Prof.Dr.Hakan TERZİOĞLUTijleme ve Döküm Yolu Özellikleri, Manşete Alma, Döküm Alaşımlarının Hazırlanması

(1)

Prof.Dr.Hakan TERZİOĞLU Tijleme ve Döküm Yolu

Özellikleri, Manşete Alma, Döküm Alaşımlarının

Hazırlanması

(2)

Döküm işleminin aşamaları

Mum modelin hazırlanması ve tij bağlantısı

Revetmana alma (investing)

Mumun eritilmesi (burnout)

Döküm (casting)

(3)

Tij; mum, plastik veya metalden yapılmış küçük çaplı bir çubuk veya tüptür. Daha çok mum tijler tercih edilir çünkü bunlar mum yapı ile aynı hızda erirler ve eriyen mumun kaçışını kolaylaştırırlar.

Tijleme konusunda üç temel gereksinim vardır:

1.Tij eriyen mumun kalıptan uzaklaştırılmasına izin vermelidir.

2.Eriyen metalin kalıp içerisine minimum türbülansla sevkedilmesini sağlamalıdır.

3.Kalıbı doldurmaya başlayan metalin donmasından daha uzun bir süre erimiş halde kalabilmelidir.

(4)

Tij, mumun eritilmesi sırasında eriyen mum için bir çıkış yolu sağlarken, döküm sırasında da metalin kalıp içerisine gönderilmesine imkan sağlar. Tijin bir ucu mum örneğe, diğer ucu döküm konisine bağlanır.

(5)

Tijleme için gerekli malzeme

A-Tij (mum çubuk, plastik veya metal) B-Yapıştırıcı mum (sirkolan)

D-Döküm halkası (manşet) F-Bunsen beki

G-Mum temizleyici solüsyon H-Mum spatülü

A-Tij (mum çubuk, plastik veya metal) B-Yapıştırıcı mum (sirkolan)

D-Döküm halkası (manşet) F-Bunsen beki

G-Mum temizleyici solüsyon H-Mum spatülü

(6)

Tij bağlantısı

• Tij bağlantısı mum model, day üzerinde iken yapılmalıdır.

• Tij mum modele

yapıştırıcı mumlarla tesbit edilir

• Tij kalınlığı mum

modelin en kalın kesiti kadar olmalıdır.

• Tij bağlantısı mum model, day üzerinde iken yapılmalıdır.

• Tij mum modele

yapıştırıcı mumlarla tesbit edilir

• Tij kalınlığı mum

modelin en kalın kesiti kadar olmalıdır.

(7)

Mum model, çıkartılırken her iki elin baş ve işaret parmakları birbirini iterek yerinden oynatılır Mum model, çıkartılırken her iki elin baş ve işaret

parmakları birbirini iterek yerinden oynatılır

(8)

Döküm Halkası (Manşet)

(9)

Mum modelin manşet içerisindeki konumu Mum modelin manşet

içerisindeki konumu

Tij bağlantısı yapılırken;

• Mum model ile manşet tabanı arasında 6 mm lik bir mesafe kalmalıdır

• Tij boyu mümkün olduğunca kısa tutulmalıdır

Tij bağlantısı yapılırken;

• Mum model ile manşet tabanı arasında 6 mm lik bir mesafe kalmalıdır

• Tij boyu mümkün olduğunca kısa tutulmalıdır

(10)

Tijin mum model ile bağlantısı açılı olmalıdır

(11)

Tij bağlantısı

(12)

(13)

(14)

REVETMANLAR .

(15)

Revetmanlar üç grup altında incelenebilirler:

1-Alçı bağlı revetmanlar 2-Fosfat bağlı revetmanlar 3-Silika bağlı revetmanlar

Alçı bağlı revetmanlar, Tip I, Tip II, Tip III altın alaşımları için kullanılırlar.

Fosfat bağlı revetmanlar metal-seramik çalışmalarda kullanılırlar. Silika bağlı revetmanlar ise yüksek sıcaklıklarda eriyen baz metal alaşımlarında, hareketli bölümlü protez dökümlerinde kullanılırlar.

(16)

Revetmanın şu üç önemli görevi vardır:

• Anatomik formun detaylı olarak hassas bir şekilde aynen yansıtılması.

• Mumun eritilmesi ve metalin erimesi

sırasında ısıya dirençli bir yapı oluşturması.

• Alaşımın donması sırasında ortaya çıkan büzülmeyi kompanze etmesi.

(17)

Dökümün istenen boyutlarda elde edilebilmesi için

revetmanın üç tip genleşme özelliğinden yararlanılır

 Sertleşme genleşmesi

 Isısal genleşme

 Higroskopik genleşme

 Sertleşme genleşmesi

 Isısal genleşme

 Higroskopik genleşme

(18)

Sertleşme genleşmesi

Alçı bağlı revetman karıştırıldıktan sonra sertleşirken bir miktar genleşir ve kalıbın hafifçe genişlemesine neden olur. Karışımdaki toz ve su oranı değiştirilerek genleşmenin az veya çok olması sağlanabilir. Suyun az kullanılması, karıştırma süresinin uzatılması ve ilave bir tampon maddesinin kullanılması genleşmeyi artırır.

