2020 ÇAĞDAŞ TÜRK ve DÜNYA TARİHİ DERS NOTLARIM

(1)

1

Murat Çınar Şanlı Tarihimiz MÇ

2020

ÇAĞDAŞ TÜRK ve DÜNYA TARİHİ DERS

NOTLARIM

HAZIRLAYAN

DENİZLİ YEDİİKLİM

TARİH

ÖĞRETMENİ

MURAT ÇINAR

murathocatarih

Şanlı Tarihimiz MÇ Şanlı Tarihimiz MÇ

Bize Buradan Ulaşın

ÜNİTE - IV

ÇAĞDAŞ TÜRK ve DÜNYA TARİHİ 1. Küresel İki Savaş Arası Dünya

» I. Dünya Savaşı ve Sonuçları

» SSCB ve Orta Asya Türkleri

» Orta Doğu’da Mandacılık

» Uzak Doğu’da Yeni Güç: Japonya

» 1929 Dünya Ekonomik Krizi

» İki Savaş Arasında Avrupa

» İki Savaş Arasında Dünya

» Atatürk Dönemi Dış Politika

2. II. DÜNYA SAVAŞ YILLARI

» Yeni Bir Savaşa Doğru

» Savaş Yılları - Barışa Doğru

» Savaşın Etkileri

» Savaş Yıllarında Türkiye

3. SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİ

» Blokların Kuruluşu

» Paylaşılamayan Orta Doğu

» Uzak Doğu’da Çatışma

» Asya ve Afrika’nın Kurtuluşu

» Soğuk Savaş Döneminde Türkiye

» Soğuk Savaş Döneminde Dünya

4. YUMUŞAMA DÖNEMİ ve SONRASI

» Uluslararası İlişkilerde Değişim

» Yumuşama Dönemi Çatışmaları

» Arap - İsrail Savaşları ve ABD

» İran ve Irak Savaşı

» Yumuşama Döneminde Dünya

» Türk Dış Politikası

» Türkiye’de Bunalımlı Yıllar 5. KÜRESELLEŞEN DÜNYA

» SSCB’de Değişim ve Sonuçları

» Asya’da Yeniden Yapılanma

» Doğu Bloku Sonrası Avrupa

» Türkiye ve AB

» Yeni Oluşum Sürecinde Balkanlar

» Orta Doğu ve Afganistan Gelişmeleri

» Dünyadaki Gelişmeler

» Değişen Dünya ve Türk Dış Politikası

» 1980 Sonrası Türkiye

» Küresel Sorunlar

(2)

2

KÜRESEL İKİ SAVAŞ ARASI I. Dünya Savaşı ve sonuçları ile Atatürk Dönemi Dış Politikasını güncellediğimiz kitabımız Yenilmez Armada da vermiştik

SSCB ve Orta Asya Türkleri I. Dünya Savaşı sırasında ekonomik dar boğaza giren Rus halkı illallah etti. Çar II.

Nikola tahttan çekildi. Duma Meclisi yetkiyi devraldı. Sürgündeki İlyiç Vilademir Lenin Petersburg’a döndü

“Barış, toprak ve ekmek” deyince destek çığ gibi arttı. Lenin önderliğinde Bolşevikler, Ekim 1917 Devrimi ile yönetimi ele aldı. 1918’de Brest - Litovsk Antlaşmasını imzaladı ve I. Dünya Savaşı’ndan çekildi. Beyaz Ordu (çar) yeni yönetime karşı saldırıya geçti. Üç yıl süren iç savaşı Bolşevikler (Kırmızı Ordu) kazandı. Bozulan ekonomiyi düzeltmek için NEP (Novaya Ekonomiçeskaya Politika) adı verilen yeni ekonomik politikaya geçti. 1 Ocak 1923’te SSCB adını aldı. (Sovyet Rusya) Lenin ölünce Joseph Stalin geçti. I. Beş Yıllık Kalkınma Planı uygulandı (bizde onlardan örnek aldık) ayrıca kollektifleştirme politikasıyla topraklar köylüden alınıp büyük devlet çiftlikleri kuruldu. Özel mülkiyet yerine ortak mülkiyet fikrine geçildi. Tarım da sanayileşmeye, makineleşmeye gidildi. Eğitim zorunlu hale getirildi.

Altınordu Devleti yıkıldı Kazan, Kırım, Ejderhan, Kasım ve Sibir gibi hanlıklar kuruldu. Bu Türk hanlıklarını ve Orta Asya’yı Ruslar işgal etti. İlk olarak Kazan Hanlığı işgal edildi. Yusuf Akçura ve İsmail Gaspıralı’nın etkisiyle 1905’te

“Rusya Müslümanları I. Kongresi” gayri resmî olarak toplandı. Müslüman Birliği Partisi kurularak Duma Meclisine temsilciler (Zeki Veledi Togan) gönderildi. Rus baskısı artınca Türkler 1916’da Türkistan Millî İstiklal

Ayaklanmasını başlattı. 1920’de Rus baskısı daha da arttı. Rusların Orta Asya Türklerini asimile etme politikasına ünlü tarihçi Zeki Veledi Togan tezleri ile karşı çıktı. Türkiye’ye gelerek İstanbul’da üniversitesinde Umumî Türk Tarihi Kürsüsünü kurdu ve ordinaryüs profesör oldu. Ayrıca Enver Paşa ile birlikte Basmacı Hareketi içinde yer aldı.

Basmacı Hareketi: Türkistan’ı Rus baskısından kurtarmak amacıyla

“Türkistan Türkistanlılarındır” sözü doğrultısunda 1918’de Korbaşı Ergaş liderliğinde başladı. Milli Hokand Hükümeti’nin dağıtılması üzerine halk hareketine dönüştü. 1931’de Ruslar tarafından dağıtıldı. 1921 yılında Enver Paşa Basmacı Ordusunun komutanı oldu.

BASMACILAR = Bir Nevi KUVAYIMİLLİYE

Orta Doğu ve Manda Yönetimi Manda deyince akla İngiliz sömürgeciliği gelmelidir. Orta Doğu deyince petrol ve sürekli sömürü düzeni gelmelidir. ABD, Monreo Doktrini ile dünya siyasetinden uzak kalınca İngiltere ve Fransa 1920 San Remo Konferansı’nda dünyanın stratejik bölgelerini paylaştı. San Remo ile Irak, Musul, Filistin İngiliz mandasına bırakıldı. Mısır, 1882 zaten İngiltere tarafından işgal edilmişti. 1922’de Mısır Saad Zaglul liderliğinde bağımsızlığını kazandı ama Süveyş Kanalı İngiltere’de kaldı. Ne de olsa kapitalist ticaret yolunu hiç bırakır mı? Fransa, Suriye ve Lübnan bölgesinde nüfus bölgesi kurduysa da Milli Mücadele’de darbeyi yedi. 1946’da (II. Dünya Savaşı sonrası) bölgelerden tamamen çekildi. Bu arada Türk Milli Mücadelesi bu devletlere örnek oldu.

