 57.0±3.0 yıl olan 118 erkek olmak üzere toplam 164 hasta alındı. Her iki cinsiyette yaş ortalamaları açısından anlamlı bir fark yoktu (P>0.05). Araştırmada erkek oranı %72 idi. Erkeklerin %47.5’i 61-80 yaş grubunda iken, kadınların %52.2’si 41-60 yaş grubunda yer almaktaydı (Tablo 1). GIS kanama tanısı alan hastaların hastaneye başvuru nedenleri incelendiğinde, en sık melena/hematemez (%83) şikayetiyle başvurdukları ortaya çıkmıştır (Şekil 1). Hastaların %22.0’ı sigara kullanırken, %54.0’ında ilaç (aspirin ya da nonsteroid anti inflamatuar-NSAİD) kullanımı öyküsü tespit edilmiştir (Şekil2).
Tablo 1. Gastrointestinal sistem kanamalı hastaların yaş gurubu ve cinsiyete göre dağılımı
Yaş grubu (yıl) Cinsiyet
Erkek (n=118,%) Kadın (n=46,%) 0-20 4 (3.4) 4 (8.7) 21-40 14 (11.9) 2 (4.3) 41-60 42 (35.6) 24 (52.2) 61-80 56 (47.5) 12 (26.1) ≥81 2 (1.7) 4 (8.7 )
Şekil 1. GİS kanamalı hastaların başvuru
nedenlerine göre 0 10 20 30 40 50 60
Şekil 2. GİS kanamalı hastalarda ilaç kullanım sıklığı* (n=164, %) 0 10 20 30 40 50 60 70 80
İlaç Kullanımı (+) İlaç Kullanımı (-)
*Aspirin ya da NSAİ
Olguların mevsimlere göre dağılımı incelendiğinde %33.6’ı sonbahar, %32.8’i yaz, %23.8’i kış ve %9.8’i ilkbahar aylarında olduğu tespit edilmiştir (Şekil 3)
Çalışmaya alınanların endoskopik incelemesinde %52.4’ünün gastrik ülser, biyopsi incelemesine göre %47.9’unun Kronik Aktif Gastrit Helikobacter Pylori (-) (KAGHP-) tanısı aldığı görülmektedir (Tablo 2).
Şekil 3. GIS kanamaların mevsimlere göre
dağılım 23,77 9,83 32,78 33,6 KIŞ İLKBAHAR YAZ SONBAHAR
Tablo 2. Gastrointestinal sistem kanamalı
hastalarda endoskopi ve biyopsi sonuçlarının dağılımı Hasta Sayısı Endoskopi sonucu n=164 (%) Gastrik Ülser 86 (52.4) Duodenal Ülser 18 (11.0) Reflü Özafajit 12 (7.3) Kitle 10 (6.1) Varis 10 (6.1)
Özafajit ve Gastrik Ülser 28 (17.1)
Biyopsi sonucu n=142 (%)
Kronik Aktif Gastrit Helikobacter Pylori (+)
50 (35.3)
Kronik Aktif Gastrit Helikobacter Pylori (-)
68 (47.9)
Gastrik Kanser 10 (7.0)
Kronik Aktif Duodenit Helikobacter Pylori (+)
8 (5.6)
Kronik Aktif Duodenit Helikobacter Pylori (-)
6 (4.2)
TARTIŞMA
GİS kanama sıklığı yaş, cinsiyet ve mevsimlere göre değişebilmektedir. Berrios ve ark.’nın (4) yaptığı çalışmada GİS kanama sıklığı erkeklerde %98 olarak bulunmuş ve bu erkeklerin çoğunluğunun (%38) 30-40 yaş aralığında olduğu tespit edilmiştir. Buna karşın Rodriguez ve ark.’nın (5) daha büyük populasyonda yaptıkları çalışmada kanama sıklığı 60-80 yaş aralığında ve özellikle kadınlarda, %66 oranında bulunmuştur. Başka bir çalışmada ise Villanueva ve ark.’nın (6) altı yıl boyunca izledikleri hastalarda cinsiyet ve yaş aralığı bakımından bir farklılığa rastlamamışlardır.
