1 AKADEMİK PERSONELİN GAZETE KAMPÜS’Ü DEĞERLENDİRMELERİ VE
DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER İTİBARI İLE ALGISAL FARKLILIKLARI
Yrd. Doç. Dr. Mustafa KACUR
Erciyes Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Gazetecilik Bölümü mkacur@erciyes.edu.tr
Yrd. Doç. Dr. Kenan GÜLLÜ
Erciyes Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Halkla İlişkiler Bölümü kgullu@erciyes.edu.tr
Dr. Arş. Gör. Leyla LEBLEBİCİ KACUR Erciyes Üniversitesi, İİBF, İşletme Bölümü
leyla@erciyes.edu.tr
ÖZET
Bu çalışma, Erciyes Üniversitesi akademik personelinin, İletişim Fakültesi tarafından çıkarılan “Gazete Kampus” gazetesiyle ilgili algılamalarını ve demografik özelliklerine bağlı farklılıklara ilişkin sonuçları içermektedir. Akademik personelin algılamaları ve değerlendirmeleri geliştirilen 14 ifadeyle, haber türleriyle ilgili algılamaları ise 7 ifadeyle beşli Likert Ölçekle ölçülmüştür. İfadelere Faktör Analizi uygulanmış ve değişkenlerden üç faktör elde edilmiştir. Faktörler itibariyle personelin demografik özellikleri bakımından farklılık olup olmadığı araştırılmıştır. Ayrıca, Gazete Kampus okurlarının demografik özellikler itibariyle gazete değerlendirme düzeyleri arasında Tek Yönlü Varyans Analizi yapılmış ve gazetenin rahat temin edilmesi, öğrencilerin sorunlarını yansıtması, ulusal ve
2 yerel haberlere yeterince yer vermesi değişkenlerinde anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Haber türleri itibariyle akademik personelin demografik özelliklerden yaşlarında anlamlı bir fark çıkmamış, cinsiyetleri ve akademik unvanlarında anlamlı bir fark bulunmuştur.
Belirlenen dört boyut kapsamında Semantik Diferansiyel Ölçek kullanılarak Gazete Kampüs’ün imajı tespit edilmiştir. Araştırmanın sonuçları, gazetenin yayın politikalarının belirlenmesinde dolayısıyla okurlarına üstün hizmet sunmalarında önemli katkılar sağlayacaktır.
Anahtar Kelimeler: Gazete Kampüs, Algısal Farklılıklar, Akademik Personel.
THE ACADEMIC STAFF EVALUATIONS AND PERCEPTUAL DIVERSIFICATIONS ABOUT GAZETE KAMPUS IN TERMS OF
DEMOGRAPHICAL CHARACTERISTICS
ABSTRACT
This study includes the results of evaluations of the “Gazete Kampus” (a local newspaper) in Erciyes University academic staff minds. Also, in the consequance of the evaluations, the perceptions and the diversifications of the perceptions are included in this study. The evaluations are determined by using 14 statements and perceptions by using 7 statements in five Likert Scale. In the consequance of the perceptions in the minds of the readers, tree factors are obtained. Considering the attainments, the differences of demographic characteristics are investigated in terms of age, gender and academic career. The differences of demographic characteristics of the readers evaluations are found out by using One Way Variance Analysis Method (ANOVA).
Furthermore, the image of the newspaper is determined with selected four factors on mind, (page design, quality of press, number of pages, content). The study will contribute a lot to the provision of services, the determination of the Gazete Kampus newspaper publishing policy and so raising the satisfaction levels of the readers.
Keywords: Gazete Kampüs, Perceptual Diversifications, Academic Staff 1. GİRİŞ
Gazetecilik, toplum oluşturmak, vatandaşlık kavramını ortak paydada buluşturmak ve demokrasiyi yansıtmak için kısacası, “kamu yararı için yapılan bir iş” olarak tanımlanmaktadır (Kovach & Rosenstiel, 2001:19). En temel işlevi haber ve bilgi vermektir (Çakır, 2007:40). İşletmecilik açısından bakıldığında ise “haber ve fikir üreten hizmet organizasyonları” (Berberoğlu, 1991:27) olarak tanımlanmaktadır. Coğrafi bölge açısından uluslararası, ulusal, bölgesel ve yerel olmak üzere dört farklı açıdan, sınıflandırılmaktadır. Bu araştırmada yerel basın (gazete) olarak değerlendirilen Gazete Kampüs ve bunun akademik personel tarafından algılanması ele alınmaktadır. Gazete Kampus ile ilgili algılamalara geçmeden önce yerel basın ve Gazete Kampüs’le ilgili temel tanımları ve bilgileri vermekte fayda vardır.
3 2.TEMEL KAVRAMLAR
2.1.Yerel Basın Kavramı
Yerel basın 5187 nolu basın kanunun ikinci maddesinde, yerel süreli yayın başlığı altında “bir yerleşim biriminde yayımlanan süreli yayınlar ile haftada bir veya daha uzun aralıklarla yayımlanan yaygın ve bölgesel yayınlar” (Resmi Gazete, 2004) olarak tanımlanmaktadır. Basın sözlüğünde ise “18. ve 19. yüzyılda var olan gazetelerden farklı, daha dar dağıtım, yakın çevreye ilişkin daha geniş bilgi taşıyan gazeteler; ülke genelindeki sorunların yanı sıra bölgesel ve yerel sorunların gündeme getirilip tartışıldığı alanlar”
(Gezgin, Aygün, Yapar vd., 1998:129) olarak tanımlanmıştır.
Literatür incelendiğinde yerel basının “ülkenin çeşitli yörelerinde özellikle büyük şehirler dışındaki yerleşim birimlerinde, il, ilçe ve beldelerde, günlük, haftalık ya da daha fazla aralıklarla yayımlanan, yayımlandıkları yörenin haberlerini veren, sorunlarını ileten, halkın isteklerini ilgililere aktarmayı hedefleyen yazılı basın organları” (Girgin, 2009:235) ve
“yalnızca belirli bölgede yayınlanan ve okunan, daha çok yerel haberlerin ve konuların yer aldığı ve işlendiği basın kuruluşları” (Bodur, 1997:15) olarak tanımlandığı görülmektedir.