Resmen ellerine cetveli alıp çıkarları doğrultusunda Orta Doğu da Irak, Lübnan gibi yapay devletler kurdurdular.

(3)

3

1926 Lübnan, 1930 Suriye ve Irak, 1932 Suudi Arabistan Krallığı, 1934 Yemen, 1946 Ürdün bağımsızlığını ilan etti.

MANDA = HİMAYE = KORUMACILIK

Uzak Doğu’da Yeni Bir Güç Japonya

İmparator Mutsuhito, Batılaşma Dönemi Meiji Restorasyonu başlattı. Feodal yapı yıkılmak istendi. Batı tarzı bir anayasa yapıldı. Avrupa’ya öğrenci gönderildi.

Okuma – yazma hamlesi yapıldı. Askeri, mali (takvim), eğitim, sosyal yaşam (kılık kıyafet) vs. çağdaşlaşma başlatıldı.

Sanayisi geliştiren adalar topluluğu olan Japonya hammadde için Asya kıtasında yayılmacı politika izleyecek “Asya Asyalılarındır” sloganı ile Batılıları Asya’dan çıkaracak. Çin, Rusya ile arası açılacak Rusya’yı yenerek Kore ve Çin üzerinde egemenlik kuracaktır.

1929 Dünya Ekonomik Buhranı Kara Perşembe

Hızlı orantısız sanayileşme, bol keseden dağıtılan krediler, bankacılık ve emlak sektöründe yaşanan sıkıntılar tarihe Kara Perşembe olarak geçen ABD’de büyük ekonomik krize yol açtı. Yasaların yetersizliği geleceği planlamadan açılan büyük işletmeler (radyo fabrikası) krize çanak tuttu. New York Borsası’nın çökmesi Türkiye’yi olumsuz etkiledi.

İstanbul Üniversitesi’nde “Yerli Malı Kullanma ve Koruma” konulu panel yapıldı. 1930 Serbest Cumhuriyet Fırkası kurularak liberal ekonomi istenmişti.

1929’da Gümrükler yükseltildi. 1930’da Merkez Bankası, Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti kuruldu. Atatürk’ün Ekonomi Alanındaki inkılaplarında bahsedilmişti.

İki Savaş Arasında Avrupa 1919 – 1945

Avrupa bu dönemde ne hikmetse barış yanlısı oluverdi. Barış konferansları ve antlaşmaları düzenlendi. (Küçük Antant, Locarno hatta biz bunlara katılmamıştık) Almanya, İtalya ve Japonya’da aşırı milliyetçilik silahlanmayı hızlandırdı.

İşsizlik arttı. Milletler Cemiyeti barışı korumaya çalıştı. İtalya’nın 1935 yılında Habeşistan (Etiyopya) Bölgesinde nüfuz kurması tüm çalışmaları boşa çıkardı.

Savaş kapıdaydı. ABD, Monreo Doktrini ile yalnızlık, tarafsızlık dedi ve Milletler Cemiyeti çalışmalarına katılmadı.

Versay Antlaşmasını tanımayan Hitler’in Almanya’sı dünyayı yeni bir savaşın eşiğine götürecekti. Küçük Antant, Locarno, Nyon, Cenevre, Briand Kellog, Litvinov vs. ile barışı sağlamak isteyen Avrupa başarılı olamadı.

Avrupa’nın Yayılmacıları

» İtalya: Lider (duce) Benito Mussolini öncülüğünde Faşizm Partisi, Kara Gömlekliler olayı ile iktidarı ele geçirdi.

Scala Nutkunda devlet önce gelir dedi.

» Almanya: Adolf Hitler (Führer) İşçi Partisini, Nazi Partisi yaptı ve iktidarı ele geçirdi. (Nasyonal Sosyalizm) Gestapo, Alman Gizli servisi kuruldu.

Alman olmayanlar tespit edilip toplama kamplarında köleleştirildi.

» İspanya: Franco öncülüğünde faşizmi ilan edip despot yönetim kurdu

MÇ NOT: Tek parti, tek lider ile yönetilen ülkelerdeki baskıcı rejime TOTALİTER REJİM denilmektedir liderlerine de DİKTATÖR denirdi.

MURAT ÇINAR

(4)

4

İki Savaş Arasında Dünya

Sanayileşmeye bağlı enerji kaynaklarına petrole duyulan ihtiyaç arttı. Ülkeler birbirine daha da yakınlaştı. Ulaşım çok arttı. Haberleşme hız kazandı. Radyo ile sanat, çizgi film, tiyatro, müzik geniş kitlelere ulaştı. Temel Reis, Süperman ortaya çıktı. Efsanevi kahramanlar ile hayali kurtuluş yolları arandı. Bilim çok gelişti Albert Einstein başta olmak üzere Rütherford, Andersen gibi büyük beyinler nükleer çalışmalara başladı.

Penisilin bulundu. Akılcı düşünceye karşı ünlü ressam Salvador Dali öncülüğünde Gerçek- üstücülük (Sürrealizm) akımı doğdu. Gençler savaş dönemlerinde kendilerini sınırsız özgürlüğün sarhoş- luğuna bıraktı.

PAS – SA – PAROLA

D… Auguste Rodin tarafından 1880 yılında yapılan dünyanın en bilinen anıtsal heykellerinden

J… Gazap Üzümleri yazarı P… Guernica’nın ünlü ressamı S… Sivil Savaşın Anlatımı tablosu kime ait

N… 1937’de Akdeniz’de korsan faaliyetlerine karşı yapılan konferans

M… Hicaz Şerifi Hüseyin ile İngiltere arasında yapılan gizli antlaşma

P… İzmir işgaline Üçler Konseyi nerede karar verdi

M… l. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı’nın Bulgaristan’a yardım gönderdiği cephe Cevaplar: Düşünen Adam – John Steinbech – Picasso – Salvodar Dali – Nyon Konferansı – Mac Mahon Antlaşması – Paris Barış Konferansı – Makedonya Cephesi

II. Dünya Savaşı 1939 – 1945

MİHVER ALMANYA İTALYA JAPONYA

MÜTTEFİK ABD

İNGİLTERE FRANSA S. RUSYA

Yeni Bir Savaşa Doğru

Mihver Grup: Revizyonist (yayılmacılar) Almanya, İtalya, Japonya ve Bulgaristan.