Gastrointestinal Sistem Kanamalı Hastaların Özellikleri Endoskopi ve Biyopsi Sonuçlarının Değerlendirilmesi
Mevsim özellikleri göz önüne alındığında, Rodriguez ve ark.’nın (5) çalışmasında GIS kanamalı hasta sayısının ilkbahar aylarında arttığı bildirilirken başka bir çalışmada kış mevsiminde daha az olduğu, Nisan ve Ekim aylarında iki kez pik yaptığı (11), diğer bir çalışmada ise hastalığın daha çok kış mevsiminde görüldüğü bildirilmiştir (12). Çalışmamıza alınanların büyük çoğunluğu erkekti (%72.0). Erkeklerin %47.5’i 61-80 yaş grubunda iken, kadınların %52.2’sinin 41-60 yaş grubunda yer aldığı ve vakaların büyük çoğunluğunun sonbahar aylarında olduğu (%33.6) tespit edilmiştir. Çalışmalar arasındaki değişik sonuçlar yaşanılan yerin iklim, yükselti ve örnek büyüklüğü gibi farklılıklardan kaynaklanmış olabilir. Ayrıca sigara, alkol ve aspirin ya da NSAİD kullanım oranları bu sonuçlara katkıda bulunmuş olabilir.
İlaç (aspirin ya da NSAİD) kullanımının kanama riskini artırdığını gösteren çalışmalar yayınlanmıştır. Rodriguez ve ark. (7) NSAİD ilaç kullanan duodenal ülserli hastaların %17.5’inde kanama tespit etmişken, van Leerdam ve ark.(13) GİS kanaması olan duodenal ülserli hastaların yarısının aspirin ya da NSAİD kullandığını saptamışlardır. Bu araştırmayla paralel şekilde hastalarımızın %54.0’ında aspirin ya da NSAİD ilaç kullanımı saptanmıştır. Yapılan çalışmalarda hastaların sağlık merkezlerine en sık başvuru nedenleri, sırasıyla melena/hematemez ve hematokezyadır (4,8). Bu çalışmada benzer şekilde en sık görülen başvuru nedeni melena/hematemez olarak tespit edilmiştir. Türkiye’nin farklı bölgelerinde yapılan çalışmalarda GİS endoskopi sonuçlarına göre gastrit %50-55, reflü özefajit %7-13, akut duodenal ülser %8-11 ve Gastrik kanser %1-4 oranlarında bildirilmiştir (14-18). Hasta grubumuzun GİS endoskopi ve biyopsi sonuçlarına göre en çok rastlanan patolojik bulgular, gastrit (%52.4); reflü özefajit (%7.3), akut duodenal ülser (%11.0), KAGHP(-) %47.9,
KAGHP(+) %35.3 ve Gastrik kanser %7.0 olarak saptanmış ve Gastrik kanser dışında daha önce yapılmış çalışma sonuçlarıyla da uyumlu olduğu bulunmuştur. Ancak, Gastrik kanser tanı sıklığının artmış olması çalışmaya alınan hasta sayısının düşük olmasından kaynaklanmış olabilir.
Sonuç olarak önlenebilir GİS kanamaları özellikle yaşlılarda, ciddi bir sağlık problemi olmayı sürdürmektedir. Çalışmamızdaki sonuçlar, daha önce ülkemizin farklı merkezlerinde yapılmış çalışma sonuçlarıyla uyumludur. Olgu sayımız arttıkça daha kesin sonuçların verilebilmesi mümkün olacaktır
KAYNAKLAR
1. Alkım H, Şaşmaz N. Akut üst gastrointestinal
sistem kanaması. Özden A, Şahin B, Yılmaz U. Gastroenteroloji (TGV) 2002:141-148.
2. Gönen Ö. Gastrointestinal kanamalar. İliçin
G, Ünal S, Biberoğlu K. Temel İç Hastalıkları Kitabı 1.Cilt 1996; s:1060-1065.
3. Laine L. Management of ulcers with adherent
clots. Gastroenterology 2002; 123: 632-636.
