• Sonuç bulunamadı

BİR ÜNİVERSİTENİN KURULUŞU VE ORD. PROF. DR. M. MUHİTTİN (MUHİDDİN) EREL

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "BİR ÜNİVERSİTENİN KURULUŞU VE ORD. PROF. DR. M. MUHİTTİN (MUHİDDİN) EREL"

Copied!
4
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

NOBEL MEDICUS 18 | C‹LT: 6, SAYI: 3 113

ESTABLISHMENT OF A UNIVERSITY and Ord. Prof. MD. M. Muhittin (Muhiddin) EREL ABSTRACT

Ord. Prof. MD. Muhittin (Muhiddin) Erel's name was so conspicuous in the establishment of Ege University in ‹zmir, as being the third university of Turkey, on 1955. Ord. Prof. MD. Muhittin Erel is remembered as the founder of Ege

University and also the first rector in between the dates of March 11 1958 - March 10 1960. He was assigned as the Founder Dean of Ege University Medical Faculty on the date of March 2 1955 in addition to this appointment. Concurrently, because he was a specialist of public health he took the initial menagerial responsibility of hygiene professorship of the medical faculty in the university. In our article we shall present his short biography and the story of the establishment of Ege University by the speech of him.

ÖZET

Türkiye'deki üçüncü üniversite olan Ege Üniversitesinin 1955 y›l›nda ‹zmir'de kurulmas›nda Ord. Prof. Dr. Muhittin (Muhiddin) Erel'in ismi dikkat çekicidir. Ord. Prof. Dr. Erel, Ege Üniversitesinin kurucusu ve 11 Mart 1958 - 10 Mart 1960 y›llar› aras›ndaki ilk rektörü olarak an›msan›r. Bu görevine ek olarak 2 Mart 1955 tarihinde Ege Üniversitesi

T›p Fakültesi Kurucu dekan› olarak görevlendirildi.Ayn› zamanda bir halk sa¤l›¤› uzman› olmas› nedeniyle yeni kurulan üniversitenin T›p Fakültesindeki Hijyen kürsüsünün ilk yöneticili¤ini de yapt›.

Makalemizde, Ege Üniversitesinin kuruluflunu ondan aktar›mlarla sunarken, Ord. Prof. Dr. Muhittin Erel'in k›sa biyografisine de yer verece¤iz.

(2)

NOBEL MEDICUS 18 | C‹LT: 6, SAYI: 3 115

Mustafa Muhittin (Muhiddin) EREL, K›z›lay'›n kurucular›ndan Bahriyeli Miralay (Deniz Tabib Albay) Dr. Mehmet Ali Bey ile Ayfle Hidayet Han›mefendinin o¤lu olarak 1351 (1901) y›l›nda ‹stanbul'un Eminönü kazas› Alemdar nahiyesi Hoca Rüstem mahallesinde do¤du. ‹lk ve orta ö¤renimini ‹stanbul'da tamamlayan Dr. Erel, 1924 y›l›nda ‹stanbul Üniversitesi T›p Fakültesinden mezun oldu. 1924-1925 y›llar›nda askerlik hizmetini yedek subay olarak yapt› ve 5 Ekim 1925 tarihinde ‹znik Hükümet Tabipli¤ine atand›. Daha sonra o zaman›n Ertu¤rul vilayeti Bozhöyük kazas› Hükümet tabipli¤i (1926-1927), ‹stanbul Emraz› Sariye ‹stilaiye Hastanesi Asistanl›¤› (1927-1929) görevlerinde bulunan Dr. Erel, Almanya'ya giderek 18 A¤ustos 1929 - 31 Ekim 1932 tarihleri aras›nda Hamburg Devlet H›fz›ss›hha Enstitüsü'nde ihtisas ö¤renimi gördü ve 1 Kas›m 1932'de Darülfünun T›p Fakültesi H›fz›ss›hha Müderris Muavini olarak akademik göreve bafllad›. Darülfünun'un 1933 Üniversite Reformunun ard›ndan ‹stanbul Üniversitesine dönüflmesiyle, buraya geçen Dr. Erel, 1 A¤ustos 1933 tarihinde ‹stanbul Üniversitesi T›p Fakültesi H›fz›ss›hha Doçentli¤ine yükseltildi. Ayn› Enstitüde o dönemde Ord. Prof. Dr. Julius Hirsch ve Doç. Dr. Zeki Yal›m da görev yapmaktayd›. Prof. Dr. Hirsch ve Doç. Dr. Erel 1937-1942 y›llar› aras›nda hijyen derslerinin teorik ve pratik bilgiler içeren kitab›n› yay›nlad›. Dr. Erel, 1 fiubat 1943 tarihinde profesör unvan›n› ald›. 31 Aral›k 1948'de Ord. Prof. Dr. Julius