Birinci Dünya Savaşı’nda umduğunu bulamayan devletlerdir. Almanya’da Adolf Hitler Hayat Sahası Politikası ile sınırlarını genişletmeye çalıştı. Bu dönem Almanya’da Nazizim Akımı etkilidir. İtalya ve Japonya da Almanya gibi yayılmacı politika izledi.

Müttefik Grup: Statükocu ABD, İngiltere, Fransa ve Sovyet Rusya’dan oluşmaktadır. ABD, İngiltere ve Fransa grubuna ayrıca kapitalist, liberaliz veya demokratlar denilmektedir. SSCB ise Sosyalist idi ve gruba sonradan katıldı.

Almanya = Hayat Sahası

İtalya = Akdeniz Bizim Deniz Japonya = Asya Asyalılarındır

Almanya: Alman lider Adolf Hitler (Führer, Tek Adam) seçimler ile iktidara gelmeyi başardı. Versay Antlaşmasını kabul etmeyip silahlanma konferansı ile Milletler Cemiyeti’nden (MC) çekildi.

Silahlanıp yayılmacı politika izledi.

Fransa’ya ait Saar Bölgesi, halk oylaması ile Almanya’ya verildi. 1936 da Ren Bölgesine asker çıkardı ve 1938’de Avusturya’yı işgal etti. Südetler Bölgesini istedi. Münih Konferansıyla İngiltere Başbakanı Chamberlain’in Yatıştırma Politikasına Fransa’da ayak uydurdu, Çekoslovakya’daki Südet Bölgesi verildi.

1939’da buna rağmen Çekoslovakya işgal edildi. Almanya’nın genişleme siyaseti “Hayat Sahası Politikası”

(5)

5

böylece başladı. Macaristan’ı da işgal etti. İtalya’da Arnavutluk’u işgal etti.

1939’da da Çelik Paktı (palet) Almanya ve İtalya arasında imzalandı ayrıca Almanya, Japonya ve İtalya üç yayılmacı bir araya gelerek Berlin – Tokyo – Roma Mihveri adlı grubu kurdu. Almanya, Polonya’da bulunan Dantzig’i istedi ve SSCB ile saldırmazlık antlaşması imzala- dı. Baltık ve Polonya’yı paylaştılar. 1 Eylül 1939’da Almanya Polonya’yı işgal edince İngiltere ve Fransa savaş ilan etti.

Japonya: Uzak Doğu’nun en güçlü devleti olup “Asya Asyalılarındır”

diyerek Mançurya’yı işgal etti. 1922’de 1933 yılında Milletler Cemiyeti’nden (MC) ayrıldı. Serbest hareket etti. 1934 Washington barışından da çekildi.

Japonya önce Çin’e sonra da Pearl Harbour baskını ile ABD’ye saldıracak.

İtalya: Mussolini liderliğinde “Akdeniz bizim deniz” diyerek yayılmacı politika izledi. Yugoslavya ve Yunanistan’a saldırdı. Habeşistan’ı ve Arnavutluk’u işgal edip Almanya ile ittifak kurdu.

SSCB: Önce Almanya ile yakın siyaset izledi Polonya’nın bir kısmın Letonya, Litvanya, Estonya’yı işgal etti.

Finlandiya’ya savaş açınca MC’den çıkarıldı. Sonra müttefik gruba geçti.

1934’de Milletler Cemiyeti üyesi oldu.

Maginot Hattı: Fransa’nın Alman saldırılarına karşı oluşturduğu savunma hattı, bu hat için sömürgelerinden askerlerini çekti Suriye ve Hatay dâhil…

MÇ UYARI: Çok Söyledik Çok Vurguladık ve 2019’da KPSS Sordu. Almanya Hayat Sahası Politikası Sosyal Bilgiler Alan, İngiltere Yatıştırma Politikası da Genel Kültür Kısmında Soruldu.

Murat Çınar

Savaş Yılları

II. Dünya Savaşı Cepheleri

» Avrupa

» Kuzey Afrika

» Pasifik

Avrupa Cephesi: Almanya, Danimarka ve Norveç’i işgal etti. Almanya, Norveç’i işgal edince Camberlain istifa etti yerine Winston Churchill geldi. Hollanda, Belçika derken Alman orduları Maginot hattını yarıp Paris’e girdi. Fransa’yı da işgal etti. 1940 Yılında Almanya, Fransa’da kendine bağlı bir Vichy Hükümeti kurdurdu.

Birçok uluslararası konferansta FRANSA yok. İNGİLTERE, ABD ve SSCB yakınlaşması başladı

Fransız General De Gaulle, İngiltere’ye sığındı. Almanya, İngiltere’ye havadan saldırdı (Kartal Harekâtı) sonra da SSCB üzerine yürüdü (Barbarossa Harekâtı).

Rusya’nın Balkan ve Boğazlara doğru ilerlemesi üzerine Almanya, Romanya ve Bulgaristan ile antlaşma imzaladı.

Yunanistan ve Yugoslavya’yı işgal etti.

İklim koşulları, aşırı soğuk Moskova’nın işgalini önledi. Almanlar, Kırım’ı aldı ama Stalingrad’da mağlup oldu. Karşı taarruz ile Kızıl Ordu (SSCB) önce Polonya’yı kurtardı sonra da Berlin’e girerek Almanya’yı teslim aldı.

Kuzey Afrika Cephesi: İngiltere ve İtalya karşı karşıya geldi. İngiltere’nin donanma üstünlüğü vardı. Süveyş Üssü de avantajını artırıyordu. İngiltere büyük üstünlük sağladı. ABD savaşa girerek dengeleri alt üst etti. Mayıs 1943’te Alman ve İtalyan birlikleri teslim oldu.

İtalya, Mussolini’nin yerine geçen General Bodoglio ile resmen teslim oldu 1943 yılında savaştan çekildi.

Pasifik Cephesi: ABD tarafsızlığını bozdu. Almanya’nın üstünlüğünü kırmak

(6)

6

için İngiltere’yi destekledi. Atlantik Bildirisi, Pearl Harbour, Hiroşima ve Nagazaki Olayları önemlidir.

