Hafta 3 Araştırma Konusu Seçme ve Tanımlama. ARY209-Bilimsel Araştırma ve Raporlama Dr. Asu Altunoğlu. Anadolu Üniversitesi

(1)

Hafta 3

Araştırma Konusu Seçme ve Tanımlama ARY209-Bilimsel Araştırma ve Raporlama

Dr. Asu Altunoğlu

Anadolu Üniversitesi

(2)

• Araştırma konusu belirlemek üzere hangi kaynakların kullanılacağını ifade eder.

• Araştırma konusunu daraltmak üzere neler yapılabileceğini sayar.

• Değişken türlerini sayar.

• Değişken türlerinin her biri için örnek verir.

• İyi konunun özelliklerini sıralar.

• Araştırma yapmak üzere kaynak taraması yapar.

• Hipotez türlerini açıklar.

• Araştırma sorusu ve hipotez yazar.

Amaçlar

(3)

• Araştırma konusunun belirlenmesi, bilimsel araştırma sürecinin ilk adımıdır. Özellikle araştırma yapmaya yeni başlayanlar için konunun seçimi araştırma sürecinin en zor adımıdır.

• Pek çok kişi özellikle de lisansüstü öğrencileri araştırma konularını belirlemek üzere çok endişeli, uykusuz ve huzursuz günler geçirebilirler.

• Araştırma konusunun seçiminde araştırmacıların yapması gereken ilk şey, kendi ilgileri ve deneyimleri

doğrultusunda genel bir konu belirlemektir.

• Ayrıca belirlenen bu konu ile ilgili okuma yapmak üzere çok zaman harcanmalıdır.

Giriş

(4)

1 • Kuramlar (teoriler)

2 • Kişisel deneyimler

3 • Önceki araştırmalar

4 • Kütüphane taramalar

Araştırma Konularının Kaynakları

Araştırma konularını belirlemek üzere dört temel kaynak vardır.

Büyüköztürk ve diğerleri, 2008; Gay, Mills ve Airasian, 2006

(5)

Kuramlar (Teoriler)

• Kuramlar, sistemli bir biçimde düzenlenmiş birçok olayı açıklayan ve bir bilime temel olan kurallar, yasalar bütünüdür.

• Kuramların uygulanmasına ilişkin çeşitli kestirimler yapılarak araştırma fikirleri belirlenebilir.

• Araştırma konusu belirlemek üzere farklı kaynaklar olmasına rağmen kuramlar genellikle en anlamlı kaynaklar olmaktadır.

• Araştırmalar genellikle kuramların belirli bir kavramının uygulanabilirliğini ve genellenebilirliğini belirlemek

üzere gerçekleştirilir.

(6)

Kişisel Deneyimler

• Araştırmacının kişisel deneyimleri ve ilgileri sıklıkla yararlı ve kişisel olarak ödüllendirici araştırmalar yapılmasını sağlar.

• Okullarla ilgili gözlemler yapılır, makale ya da bültenler okunur, başka kişilerle etkileşimde bulunulur ve “Bu neden oldu?”, “Buna sebep olay şey nedir?” ya da “Eğer ………, ne olacak?” gibi sorular ortaya çıkar.

• Bu sorular genellikle üzerinde kısaca düşündüğümüz ve daha sonra üzerinde durmadığımız sorulardır.

• Bu sorulara yanıt arandığında araştırma konusu kendiliğinden belirlenmiş olur.

(7)

Önceki Araştırmalar

• Var olan (önceki) araştırmalar en yaygın araştırma konusu kaynağıdır.

• Var olan araştırmalara; tez, bilimsel araştırma raporu ya da dergi makalesi biçiminde ulaşmak mümkündür.

• Yineleme (replikasyon) bir araştırmanın, farklı denekler, farklı veri toplama araçları ya da veri analiz yöntemi kullanılarak tekrar edilmesidir.

• Araştırmanın yinelenmesi orijinal araştırmanın aynısının tekrar edilmesi anlamına gelmez ve genellikle orijinalden farklı özellikler içerir.

• Yineleme araştırmaları orijinal araştırmayla benzer bulgulara ulaştığında, bulguların

genellenebilirliğini artırır.

Gay, Mills ve Airasian, 2006

(8)

Kütüphane Taramaları

• Pek çok araştırmacı özellikle de öğrenciler genellikle kendini kütüphanenin içine gömer ve araştırmak istediği konuyu buluncaya kadar araştırma yapacağı alanla ilgili kaynak okumaya çalışır.