Türk kamuoyunda “Anadolu basını” ya da “taşra basını” olarak ta adlandırılmaktadır (Girgin, 2009:235). Genel olarak değerlendirildiğinde, yerel basın, belli bir ilde veya bir ya da birkaç ilçede yayın yapan, bulunduğu bölgedeki sorunları yansıtan, olgu ve olayları bulunduğu bölgenin perspektifinden değerlendiren ve yöre insanlarının bilgi-eğlence gibi ihtiyaçlarını gideren basın kuruluşları olarak tanımlanabilir.
Yerel basın (gazeteler) demokrasiye mahallî düzeyde katkıda bulunan, yerel sorunları araştırmak ve aktarmakla görevli kurumlar olarak nitelendirilebilirler (Kayacan, 1996:74).
Yerel basının temel amacı, tüm dünyadaki olay ve olguların, hitap edilen yerel bölge açısından değerlendirilmesi, içerik, sayfa tasarımı gibi temel unsurlar hazırlanırken yerel farklılıkların dikkate alınması yani dünyaya yerel pencereden bakılması ve öncelikli olarak yerel kamuoyunun bilgi, haber ve eğlence gibi ihtiyaçların karşılanmasıdır.
Yerel basın daha çok coğrafi bölge açısından ele alınmakla birlikte ticari olup olmadığıyla ilgili de ayrımlar yapılmaktadır. Tecimsellik (ticari olma), başlıca gelir kaynaklarını reklâmın oluşturduğu, sadece yayın izni ve bazı konulardaki denetim dışında kamusal bir organın müdahalesinden bağımsız faaliyet gösteren, kâr amaçlı şirket olarak yapılan yayıncılıktır. Kamuculuk ise, genellikle gelir kaynaklarını devletten alan, toplumun her kesiminin erişebildiği, haber verme, eğitme, eğlendirme gibi işlevleri yerine getiren tüm faaliyetlerinde dengeli yayın yapan, siyasal konularda tarafsızlığı ve dengeyi koruyan yayıncılıktır (Kejanlıoğlu, 2004:22-23). Gazete Kampüs’e bu açıdan bakıldığında 2009 yılı itibariyle, Erciyes Üniversitesi İletişim Fakültesi’ni yaptıran Sayın Süleyman Çetinsaya tarafından desteklenen, iletişim fakültesi bünyesinde hazırlanan, reklâm gelirine ihtiyaç duymayan, kamusal yayıncılık politikası güden bir gazetedir.
2.2.Gazete Kampüs Kavramı
Gazete Kampüs, eğitim dönemleri içinde yerleşke içinde Erciyes Üniversitesi İletişim Fakültesi’nde görevlendirilen öğretim elemanlarının koordinatörlüğünde öğrenciler tarafından çıkarılan bir gazetedir. İlk sayısı 20 Mart 2006 Pazartesi günü yayımlanmıştır. İki haftada bir ücretsiz olarak siyah beyaz baskıyla yayımlanmaya başlamıştır (Gazete Kampus, 2006:1).
4 Öğrencilere, personele, mezunlara ve bazı resmi kurumlara bin adet basılarak dağıtılmıştır.
Daha sonra 26. sayıdan itibaren Mart 2008’de okuyucularına daha iyi hizmet verebilmek ve teknolojik imkânlardan yararlanmak amacıyla baskı ve boyut itibariyle büyük değişiklikler yapılmış, kurumsal bir yapı oluşturulmaya çalışılmıştır (Gazete Kampus, 2008:2). Önce siyah beyaz baskı makinesiyle daha çok öğrencilerin iş gücüyle, 8 sayfa olarak 28,5*40 cm ebadında basılan gazete daha sonra web ofset baskı makinelerinde renkli 12 sayfa olarak 34,5*48 cm ebadında ayda bir kez 1500 adet basılmaya başlanmıştır. Bunlardan yaklaşık 180 adedi akademik personele dağıtılmaktadır.
Basın ürünlerinin dayanıksız olması ve değerlerini hemen kaybetmeleri (Desmoulins 1993; 65), içerik hazırlanırken dikkatli olunmasını, tüketici zihninde nasıl konumlandığının iyi bir şekilde belirlenmesini gerektirir. Örneğin sayfa içeriklerini oluştururken daha çok popüler haberlere (soft news) mi yoksa ciddi haberlere (hard news) mi ağırlık vereceği gibi konular gazete yöneticilerinin zihinlerinde önemli ikilem oluşturmaktadır (Augey & Brin 2004; 3). Bu sebeple özellikle akademik ortamda hazırlanan Gazete Kampüs’ün akademik personelin zihninde nasıl konumlandığı önem arz etmektedir. Bu çalışma Erciyes Üniversitesi’nde Gazete Kampüs’ün dağıtımının yapıldığı akademik personelin gazete ile ilgili algılamalarını tespit etmesi açısından önemli katkılar sağlayacaktır.
3.AKADEMİK PERSONELİN GAZETE KAMPÜS ALGILAMALARI 3. 1. Araştırmanın Amacı ve Önemi
Araştırmanın temel amacı Erciyes Üniversitesi Akademik Personelinin Gazete Kampus ile ilgili değerlendirmelerini, haber türleri ile ilgili algılamalarını ve buna bağlı farklılıklarını demografik özellikler itibariyle tespit etmektir.
Daha önce benzeri bir çalışmanın yapılmamış olması ve Gazete Kampüs’ün önemli hedef kitlelerinden olan akademik personelin görüşlerinin gazetenin daha iyi yapılandırılmasında ve haber türlerinin belirlenmesinde etkili olması araştırmanın önemini ortaya koymaktadır.
3.2. Araştırmanın Sınırları
Bu araştırmanın ana kütlesini Gazete Kampüs’ün ulaştığı Erciyes Üniversitesi akademik personeli oluşturmaktadır. Gazetenin ulaşmadığı diğer akademik personel araştırma kapsamı dışında bırakılmıştır.
3.3. Araştırmanın Metodolojisi
Araştırma tamsayım örnekleme ve yüz yüze anket tekniği kullanılarak yapılmıştır.