Burası Önemli

Atlantik Bildirisi 9 Ağustos 1941

ABD İNGİLTERE

Roosevelt ile Churchill arasında oldu

» Yenen devletler yenilenlerden toprak almayacak (tanıdık geldi demi I.

Dünya Wilson İlkelerine benzer)

» Halkın onayı olmadan toprak değişimi yapılmayacak

» Self determinasyon (uluslar kendi kaderini kendi belirleyecek)

» Uluslararası işbirliği geliştirilecek

» Açlık ve korku sona erecek

» Eşitlik sağlanacak

» Serbest ticaretin önü açılacak

» Mihver grup silahsızlandırılacak

Bu bildiri ile Birleşmiş Milletler (BM) örgütünün temeli atılmıştır.

Pearl Harbour Baskını ve ABD Savaşa Girişi: Japonya’nın Pasifik bölgesine hâkim olma isteği, gerçi kursağında kaldı. Avrupa devletlerin birbiri ile uğraşması Japonya’nın serbest kalmasına yol açtı. ABD’nin uyguladığı petrol ambargosunu kırmak isteyen Japonya, Pearl Harbour ABD üssüne bombaladı. ABD intikam için yola çıktı önce Avustralya ve Mercan Denizinde üstünlüğü ele geçirdi. Midway’da Japonya’nın gücünü kırıldı. Leyte Körfezi Muhaberesini (1944) General Mc Artur komutasında büyük bir zafer kazandı.

Hiroşima ve Nagazaki Bölgelerine Enola Gay adlı bir uçakla “Şişman Çocuk” ve

“Küçük Çocuk” adlı atom bombalarını atınca Japonya felç oldu, çaresiz teslim oldu. (2 Eylül 1945)

Barışa Doğru 1943 Konferansları

Kazablanka Konferansı (14 – 24 Ocak 1924):

ABD ve İngiltere’nin amacı Almanya ve İtalya’yı kayıtsız şartsız teslim almaktı.

Washington Konferansı: ABD ve İngiltere arasında yapıldı. İtalya’nın teslim alınması ve Türk hava sahasının kullanılması gündeme geldi.

Quebec Konferansı: ABD – İngiltere arasında Fransa’yı kurtarmak için Normandiya Kıyılarında ikinci cephe açılma kararı alındı.

MÇ NOT: İtalya Mussolini iktidardan düşüncü taraf değiştirip müttefiklere katıldı. ABD ve İngiltere Normandiya çıkarmasını yapıp Müttefik Fransa’yı kurtardı. En iyi başlangıç sahnesi olarak kabul edilen ünlü film “Er Ryan’ı Kurtarma” kaçmaz bir film…

I. Moskova Konferansı: ABD - İngiltere ve SSCB arasında yapıldı. Almanya tamamen mağlup edilmeli. Savaştan sonra barış örgütü kurulmalı. SSCB’de örgütü desteklemeli, Milletler Cemiyeti fes edilmelidir. Türkiye’nin hava sahası kullanılmalı, Türkiye savaşa çekilmelidir.

»

Adana: İngiltere, Türkiye’yi savaşa çekmek istedi kabul etmedik.

Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Dışişleri Bakanı Numan Menemencioğlu)

»

Tahran Konferansı: ABD (Roosevelt), İngiltere (Churchill) ve SSCB (Stalin) arasında. Türkiye savaşa girecek dendi. Polonya’nın sınırları çizildi.

»

Kahire Konferansı: ABD, İngiltere ve Türkiye (İsmet İnönü) arasında yapıldı. Türkiye’nin savaşa girmesiyle ilgili net bir karara varılamadı.

MÇ NOT: Türkiye’nin büyük devletlerin tüm baskısına rağmen savaşa girmemesi İSMET İNÖNÜ’NÜN büyük bir DİPLOMASİ başarısıdır.

(7)

7

II. Moskova Konferansı: (1944) İngiltere ve SSCB arasında Balkanları paylaşmak için bir araya geldiler ama anlaşmaya varamadılar. ^MONTRÖ ^BOĞAZLAR

SÖZLEŞMESİ tekrar ele alınsın kararı alındı ama alınmadı

Dumbarton Oaks Konferansı: 1944 ABD, İngiltere, SSCB ve Çin arasında yapıldı. Yeni bir dünya için barış örgütü ve anayasası için ön çalışma yaptılar.

MÇ NOT: Türkiye’nin katıldığı ve Türkiye ile ilgili kararların alındığı konferanslar bilinmeli.

1945 Konferansları

Yalta Konferansı: ABD, İngiltere ve SSCB arasında yapıldı. Savaş sonrası yapılacak barışın esasları konuşuldu. Geleceğin liberal, demokratik Avrupası’nın haritası çizildi. İngiltere, Fransa’nın Alman topraklarının paylaşımına katılmasını istedi. (Rus korkusu) Rus ordusu Avrupa’dan çekilecekti. Dünya’da barışı sağlayacak yeni bir uluslararası örgüt San Fransisco’da kurulmalı dendi ve bu örgüte kurucu üye olarak girmenin ön şarttı belirlendi: Almanya ve Japonya’ya savaş açmak. Çok partili hayata ve serbest seçim yasasına geçmek…

San Fransisco Konferansı: Dünya Barış örgütü Birleşmiş Milletler burada kuruldu. ^DİKKAT Türkiye burada yerini aldı ve Birleşmiş Milletlerin kurucu üyesi oldu. Almanya’ya savaş ilan etti ama bu sırada Allahtan Almanya teslim oldu.

Avrupa’da savaş sona erdi. Türkiye burada çok partili hayat sözü verdi.

Çin’de konferansa katıldı hatta Birleşmiş Milletlerin 5 daimi üyesinden biri oldu.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ünlü sözü “dünya beşten büyüktür” bu olay üzerine söylenmiştir.

Burası Önemli

M.Ç. KODLAMA

FIRÇA: Birleşmiş Milletlerin 5 daimi üyesi, veto hakkı olup sürekli dünyayı fırçalayanlar aynı zamanda silah teknolojisinde zirvede olanlar F… Fransa

I… İngiltere R… Rusya Ç… Çin A… ABD

Postdam Konferansı: ABD (Truman), İngiltere (Attle) ve SSCB (Stalin) arasında yapıldı. Almanya ve Viyana (Avusturya) dört işgal bölgesine ayrıldı. En çok toprağı Rusya aldı. Dünya ikiye bölündü.