• Bu yolla konuya ulaşılması mümkün olsa da konunun belirlenme olasılığı diğer kaynaklar kadar yüksek değildir.

• Bilgi edinmek üzere kütüphaneler iyi bir kaynaktır; ancak konu daraltıldıktan sonra kullanılmasında fayda vardır.

• Kısacası, araştırma konusunun belirlenmesinde tek başına çok etkili bir yol değildir.

(9)

Araştırma Konusunun Daraltılması

• Konu belirlendikten sonra yapılması gereken şey, konunun başa çıkılabilir düzeyde daraltılmasıdır. Çok geniş kapsamlı olan konular, araştırma yapılırken olumsuz durumlara neden olabilir.

Geniş bir konu

• Geniş kaynak taraması yapmayı gerektirir.

• Kaynakların organizasyonunu zorlaştırır.

• Sonuçların genellenmesini ve yorumlanmasını zorlaştırır.

(10)

• Nitel ve nicel araştırmalarda konunun daraltılma süreci farklılıklar göstermektedir.

• Nicel araştırma konuları genellikle hızlı biçimde daraltılırken, nitel araştırmalarda araştırmacı katılımcılar ve ortam hakkında yeterli düzeyde bilgi toplayıncaya kadar araştırma konusunda bir daraltma olmaz.

Araştırma Konusunun Daraltılması (devam)

Konuyu daraltmak üzere

• Alandaki uzmanlarla görüşülebilir.

• Konu üzerinde son zamanlarda yapılmış araştırma raporları ve konuyla ilgili el kitapları okunabilir.

• araştırma raporlarında yer alan sınırlılıklar ve öneriler iyi değerlendirilerek gereksinim ortaya konabilir.

(11)

İyi Konunun Özellikleri

İlgi çekici

Araştırılabilir Anlamlı

Başa çıkılabilir Etik

(12)

İyi Konunun Özellikleri (devam)

• Araştırma konusu araştırma süreci boyunca araştırmacının ilgisini çekecek nitelikte olmalı ve keyifle yürütülmelidir.

• Araştırma konusu veri toplama ve analiz yoluyla araştırılabilir olmalı, ne yapılması gerektiğini belirlemeye yönelik bir çaba olarak ifade edilmelidir. Örneğin, felsefe ve etik konuları araştırılabilirliği zor konulardır.

• Araştırma konusu kuramsal ya da uygulamalı anlamlılığa sahip olmalıdır. Anlamlılık, bir kuram ya da uygulamanın anlaşılabilirliğine katkıda bulunması anlamlılık olarak ifade edilir.

(13)

• Araştırma konusu başa çıkılabilir olmalıdır.

• Araştırmacının araştırma becerilerindeki düzeyine, kaynaklarına, zamanına ve diğer olanaklarına uygun olmalıdır.

• Araştırma konusu etik olmalıdır.

• Katılımcıların utanmasına neden olacak ya da onlara hem fiziksel hem de duygusal olarak zarar verecek uygulamaları ya da stratejileri içermemelidir.

İyi Konunun Özellikleri (devam)

(14)

Araştırma Konusunun İfade Edilmesi

• Araştırma konusu belirlenip daraltıldıktan sonra yapılması gereken, konunun yazılmasıdır.

• Konunun yazılması araştırmanın nicel ya da nitel olmasına bağlı olarak değişiklik gösterir.

• Nicel araştırmalarda iyi yazılmış bir konu ifadesi genellikle ilgilenilen değişkenleri, bu değişkenler arasındaki ilişkileri ve katılımcıların önemli özelliklerini içeriyor olmalıdır.

• Konunun ifade edilmesinde değişken kavramı çok önemlidir.

• Değişken, değişebilen yani, en az iki değer alabilen şeylerdir. Değişken, değişen şeyi ifade etmek üzere kullanılan bir kavramdır ve araştırmacı bu kavrama ifade etmek istediği şeye göre çeşitli semboller,

değerler verir.

(15)

İlgili Kaynakların Taranması

• Kaynak taraması genellikle hızla yapılıp bitirilmesi gereken bir iş olarak görülür.

• Kaynakların bu şekilde taranması araştırmaların amaçlarının ve sonuçlarının yeterince anlaşılmamasına ve dolayısıyla iyi biçimde raporlaştırılamamasına neden olur.

• Oysa kaynak taraması araştırma sürecinin en az diğer bölümleri kadar önemlidir ve sabırla ve uygun biçimde yapılmalıdır.

