Veri Tabanı Yaşam
Döngüsü ve MS Access
Yaşar Tonta
Hacettepe Üniversitesi
Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü
DOK 322: Veri Tabanı Yönetim Sistemleri
Plan
• Tekrar
• Veri Tabanı Yaşam Döngüsü
• Access ve Diveshop Veri Tabanı
Plan
• Tekrar
• Veri Tabanı Yaşam Döngüsü
• Access ve Diveshop Veri Tabanı
Veri Tabanı Çevresi
CASE Araçları
VTYS Kullanıcı
Arayüzü
Uygulama Programları
Havuz Veri
Tabanı
Veri Tabanı Bileşenleri
VTYS
===============
Tasarım araçları
Tablo Yaratma Form Yaratma Sorgu yaratma Rapor yaratma
Prosedürel dil derleyicisi
(4GL)
=============
İşletim sırasında
Form işleyici Sorgu işleyici Report Writer Language Run time
Kullanıcı Arayüzü Uygulamaları
Uygulama Programları Veri
Tabanı
Veri tabanı:
Kullanıcı verileri Metadata
Dizinler
Uygulama Metadatası
Terimler ve Kavramlar
• Veri Tabanı
• VTYS
• Örgüt
• Varlık
• Özellikler
• Veri değerleri
• Kayıtlar
• Dosya
• Anahtar
• Primer anahtar
Terimler ve Kavramlar
• Veri sözlüğü
• Veri yönetimi
• Veri tabanı yönetimi
• Veri hizmetçisi
• Veri yöneticisi
• Veri tabanı yöneticisi
Terimler ve Kavramlar
• Veri bağımsızlığı
• Modeller
– (1) Veri tabanı görünümleri ya da düzeyleri
• Kavramsal, mantıksal, fiziksel
– (2) VTYS türleri
• İlişkisel, Hiyerarşik, Ağ, Nesne Tabanlı, Nesne Tabanlı İlişkisel
• Metadata
Modeller (1)
Kavramsal Model
Mantıksal Model
Dış Model
Kavramsal gerekler Kavramsal
gerekler
Kavramsal gerekler Kavramsal
gerekler
Uygulama 1
Uygulama 1
Uygulama 2 Uygulama 3 Uygulama 4
Uygulama 2
Uygulama 3
Uygulama 4
Dış Model Dış
Model Dış
Model
İç
Model
Veri Modelleri (2): Tarihçe
• Hiyerarşik Model (1960’lar ve 1970’ler)
– Programlama dillerindeki veri yapılarına benziyor.
Kitaplar (no, başlık)
Yayıncılar Konular Yazarlar
(ad, soyad)
Veri Modelleri (2): Tarihçe
• Ağ modeli (1970’ler)
Verilerin tek girişini ve veri zincirleri boyunca dolaşma “bağlantıları” sağlar
Konular Kitaplar
Yazarlar
Yayıncılar
Veri Modelleri (2): Tarihçe
• İlişkisel Model (1980’s)
– Veriler için kavramsal olarak basit bir model;
veriler, ilişkiler (“tablolar”) olarak tanımlanır ve tüm veriler görülebilecek şekildedir
Book ID Title pubid Author id
1 Introductio 2 1
2 The history 4 2
3 New stuff a 3 3
4 Another titl 2 4
5 And yet mo 1 5
pubid pubname 1 Harper 2 Addison 3 Oxford 4 Que
Authorid Author nam 1 Smith 2 Wynar 3 Jones 4 Duncan 5 Applegate
Subid Subject 1 cataloging 2 history 3 stuff Book ID Subid
1 2
2 1
3 3
4 2
4 3
Veri Modelleri (2): Tarihçe
• Nesne Tabanlı Model (1990’lar)
– Veriyi ve işlemleri “Nesne” olarak kapsülleştirir
Kitaplar (no, başlık)
Yayıncılar Konular Yazarlar
(ad, soyad)
Veri Modelleri (2): Tarihçe
• Nesne-İlişkisel Model (1990’lar)
– İlişkisel Modelin iyi bilinen özelliklerini Nesne Tabanlı özelliklerle birleştirir. Bunlar:
• Kullanıcı tanımlı veri türleri
• Kullanıcı tanımlı fonksiyonlar
• Kalıtım ve alt sınıflar
Plan
• Tekrar
• Veri Tabanı Yaşam Döngüsü
• Access ve Diveshop Veri Tabanı
Veri Tabanı Sistemi Yaşam Döngüsü
Büyüme, Değişim ve
Yaşatma 6
İşlemler 5
Entegrasyon 4
Tasarım 1
Dönüştürme 3
Fiziksel Yaratım
2
“Cascade” Görünümü
Proje saptama ve seçimi
Proje başlatma Ve planlama
Analiz
Mantıksal tasarım
Fiziksel tasarım
Kurulum
Yaşatım
bkz Hoffer, s. 41
Tasarım
• Örgütün gereksinimlerini belirleme
• Veri tabanı Kavramsal Modelini geliştirme
– Varlık-İlişki diyagramı tekniklerini kullanarak
• Veri Sözlüğü inşa etme
• Mantıksal Modeli geliştirme
Fiziksel Yaratım
• Veri tabanı Fiziksel Modelini geliştirme
– Veri formatları ve türleri
– Dizinlerin belirlenmesi, vs..