38. enlem çizildi. Kuzey komünist, Güney ise kapitalist oldu. Soğuk Savaş başladı. 38. Enlem daha çok Kore ile özdeşleşti. Rakibini yenen yeni rakip bulur. Her daim bir düşman olmalı… 

MÇ KODLAMA

Türkiye hangi konferansta yer aldı hangisinde yer almadı bilinmeli… AKS (Adana, Kahire, San Fransısco) da varız TYP (Tahran, Yalta, Postdam) de yokuz.

A… + Adana Konferansı T… - Tahran

K… + Kahire Y… - Yalta

S… + San Fransısco P… - Postdam

Pasifik’te Savaşın Sonu: Leyte Savaşı ile ABD Japon donanmasını yerle bir etti. İlk kez Atom Bombası (Nükleer) kullanıldı Hiroşima ve Nagazaki kentleri dünya haritasından tamamen silindi. Japonya teslim oldu. 2 Eylül 1945’te savaş bitti.

Yaklaşık 70 milyon insan öldü.

Şanlı Tarihimiz MÇ

(8)

8

Mihver Grubun teslim olma sırası

» İtalya (Kara Gömlekliler)

» Almanya (Kahverengi Gömlekliler)

» Japonya (Militarist) Savaşın Etkileri

» Almanya, Doğu ve Batı diye ikiye ayrıldı (1990 yılında yeniden birleşti)

» Kimyasal silahların etkisi görüldü

» Nükleer silah (atom bombası) ilk kez kullanıldı

» Milletler Cemiyeti dağıldı, yerine Birleşmiş Milletler kuruldu

» Avrupa’nın siyasi haritası değişti

» Dünya barışı ve güvenliğini sağlamak amacıyla yeni örgütler kuruldu (NATO, Varşova Paktı vs.)

» 1947 Paris Antlaşmasıyla İtalya 12 Ada’yı Yunanistan’a bıraktı

» Arap - İsrail Savaşı sonunda ABD ve İngiltere’nin desteğiyle Filistin’de İsrail Devleti kuruldu (1948)

» İngiltere ve Fransa’nın sömürgeleri bağımsızlıklarını kazandı. (Hindistan, Pakistan, Cezayir, Mısır vs.)

» Faşizm ve Nazizm sona erdi.

Totaliter rejimler yıkıldı. Komünizm ve kapitalizm hızla yayıldı

» İngiltere, Fransa ekonomik dar boğaza girdi aslında savaşın en büyük darbesini bu iki devlet yedi

» Uluslararası teşkilatların merkezi Avrupa Kıtasından, Amerika Kıtasına geçti. Dünyanın yeni ekonomik gücü ve siyasal merkezi ABD oldu

» 1948 yılında BM İnsan Hakları Evrensel Bildirisini kabul etti

» II. Dünya Savaşı’nda insan hakları ihlal edildi. Uluslararası antlaşmalar çiğnendi. Almanya başta olmak üzere İtalya, Japonya ve Sovyet Rusya sivil halka çok zarar verdi.

» Postdam Konferansı’nda suçluların yargılanmasına karar verildi. Nümberg ve Tokyo Mahkemeleri kurularak savaşı başlatan idareciler yargılandı.

Savaş Yıllarında Türkiye

Müttefik grup Türkiye’yi savaşa çekmek için çok uğraştı. Atatürk, “Yurtta Sulh, Cihanda Sulh” parolası ile kesinlikle savaşa girilmemesini istedi. İsmet İnönü de o doğrultu da bizi savaş dışı tuttu.

İtalya’nın Arnavutluk’u işgali bizi İngiltere’ye yakınlaştırdı. 1939 yılında İngiltere ve Fransa ile Karşılıklı Yardım Anlaşması imzalandı. Almanya, Rusya’ya yönelince Adolf Hitler, İsmet İnönü’ye mektup yazdı. 1941 yılında Almanya ile de Saldırmazlık Paktı imzalandı.

II. Dünya Savaşı’nda Hükümet

» Cumhurbaşkanı: İsmet İnönü

» Başbakan:1940 Refik Saydam 1942 Şükrü Saraçoğlu CHP, Atatürk’ü EBEDİ ŞEF, İsmet İnönü’yü MİLLİ ŞEF ve Değişmez Genel Başkan ilan etti

1940 Milli Korunma Kanunu 1940 Köy Enstitüsü

1942 Ekmek karnesi 1942 Varlık Vergisi

1944 Toprak Mahsulleri Vergisi 1945 Çiftçiyi Topraklandırma

Kanunu 1945 Dörtlü Takrir 1945 Demokrat Parti

1946 Çok Partili Hayata Geçiş

1940 Milli Korunma Kanunu: Hükümete geniş yetki kanunu. Fiyatları belirleme, üretimi yönlendirme, çalışma ve izinleri ayarlama, gerekirse işletmelere el koyma hakkı verildi. 1941’de Petrol Ofisi bu doğrultu da kuruldu.

(9)

9

Murat Çınar Şanlı Tarihimiz MÇ Petrol Ofisi 2000 yılında

özelleştirildi ve Doğan Grubuna satıldı. 2010 yılında Avusturyalı OMV şirketine 2017 yılında da Hollandalı Vitol Grubuna satıldı.

1 Ekim 1952 de kurulan Et ve Balık Kurumu 2013 yılında Et ve Süt Kurumu olarak değişti.

1940 Köy Enstitüsü: Uygulamalı eğitim, köylüden öğretmen ve bilim insanı yetiştirme, topraklardan iyi randıman alma projesiydi. Eğitimi en aşağıdan başlatarak tepeye çıkarmak temel amaç idi. 1936 Köy Öğretmen Okullarının kurucusu Saffet Arıkan idi. Kurucusu dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel idi. Dönemin İlköğretim Müdürü İsmail Hakkı Tonguç idi. Projesi aslında Atatürk’e aitti hatta eğitim uzmanı John Dewey’i getirtti. Enstitünün pedagoji uzmanı Halil Kanat idi. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ve Başbakan Refik Saydam Döneminde açıldı. 1954 Demokrat Parti Döneminde Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes Döneminde ABD isteğiyle kapatıldı.

Reşat Nuri Güntekin’in “Çalıkuşu”

romanındaki öğretmen karakteri oluşturulmak istendi. Atatürk’ün en beğendiği, birkaç kere okuduğu eser

1942 Ekmek Karnesi: Savaş yılları kıtlık yıllarıydı israfı önlemek amacıyla temel tüketim malları ekmek, zeytin, yağ vs.

karne ile alınıyordu. Kadir İnanır’ın Tatar Ramazan veya Kemal Sunal’ın Ortak Direk Şaban filmlerini hatırlayın…

1942 Varlık Vergisi: Bir defaya mahsus uygulandı para ihtiyacından ötürü vergi vermeyen zenginlerin özellikle Rum ve Yahudi azınlıkların mallarına el konuldu ve Erzurum’a taş ocaklarına sürgün edildi. Ticaret Ofisi ve İaşe Müsteşarlığı gibi yeni kurumlar oluşturuldu. Temel tüketim malların kontrolü sağlandı.