(19)

Isısal genleşme

Revetman yanma fırınında ısıtıldığında meydana gelir. Revetman içerisindeki silika refraktör materyalin faz değişimi, bu olaydan sorumludur.

(20)

Higroskopik genleşme

Bu durum, sertleşme sırasında revetmana su ilave edildiğinde ortaya çıkar. Genellikle bu işlem revetmanın dökülmesinden hemen sonra 1 saat süre ile 37 ˚C lık su banyosunda bekletilmesi ile sağlanır. Bu uygulama genleşmenin artmasına ve daha düşük ön ısıtma işlemine izin verir. Tampon maddenin ıslak olarak kullanılması da belirli ölçüde higroskopik genleşemeye imkan verir.

(21)

Mum büzülmesi + Metal büzülmesi

Mumun genleşmesi+ Revetmanın sertleşme genleşmesi+ Revetmanın higroskopik genleşmesi+

Revetmanın ısısal genleşmesi

=

(22)

Yıllardır döküm manşetlerinin içinin astarlanması için asbest kullanılmışken bugün, asbestin zararlı etkisi nedeniyle, fibröz seramik, aluminyum silikat gibi alternatif ürünler kullanıma sunulmuştur.

(23)

Hassas bir dökümün elde

edilebilmesinde etkili olan unsurlar

• Mum yapının uygun bir şekilde hazırlanması

• Revetmanın direnci ve yüzey düzgünlüğü

• Revetmanın ısısal genleşmesi

• Alaşımın dökümden sonraki büzülmesi

• Mum yapının uygun bir şekilde hazırlanması

• Revetmanın direnci ve yüzey düzgünlüğü

• Revetmanın ısısal genleşmesi

• Alaşımın dökümden sonraki büzülmesi

(24)

Mum modelin

hazırlanması ve tij bağlantısı

Revetmana alma (investing)

Mumun eritilmesi (burnout)

Mum modelin

hazırlanması ve tij bağlantısı

Revetmana alma (investing)

Mumun eritilmesi (burnout)

(25)

• Preklinik çalışmalarda kullanılan pirinç (messing ) dökümlerinde

soğuk fırın önce 300^o C ‘a ayarlanır ve manşet bu ısıda yarım saat

tutulur, daha sonra 700^o C ‘a

ayarlanarak 45 dakika da bu ısıda tutulur. Bu arada döküm potası da fırında ısıtılmalıdır.

(26)

Manşetin iç yüzeyinin astarlanması

Manşet, revetmanın belli bir hacimde tutulması ve kalıbın genleşmesinin sınırlanmasını sağlar. Revetmanın sertleşme genleşmesinden yararlanabilmek için manşet içi yüzeyini tampon bir tabaka ile astarlamak gerekir. Bu tabaka, revetman ve dökümün daha sonra manşetten kolay çıkarılmasına da yardım eder

(27)

• Başlangıçta döküm konisinin bulunduğu kısım aşağı gelecek

şekilde manşet fırına yerleştirilir.

Fırından çıkarılmadan önce ise manşet ters çevrilerek içerdeki gazların dışarı çıkması sağlanır.

(28)

(29)

Döküm santrifüjü

(30)

Önce pota ısıtılır, daha sonra metal potaya konularak ısıtılmaya başlanır. Metal alaşım küresel ve parlak bir görünüm aldığında erime derecesine ulaşmış demektir.

Metal alevin redükte edici kısmı ile temasta ise ayna gibi parlar. Bu aşamada çok az bir boraks , eritici (flux) olarak metal üzerine atılır ve akıcılık ile oksidasyon engeli sağlar.

Manşetin santrifüj içindeki konumu ayarlanarak, metal tam olarak eridiğinde kilit açılarak santrifüjün dönmesi sağlanır ve kendi duruncaya kadar beklenir.

(31)

Metal eritilirken şalome alevinin redüksiyon bölgesi kullanılmalıdır

(32)

Şalome alevindeki ilk kon karışım bölgesidir, renksizdir ve soğuktur.

Bunun etrafındaki yeşilimsi mavi kısım ise yanma tutuşma bölgesidir ve kısmi yanma burada olur, okside edici bir bölgedir. Bundan sonra donuk mavi bir eğim vardır ki burası redüksiyon bölgesidir ve en sıcak kısımdır.

Metal bu kısımla temasta olmalıdır. Bunun önünde de oksidasyon bölgesi vardır. Metal bu kısımla temasta olursa okside olma eğilimi artar.

(33)

Metal eritilirken flux kullanımı ve manşetin santrifüje yerleştirilmesi

(34)

(35)

(36)

(37)