Hirsch'in ayr›lmas›n›n ard›ndan Enstitü yöneticili¤i görevine getirildi. Bu görevini 1949-1955 y›llar› aras›nda sürdürdü. 28 fiubat 1950'de ayn› Enstitünün Ordinaryüs Profesörlü¤üne yükselen Dr. Erel, 1946-1948 y›llar› aras›nda ‹stanbul Üniversitesi T›p Fakültesi Dekanl›¤› görevinde de bulunmufltur. Ord. Prof. Dr. Muhittin Erel, ‹zmir'de kurulmas› planlanan Ege Üniversitesi T›p Fakültesinin kurucu Dekan› olarak 2 Mart 1955 tarihinde görevlendirildi (Resim 1). 11 Mart 1958 tarihinde T›p ve Ziraat Fakülteleri taraf›ndan oluflturulmufl Profesörler Kurulu toplanarak Ege Üniversitesinin ilk Rektörü* olarak Ord. Prof. Dr. Muhittin Erel'i seçti. 30 May›s 1958 tarihinde Ege Üniversitesi T›p Fakültesi Hijyen Enstitüsü Ordinaryüs profesörlü¤üne naklen atand› (Resim 2). Ord. Prof. Dr. Erel'in Rektörlük görevi 10 Mart 1960 tarihinde sona erdi. Prof. Dr. Erel, 114 say›l› kanun gere¤i 28 Ekim 1960'da emekliye ayr›lmas›na ra¤men 28 Nisan 1961'de tekrar göreve döndü. 65 yafl›n› doldurmas› nedeniyle emekliye ayr›lmas› gerekirken, Senato kararlar› ile görev süresi dört kez uzat›lan ve bu arada 11 Kas›m 1968 - 28 Haziran 1971 tarihleri aras›nda izinli olarak Efes Eczac›l›k Yüksekokulu Müdürlü¤ü de yapan Ord. Prof. Dr. Muhittin Erel, 43 y›l› devlet hizmetlerinde olmak üzere toplam 48 y›l e¤itim-ö¤retim, araflt›rma, yay›n ve sa¤l›k hizmeti vererek, 07.07.1973 tarihinde Ege Üniversitesi T›p Fakültesi Koruyucu Hekimlik ve Halk Sa¤l›¤› Kürsüsü Baflkan›yken emekli oldu. 1936 y›l›nda Viyolonist Emine Han›mefendi ile evlenmifl olan Ord. Prof. Dr. Muhittin Erel'in Suna ve Sevin isminde iki k›z› vard›r.

Ege Üniversitesinin ve özellikle T›p ve Fen Fakültelerinin kuruluflunda Rektör ve ö¤retim üyesi olarak unutulmaz hizmetler veren Ord. Prof. Dr. Erel bunlara ek olarak Türkiye'de ilk defa üniversite bünyesi içinde Hemflirelik Yüksekokulu ve Sa¤l›k Koleji kurulmas›ndaki çabalar›ndan ötürü de Hizmet Ödülü ald›.

Ord. Prof. Dr. Muhittin Erel, sa¤l›k ve fen bilimleri yan›nda güzel sanat alanlar›nda da oldukça genifl bir bilgi birikimine sahipti ve konser verecek derecede iyi keman çalabiliyordu. Son derece alçak gönüllü, yard›msever ve hizmet aflk›yla dolu bu bilim insan› 18 Mart 1986 tarihinde vefat etmifltir.

Halen Ege Üniversitesi T›p Fakültesi bünyesindeki büyük amfi onun ismini tafl›maktad›r (Resim 3). Kendisini sayg›yla an›yoruz.

Ald›¤› Görevler ve Yurtd›fl› Görevleri

‹stanbul Üniversitesi T›p Fakültesinde görevli iken Haydarpafla Lisesi ve ‹stanbul K›z Lisesi H›fz›ss›hha ö¤retmenliklerini 1934 y›llar›nda ek görevle sürdüren Ord. Prof. Dr. Muhittin Erel, sa¤l›k fluralar›n›n, sa¤l›kla ilgili bilimsel toplant›lar›n önde gelen üyesi ve Dünya

(3)

NOBEL MEDICUS 18 | C‹LT: 6, SAYI: 3

114 Sa¤l›k Teflkilat› T›p Tahsili Eksperli¤i görevlisiydi. Buna ek olarak, Ord. Prof. Dr. Muhittin Erel'in üstlenmifl oldu¤u yurtd›fl› görevler aras›nda flunlar› sayabiliriz: a) Kongre için Bat› Almanya (Dortmond, 1959) b) Yabanc› ö¤retim üyesi temini ve yurt d›fl›ndaki

yüksek hemflire okullar›n›n kurulufl yap›lar›n› incelemek için ‹ngiltere (1959)

c) Uluslararas› Gö¤üs Hastal›klar› Kongresi için Viyana (1959)

d) Araflt›rma ve inceleme için Almanya ve Uluslararas› Sa¤l›k Kongresi için Roma (1963)

e) Avrupa Profesörler ve Rektörler Birli¤i toplant›s› için Viyana (1965)

f) Koruyucu hekimlik alan›nda ve ö¤retim programlar›n› gelifltirme amac›yla araflt›rma inceleme yapmak üzere Avrupa ve Amerika Birleflik Devletleri Üniversiteleri (1966 y›l›nda 6 ay).

