Mühendis ve Makina - Cilt: 45 Sayý: 537 25
tasarým
2 BOYUTLU TASARIMDAN 3 BOYUTLU
TASARIMA GEÇÝÞ
Bülent GÖRÜCÜ
Ýþ Geliþtirme Yönetmeni - SAYISAL GRAFÝK
Windows iþletim sisteminin yaygýnlaþmasý ve geliþmesi, donaným maliyetlerinin düþmesi, buna karþýn donanýmlarýn daha da hýzlanmasý, hatta kimi durumlarda eski iþ istasyonu seviyelerine yaklaþmasý ve ayný zamanda kullanýcý gereksinimlerinde meydana gelen deðiþiklikler eski UNIX ortamýnda çalýþan çözümler ile orta seviyeli çözümleri birbirine daha da yaklaþtýrdý.
Her þeyden önce, fiyatlar düþtü; orta seviyede ise yetenekler arttý. Fakat yine de deðiþmeyen bazý noktalar var. Bunlarýn baþýnda 2 boyutlu çizim gereksinimi gelmektedir.
2 YA DA 3 BOYUTLU TASARIM -YA DA HER ÝKÝSÝ?
Mekanik tasarýmcýlarýn ve teknik ressamlarýn çoðunluðu hala geleneksel 2 boyutlu çizim yöntemlerini kullanmaktadýr. 3 boyutlu tasarýmýn elbette avantajlarý var; ancak bazý durumlarda 2 boyutlu çizim ve tasarým daha hýzlý ve ekonomik olabilmektedir. 2 boyutlu çizimin hala yoðun olarak kullanýldýðý alanlarýn baþýnda hidrolik ve sistem mühendisliði için gereken 2 boyutlu þema çizimleri gelmektedir. Ayrýca, makina yerleþimleri gibi gereksinimler 2 boyutlu çizimler ile daha verimli bir þekilde karþýlanabilmektedir.
2 boyutlu tasarým, özellikle eski verilerin yönetimi için kullanýþlýdýr. Birçok þirket uzun yýllardýr CAD çözümleri kullanmaktadýr. Bu þirketlerin ellerinde binlerce 2 boyutlu çizim bulunmaktadýr; özellikle de AutoCAD çizimi. Birçok tasarýmýn da var olanlarýn deðiþtirilmesi ya da yeniden düzenlenmesi ile gerçekleþtirildiði düþünülürse, eski çizimlerin önemi daha da artmaktadýr. Bu durumda, ufak bir deðiþiklik söz konusu oldu diye tüm çizimlerin yeniden oluþturulmasý gereksizdir. Daha doðru olan, eskiden oluþturulmuþ 2 boyutlu çizimleri CAD
GÝRÝÞ
ekanik Tasarým ve Ýmalat Sanayisindeki teknolojik geliþim sonucu yaygýnlaþan CAD sistemleri, tasarým ve imalat sürecini etkilemiþtir. Yeni tasarýmlar, hiç olmadýðý kadar hýzlý bir þekilde geliþtirilebilmekte, yetenekli CAD (Computer Aided Engineering, Bilgisayar Destekli Tasarým) yazýlýmlarý müþteri gereksinimlerine göre çözümlerin üretilebilmesini saðlamaktadýr. Ayný zamanda, ürünlerin kalitesi ve dayanýklýlýðý artýrýlabilmekte ve maliyetler düþürülebilmektedir.
Önceleri, CAD sistemleri, aðýrlýklý olarak 2 boyutlu teknik resim üretiminde kullanýlmýþtýr. 2 boyutlu çizim ve tasarým konusunda, AutoCAD, birçok þirkette ve genel olarak CAD pazarýnda bir çýðýr açmýþ, neredeyse tüm tasarýmcýlar bu yazýlýmý bilir noktasýna gelmiþtir. Günümüzde de bu konuda pek bir deðiþiklik yoktur. AutoCAD, hala mekanik çizimlerde önemli bir gereksinimi karþýlamaktadýr ve karþýlamayý sürdürecektir. Ne de olsa hala 2 boyutlu tasarým gereksinimi sürmektedir.