Anketler Erciyes Üniversitesi Kampüs’ünde bulunan fakültelere, yüksek okullara ve Gazete Kampüs’ün dağıtıldığı diğer birimlerdeki akademik personele anketörler aracılığıyla uygulanmıştır. Anket formunda araştırmanın temel konusunu kapsayan sorular ve okuyucuların demografik özelliklerini ortaya çıkarmaya yönelik sorular olmak üzere iki kısım soruya yer verilmiştir. Birinci kısımda akademik personelin Gazete Kampüs’ü okuma alışkanlıkları ve değerlendirmeleri yer almıştır. İkinci kısımda ise akademik personelin demografik özellikleri belirlenerek, bu yönde Üniversite’de bir okuyucu profilinin çıkarılması amaçlanmıştır.
5 3.4. Araştırmanın Örneklemi
Erciyes Üniversitesi’nde akademik personel olarak 245 Profesör, 137 Doçent, 321 Yrd. Doç., 732 Arş. Gör., 154 Öğr. Gör., 52 Uzman ve 153 Okutman olmak üzere toplam 1794 akademik personel çalışmaktadır (http:// www. erciyes. edu. tr / akademikkadro.html).
Gazete sayısının sınırlı olması, maliyetlerin yüksek olması ve benzeri gibi sebeplerle Gazete Kampüs yaklaşık 180 akademik personele ücretsiz olarak dağıtılmaktadır. Araştırmada ana kütle Gazete Kampüs’ün dağıtıldığı tüm akademik personel olarak belirlenmiş ve tam sayım yöntemine göre örneklem yapılmıştır. Bu sebeple anket belirlenen 180 kişiye ulaştırılmıştır.
Anketlerden 150 tanesi geri dönmüş ancak 87 tanesi Gazete Kampüs’ü ayrıntılı okuduklarını belirterek değerlendirme sorularını cevaplandırmıştır. Kısacası değerlendirmelere yönelik analizler 87 kişi ile yapılmıştır.
3.5. Araştırmanın Varsayımları
Araştırmanın varsayımları aşağıdaki şekilde belirtilmiştir:
1. Akademik personelin cinsiyetleri itibarıyla faktörleri değerlendirme düzeyleri arasında fark vardır.
2. Akademik personelin yaşları itibarıyla faktörleri değerlendirme düzeyleri arasında fark vardır.
3. Akademik personelin unvanları itibarıyla faktörleri değerlendirme düzeyleri arasında fark vardır.
4. Akademik personelin cinsiyetleri itibarıyla haber türlerini takip etme düzeyleri arasında fark vardır.
5. Akademik personelin yaşları itibarıyla haber türlerini takip etme düzeyleri arasında fark vardır.
6. Akademik personelin akademik unvanları itibarıyla haber türlerini takip etme düzeyleri arasında fark vardır.
3.6. Araştırmanın Modeli
Araştırmanın modeli akademik personelin Gazete Kampüs’ü değerlendirmelerinde etkili olan faktörlerin demografik özelliklerine dayalı olarak algısal farklılıklarını ortaya koymaktadır (Şekil 1). Gazete Kampüs okurlarının beğenisini kazanmak üzere çeşitli özelliklerde sunuma hazırlanmaktadır. Bu özellikler gazete okurları tarafından değerlendirilmelerinde etkili olan faktörleri teşkil etmektedir.
Şekil 1: Araştırmanın Modeli
Akademik personelin demografik özelliklerine göre algılama farklılıkları modelde iki açıdan ele alınmıştır: 1) Demografik özellikleri itibarıyla Gazete Kampüs’ün değerlendirilmesinde etkili olan faktörlere dayalı algısal farklılıklar, 2) Demografik özellikleri itibarıyla haber türlerini takip etme düzeylerine dayalı algısal farklılıklar.
6 3.7. Verilerin Analizi
Anket formlarının belirlenen örnek büyüklüğünde Üniversitedeki Gazete Kampüs okuyucularına anketörler vasıtasıyla uygulanmasıyla elde edilen verilere araştırmanın amaçları doğrultusunda çeşitli istatistikî yöntemler uygulanarak sonuçlar elde edilmiştir. Elde edilen verilere araştırmanın amaçları doğrultusunda aşağıdaki istatistikî yöntemler uygulanmıştır:
• Öncelikle, elde edilen verilerin sıklık düzeyleri (frekansları) ve yüzdeleri bulunmuş, ortalamalar çıkarılmış, tablolarla yorumlamalar yapılmıştır (Demografik sorular için).
• Anket formunda yer verilen 14 ifadeye Faktör Analizi uygulanmış, okuyucuların Gazete Kampüs’le ilgili değerlendirmelerinde etkili olan faktörler tespit edilmiştir.
• Akademik personelin haber türlerini takip etme ve Gazete Kampüs’ü değerlendirme düzeyleri itibarıyla demografik özellikleri (akademik unvanı, cinsiyet ve yaş) arasındaki farklılıkların tespiti amacıyla Tek Yönlü Varyans (One Way ANOVA) Analizi yapılmıştır.
• Dört özellik itibariyle Gazete Kampüs’ün akademik personel tarafından değerlendirmelerini tespit etmek amacıyla anlamsal farklılık analizi yapılmıştır.
Analizler neticesinde elde edilen sonuçların yorumlanmasından sonra çeşitli öneriler sunulmuştur.
3.8. Araştırmanın Bulguları
Elde edilen araştırma bulgularını değerlendirmek ve yorumlamak açısından öncelikle örnek kitlenin demografik özelliklerine bakmak ve yorumlamalarda bulunmak daha yararlı olacaktır. Bu doğrultudaki bulgular Tablo 2’de verilmiştir.
3.8.1. İzleyicilerin Demografik Özellikleri
Araştırmaya katılanların demografik özellikleri incelendiğinde cevaplayıcıların
%60’ının erkek %40’ının kadın olduğu görülmektedir. Ankete katılanların %46’lık kesimi 26- 35 grubundaki okuyuculardan oluşmaktadır. Bunu %32,7 ile 36-45 yaş grubu ikinci sırada takip etmektedir. Akademik unvan açısından ise yardımcı doçentler ve araştırma görevlileri ankete katılanların %21,3’ünü oluşturmaktadırlar.
