BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR
(haftalık ders sayısı 2 ders, yıllık toplam 64 ders saati)
GİRİŞ
Her diğer ders gibi, beden ve spor eğitimi de gençlerde kişiliklerinin oluşturulmasını etkiler, toplumsal etkinliklere aktif katılımcı olmalarını sağlar, genel ve özel bilgilerinin zenginleştirilmesi ile güçlendirilmesini mümkün kılar ve bu şekilde onların sorumlu ve açık vatandaş olmalarını etkileyerek, demokratik topluma bütünleşmelerini mümkün kılar.
Bedensel, spor ve sanatsal etkinlikler sayesinde okul ve yaşamları boyunca vücut gelişmelerini kontrol etmeyi bilen, toplumsal ilişkileri düzene alabilen, kendileriyle ve etraflarıyla ilgili olup bitenlere aktif ve eleştirisel yaklaşım yapabilen gelişmiş ve bağımsız vatandaş olmalarını sağlar.
Beden ve spor etkinlikleri sayesinde bu yaştaki öğrenciler belirli spor dallarıyla ilgili bilgilere sahip olurlar, yeni ve özel durumlara uyum sağlarlar ve bedensel etkinliklerdeki özel durumlarda en iyi çözümleri üretebilme çabasında bulunarak yeni tecrübeler edinirler.
Bedensel etkinliklerle elde edilen bilgiler (kazanımlar) öğrencilere grup içindeki davranmayı, davranış kurallarını tanımalarını ile kullanma- larını ve aynı zamanda kullanacakları kuralları hazırlamayı sağlar.
Yarışlar örgütleyerek, onları değerlendirip yorumlayarak ve aynı za-
manda bu yarışlardaki katılımcılar olarak yaşayacakları çok sayıdaki
duygular sayesinde onların örgütleme yetenekleri de ifade edilmiş
UZAK HEDEFLER
Beden ve spor eğitimi özellikle şu şekilde yönlendirilmiştir:
- Bireysel ve kollektif sporlara göre uyumlaştırılan hareket ve fonksiyonal yeteneklerin geliştirilmesi;
- Beden ve spor eğitimi ve sportif rejim (yaşam), sağlıklı yaşamayı etkiler;
- Spor yaptıkları durumlarda özgüven ile iradenin geliştirilmesi;
- Değişik sporlarda hareketler yaratıcılığının oluşturulması;
- Sporun her şeklinde onun mutlu yaşanması: okul beden eğitimi, zirve sporu ve herkes için spor (rekreasyon).
- Çevrenin geliştirilmesi, ilerletilmesi ile korunması;
- Günlük yaşamda karşılaşılan sorunların atlatılması için bedensel, zihinsel ve ruhsal sağlığın bakımı ile ilerletilmesi.
HEDEFLER
Vücut geliştirilmesi, hareket ve fonksiyonal yeteneklerin geliş- tirilmesi
· Hareket içeriklerini ve hareket yeteneklerin geliştirilmesini
etkileyecek zorlukların dozunu bağımsız şekilde seçebilmeyi bilmeleri (güç, hız, hareketler koordinasyonu, denge, isabet, dayanıklık);
· Hareket içeriklerini ve fonksiyonla yeteneklerin geliştirilmesini
etkileyecek zorlukların dozunu seçebilmeyi bilmeleri (aerob ve anaerob? dayanıklık);
· Vücudun düz tutulmasının ilerletilmesi ve geliştirilmesi ile
vücudun düz tutulmasının oluşturulması için bağımsız bir şekilde hareket içeriklerini seçebilmeyi bilmeleri;
Okulda ve okul dışındaki spor etkinliklerine katılımı olanaklı kılan düzeye kadar değişik spor bilgilerinin öğrenilmesi ile güçlendirilmesi
· Esas spor bilgilerinin güçlendirilmesi ile genişletilmesi;
· Bağımsız bir şekilde antreman yapmayı ve antreman şekillerini
seçmeyi bilmeleri;
· Hareket antremanlarına ait yoğunluk ile hacmin hazırlanma
sürecine öğretmen ya da antrenörle birlikte katılmaları;
· Oyunun değişik durumlarında isabetli taktik çözümleri üretmeyi
bilmeleri;
· Kazanımları, öğrendikleri ve seçici sporların güçlendirilmesi.
