Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Soma'da linyit sahasının, Kolin şirketine rödövans yöntemiyle kiralanması ile ilgili sözleşmeye imza attı. Yıldız'ın ballandıra ballandıra anlattığı rödövans yöntemi Türkiye'de madenlerin özelleştirilmesi sürecinde önemli bir rol oynadı
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, dün (7 Ekim) Manisa-Soma linyit kömür sahasında kurulacak olan 450 Megavat (MW) kapasiteli santral yapımı rödövans sözleşmesi imza törenine katıldı. 2023 yılına kadar 25 milyar dolarlık kömürle alakalı ihaleler yapmayı düşündüklerini belirten Yıldız, Soma’dan sonra Bursa'da ve Kütahya Tunçbilek'te ihale açacaklarını duyurdu.
Daha önce HES ihalelerinde ve elektrik dağıtım bölgesi ihalelerinde boy gösteren Kolin İnşaat’ın yönetim kurulu başkanı da bir konuşma yaptı: “Ü;lkemizin kömür rezervlerini değerlendirmek için hep bir santral ihalesi veya özelleştirme bekliyorduk. İlk işler her zaman iyidir. İnşallah bundan sonraki işlerin önünü açar.”
Konuşmaların ardından Soma linyit kömür sahasında kurulacak olan termik santral için Kolin İnşaat ile rödövans sözleşmesi imzalandı. Sözleşmeye göre işi üstlenen firma, altı yıllık yatırım süresinin ardından yedinci yıldan itibaren rödövans bedeli ödenmeye başlayacak; sözleşme süresi ise 30 yıl.
Özelleştirmelerin önü rödövansla açılmıştı
Telif hakkı karşılığında kiralama anlamına gelen redevans, feodal dönem Fransa’sında “haraç” anlamına geliyor. Büyük kamu işletmeleri olan madenlerin özelleştirilmesi süreci 1990’lı yılların başında yükselen muhalefet ve mevcut yasalara aykırı olması sebebiyle uzadı. O yıllarda özelleştirmelerin önünü açmak için rödövans yöntemi kullanıldı. 1970’li yıllarda taşkömürü madenlerindeki kaçak madenleri önlemek adına kullanılan redevans, taşeronlara ve kaçak maden işletenlere verildi. 1990’lı yıllara kadar madenler üçüncü kişiye verilemiyor ve tek bir tüzel ya da gerçek kişi tarafından işletilebiliyordu. 1990’da Maden Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelik’in 32. maddesinin son fıkrası değiştirilerek, üçüncü kişi ve kuruluşların; ruhsat sahipleriyle yaptığı redevans, kira, taşeron vb. sözleşmelerle faaliyette bulunabilmesi Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın iznine bağlandı. Redevans ve taşronlaştırma bu yıldan itibaren artmaya başladı. 1990’larda redevansın önü açılırken, 2000’lerin başında linyit işletmelerinin büyük bölümü Elektrik Ü;retim A.Ş.’ye devredildi. Redevans, AKP tarafından 2005’te çıkartılan yeni maden kanunuyla yasal hale geldi.