Tablo 1: Akademik Personelin Demografik Dağılımları 3.8.2. Akademik Personelin Değerlendirmelerinde Etkili Olan Faktörler
Akademik personelin Gazete Kampüs’ü değerlendirmelerinde etkili olan gazete özellikleri ile ilgili değişkenleri belirli sayıda faktörlere indirgeyerek; 14 ifadeyi okuyucuların hangi faktörler altında algılandığını belirlemek amacıyla faktör analizi uygulanmıştır.
Analizde “varimax yöntemi” kullanılarak özdeğeri 1’den büyük olan üç faktör (algılanılan değer boyutları) bulunmuştur. Özdeğeri 1’den büyük olan faktörler toplam varyansın %60,9’unu açıklamaktadır ve bu oranın %60’ın üzerinde çıkması araştırmalarda arzu edilen bir orandır (Nakip, 2006:409). KMO (Kaiser-Meyer- Olkin Measure of Sampling
7 Adequacy) testi ,783 olarak bulunmuştur. Bu durumda, faktör analizi yapılan örneklemenin yeterli olduğunu söylenebilir (Altunışık, Coşkun vd., 2007: 226). Barlett testi x²=544,34991 çıkmıştır. Bu durum, ,000 anlamlılık düzeyinde ana kütle içerisindeki değişkenler arasında bir ilişkinin var olduğu anlamına gelmektedir.
Verilerin kendi içindeki iç tutarlılığının olup olmadığını belirlemek amacıyla güvenirlik analizi yapılmış ve güvenirlik katsayısı (Cronbach's Alpha) ,843 olarak bulunmuştur. Alfa değerinin .70 ve üzerinde olması iyi olarak görülmektedir (Altunışık, Coşkun vd., 2007:116).
Faktör yük değerlerinin ,45’in üstünde olması da yeterli görülmektedir. Hatta bazı uygulamalarda sınır değeri ,30’a kadar da indirilebilmektedir (Büyüköztürk, 2004:118). Tablo 2’te her bir faktöre ait güvenirlik katsayıları çıkarılmış ve gösterilmiştir.
Tablo 2: Akademik Personelin Yerel Gazeteleri Tercih Etmelerinde Etkili Olan Faktörler Analizde önemli faktör sayısı öz değer ölçütlerine göre üç olarak tanımlanmaktadır.
Faktör analizi ile belirlenen bu faktörlerin içerdiği değişkenler bakımından daha kolay tanımlanabilmesini sağlayan faktör döndürme (Rotated Component Matrix) sonuçlarından üç faktörün içerikleri belirlenmiştir. Bu faktörler ve faktör yükleri Tablo 3’te verilmiştir.
İçerdiği değişkenlerden (ifadeler) dolayı “haber politikaları” olarak adlandırılan birinci faktör diğer faktörler içerisinde en yüksek varyansa sahiptir. Toplam varyansın %26.469’unu açıklamaktadır. Bu faktörde 14 değişkenin 6’sı bulunmaktadır. Değişkenlerin faktör yükleri bakımından “üniversitedeki sorunları yeterince yansıtma” değişkeni en büyük değere sahiptir (,865).
İkinci faktör içerdiği değişkenler bakımından “objektif habercilik” olarak adlandırılmıştır. Bu faktör toplam varyansın %22,299’unu açıklamaktadır. Toplam beş değişkenden oluşmaktadır. Değişkenlerin faktör yükleri bakımından “güvenilir-inanılır yayımcılık yapma” değişkeni en büyük değere sahiptir (,881).
Üçüncü faktör içerdiği değişkenler bakımından “yayın özellikleri” olarak adlandırılmıştır. Bu faktör toplam varyansın %529’unu açıklamaktadır. Toplam üç değişkenden oluşmaktadır. Değişkenlerin faktör yükleri bakımından “rahat bir şekilde temin edilme” değişkeni en büyük değere sahiptir (,757).
3.8.3. Demografik Değişkenler İtibarı ile Haber Türlerinin ve Değerlendirme İfadelerinin Algılanması
Okurların gazete kampüsü değerlendirme düzeylerini demografik değişkenleri itibarı ile belirlemek, yani demografik özellikleri itibarı ile değerlendirme faktörlerinin farklılık gösterip göstermediğini tespit etmek amacıyla üç faktör bağımlı değişken ve okurların demografik özelliklerini gösteren değişkenlerin her biri bağımsız değişken olarak tayin edilerek Çok Değişkenli Varyans Analizi (MANOVA) analizi yapılmıştır. Ancak, anlamlı bir fark bulunamamıştır. Bu sebeple her bir değişkenle demografik özellikler arasında Tek Yönlü Varyans Analizi (One Way ANOVA) yapılmıştır.
3.8.4. Demografik Değişkenler İtibarı ile Haber Türlerinin Algılanması
Akademik personelin demografik özellikleri itibarıyla haber türlerini takip etme düzeyleri arasındaki farklılıkların tespiti amacıyla; haber türleri (Tablo 3) bağımlı değişken,
8 demografik özellikler (akademik unvanı, cinsiyet ve yaş) bağımsız değişken alınarak Tek Yönlü Varyans Analizi (One Way ANOVA) yapılmıştır.
Tablo 3: Akademik Personelin En Çok Takip Ettikleri Haber Türleri
Yapılan Tek Yönlü ANOVA sonucunda (0.05 anlamlılık düzeyinde), demografik özelliklerden okurların yaşı itibarıyla anlamlı bir fark çıkmamış, cinsiyeti ve akademik unvanları itibarıyla anlamlı bir fark bulunmuştur.
Tablo 4: Akademik Personelin Cinsiyet İtibariyle Haber Sayfasını Takip Etmesi Arasındaki Farkı Gösteren Varyans Analizi Sonuçları
H0: Akademik personelin cinsiyetleri itibariyle haber türlerini takip etme düzeyleri arasında fark yoktur.
H1: Akademik personelin cinsiyetleri itibariyle haber türlerini takip etme düzeyleri arasında fark vardır.
Okurların cinsiyet itibariyle haber sayfasını takip etme düzeyinde fark ortaya çıkmıştır. Genel olarak değerlendirildiğinde erkeklerin kadınlara oranla haber sayfasını takip etme düzeyleri daha yüksektir.