1944 Toprak Mahsulleri Vergisi:

Köylüye göre aşar vergisi tekrar geri geldi. Bu kanun halkın CHP’den uzaklaşmasına yol açtı.

1945 Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu:

(Toprak reformu) ll. Dünya Savaşı bitiminde İsmet İnönü, ağaların elinden arazileri alıp köylüye dağıtmak istedi.

Buna toprak ağaları karşı çıktı. Halk Partisi bu kanun sonrası bölündü. Dörtlü Takrir olayı sonrası Celal Bayar, Adnan Menderes, Fuat Köprülü (ünlü tarihçi) ve Refik Koraltan partiden ihraç edildi.

Halk Partisinden ayrılıp Demokrat Partiyi kurdular. 1946 seçimlerinde ilk kez iki parti karşı karşıya geldi 1946 da CHP kazandı. 1950 de ikinci kapışmada DP, CHP’den iktidarı almayı başardı.

1946’da ilk kez çok partili hayata geçilmiştir. CHP – DP yarışını CHP kazanmıştır.

1946’da Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Başbakan Recep Peker idi

Sanattaki Gelişmeler: II. Dünya Savaşı’nın olumsuz etkileri Türk edebiyatında “gerçekçilik akımını”

güçlendirdi. Şiirde serbest nazımı savunan Orhan Veli Kanık, Oktay Rıfat Horozcu, Melih Cevdet Anday

“Garipçiler” ortaya çıktı. Peyami Safa, Ahmet Hamdi Tanpınar, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Behçet Necatigil ve Sait Faik Abasıyanık bu dönemin önemli şair ve yazarlarındandır. Ankara ve İstanbul Radyosu 1943’te sürekli yayına geçti. Bu dönemde halk müziği “Yurttan Sesler”

programları yapıldı. Münir Nurettin, Hafız Burhan başta olmak üzere pek çok Türk sanat müziği sanatçısı plaklarında türkülere acılara yer verdi. 1940’ta İstanbul Konservatuarının “kuramsal bir eğitim vermek” üzere açılması da Türk musikisi açısından önemli bir gelişme oldu. Sadettin Kaynak, Safiye Ayla,

(10)

10

Müzeyyen Senar, Hamiyet Yüceses, Perihan Altındağ Sözeri gibi dönemin önemli sanatçıları ortaya çıktı.

Soğuk Savaş Dönemi Blokların Kuruluşu

Postdam Konferansı aslında yeni savaşın habercisiydi. Kapitalist blok önderi ABD, komünist blok önderi SSCB oldu dünya bu iki ülkeye kaldı. 38. Enlem doğrultusunda dünyayı paylaştılar… II.

Dünya Savaşı ile güç dengeleri değişti İngiltere ve Fransa silindi. ABD ile Sovyet Rusya sivrildi. Olan garibana oldu… III.

blok yani garibanlar Asya ve Afrika ülkeleri Bağlantısızlar Grubu olacaktır.

SOĞUK SAVAŞ

BATI BLOK Lideri ABD

Kapitalizm Liberalizm

% 100 Özel Sektör 1947 Truman Doktrini 1948 Marshall Planı NATO

IMF – WB Einsenhower Seato

Çevreleme Politikası

DOĞU BLOK Lideri SSCB

Komünizm Sosyalizm

% 100 Devlet 1947 Cominform Molotof

VARŞOVA Comecon Uydu Devletler Demir Perde

Birleşmiş Milletler bu dönemde askıya alındı. İlk kriz Berlin Duvarı (1961)

Doğu Bloku: SSCB (Sovyet Rusya) öncülüğünde kuruldu. Sovyet Rusya, Doğu Almanya’yı alarak Demokratik Alman Cumhuriyeti’ni kurdu. Berlin Buhranı ortaya çıktı. Berlin Duvarı (Utanç Duvarı) örüldü. Batısı kapitalist Federal Almanya, Doğusu komünist Demokratik Almanya Cumhuriyet’i oldu.

Kuzey Kore ve Çin Halk Cumhuriyeti de Komünist bloğa dahil oldu. Küba’da

Fidel Castro, Batista diktatörlüğünü yıkıp komünist bloğa katıldı. ABD, 1947’de Truman Doktrini ile komünist baskı altındaki devletleri destekleme kararı aldı. Türkiye ve Yunanistan’a 400 milyon dolar askeri yardımda bulundu. Marshall planı ile de ekonomik yardıma başlarken NATO ile de askeri destek sağladı.

Sovyetlerde bunun üzerinde komünist devletleri bir araya getirecek atılımlara girişip 1947’de Cominform’u (siyasi) kurup Varşova Paktını (askeri) oluşturdu. SSCB’ye bağlı komünist devletlere Uydu Devletler denirdi.

Sovyet Rusya bu devletlere ekonomik destek olmak içinde Molotof Doktrini uygulamasına başladı

Uydu Devletler: Polonya, Romanya, Doğu Almanya, Çekoslovakya, Bulgaristan, Arnavutluk, Macaris- tan, Yugoslavya (Komünist Grup) MÇ UYARI: Uydu Grubunda ilk ayrılan Yugoslavya oldu. Tito Döneminde, Varşova Paktından ayrılıp Bağlantısızlar Grubuna geçti.

Batı Bloku: ABD bu bloğun önderi idi.

Sovyetlerin, Türkiye’den toprak ve askeri üs istemesi sonucu Türkiye’de bu bloğa yakınlaştı. ABD komünist baskıyı kırmak için 1947 Truman Doktrini (ilk adım), Marshall (ekonomik yardımlar) ve NATO’yu (Kuzey Atlantik İttifakı) devreye soktu. Avrupa’da da Avrupa Ekonomik İşbirliği Teşkilatı kuruldu.

NATO: 12 ülke tarafından kurulan bir uluslararası askeri teşkilattır. ABD, İngiltere, Fransa, Belçika, Hollanda, Portekiz, İzlanda, Danimarka, Kanada, İtalya, Lüksemburg ve Norveç… Bu ittifak savunma, siyasi, sosyal ve ekonomik yardımlaşmayı kapsıyordu.