(16)

Tanım, Amaç ve Odak (devam)

• Konuyla ilgili-ilgisiz tüm araştırma sonuçlarını içeren kaynak taramasından ziyade daha dar kapsamlı, konuyla doğrudan ilişkili ve iyi organize edilmiş kaynak taraması tercih edilir.

• Yoğun olarak üzerinde araştırma yapılmış konular genellikle araştırma konusuyla doğrudan ilgili kaynakları sağlamaktadır ve konuya uzak olan ya da ikincil kaynakları elemeyi kolaylaştırırlar.

• Daha az araştırılmış konularda, araştırmayla ilgili mantıksal bütün ortaya koymak ve araştırma gereksinimini oluşturmak üzere konuyla ilgili tüm kaynakların gözden geçirilip taranması gerekir.

(17)

Anahtar Sözcüklerin Belirlenmesi

• Kaynak taraması yapmaya başlamadan önce konuyla ilgili olan ve kaynak taramasına rehberlik edecek sözcüklerin listelenmesi uygun olacaktır.

• Anahtar sözcüklerin belirlenmesi kaynak taramasının kolaylaştırılması için oldukça önemlidir.

• Taranacak indekslerde konuların alfabetik sıraya uygun gerçekleştirildiği de unutulmamalıdır.

(18)

Anahtar Sözcüklerin Belirlenmesi (devam)

• Kaynak taraması gerçekleştirilirken farklı dillerde de tarama yapılacak ise, anahtar sözcükler belirlenirken Türkçe sözcüklerin yanı sıra diğer dildeki sözcükler de belirlenmelidir.

• Taramalarda atamayı genişletme üzere anahtar sözcükler arasına “veya/or”, taramayı daraltmak üzere sözcükler arasına “ve/and” sözcükleri eklenerek tarama yapılabilir.

(19)

Kaynak Taramasının Yapılması

Kaynak Taraması Yapmak İçin Kütüphane

koleksiyonları

İndeksler, dizinler ve veri tabanları

İnternet’teki arama motorları

Resmi kurum ve kuruluşlar

(20)

Kütüphane Koleksiyonlarının Taranması

• Pek çok kütüphane kaynakların; yazarları, konuları, başlıkları, yayın yılları ve yayınevlerine göre tarama yapmaya hizmet eden elektronik katalog sistemine sahiptir.

• Taramanın ilk başlarında yazar adı ya da eser başlığı ile tarama yapmak doğru değildir.

• İlk olarak konu adına göre tarama yapmak, ilgili kaynaklara ulaştıkça taramayı daraltmak uygun olacaktır.

• Taramayı daraltmak üzere ve (and), genişletmek üzere veya (or) sözcüklerini kullanmak yerinde olabilir.

• Kütüphane koleksiyonunu taramak ile ilgili Anadolu Üniversitesi Kütüphanesi’ne ilişkin örneği inceleyelim.

(21)

(22)

(23)

(24)

(25)

(26)

(27)

İndeksler, Dizinler ve Veri Tabanlarının Taranması

• Veri tabanları konuyla ilgili temel kaynakların belirlenmesinde oldukça yararlı olur.

• En yaygın olarak kullanılan veri tabanları;

*ERIC (Education Research Information Center),

*Education Index,

*PsycINFO (Psychological Abstracts),

*Academic Search Complete ve

*Dissertation Abstracts’dır.

• ERIC eğitimle ilgili dünyadaki en büyük veri tabanıdır ve her yıl 500.000’den fazla insan bu veri tabanını kullanmaktadır

(28)

(29)

(30)

(31)

(32)

(33)

(34)

(35)

(36)

(37)

(38)

(39)

Kurum ve Kuruluşların Taranması

• Araştırma konusuyla ilgili güncel bilgilere ulaşmanın diğer yolu konuyla ilgili bir kuruma ya da bir kuruluşa üye olmaktır.

• Bu kuruluşun web sayfasından güncel konular, yeni gelişmeler, projeler ve araştırmalarla ilgili uzantılara ulaşmak mümkündür.

• Kurum ve kuruluşları taramak ile ilgili Yök’den tez taramaya ilişkin örneği inceleyelim.

(40)

(41)

0

(42)

mustafauluyol@anadolu.edu.tr

(43)

(44)

(45)

(46)

(47)

Kaynakların Değerlendirilmesi

Elde edilen tüm kaynaklar nitelik ve uygulanabilirlik açısından değerlendirilmeli ve şu sorular sorulmalıdır.

1. Kaynaklar güncel mi?

2. Kaynaklar hakemli dergilerde mi yayınlanmış?

3. Kaynaklar araştırma konusuyla doğrudan ilişkili mi?