Tablo 5: Akademik Personelin Unvanları İtibariyle Haber Sayfasını Takip Etmesi Arasındaki Farkı Gösteren Varyans Analizi Sonuçları
H0: Akademik personelin akademik unvanları itibariyle haber türlerini takip etme düzeyleri arasında fark yoktur.
H1: Akademik personelin unvanları itibariyle haber türlerini takip etme düzeyleri arasında fark vardır.
Akademik personelin unvanları itibariyle haber sayfasını takip etme düzeyinde fark ortaya çıkmıştır. Gruplar arasında en yüksek fark Yrd. Doç. Dr.’lar (4.60) ile diğer akademik unvanlar (3.67) düzeylerinde ortaya çıkmıştır. Bu sonuç Gazete Kampüs’teki haberlerin okurların akademik unvanına göre farklılık gösterdiğini göstermektedir.
3.8.5. Demografik Değişkenler İtibarı ile Değerlendirme İfadelerinin Algılanması Akademik personelin demografik özellikleri itibariyle Gazete Kampüs’le ilgili değerlendirme ifadeleri arasındaki farklılıkların tespiti amacıyla; demografik özellikler (akademik unvanı, cinsiyet ve yaş) bağımsız değişken alınarak, değerlendirme ifadeleri (Tablo 7) bağımlı değişken değişken alınarak Tek Yönlü Varyans Analizi (One Way ANOVA) yapılmıştır.
Tablo 6: Okurların Gazete Kampus İle İlgili Değerlendirmeleri
Yapılan Tek Yönlü ANOVA sonucunda (0.05 anlamlılık düzeyinde), demografik özelliklerden yaş, cinsiyet ve unvan düzeyleri itibarıyla okurların Gazete Kampüs’le ilgili değerlendirmeleri (gazetenin rahat bir şekilde temin edilmesi, üniversite öğrencilerinin sorunlarını yansıtması, hem ulusal hem de yerel haberlere yeterince yer vermesi) arasında anlamlı bir fark bulunmuştur.
9 H0: Akademik personelin cinsiyetleri itibariyle gazete kampüsü değerlendirme düzeyleri arasında fark yoktur.
H1: Akademik personelin cinsiyetleri itibariyle gazete kampüsü değerlendirme düzeyleri arasında fark vardır.
Tablo 7: Akademik Personelin Cinsiyet İtibariyle Gazetenin Rahat Bir Şekilde Temin Edilmesi Arasındaki Farkı Gösteren Varyans Analizi Sonuçları
Akademik personelin cinsiyet itibariyle gazetenin rahat bir şekilde temin edilmesi değişkeni arasında fark ortaya çıkmıştır. Genel olarak değerlendirildiğinde kadınların erkeklere oranla gazete kampusün rahat bir şekilde temin edilmesi ile ilgili değerlendirmeleri daha yüksektir.
Tablo 8: Akademik Personelin Cinsiyet İtibariyle Gazetenin Üniversite Öğrencilerinin Sorunlarını Yansıtması Arasındaki Farkı Gösteren Varyans Analizi Sonuçları
Akademik personelin cinsiyet itibariyle üniversite öğrencilerinin sorunlarını yansıtması değişkeni arasında fark ortaya çıkmıştır. Genel olarak değerlendirildiğinde kadınların erkeklere oranla gazete kampusün öğrenci sorunlarını yansıtması ile ilgili değerlendirmeleri daha yüksektir.
H0: Akademik personelin yaşları itibariyle gazete kampüsü değerlendirme düzeyleri arasında fark yoktur.
H1: Akademik personelin yaşları itibariyle gazete kampüsü değerlendirme düzeyleri arasında fark vardır.
Tablo 9: Akademik Personelin Yaş İtibariyle Gazetenin Üniversite Öğrencilerinin Sorunlarını Yansıtması Arasındaki Farkı Gösteren Varyans Analizi Sonuçları
Akademik personelin yaş itibariyle üniversite öğrencilerinin sorunlarını yansıtması değişkeni arasında fark ortaya çıkmıştır. Gruplar arasında en yüksek fark 56 ve daha çok yaş grubu (4.28) ile 25 ve daha az yaş grubu (3.58) arasında ortaya çıkmıştır. Genel olarak değerlendirildiğinde tüm yaş grupları da 3.50’nin üzerinde görüş bildirmişlerdir. Bu sonuç gazete kampusün öğrenci sorunlarını iyi düzeyde yansıttığı anlamına gelmektedir.
H0: Akademik personelin akademik ünvanları itibariyle gazete kampüsü değerlendirme düzeyleri arasında fark yoktur.
H1: Akademik personelin akademik ünvanları itibariyle gazete kampüsü değerlendirme düzeyleri arasında fark vardır.
Tablo 10: Akademik Personelin Akademik Unvanları İtibariyle Gazetenin Hem Ulusal Hem De Yerel Haberlere Yeterince Yer Vermesi Arasındaki Farkı Gösteren Varyans Analizi
Sonuçları
Akademik personelin akademik unvanları itibariyle Gazete Kampüs’ün hem ulusal hem de yerel haberlere yeterince yer verme düzeyinde fark ortaya çıkmıştır. Gruplar arasında en yüksek fark Uzman kadrosunda olanlar (4.00) ile araştırma görevlileri (2.53) arasında ortaya çıkmıştır. Genel olarak değerlendirildiğinde tüm akademik personel gruplarında ortalamaların
10 2.50’nin üzerinde çıması hem ulusal hem de yerel haberlere yeterince yer verdiği anlamına gelmektedir.
3.8.6. Gazete Kampüs’ün İmaj Değerlendirmelerine İlişkin Bulgular
Akademik personelin dört özellik bakımından Gazete Kampüs’ü değerlendirmeleri ve bu değerlendirmelerin ortalamaları Tablo 11’de görülmektedir (1-En olumsuz, …, 5-En olumlu). Bu soruda her bir özellik iki zıt sıfatı ile (sayfa tasarımı çok iyi, sayfa tasarımı çok kötü gibi) Semantik Diferansiyel Ölçek kullanılarak sorulmuştur. Ankete katılanların yaptıkları değerlendirmelerin ortalaması çıkarılarak tablo oluşturulmuştur. Tablodaki değerlerden 3,5’ten büyük değerlendirmeler olumlu, 2,5’ten düşük ortalamalar ise olumsuz bir değerlendirme ortaya koymaktadır. Burada 2,5-3,5 arası değerler nötr bir algılamayı ifade etmektedir.