Ord. Prof. Dr. Muhittin Erel'den Aktar›lanlar Ege Üniversitesi'nin kurulufl öyküsüne iliflkin olarak Ord. Prof. Dr. Muhittin EREL diyor ki:

“Ege Üniversitesi konusu ile ilk temas›m 1955 y›l›n›n bir yaz sabah›nda Ankara'dan aç›lan bir telefonla bafllar. Telefonun di¤er ucundaki ses kendisini Maarif Vekâleti Müsteflar› olarak tan›tt›. Bu kifli, birkaç gün sonra flahsen tan›flt›¤›m Üniversitemizin kuruluflunda büyük yard›m-lar›n› gördü¤ümüz Osman Faruk Verimer'di. ‹zmir'de kurulacak olan üniversitede T›p Fakültesi Dekan› olarak yard›mc› olmam› Bakan ad›na rica ediyordu. Düflünme süresi diledim. Konuya o anda yan›mda bulunan eflim de tan›kt›. Onun ‹stanbul'da resmi görevi, çocuklar›n da müzik e¤itimi vard›. Bana ‹zmir'de bir görev kabul edemeyece¤imi telkin edecek sand›m. Fakat, eflim; “Vatan›n her köflesi birdir. Yurt menfaati özel menfaatlerden önce gelir. Baflarabilece¤ine eminsen kabul et!” dedi. Bakanl›¤a derhal olumlu yan›t verdim ve ilk vas›ta ile Ankara'ya hareket ettim. Ankara'da Osman Faruk Verimer ve Milli E¤itim Bakan› Celal Yard›mc› beni kabul ettiler. Hepsi yard›m edecekleri sözünde bulundular. Bu göreve ça¤r› hayat›m›n en övünülecek olay›yd›. Üniversiteler Kanununun 62. maddesi uyar›nca resmen ‹stanbul Üniversitesi'nden izin almam gerekiyordu. Çok uzun sürdürülen bu bürokratik süreci beklemeden, idari ve hukuki sak›ncalar›na ra¤men, y›ll›k iznimi alarak derhal ‹zmir'e geldim. ‹lk yap›lacak ifller Üniversiteye tahsis edilen Bornova Ziraat Okulu binas›nda ö¤retim y›l› bafl›na kadar, gerekli de¤ifliklikleri yapmak, laboratuarlar› tesis etmek, ders malzemelerini sa¤lamak ve ö¤retim üyelerini temin etmekti. Bunlar›n yap›lamaz, yetifltirilemez oldu¤unu düflünen kötümser çevrelerin telkinlerinin aksine kanunun yürürlü¤e girdi¤i ayn› y›l ve ifle bafllad›ktan birkaç ay sonra 1955/1956 ö¤retim dönemi bafllad› ve baflar› ile sonuçland›. Bu ilk baflar› davaya

inanm›fl olanlar›n iflbirli¤ine ve 6595 say›l› kanunun çok iyi haz›rlanm›fl olmas›na dayan›r. Baflta Milli E¤itim Bakanl›¤› ve bütün devlet müesseseleri sanki Ege Üniversitesi için seferber olmufllard›. Davaya inanm›fl insanlar sadece görevliler de¤ildi. Genç çocuklar›m›z yaz› ifllerimize, temizlik ifllerimize yard›mc› oluyor, gelen malzemeyi omuzlar›nda üst katlara tafl›yor, can› gönülden özveri gösteriyorlard›. Gereken malzemeyi piyasadan çok indirimli fiyatlara bulabiliyorduk. “Ege Üniversitesi için…” sözü her kap›y› aç›yordu. Bu bak›mdan isimsiz yard›mc›lar› flükranla anmak borcumuzdur. Di¤er üniversitelerdeki ö¤retim üyelerinden kime ricada bulunsak geliyor ve baflar›l› bir flekilde derslerin verilmesi sa¤lan›yordu. Bu ifller T›p Fakültesinde oldu¤u gibi aynen Ziraat Fakültesi ve Türkiye'de ilk olarak kurulmufl olan Yüksek Hemflire Okulu için de devam ediyordu. Burada Ziraat Fakültesini kurmakla görevli Prof. Dr. Vam›k Tayfli ile iflbirli¤imizin büyük pay›n› flükranla belirtmek isterim. Gayemiz zarftan önce mazrufu haz›rlamakt›. Bu yüzden fonksiyonu gösteriflsiz baraka ve barakams› binalarda yapt›k. Vam›k Tayfli'nin ayr›lmas›ndan sonra ayn› görev ve anlay›fl› onun yerini alan Prof. Dr. Mustafa Uluöz ile yürüttük. Kuruluflun ilk çal›flmalar›nda unutulmaz yard›mlar›n› gördü¤üm Prof. Dr. Kemal Rüfltü Akgünder'i minnetle anmak isterim.“Bütün binalar› yap›lmadan, ö¤retim üyeleri tam olmadan, malzeme sa¤lanmadan Üniversite aç›lmaz!...” diyen zihniyete en güzel cevab› Ege Üniversitesi'nin kuruluflu vermifltir.1-3