Teorik bilgilerin bilinmesi
· Fiziyolojik, psikolojik ve sosyolojik açıdan rekreatif ve zirve
sporunun insana olan etkiyi kavramaları;
· Sıralı bedensel antreman hazırlıkları ile vücut geliştirilmesi
fenomenin bilinmesi ve kavranması;
· Dayanıklılık, hareketlilik, güç ve hızın ilerletilmesine ait değişik
araç ile metodların bilinmesi;
· Bedensel (spor) antremanların esas ilkelerinin bilinmesi;
· Spor sakatlıkları getiren nedenleri, onların tedavisi ve onların
önlenmesini bilmeleri.
Sporun mutlu yaşanması, vücudun düz tutulması
· Spor yaşam şeklinin atlatılması için alışkanlıkların oluşturulması
ve bedensel antremanlardan sonra yenilenmeye ait bilincin oluşturulması (vücudun ilerletilmesi, sporculara ait sağlıklı beslenme, organizmanın yenilenmesi için fizikal metodların kullanılması);
· Karşılıklı katılımın ve dostluğun teşvik edilmesi;
· Doğa ve çevreye ait kültürel yaklaşımın geliştirilmesi;
· Sportmen davranışların saygılanması (fair play);
· Bedensel antremanın gevşetici etkisinin yaşanması.
PROGRAM İÇERİĞİ
KATEGORİLER DERS SAYISI %
Spor eğitimi teorisi 2 ders 2.7
ATLETİZİM 12 16.2
SPOR VE RİTMİK JİMNASTİĞİ 10 13.5
KOLLEKTİF SPORLAR
26 ders 35.13
BİREYSEL SPORLAR 10 ders 13.5
Suda etkinlikler 7-10 gün
Kayak 5-7 gün
Spor yarışları 10 ders 13.5
Piknik-doğaya çıkmak 2 gün
ANTROPOMETRİ VE
MOTORİK 4 ders 5.4
PROGRAMLAŞMANIN ESAS GÖSTERGELERİ
Ders programının 3/2 seçici spıor. Zorunlu d e r s 3 / 1 . Zorunlu program ve seçici programın gerçekleştirilmesine ait esas kriterler şunlardır: maddi dayanak, spor sahaları ve hava koşulları.
Seçmeli ve zorunlu program içerikleriyle birlikte kollektif ve bireysel sporlar için spor yarışların da kapsanması gerekir. Bu spor yarışları sınıflar arasındaki yarışlarla başlayarak, ulusal düzeydeki yarışların örgütlenmesine kadar devam etmelidir.
Yüzme ve kayak öğrenme, okul müdürü, ebeveynler ve diğer
enstitülerle yapılan işbirlik sayesinde uygun spor sahalarında örgütlenir.
PROGRAM İÇERİKLERİ
Kategoriler Alt kategoriler Program içerikleri Kazanım standartları Dersler arası ilişki Spor eğitimi
teorisi
Fonksiyonal ve hareket
yetenekleri
Büyük gücün, hızın, hareketler koordinasyonunun, hareketliliğin ve dayanıklılığın güçlendirilmesine ait antremanlar ve fonksiyonal yetenekler ile vücut özelliklerinin iyileştirilmesi.
Kazanım standartları:
Öğrenciler hareket ve fonksiyonal yeteneklerini normal vücut
gelişmesiyle uyumlu olacak düzeye kadar geliştirirler.
Biyoloji, enformatik
Atletizim Koşular
Atlayışlar
Engelli koşuların öğrenilmesi
Zamanı artırarak koşu 8, 10, 12 dakika.
Mesafeli koşu 3000-4000 m.
Yüksek atlayış: sonucun düzeltilmesi –
“sırt üstü” ya da “karın üstü” teknikler.
Uzak atlayış ve sonuç için atlayışların öğrenilmesi.
Öğrenciler, yetenekleriyle uyumlu bir şekilde devamlı olarak ve tempolu bir şekilde uzun mesafeli koşu mesafesini artırmalı. Hızlı koşu, destekli uzak atlayış, yüksek atlayışa ait teknik ve sonuçların
güçlendirilmesi olduğu gibi, atış teknikleri ve sonuçlarının da güçlendirilmesi.
Biyoloji, kimya, fizik, enformatik
Ritmik jimnastikli jimnastik
Döşemede alıştırmalar
Boyun uzalı vaziyette arka takla..
Arkaya takla yapmak yarım çember şeklinde.
Öğrenciler bağımsız bir şekilde jimnastik
elementlerini yapabilmeli
Müzik
Atlayışlar
Demir
Basamaklı paraleller
Basamaklı paralleler
Sağ taraftan destekli yan takla.
Destek olmadan ön takla (salto).
12. sınıfta öğrenilen atlamaların tekrarlanması.