Ölçek, imaj araştırmalarında çeşitli amaçlarla kullanılmıştır. Bunlardan bazılarını saymak gerekirse (Zimmer & Golden, 1988:267): 1) imajı tanımlamak, 2) imajı, mağaza bağımlılığı gibi diğer değişkenlerle ilişkilendirmek, 3) imaj niteliklerinin önemini belirlemek ve 4) ölçüme yönelik değişik yaklaşımları sorgulamak olarak ifade edilebilir. İdare, kodlanma ve analiz etme kolaylığı, zaman olarak verilerin analizi ve yüksek güvenirlilik gibi avantajlarından dolayı Semantik Diferansiyel Ölçek bu çalışmada kullanılmıştır.
Tablo 11: Akademik Personelin Gazete Kampüs’ün İmajını Değerlendirmeleri
Tablo 11’ye göre akademik personel beş özellik bakımından da Gazete Kampüs’le ilgili olumlu bir imaj sergilemektedir. Özellikle sayfa tasarımı (4.10) oldukça iyi olarak algılanmaktadır. En düşük ortalama içerikle ilgilidir. Ancak bunun ortalaması da 3.60’tır.
Şekil 2: Akademik Personelin Gazete Kampus’ün İmajına İlişkin Algılamaları
Tablo 11’deki değerlendirmeler Şekil 2’de grafik olarak ayrıca gösterilmektedir.
Şekildeki taralı kırmızı bölge nötr bir değerlendirmeyi ifade etmekte olup grafiğin bu bölgeden geçmesi bir imaj oluşturulamadığını göstermektedir. Şeklin sol tarafında yer alan bölge belirtilen özellikler bakımından olumsuz bir imaj ortaya konduğuna işaret etmektedir.
Şeklin sağ tarafında yer alan bölge ise belirtilen özellikler bakımından olumlu bir imaj ortaya konduğunu göstermektedir. Şekilden kolayca görüleceği üzere tüm ortalamalar 3.50’den büyük çıkmıştır. Bu durum akademik personele göre Gazete Kampüs’ün imajının olumlu olarak algılandığı anlamına gelmektedir.
4. SONUÇ
Yerel gazeteler bir il ya da ilçedeki okurlarının bilgi ve eğlence ihtiyacını karşılamak ve sorunlarını gündeme taşımak üzere kurulan, dünyaya bulunduğu bölge penceresinden bakan ve demokrasinin vazgeçilmez araçlarından birisi olan basılı kitle iletişim araçlarından birisidir. Bu araştırmada Erciyes Üniversitesi İletişim Fakültesi koordinatörlüğünde gazetecilik bölümü öğrencilerinin uygulama aracı olarak kullanılan ve hedef kitlesi Erciyes Üniversiteliler olan Gazete Kampüs’ün akademik personel tarafından değerlendirilmesi ve algısal farklılıkların ortaya konulması amaçlanmıştır. Tam sayım örneklem yöntemiyle ve yüzyüze anket tekniğiyle yapılan araştırma sonucunda aşağıdaki bulgular tespit edilmiştir:
11 Araştırmaya katılanların çoğunluğunu erkekler oluşturmaktadır. Yaş itibariyle de okuyucuların yaklaşık yarısı 26-35 yaş grubunda bulunmaktadır. Okurların akademik ünvanlarına bakıldığında ise en fazla Yrd. Doç. Dr.’ların ve Araştırma Görevlilerinin daha sonra da Doç. Dr.’ların araştırmaya katıldıkları görülmektedir.
Akademik personelin okuyucusu oldukları “Gazete Kampus” gazetesini değerlendirmelerinde etkili olan 14 ifadeye Faktör Analizi uygulanmış ve üç faktör elde edilmiştir. İçerdiği değişkenlerden (ifadeler) dolayı birinci faktör “haber politikaları”, ikinci faktör “objektif habercilik”, üçüncü faktör ise “yayın özellikleri” olarak adlandırılmıştır.
Faktörler itibarı ile okuyucuların demografik özellikleri (akademik unvanı, cinsiyet ve yaş) bakımından farklılıklar olup olmadığı araştırılmış, aralarında anlamlı bir farklılık olmadığı tespit edilmiştir.
Akademik personelin demografik özellikleri bakımından haber türlerini takip etme düzeyleri ve Gazete Kampüs’le ilgili değerlendirme ifadeleri aralarındaki farklılıkları belirlemek amacıyla; önce haber türleri bağımlı değişken, demografik özellikler bağımsız değişken alınarak; daha sonra değerlendirme ifadeleri bağımlı değişken, demografik özellikler bağımsız değişken alınarak Tek Yönlü Varyans Analizi (One Way ANOVA) yapılmıştır.
Yapılan analiz sonucunda, gazetenin rahat temin edilmesi ile cinsiyet; öğrencilerin sorunlarını yansıtması ile cinsiyet ve yaş; ulusal ve yerel haberlere yeterince yer vermesi değişkeni ile akademik unvan arasında anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Yani; kadın akademisyenlerin erkek akademisyenlere göre Gazete Kampüs’ün daha rahat temin edildiği ve öğrencilerin sorunlarını daha çok yansıttığı; akademik personelin yaşının arttıkça öğrencilerin sorunlarını daha çok yansıttığını ifade ettikleri söylenebilir.
Haber türleri itibariyle incelendiğinde, akademik personelin demografik özelliklerden yaş değişkeni ile anlamlı bir fark çıkmamış, cinsiyetl değişkeni ve akademik unvan değişkeni ile anlamlı bir fark bulunmuştur. Yani erkek akademik personelin kadın akademik personele oranla haber sayfasını takip etme düzeyleri daha yüksektir. Ayrıca, Gazete Kampüs’teki haberlerin okuyucuların akademik unvanına göre farklılık gösterdiği görülmektedir.
Akademik personelin Gazete Kampus İle ilgili imaj değerlendirmeleri, belirlenen dört boyut kapsamında Semantik Diferansiyel Ölçek kullanılarak tespit edilmiştir. Sonuçlara göre, tüm ortalamalar 3.50’den büyük çıkmıştır. Bu durum akademik personele göre Gazete Kampüs’ün imajının olumlu olarak algılandığı anlamına gelmektedir.