NATO üyesi olup ordusu olmayan tek devlet İzlanda idi.

(11)

11

Murat Çınar Şanlı Tarihimiz MÇ MÇ NOT: Türkiye 1950’de Güney

Kore’ye asker gönderdi 1952’de de Yunanistan ile birlikte örgüte katıldı. İngiltere’nin isteğiyle de l.

Dünya Savaşı Kut’ül Amare Zaferini unuttuk. 1955 Batı Almanya, 1982 İspanya üye oldu. NATO, Komünist tehdit için kuruldu. 1990’da komünizm çöktü ama NATO dağıtılmadı neden 11 EYLÜL OLAYI küresel terörizm ile mücadele…

Avrupa Konseyi: İngiltere, Fransa, İtalya, Hollanda, Belçika, İsveç Danimarka, İrlanda, Lüksemburg ve Norveç tarafından 1949’da kuruldu. Bu işbirliğine 1949 da Türkiye’de üye oldu.

Avrupa Parlamentosuna bağlı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) mevcut.

Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET): Avrupa eski gücüne kavuşmak Komünist Rus baskısından sıyrılmak istiyordu. Fransa Hükümeti 1950 Schuman (Dışişleri Bakanı) Bildirisi ile örgütün kurulmasında etkili oldu. Fransa ve Almanya kömür - çelik dayanışması yaptı. Fransa, Batı Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg 1951 yılında örgütün temelini Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT) adı ile attı.

1957 Roma Antlaşması ile Avrupa Ekonomik Topluluğu adını aldı.

BENELÜKS ÜLKELERİ BE… Belçika

NE… Nederland = Hollanda LÜKS… Lüksemburg

Orta Doğu: Kıyametin koptuğu topraklar. Temelinde petrol kavgası vardır. Mısır, Suriye ve Irak Rusya’ya yakınlaştı. ABD Başkanı Eisenhower ve İngiltere bölgede etkin politika izledi.

İsrail Devleti: İngiltere, Orta Doğu’da bir Yahudi Devleti kurma girişimlerini 1917’de başlattı. Balfour Deklarasyonu (İngiliz Dışişleri Bakanı) Filistin’de İsrail

Devleti kurma fikri. ABD ve BM desteği de eklenince 1948 yılında İsrail Devleti kuruldu. İsrail’i ilk tanıyan ABD, 2017 yılında da başkan Trump Kudüs’ü İsrail’in başkenti ilan etti. İkinci tanıyan SSCB olurken ilk tanıyan İslam ülkesi maalesef Türkiye oldu.

MÇ BİLGİ: Teodor Herzl Yahudi milliyetçilerin lideri ünlü Siyonist doktor. Yahudilerin birleşerek devlet kurması yönünde yoğun çalışmalar yapan Teodor Herzl, İsviçre’nin Basel kentinde ilk resmi toplantıyı yaptı. ll. Abdülhamid’den Filistin (Kudüs) topraklarını satıp almak istedi ama ll. Abdülhamid buna yaklaşmadı.

Eisenhower Doktrini: 1957 yılından itibaren ABD bölgede etkin olmak için ekonomik yardımlara başladı. ABD, komünist yapıyı yıkmak için ekonomik destekleri artırdı. Mısır, Suriye, Suudiler ve Ürdün ABD’yi desteklemedi.

Uzak Doğu’da Çatışma Kore Savaşı

Kuzey Kore ile Güney Kore arasında aslında bir iç savaştır. Kuzeyini SSCB ve Çin, Güneyini ABD destekler. Türkiye’de Tuğgeneral Turgay Yazıcı komutasında bir Tugay ile ABD yanında yer alır.

1950’de ilk kez yurt dışına asker gönderdik. 1952’de NATO üyesi olduk.

SEATO

ABD, Uzak Doğu’da etkin olmak amacıyla 1954 yılında Güney Doğu Asya Anlaşma Teşkilatını kurdu. Avustralya, Fransa, Yeni Zelanda, Pakistan, Bangladeş, Tayland, Filipinler, İngiltere (Birleşik Krallık) ve ABD tarafından kurulan savunma teşkilatıdır.

(12)

12

Asya’nın Kurtuluşu

II. Dünya Savaşı sonrası başlayan direniş Soğuk Savaş Döneminde arttı. Birçok Asya ve Afrika ülkesi bağımsızlığına kavuştu. Güney Asya’da (Hindistan) İngiliz sömürüsüne karşı Mahatma Gandi (Ulusun Babası) önderliğinde güçlü bir direniş başladı. İngiltere’nin koyduğu tuz vergisini protesto eden Mahatma Gandi, yalınayak 400 km yürüdü. (Pasif direniş) Hindistan siyasi lideri Nehru ile de bağımsızlığını kazandı. Pakistan’da da mücadeleye Muhammed Ali Cinnah liderlik yaptı.

Hindistan ile Pakistan arasında çözüm bekleyen KEŞMİR SORUNU bulunmaktadır. Soruna Sovyet Rusya ve Çin’de dâhil oldu onlarda karşı karşıya geldi.

ASEAN: Güneydoğu Asya Milletleri Birliği 1967’de kuruldu. Vietnam’da başlayan komünist yayılmaya karşı kuruldu. Kurucu üyeler: Filipinler, Malezya, Tayland, Endonezya, Singapur idi. 2017 yılında Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu davet edilmiştir.

MÇ SORU

* ”Hindistan Ulusal Kongresi” Partisi başkanlığını yaptı

* 15 Ağustos 1947 yılında kurulan Hindistan’ın ilk başkanı oldu

Yukarıda özellikleri verilen Hindistan tarihine geçen kişi kimdir?

A) Muhammed Ali Cinnah B) Jawaharlal Nehru C) İndra Gandhi D) Mahatma Gandi E) Rajendra Prasad

ÇÖZÜM: Zor soru Mahatma Gandi diye çok arkadaş olmuştur ama cevabımız JAWAHARLAL NEHRU olacaktı. ( B )

Afrika Birliği Teşkilatı (OAU) 1963 yılında 32 bağımsız Afrika ülkesi tarafından kuruldu. Türkiye 2005’de gözlemci, 2008’de stratejik ortağıdır.