Önemli bir diðer geliþme, 3 boyutlu tasarým yazýlýmlarýnda gözlenmiþtir. 1990'larýn baþý ve ortalarýnda, pahalý iþ istasyonlarýnda çalýþan, birçok þirketin yanýna yaklaþamadýðý, kullanýmý da UNIX iþletim sistemi dolayýsýyla oldukça zor olan 3 boyutlu mekanik tasarým çözümleri ortaya çýkmýþtýr. Bunlarýn yanýnda, orta fiyatlý ve yetenekli diðer ürünler de boy göstermeye baþlamýþtýr. Bu iki grup ürün, koþut bir þekilde geliþmiþ, ancak süreç içerisinde bunlar arasýndaki uçurumlar kapanmaya baþlamýþtýr.
Günümüze geldiðimizde ise, bazý geliþmeler yüzünden durum biraz deðiþmiþ gözüküyor. Öncelikle,
Mühendis ve Makina - Cilt: 45 Sayý: 537
tasarým
26
ortamýnda bulundurmak, bunlardan yararlanmak ve yeni projeleri 3 boyutlu olarak tasarlamaktýr.
3 boyutlu tasarýmýn avantajlarý, gittikçe daha çok fark edilmeye ve görülmeye baþlandý. Bunu da doðal bir geliþim olarak görmek gerekiyor. Her þeyden önce, 3 boyutlu tasarým, 2 boyutlu tasarýma göre, revizyonlarýn yapýlmasýný ciddi oranlarda kolaylaþtýrmaktadýr. Parametrik özellikleri sayesinde 3 boyutlu tasarým yazýlýmlarý, bunu saðlamaktadýr. Revizyonlarýn daha hýzlý ve kolay yapýlabilmesi de, sonuç olarak tasarým ve imalat hýzýný büyük oranda artýrmaktadýr. 2 boyuttan, 3 boyutlu tasarýma geçme isteðinin baþýnda yer alan nokta budur.
Diðer yandan, günümüzün rekabetçi koþullarý altýnda, bir ürünün pazara daha hýzlý sunulmasý, tasarým ve imalat süreçlerinde maliyetlerin düþürülmesi gibi gereksinimler, birçok þirketi doðal olarak 3 boyutlu tasarýma yöneltmektedir. 3 boyutlu tasarým sayesinde, imalata geçmeden tüm verilerin sanal ortamda, yani bilgisayarda, görülmesi, incelenmesi, analiz edilmesi, olasý hatalarýn önceden saptanmasý olanaklý olmaktadýr. Bu da verimliliði artýrmakta, tasarým sürecini kýsaltmakta ve rekabette þirketleri bir adým öne taþýmaktadýr.
Diðer bir önemli avantaj ise, görsel olarak ürünlerin sunulabilmesidir. Ýmalatýna geçmeden bir ürünü, müþterilere daha rahat ve anlaþýlýr bir þekilde sunmak, þirketlerin istekleri arasýnda daha çok yer almaktadýr. Ýþte 3 boyutlu tasarým bunu olanaklý kýlmaktadýr.
Elbette, hatalarýn azaltýlmasý, prototip gereksinimin azalmasý gibi konular da, önemli birer kriter olmaktadýr. Yine de bir nokta hala geçerliliðini koruyor: Yukarýda da bahsettiðimiz gibi, 2 boyutlu çizim gereksinimi hala büyük oranda sürüyor. Ya da tersinden söyleyelim; 3 boyutlu tasarýmlarýn dokümante edilmesi ve imalatý için bunlarýn mutlaka 2 boyutlu teknik resimlere dökülmeleri gerekiyor.
Tüm bu söylenenler çok önemli iki soruyu beraberinde getiriyor: Bunlara göre en doðru CAD çözümü hangisidir? Bu söylenenler düþünüldüðünde en doðru CAD çözümünün seçiminde hangi kriterler söz konusudur?