Araştırma akademik personelin Gazete Kampüs’e ilişkin algılamalarını ve değerlendirmelerini ortaya koymaktadır. Bu türden çalışmaların periyodik olarak üniversitede yapılmasında, hatta daha sık aralıklarla yerel ve ulusal düzeyde yapılmasında yarar vardır. Bu konuda önemli bir eksikliğin olduğu görülmektedir. Bu araştırma, gelecekte yapılacak benzer çalışmalara ışık tutması bakımından önemlidir. Araştırmanın sonuçları, Gazete Kampüs’ün okurlarına daha kaliteli hizmet sunmasında, öğrencilerin kendilerini piyasaya daha iyi, rekabetçi hazırlamalarında ve Gazete Kampüs’le ilgili hizmet politikalarının belirlemesi ve geliştirilmesinde, dolayısıyla tüm okuyucuların tatmin düzeylerinin artırılmasında önemli katkılar sağlayacaktır.
12 KAYNAKÇA
ALTUNIŞIK, R. & COŞKUN R. vd. (2007), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı Geliştirilmiş Beşinci Baskı, Sakarya, Sakarya Yayıncılık.
AUGEY, D. & COLETTE, B. (12-15 May 2004), Media and Manias: News and Economics Decision-Making, Canada, 6. World Economic Conference.
BODUR, F. (1997), Yerel Basında Yönetim ve Örgüt Yapısı, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları.
BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (2004), Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi Kitabı, Ankara, Pegama Yayıncılık.
ÇAKIR, H. (2007), Gazeteciliğe Giriş, Konya, Tablet Yayınları.
DESMOULİNS, N. T. (1993), Medya Ekonomisi, Çev:Galip Üstün, İstanbul, İletişim Yayınları,
GAZETE KAMPUS (2006), Erciyes Üniv. İletişim Fakültesi Yayını.
GAZETE KAMPUS (2008), Erciyes Üniv. İletişim Fakültesi Yayını.
GEZGİN, S., AYGÜN, J.I., YAPAR, A. Ve Diğerleri (1998), Basın Sözlüğü, İstanbul, İ.Ü.
Yayınları.
GİRGİN, A. (2009), Türkiye’de Yerel Basın, İstanbul, Der Yayınları.
http:// www. erciyes. edu. tr / akademikkadro.html (10.06.2009).
KAYACAN, İ. (1996), Basınımızın Anadolu Cephesi, Ankara, Ece Yayınları.
KEJANLIOĞLU, D.B. (2004), Türkiye’de Medyanın Dönüşümü, Ankara, İmge Yayınları.
KOVACH, B. & ROSENSTIEL, T. (2007), Gazeteciliğin Esasları, Ankara, ODTU Yayıncılık.
NAKİP, M. (2006), Pazarlama Araştırmaları, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
TC Resmi Gazetesi (22.06.2004), 5187 Nolu Basın Kanunu, Ankara, 25504 Nolu Resmi Gazete.
ZİMMER, G. (1988), Impressions of Retail Stores: A Content Analysis of Consumer Images, Journal of Retailing, Vol.64, Num.3, 265-293.
13 EKLER: ŞEKİLLER VE TABLOLAR LİSTESİ
1. ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil 1: Araştırmanın Modeli
Şekil 2: Akademik Personelin Gazete Kampus’ün İmajına İlişkin Algılamaları
Gazete Kampüs’ün Sunum Özellikleri
Akademik Personelin Değerlendirmeleri
FAKTÖRLER
Akademik Personelin Demografik
Özellikleri Haber Türleri
Algısal FARKLILIKLAR
14 2.TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1: Akademik Personelin Demografik Dağılımları Yaş Frekans Yüzde Akademik
Ünvan Frekans Yüzde
25 ve daha az 11 7.3 Profesör Dr. 10 6.7
26-35 69 46.0 Doçent Dr. 22 14.7
36-45 49 32.7 Yrd. Doç. Dr 32 21.3
46-55 16 10.7 Öğr. Gör. 18 12.0
56 ve daha çok 5 3.3 Arş. Gör. 32 21.3
Toplam 150 100.0 Okutman 21 14.0
Cinsiyet Frekans Yüzde Uzman 3 2.0
Kadın 60 40.0 Diğer 12 8.0
Erkek 90 60.0 Toplam 150 100.0
Toplam 150 100.0
Tablo 2: Akademik Personelin Yerel Gazeteleri Tercih Etmelerinde Etkili Olan Faktörler
Faktörler Cronbach's
Alpha Özdeğer Varyans Yüzdesi
Faktör Yükleri Faktör 1: Haber Politikası .874 34.815 26.469
Gazete Kampüs üniversitedeki
sorunları yeterince yansıtmaktadır .865
Gazete Kampüs akademik personelin
sorunlarını yansıtmaktadır .860
Gazete Kampüs üniversite düzeyinde
kamuoyu oluşturmaktadır .845
Gazete Kampüs üniversite öğrencilerinin sorunlarını yansıtmaktadır
.838 Gazete Kampüs ‘te hem ulusal hem de
yerel haberlere yeterince yer vermektedir
.666 Gazete Kampüs’te yerel ve ulusal
haberler üniversitenin bakış açısıyla değerlendirilmektedir
.454 Faktör 2: Objektif Habercilik .820 16.855 22.299
Gazete Kampüs güvenilir-inanılır .881
15 yayımcılık yapmaktadır
Gazete Kampüs’teki haberler
doğrudur .860
Gazete Kampüs üniversite personelini ve öğrencilerini yeterince tarafsız bir biçimde bilgilendirmektedir
.775 Gazete Kampüs üniversitenin
sosyalleşmesine katkı sağlamaktadır .668
Gazete Kampüs’te sadece üniversite ile ilgili haberlere yeterince yer vermektedir
.450 Faktör 3: Yayın Özellikleri .529 9.189 12.091
Gazete Kampüs rahat bir şekilde
temin edilmektedir. .757
Gazete Kampüs’ün haber yazım dili
anlaşılır şekildedir .675
Gazete Kampüs’ün sayfa sayısı
yeterlidir .647
Tablo 3: Akademik Personelin En Çok Takip Ettikleri Haber Türleri
Haber Türleri N Ortalama Std. Sapma
Manşetleri Takip Ediyorum 87 3.77 1.03093
Haber Sayfasını Takip Ediyorum 87 3.43 1.03015 Üniversiteden Sayfasını Takip Ediyorum 87 3.70 1.06874 Araştırma- İnceleme Haberlerini Takip
Ediyorum 87 3.47
1.00971 Söyleşi Röportaj türü Haberleri Takip
Ediyorum 87 3.06
1.04943 Spor Haberlerini Takip Ediyorum 87 2.05 1.07734 Gezi Sayfasındaki Haberleri Takip Ediyorum 87 2.95 1.17045
16 Tablo 4: Akademik Personelin Cinsiyet İtibariyle Haber Sayfasını Takip Etmesi Arasındaki
Farkı Gösteren Varyans Analizi Sonuçları
Cinsiyet n Grup
Ortalaması
Standart Sapma
Erkek 53 4.19 .83336
Kadın 34 3.8 .83378
TOPLAM 87 4.05 .84782
F: 3.975 Sig.: .049
Tablo 5: Akademik Personelin Unvanları İtibariyle Haber Sayfasını Takip Etmesi Arasındaki Farkı Gösteren Varyans Analizi Sonuçları
Ünvan n Grup
Ortalaması Standart Sapma
Profesör Dr. 7 4.29 1.11270
Doçent Dr. 13 4.08 .75955
Yrd. Doç.