İsveç kasasının atlanması.
12. sınıfta öğrenilen elementlerin tekrarlanması.
Ön destekli şekilde bacakların öne,arkaya geçişi.
Destekli kalkma.
Arka destekli durumdan çember şeklinde öne çıkma.
Asılarak sallanmaktan tutunarak kalka bilmek.
12. sınıfta öğrenilen elementlerin tekrarlanması.
Ellere destekli vaziyette omuzlara doğru toplanma ve sallanabilme.
Öne doğru sallanarak kalkmak, köşeye destekli-durmak.
Omuzlara destekli bir vaziyetten kalkabilmek.
12. sınıfta öğrenilen elementlerin
bunu da kendilerine ait özel yetenek ve gereksinimlerine göre gerçekleştirmeli;
Müzik eşliğinde değişik akrobatik ve ritmik içerikleri toplamayı bilmeleri.
Odun direk
Yüzükler
tekrarlanması.
Bir elle üst paraleli tutarak yandan ve önden takla yapabilmek. Üst paralelde eller üzerine durmak, ard arda ellerle alt paralele geçiş (vertikal üzerinde durmak için hazırlık).
Üst paralele asılarak ve üst taraftan tutunarak, öne-arkaya doğru salanabilmek.
12. sınıfta öğrenilen elementlerin tekrarlanması.
Elementlerle kombinasyon yapmak:
Sağ ayakla zıplayarak biniş, sağ ayağının topuğuna dayanarak yarı eğik durmak, ayakların yanaşmasıyla yön almak, yüksek atlayış, parmaklar ucunda iki hadım atmak, paralellerde durabilmek (yandan ya da cepheden) .
Vücutla çembere çıkmak (direk üzerine destekli- direk üstünde toplanmak, ön çember, omuzlar yukarda olmak üzere vücutla çembere çıkmak.
12. sınıfta öğrenilen elementlerin tekrarlanması.
Omuzlar önde ve toplanmiş vaziyette, basit asılma.
Omuzlar toplanmış halde öne, arkaya sallanma.
Serbest asılma şeklinde öne-arkaya sallanma.
Serbest asılmadan, toplanmış asılmaya geçiş.
Öne-arkaya sallanmadan toplanmış asılmaya geçiş.
Ritmik jimnastik ve danslar (oyunlar)
Değişik ritim ve tempoyla ritmik hareketler.
Kısa çubuklarla, odun şişelerle, çemberle, topla vb. gereçlerle hareketler.
Yöreye ait halk oyunları.
Valser.
Öğrenciler, kolaylıkla yapabilecekleri düzeye kadar toplumsal dansların esaslarını bilmelidir.
Aerobike ait esas elementleri öğrenmeli..
Müzk, Psikoloji, Sosyoloji
Kolektif sporlar
Basketbol Esas elementlerin güçlendirilmesi- bilinmesi:
Topla hareket.
Topu kapabilmek için savunmada ve atakta atlamak.
Pivot oyuncusunun pota altındaki
hareketleri ve serbest atışlar çizgisindeki hareketleri.
Saha içinde oyuncuların pozisiyonları.
Oyun stilinin seçilmesi.
Atak sisteminin seçimini etkileyen etmenler.
Atak: bireysel savunmaya karşı.
Öğrenciler bir pota yada iki potada
oynayabilecekleri seviyeye kadar esas teknik elementlerini ve savunma ile ataktaki taktik kombinasyonları bilmeli. Sınıflar ve okullar arası yarışların hazırlanmasınada ve örgütlenmesinde aktif katılımcı olmaları.
Alan savunmasına karşı.
Alan presingine (bire bir) karşı.
Yarışlar: sınıflar ve okullar arası.
Voleybol Teknik hareketlerin tekrarlanması:
Pas yapma, tenis servisi, atışlar, bloklar vb.
Servis karşılamanın öğrenilmesi ile mükemelleştirilmesi.
Yere uzanarak topu karşılayabilmek
“plongeon”.
Grup ve ekip savunmaları- savunma sistemleri.
Grup ve ekip ataklar.
6:6.oyun, atak ve savunmanın sağlanması.
6:0 oyunundan yavaş bir şekilde 5:1 oyununa geçişteki dinamik durumlarda öğrenciler, esas teknik elementlerini savunma ile ataktaki taktik kombinasyonları öğrenmeleri gerekir.
. Sınıflar ve okullar arası yarışların
hazırlanmasınada ve örgütlenmesinde aktif katılımcı olmaları.
Futbol Küçük alanda kısa topları pas yapabilme ve kabul etme.