Aslýnda bu iki soru birçok açýdan iç içe geçmekte ve yanýtý biraz daha zorlaþtýrmaktadýr. Ne de olsa, dünya ölçeðinde Pazar tarafýndan kabul gören birçok CAD yazýlýmý ülkemizde satýcýlar ya da daðýtýcýlar kanalýyla yýllardýr kullanýcýlara sunulmaktadýr.
Mühendis ve Makina - Cilt: 45 Sayý: 537 27
tasarým
Sorunun yanýtlarýný bulmada, belki ilk önemli ip ucu, söz konusu yazýlýmlarýn, 2 ve 3 boyutlu tasarým gereksinimlerini birlikte karþýlayacak bir yapýda olmalarýdýr. Yani, sistem, güçlü 3 boyutlu tasarým yetenekleri sunarken, 2 boyutlu tasarým konusunda da gereksinimleri karþýlamalýdýr.
Günümüzde, mekanik tasarým alanýnda çalýþan birçok kullanýcý 2 boyutlu CAD sistemlerini kullanmayý sürdürmektedir. Ayrýca, birçok þirketin elinde özellikle AutoCAD ile çizilmiþ 2 boyutlu DWG dosyalarý bulunmaktadýr. Önemli olan, bu kullanýcýlar 3 boyutlu tasarýma geçtiklerinde, ellerinde bulunan 2 boyutlu verilerin 3 boyut ortamýnda kullanýlabilmesidir. Yani verilerin kaybolmamasý gerekir. Kaybolmamanýn yanýnda, yeni tasarýmlarýnda bu verilerden yararlanmalarý da önemlidir. Bunun da belki en kolay çözümü, kullanýcýlarýn ellerinde bulunan 2 boyutlu verileri üretildikleri ortamda açtýklarý bir yazýlýma sahip olmalarýdýr. Pazarýn gerçeðinden yola çýkarsak, AutoCAD gereksinimi ve varlýðý sürecektir.
Diðer seçim kriterleri, kuþkusuz 3 boyutlu tasarým yazýlýmýnýn yetenekleri ile ilgilidir. Fakat, burada da yaþanan durum þudur: Yazýlýmlarýn yetenek farklýlýklarý büyük oranda kapanmýþtýr. Ayný sektör ve amaca yönelik yazýlýmlar çok benzer yeteneklere sahiptir. Ufak tefek
farklýlýklar kuþkusuz vardýr; ancak bunlar eskisi gibi büyük uçurumlar anlamýna gelmemektedir.
Bu gerçekten çýkan sonuç ise, CAD yazýlýmýnýn seçiminde önemli bir kriter, satýþ sonrasý sunulan teknik destek, eðitim ve bilgilendirmedir. Ne yazýk ki ülkemizde, satýþ sonrasý gerektiði gibi önemsenmez. Satýþýn gerçekleþtiði süreç daha önemli görülür. Fakat, satýþ sonrasýnda kullanýcý, ürünle yalnýz kaldýðýnda satýþ sonrasý hizmetlerin önemi anlaþýlýr.
Bu kýsa yazýdan çýkanlarý sýralarsak; 3 boyutlu tasarým gittikçe daha çok yaygýnlaþmakta, talep edilmekte, ancak bunun yanýnda 2 boyutlu tasarým gereksinimi sürmektedir ve sürecektir.
Diðer yandan, doðru CAD çözümünün seçimindeki kriterler eskisine göre biraz farklýlaþmýþtýr. Yetenek önemlidir; ancak belki daha çok önemli olan 2 ve 3 boyutlu tasarým yeteneklerini birlikte sunmak, bunlar arasýndaki geçiþin sorunsuz ve kayýpsýz olmasý ve satýþ sonrasý teknik destek ve bilgilendirmedir.
KAYNAKÇA
1. CAD/CAM Ýbrahim Zeid, Autodesk Inventor Kullaným Kitaplarý, Mechanical Desktop Kullaným Kitaplarý