Eserleri

48 y›l sa¤l›k, e¤itim-ö¤retim, araflt›rma ve yönetim hizmeti veren Ord. Prof. Dr. Muhittin Erel'in ders kitaplar›ndan baflka yeni metot ve icatlar› da içine alan ve birçok Almanca, ‹ngilizce bilim dergilerinde yay›m-lanan makaleleri yan›nda, çevirileri, Türkiye Sa¤l›k Teflkilat› hakk›nda önemli tavsiyeleri ve yol gösterici direktifleri ihtiva eden çeflitli raporlar› vard›r.

(4)

Ord. Prof. Dr. Erel, günümüzde Geriatri olarak bilinen alan›n önemini ve sa¤l›kl› yafllanman›n tan›m›n› o dönemde flu flekilde yapm›flt›r: “Arz›n dönüflünü 30 saate ç›karamay›z ve ihtiyarl›¤› önleyemeyiz. Geç ihtiyarlamaktan maksat, insan ömrünü uzatmak de¤il ihtiyarl›k tezahürlerini geriye atmak, gençlik tezahürlerini uzatmakt›r.” Ne yaz›k ki, yapt›¤›m›z araflt›rmalarda kendisinin bibliyografik eser listesine rastlamak mümkün olamad›. Ancak en

çok bilinen birkaç kitab›n›n listesini vermekle yetiniyoruz. Sa¤l›k Düflman› Böceklerle Savafl, Julius Hirsch, Çeviren: Muhittin Erel, Milli E¤itim Bakanl›¤› Yay›nlar›, Ankara 1943; Hijyen Ders Kitab›, Ord. Prof. Dr. Julius Hirsch, Prof. Dr. Muhuddin Erel, 2 Cilt, ‹stanbul, 1947; 120 Y›ll›k T›bbiyemizin Tarihine Bir Bak›fl, Muhittin Erel, ‹stanbul Üniversitesi T›p Tarihi Enstitüsü Yay›n›, No: 13, Kenan Matbaas›, 1947.

NOBEL MEDICUS 18 | C‹LT: 6, SAYI: 3 115

Referanslar

Benzer Belgeler

KITÂB EL-GINÂ: Gene Arab mûsıkîcilerinden YAHYA BİN ALİ BİN YAHYA BİN MANSUR (öl. 912) tarafından kaleme alınmış olup, “ İslâm Musikîsi Yunan

Celâl Es’ad bey, Churchill seçimi ve iktidarı kaybettiği zaman bütün bunları kendisine güzel bir mektupla ifade ederek yalnız benzemeyen tek tarafı, nazır

Nitekim 1933 reformunda o zaman Fakülteden çoktan ayrılmış bulunan Cemil Paşa Haydarpaşadan îstanbula naklinin çok doğru olacağını, ancak lüzumlu binaları

In order to verify that the proposed SDR-based FiWi testbed is reprogrammable, the collision avoidance protocol and dynamic bandwidth algorithm are implemented in

“ Üç ayrı sanat dalında ba­ şarı kazanabilmek dünyada kaç sanatçıya nasip olmuş­ tur bilemem am a, Fikret Otyam, yazın, fotoğraf ve resim alanlarında yeri

Sigara dumanıyla ızgara dumanının anason kokusu içinde birbirine ka­ rıştığı; mezelerin sırları yer yer çat­ lamış çinko tabaklara konulduğu, te­ neke

Birçok defa da, Ziya Kalkavan ya da Kakavanlardan biri, ka-i çakçılıkla suçlanmış, haklarında davalar açılmış, hatta tutuklan­ mışlardı. Ziya Kalkavan,

taubuluıı eski şehremini Ord. Cemil Toi)U/.luııun cenazesi, dün yapılan hazin bir türenle kaldırılmış ve Zinclrlikuyu Asri Me­ zarlığındaki aile