Ortalama ve kaleye atışlar.
Duraksamalardan kaleye atışlar (serbest vuruşlar).
Oyun halinde ve hareketli vaziyette topu pas etme ve kabul etme.
Grup ve ekip savunma.
Grup ve ekip atak.
Küçük fudbol 6:6 ve 7:7 oyun kurallarının uygulanması şartıyla.
Öğrenciler, esas teknik elementlerini ve savunma ile ataktak taktik
kombinasyonları bilmeleri ve bunları oyunun değişik dinamik durumlarında ve küçük fudbolda kullanmaları.
Sınıflar ve okullar arası yarışların
hazırlanmasında ve
örgütlenmesinde aktif katılımcı olmaları.
El topu Öğrencilerin çembersel değerlendirmeleri 12. sınıfa ait testler sayesinde yapılır.
Gösterilen özel yetenekler bağımlılığında enerjetik ve enformatik zorluklar
belirlenir ve onların artırılması hedeflenir (% 80-90).
Hareket içeriklerinin tekrarlanması oyun sayesinde ancak olanakların olduğu yerde, yani düzeltmelerle kısa molalarla, bireysel savunma ile atağa ait somut uygulayıcı elementlerin örnekleriyle yapılır.
Olanakların olmadığı yerde, oyunun emprovize edilmesi gerekir. Olanaklar dahilinde bu durumda el topu oyununun teknik-taktik unsurlarının
otomatikleşmesine gidilir. Sınıf-okul içinde yapılan seçimle özel yerlerde oynayanları bulmak gerekir:
2.1 Atakta, kanatta, savunmada, pivot v.b. aynı zamanda savunma.
2.2 Aynı zamanda grup ve kolektif ataklar için en azından iki sistemin (1 ve 2 pivotla) hazırlanmasını yapacak kişilerin saptanması gerekir. Aynı zamanda alan ve bire bir savunma olmak üzere iki savunma
Öğrenciler, esas teknik elementlerini ve savunma ile ataktak taktik
kombinasyonları, bilmeleri ve bunları oyunun değişik dinamik durumlarında ve bireysel ile alan savunmalarında kullanmayı bilmeli.
Sınıflar ve okullar arası yarışların
hazırlanmasında ve örgütlenmesinde aktif katılımcı olmaları.
sisteminin de hazırlanması gerekir.
Bireysel Sporlar
Dövüş sporları- karate-
kendini savunma
Röketli sporlar tenis
Yarı aktif ve aktif rakiple kendini savunmaya ait esas elementler.
Yarı aktif ve aktif rakiple kendini savunmaya ait taktik elementlerin öğrenilmesi.
12. sınıfta öğrenilen elementlerin tekrarlanması.
Topa voley forhend ve bekhend spin şekliyle vuruş.
Smaç vuruş.
Keserek servis yapmak –“slice”.
Servis kabulu.
Oyun.
Kendini savunmaya ait teknik ve taktik elementleri bilmeleri
Röketle yapılan şu vuruşları bilmeleri:
forhendli spin, bekhendli spin, servis yapma ve oyunun teknik-taktik elementleri
Biyoloji
Matematik
Yüzme ve suda etkinlikler
Yüzme teknikleri Dönüşler
Yüzme tekniklerin öğrenilmesi: serbest sitil, sırt üstü, kurbağlama ve yunus stilinde başlanmak ve kurallara göre dönüş yapmak.
Yüzme elementlerinin birleştirilmesi:
başlanmak, yüzme ve tüm teknikler için dönüş yapmak.
Suda boğulanı kurtarmak.
Yüzme yarışları.
Öğrenciler 1-2 yüzme tekniklerini öğrenmeli;
100m mesafeli yüzme, kuralları uygulama şartıyla.
Biyoloji, Kimya
Kayak yapma ve kardaki
Alp disiplinleri Derin karda dönüş yapmak:
a) Kalın karda “jet” dönüş b) Kılıç hadımlı paralel dönüş
Öğrenciler düzenli sahalarda kayak
yapabilmeyi bilmeli, uzak
etkinlikler Antreman: “açık” ve “kapalı”duruşta
“step” dönüş.
Yarış teknikleri: Kılıç uclarının açılışıyla dönüş ve alttaki kayaktan destek alamak.
mesafede kayakla yürüyüşü güçlendirmeli, tahta üzerinde
kayabilmeli (snow board).
Spor yarışları
Kollektif ve bireysel
sporlarda yarışlar ve atletizim ile jimnastikte yarışlar Kros
En azından iki kolektif sporda.