Dr. 15 4.60 .63246
Öğr. Gör. 13 3.31 .94733
Arş. Gör. 17 4.18 .72761
Okutman 12 4.08 .51493
Uzman 1 4.00 .
Diğer 9 3.67 .86603
TOPLAM 87 4.05 .84782
F: 3.216 Sig.: .005
17 Tablo 6: Okurların Gazete Kampus İle İlgili Değerlendirmeleri
Tablo 7: Akademik Personelin Cinsiyet İtibariyle Gazetenin Rahat Bir Şekilde Temin Edilmesi Arasındaki Farkı Gösteren Varyans Analizi Sonuçları
Cinsiyet n Grup
Ortalaması Standart Sapma
Erkek 53 3.45 1.15302
Kadın 34 4.18 .90355
TOPLAM 87 3.74 1.11501
F: 9.596 Sig.: .003
Değerlendirme İfadeleri N Ort.
Std.
Sapm a
Gazete Kampüs’teki haberler doğrudur 87 3.99 .70701
Gazete Kampüs güvenilir-inanılır yayımcılık yapmaktadır 87 3.99 .69037 Gazete Kampüs üniversite personelini ve öğrencilerini
yeterince tarafsız bir biçimde bilgilendirmektedir 87 3.91 .81601 Gazete Kampüs üniversitenin sosyalleşmesine katkı
sağlamaktadır 87 4.01 .88257
Gazete Kampüs’ün haber yazım dili anlaşılır şekildedir 87 4.10 .61065 Gazete Kampüs rahat bir şekilde temin edilmektedir
87 3.74 1.1150 1 Gazete Kampüs’ün sayfa sayısı yeterlidir 87 3.71 .98722 Gazete Kampüs’te sadece üniversite ile ilgili haberlere
yeterince yer vermektedir 87 3.74 .90500
Gazete Kampüs ‘te hem ulusal hem de yerel haberlere
yeterince yer vermektedir 87 3.10 1.0346
8 Gazete Kampüs’te yerel ve ulusal haberler üniversitenin
bakış açısıyla değerlendirilmektedir 87 3.33 .84450 Gazete Kampüs üniversitedeki sorunları yeterince
yansıtmaktadır 87 3.10 1.0894
3 Gazete Kampüs üniversite düzeyinde kamuoyu
oluşturmaktadır 87 3.06
.98070 Gazete Kampüs akademik personelin sorunlarını
yansıtmaktadır 87 2.66 .99799
Gazete Kampüs üniversite öğrencilerinin sorunlarını
yansıtmaktadır 87 2.86 1.0473
9
18 Tablo 8: Akademik Personelin Cinsiyet İtibariyle Gazetenin Üniversite Öğrencilerinin
Sorunlarını Yansıtması Arasındaki Farkı Gösteren Varyans Analizi Sonuçları
Cinsiyet n Grup
Ortalaması
Standart Sapma
Erkek 53 2.60 1.11527
Kadın 34 3.26 .79043
TOPLAM 87 2.86 1.04739
F: 9.016 Sig.: .004
Tablo 9: Akademik Personelin Yaş İtibariyle Gazetenin Üniversite Öğrencilerinin Sorunlarını Yansıtması Arasındaki Farkı Gösteren Varyans Analizi Sonuçları
Yaş n Grup
Ortalaması Standart Sapma
25 ve daha az 223 3.58 1.13942
26-35 149 3.60 1.17875
36-45 98 3.67 1.19082
46-55 68 4.06 1.14452
56 ve daha
çok 18 4.28 .89479
TOPLAM 556 3.69 1.16396
F: 2.888 Sig.: .027
19 Tablo 10: Akademik Personelin Akademik Unvanları İtibariyle Gazetenin Hem Ulusal Hem De Yerel Haberlere Yeterince Yer Vermesi Arasındaki Farkı Gösteren Varyans Analizi
Sonuçları
Ünvan n Grup
Ortalaması
Standart Sapma
Profesör Dr. 7 3.71 .75593
Doçent Dr. 13 2.62 1.04391
Yrd. Doç.
Dr. 15 3.00 .84515
Öğr. Gör. 13 3.69 .85485
Arş. Gör. 17 2.53 .87447
Okutman 12 3.08 .99620
Uzman 1 4.00 .
Diğer 9 3.67 1.32288
TOPLAM 87 3.10 1.03468
F: 3.061 Sig.: .007
Tablo 11: Akademik Personelin Gazete Kampüs’ün İmajını Değerlendirmeleri
Özellikler N Ortalama Std. Sapma
Sayfa tasarımı 87 4.10 .83238
Baskı kalitesi 87 4.05 .84782
Sayfa sayısı 87 3.90 .99087
İçerik 87 3.60 .94870