• Prototip veri tabanının yüklenmesi ve test edilmesi
• Güvenlik, gizlilik ve erişim denetimlerinin kararlaştırılması ve kurulması
• Tutarlılık sınırlamalarının kararlaştırılması ve kurulması
Dönüştürme
• Yeni veri tabanını kullanmak için mevcut veri setlerini ve uygulamalarını
dönüştürme
– Eski verileri yeni formatlara dönüştürmek için programlar ve dönüştürme programcıkları
(utility) gerekebilir
Entegrasyon
• 3. Adımla örtüşür
• Yeni veri tabanına dönüştürülmüş ve yeni
uygulamaların entegrasyonu
Büyüme, Değişim ve Yaşatma
• Değişim, bir yaşam biçimidir
– Uygulamalar, veri gerekleri, raporlar vs. yeni gereksinimlere göre değişir
– Veri tabanı ve uygulamaların değişiklik gereksinimlerini karşılaması için
değiştirilmeleri gerekir
Yaşam Döngüsünün Bir Başka Görüntüsü
İşlemler 5
Dönüştürüm 3
Fiziksel Yaratım
2
Büyüme, Değişim
6 Entegrasyon
4
Tasarım 1
Plan
• Tekrar
• Veri Tabanı Yaşam Döngüsü
• Access ve Diveshop Veri Tabanı
Test Veri Tabanı
• DiveShop veri tabanı dalış takımları satan ve dalış turları düzenleyen bir işletme hakkında bilgiler içermektedir.
Bu işletme:
– Belli güzergahlardaki çeşitli dalış
noktalarına geziler düzenlemektedir
– Dalış noktalarının belirli özellikleri vardır:
• Deniz yaşamı türleri
• Diğer özellikler (örneğin batık gemiler)
– Belli geziler için müşterilere dalış teçhizatı
Varlık-İlişki Diyagramları
• Varlık-İlişki diyagramları veri tabanı
tasarımında kullanılan temel araçlardan biridir
• Varlık-İlişki diyagramlarını daha sonra ayrıntılı olarak inceleyeceğiz
• Varlık-İlişki diyagramları Varlıkları
(dikdörtgenler) ve özelliklerini (elipsler) ve varlıklar arasındaki ilişkileri (baklava
dilimleri) gösterir
Diveshop Varlıkları: SITES
Destination no
Site no Site Name
Site Notes Site
Highlight
Distance From Town (M)
Distance
From Town (Km)
Skill Level
Visibility(ft) Depth (m)
Depth (ft)
SITES
Visibility (m) Current
Diveshop Varlıkları: DIVECUST
Name
Customer no Street
State/Prov
City ZIP/Postal
Code
Country
First Contact
Phone DiveCust
Diveshop Varlıkları: DEST
Destination name
Destination no Avg
Temp (F)
Spring Temp (F) Avg
Temp (C)
Summer Temp (C)
Summer Temp (F)
Travel Cost
Winter Temp (C)
Fall Temp (F)
Fall Temp (C) Dest
Winter Temp (F) Accommodations
Body of Night Spring
Temp (C)
Diveshop Varlıkları: BIOLIFE
Category
Species no Common
Name
Length (cm) Species
Name
Length (in)
Notes external
Graphic external
BioLife
Diveshop Varlıkları: SHIPWRCK
Site no
Ship Name Category
Interest
Type Tonnage
Length (ft)
Beam (m)
Beam (ft) Length
(m) Shipwrck
Cause Comments Date
Passengers/
Crew Graphic
external
Survivors Condition
Diveshop Varlıkları: DIVESTOK
Description
Item No Equipment
Class
Reorder Point
On Hand Cost
Sale Price
DiveStok Rental
Price
Diveshop Varlıkları: DIVEORDS
Customer No
Order no Sale Date
Ship Via
Destination
CCExpDate CCNumber
Payment Method DiveOrds
No of People Vacation
Cost
Return Depart
Diveshop Varlıkları : DIVEITEM
Item no
Order no
Rental/
Sale Qty
Line DiveItem Note
Diveshop Varlıkları: BIOSITE
Species No
Site No
BioSite
Diveshop Varlıkları: SHIPVIA
Ship Via
Ship Cost
ShipVia
DiveShop Varlık-İlişki (ER) Diyagramı
Customer No
ShipVia
Dest
Sites BioSite
ShipVia
ShipWrck
DiveItem DiveOrds
DiveCust
Customer No
ShipVia
Order No
Order No
Item No Destination
Name
Destination Site No
Destination no
Site No
Destination no
Species No
Site No
1
1
1
1
1
1 1/n
1
n 1
n
n n
n
n
n
n
1
DiveShop Ödevi (ders programından bağlantı var)
• Delaware adlı batık geminin tonaj kapasitesi ne kadardı?
• Karen Ng adlı müşterinin adresi nedir?
• Hangi güzergahlarda (destinations) ve yerlerde (sites) Benekli Kartal (Spotted Eagle Ray) bulabilirsiniz?
• Palancar Reef (site) hangi güzergahtadır?
• Lorraine Vega adlı müşteri gezide hangi yerlerde (sites) dalış yapabilir?
• Keith Lucas seçtiği gezide batık gemi görmek istemektedir. Gittiği yer doğru mu?
• Richard Denning hangi dalış malzemelerini alıyor?
• Louis Jazdzewski’nin kiraladığı malzemelerin fiyatı ne