Tenis, pingpong, karate vb. yarışlar.
Kısa ve orta mesafeli koşularda yarış, atış ve atlayışlarda.
Döşemede ve araçlarda yarışlar.
Ilkbahar ve sonbahar krosu (1000-15000 m).
Yarışlar okul çerçevesinde, sınıflar arasında, sınıf içinde ve belediye okulları arasında yapılmalıdır..
Öğrenciler yarışlar örgütlemesinde, kuralları uygulamada ve
sportmence davranmada
*fair-play yetenekleşmeli, Hakemlik yapmayı bilmeli.
Sosyoloji, psikoloji
Piknik ve gezi
Yılda iki kez doğada gezi
Yılda en az üç kez doğaya çıkmak: yön bulma yürüyüşleri, topografi işaretlerin okunması 12-15 km (sonbahar, ış ve ilkbahar).
Öğrenci dağlık bölgelerde korunma (savunma) kurallarını bilmeli.
Coğrafya, Biyoloji, Resim dersi
ANTROPO- METRİ VE MOTORİK
Antropometrik özelliklerin ve hareket yeteneklerinin değerlendirilmesi
Vücut ağırlığı.
Vücut uzunluğu.
Yerinden uzak atlayış.
Yerinden yüksek atlayış.
Koşu 100 metra.
Koşu 800-1000 m.
Diğer testler de eklenebilir.
İlerleme derecesi (psikomotirik özelliklerin başlangıç ve nihai değerlendirilmesi).
Matematik, Sağlık eğitimi
Koşullara ve kadrosuna bağlı olarak, sunulan dört kollektif spordan okul en azından ikisini seçmek zorundadır.
Ek içerikler
Roler kullanma, bisiklet sürme, tenis, badmington vb. Bu içeriklerin seçimini maddi ile kadro koşullarına ve okulun bulunduğu yöreye has olan geleneklere göre öğretmen ve okul yapar.
ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ
On Üçüncü sınıf öğrenci organizmasının gelişmesinde ve büyüme- sindeki süreçte gözlenen yavaşlamayla belirgindir. Bu yaştaki öğren- cilerin organizmaları en büyük zorlukları bile atlatma durumundadır. Bu olgu da motorik (hareketlilik) yeteneklerinin en üst bir düzeye çıkmasını etkiler.
Öğretmenler, önceki okul düzeylerine kıyasen şimdi cinsiyetler arasındaki belirgin farkları göz önünde bulundurmalıdır.
Öğrencilerin spor etkinliklerine yönelik teşvik edilmeleri, öğretmenin ana hedeflerinden biridir. Öğretmen bunu uygun program içeriklerinin seçimiyle yapmalı, doğrusu öğrencideki kazanımların değerlendirilmesi ile ilerletilmesi gereğini teşvik etmelidir. Öğretmen tarafından sunulan ödevlerin, genelde öğrenci tarafından yapılabilecek ödevler olması gerek- lidir. Aynı zamanda öğrencilerde galibiyet, mağlubiyet ya da başkalarıyla yarış yapma duygusunun pek te fazla geliştirilmemesi gereklidir. Demek oluyor ki öğretmenin asıl amacı, spor bilgilerinin ile vücut hareketlilik yeteneklerinin güçlendirilmesi ile öğretilmesi olmalıdır.
Öğretmen, bu yaştaki öğrencilerin belirli spor dallarına ait ilgilerini
göz önünde bulundurmalı çünkü ders programının en büyük bir bölümü
seçme sporu kapsamaktadır. Bu olgu dersin yetenek ve gereksinimlere
göre gruplar halinde örgütlenmesini ön plana çıkarır, ancak ders süreciyle
kapsanmayan öğrencinin olmamasına dikkat eder
DEĞERLENDİRME
· Vücut geliştirilmesinin değerlendirilmesi antropometrik element-
lerle yapılır
- Yılda iki kez (vücut uzunluğu ve vücut ağırlığı);
· Hareket yeteneklerinin değerlendirilmesi SGS sistemiyle yapılır
(yerinden uzak atlayış, yerinden yüksek atlayış, 100m hızlı koşu, ve 1000m (bayanlar), 1200m (erkekler) dayanıklılık koşuları.
· Öğrenilen bilgilerin düzeyi bireysel şekilde ve oyun esnasında
değerlendirilir;
· Oyun kurallarının saygılanması ile yeteneklerin değerlendirilmesi
ve
· Kollektif sporlardaki işbirlik ile koordinasyon;
· Teknik ve taktik elementlerini öğrenme düzeyinin değerlendiril-