4. Berrios J, Sedano O, Calle E, Montero F,
Manrique J, Hinostroza E. Upper digestive hemorrhage in the inhabitants of high
altitudes in Peru. Gastroenterol Peru
1996;16(1):13-18.
5. Rodriguez Hernandez H, Loera Ontiveros E,
Almarez Larreta C, Jimenez Ramirez N, Solano Ramirez A, Jacobo Karam JS,. Peptic ulcer with hemorrhage. An analysis of
hospital discharges Rev Gastroenterol
Mex.1999;64(1):6-11.
6. Villanueva Palacios J, Lopez de Guimanes
D, Avila Polo F. Gastrıc cancer ın peruvıan andes: 170 cases ın huaraz Gastroenterol Peru 1996;16(2):99-104.
7. Rodriguez-Hernandez H, Jacobo-Karam JS,
Jaquez Quintana JO, Avila-Romero HG, Galvan-Roman L, Lara –Miranda SC, et al. Gastropathy caused by non-steroidal anti-inflammatory agents and its association with
Helicobacter pylori. Rev Invest Clin.
8. Cerrahi Gastroenteroloji. Prof. Dr. Ünal Değerli, Prof. Dr. Yavuz Bozfakıoğlu. 2000; s:41-49.
9. The history of endoscopy. Smith J. In,
Sheppard M, Mason D, eds. Practical endoscopy. London: Chapmean&Hall, 1997: 1-9. 91: causes, characteristics andrelation to nonsteroidal antiinflammatory drugs.Isr J Med Sci. 1993;29(5):292-297.
10. Lewis BS. The history of enteroscopy.
Gastrointest Endosc Clin N Am.1999;9:1- 11.
11. Zimmerman J, Arnon R, Beeri R, Keret
D,Lysy J, Ligumski M, et al. Acute upper gastrointestinal bleeding in Jerusalem 1988- 91:causes, characteristics and relation to nonsteroidal anti-inflamantory drugs. Isr j Med Sci 1993;29(5):292-297.
12. Stermer E, Levy N, Tamir A. Seasonal
fluctuations in acute gastrointestinal
bleeding. J Clin Gastroenterol.
1995;20(4):277-279.
13. van Leerdam ME, Vreeburg EM, Rauws EA,
Geraedts AA, Tijssen JG, Reitsma JB,. Acute upper GI bleeding: did anything change?
Time trend analysis of incidence and outcome of acute upper GI bleeding between 1993/1994 and 2000.
Am J Gastroenterol. 2003;98(7):1494-9.
14. Güliter S, Keleş H, Nur Özkurt Z. Üst
gastrointestinal sistem endoskopi sonuçları. KU Tıp Fak Derg 2004; 6(1): 10-12.
15. Yükselen A, Yaşa M, Karaoğlu A, Yavaşoğlu İ, Ayhan M, Ersak N. Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Gastroenteroloji Bilim Dalında yapılan üst gastrointestinal
endoskopi sonuçlarımız. Turk J
Gastroenterol 2001; 12 (Suppl 1): P-L/25 (özet).
16. Tamer A, Korkut E, Korkmaz U, Akcan Y. Üst
gastrointestinal endoskopi sonuçları: Düzce bölgesi. Kocatepe Tıp Dergisi 2005;6:31-34.
17. Özer B, Coşar A, Serin E, Gümürdülü Y,
Kayaselçuk F, Güçlü M, ve ark. Endoskopi endikasyon ve tanı oranlarımız. Turk J Gastroenterol 2003; 14 (Suppl 1): PB.10/23.
18. Türkay C, Saygılı Ö, Yüksel İ, Yılmaz K,
Murat İ, Önal Ö, ve ark. Üst gastrointestinal
endoskopi sonuçlarımız. Turk J
Gastroenterol 2000; 11 (Suppl 1): P435.
Yazışma adresi:
Naim NUR,
Cumhuriyet Universitesi Tıp Fakültesi Tıp Eğitimi AD. 58140-Sivas
Tel : 346 2191010 / 2125 Fax :346 2191155 e-mail: nnur@cumhuriyet.edu.tr