Çin Halk Cumhuriyeti Başkent: Pekin

En Gelişmiş Şehir: Şanghay

1949 yılında Büyük Kaptan Mao (Mao Zedung 1893 – 1976) tarafından “Kültür Devrimi” yapılarak Komünist Çin Halk Cumhuriyeti kuruldu. Sovyet Rusya ve Mısır’ı destekledi. “Küçük Kırmızı Kitap”

adlı eseriyle Mao en çok okunanlar arasına girdi. 1972 yılında Çin, BM üye olup Batı’ya yakınlaştı. Bugün dünyanın en hızlı büyüyen devletidir, ihracat devidir. Çin bugün de tek parti ile komünist parti ile yönetiliyor tek parti ile halk arasındaki süreci komiteler sağlıyor komitelerin başında da ünlü isimler var mesela Jackie Chan gibi Hollywood yıldızı var.

Soğuk Savaş Döneminde

Türkiye

Türkiye, Avrupa Konseyi’ne ve NATO’ya üye olup Bağdat Paktını düzenledi.

Kore’ye asker gönderdi. Batı Bloğunda yer aldı. Atatürk Döneminde ve II.

Dünya Savaşında izlenen denge politikasından uzaklaşıldı.

MÇ SORU

Aşağıdaki savaşlardan hangisine Türkiye katılarak ilk kez yurt dışına asker göndermiştir?

A) Arap - İsrail B) II. Dünya C) Kore D) I. Dünya E) Balkan

(13)

13

Murat Çınar Şanlı Tarihimiz MÇ ÇÖZÜM: Tabi ki cevabımız Kore ama

bazı arkadaşlar I. Dünya diye düşünebilir sınır dışı cephelerden dolayı ama o Osmanlı Dönemiydi.

NATO üyeliği ile ABD – Türkiye ilişkileri daha da artacaktır. Bugün Türkiye, NATO içerisinde aktif olarak yer almaktadır… ( C )

Balkan Paktı (1953)

Türkiye + Yunanistan + Yugoslavya Atatürk Döneminde 1934’de Balkan Antantı yapılmıştı faşizme karşı şimdi de komünizme karşı (SSCB) Balkan Paktı yapıldı. Romanya yok çünkü o komünist idi. Yalnız Kıbrıs gerginliği başlayınca Türk Yunan dostluğu bitti pakt dağıldı.

Bağdat Paktı (1955)

Türkiye + Irak + İran + Pakistan ve İngiltere

Merkezi Bağdat idi ama Irak ve İran arasındaki sürtüşmeler, Irak hükümet bunalımı merkezin Ankara olması ile sonuçlandı. Irak ayrıldı. 1959’da Merkez Antlaşması ile adı CENTO oldu.

Türkiye’de Çok Partili Hayat İsmet İnönü olayı devlet meselesi olarak görüyor, Batılı devletler demokrasi diye BM de uluslararası anlaşmalar ile bastırıyordu. Atatürk sonrası ilk kurulan parti 1945 Milli Kalkınma Partisi oldu.

Kurucusu Nuri Demirağ idi. Halk Partisinden 4’lü Takrir sonucu ayrılanlar tarafından 1945 yılında Demokrat Parti kuruldu. Partinin kurucusu Celal Bayar idi. Bu arada Celal Bayar hem Atatürk hem de İsmet İnönü’ye başbakanlık yaptı. Türk Tarihinde ilk kez çok partili hayata 1946 seçimleri ile merhaba dedik. Seçimleri Halk Partisi kazanırken

çok partili hayatın ilk başbakanı da Recep Peker oldu. 1950 yılında ise seçimleri DP kazandı. Cumhurbaşkanı Celal Bayar olurken 10 yıllık dönem boyunca hükümetin başında başbakan olarak Adnan Menderes yer aldı. 1950 - 1960 Demokrat Parti Dönemidir. 27 Mayıs 1960 Askeri Darbesine kadar ülkeyi yönetti. DP Dönemi Marshall yardımları ile ekonomik olarak iyi başladı. Tarıma yatırımlar yapılırken liberal ekonomi kararı aldı. Yabancı yatırımcılar teşvik etti ama olmadı karma ekonomiye geri döndü 17 KİT (Kamu İktisadi Teşebbüsü) daha kuruldu. 1958 yılında IMF ilk kez borç alındı. 2013 yılında AKP Hükümeti borcun tamamen bittiğini açıkladı.

Maalesef Dünya Bankasına borcumuz devam etmektedir… Umarım o da biter.

Soğuk Savaş Döneminde Dünya Hızlı nüfus artışı, makineleşme, şehirlere hızlı göçlerin yaşanması, sosyal çökün- tüye sebep oldu. Kadın sorunları, artan özgürlük istekleri, televizyon toplumun hızla değişmesine neden oldu. İki kutuplu dünya iki dünya arasında sıkışıp kalan insan kitlelerini beraberinde getirdi. Amerika’da Rock Roll müzik anlayışı ile sorgulayan düzene karşı çıkan gençler ortaya çıktı. Bilim çok gelişti. Beyin göçü arttı. İlk bilgisayar (PC) ENİAC yapıldı. İlk uydu SPUTNİK (Rusya) uzaya gönderildi. DNA kimyasal yapısı çözüldü. Ulaşım çok gelişti.

1951’de Akdeniz Oyunları ilk kez Mısır’da düzenlendi. UEFA Kupasını alan ilk takım Real Madrid oldu.

(14)

14

PASSAPAROLA

İ… Çekoslovakya lideri Dub- cek’in komünizm anlayışı B… Soğuk Savaşının sembolü O… Türkiye’de internet ilk nerede kullanıldı

K… NATO

A… BM örgütünün temeli nerede atıldı

K… KİT’in açılımı

C… Celal Bayar’dan sonra 1960 ile1966 arasındaki cumhur- başkanımız

W… Demir Perde ifadesini ilk kim kullandı

Ü… Halkevlerinin yayın organı CEVAPLAR: İnsancıl – Berlin Duvarı - ODTÜ – Kuzey Atlantik Paktı – Atlantik Bildirisi – Kamu İktisadi Teşebbüsü – Cemal Gürsel – Winston Churchill – Ülkü Dergisi

KIRMIZI ELEMENT

Nadirkitap.com sitesine gir

aramaya

Murat Çınar

yaz Murat Çınar kitaplarına

ÜCRETSİZ KARGO

ile ulaş, Tarih artık daha kolay.

Yumuşama Dönemi Detant

Soğuk Savaş Dönemi içinde (1960 ile 1970’li yıllar) gerginliği azaltma sürecine Yumuşuma adı verilmektedir

Barış İçinde Yaşama

Nikita Kuruşçev, SSCB Komünist Partisi Kongresinde “Barış içinde bir arada yaşama” kararı aldı. Çin ile SSCB arasında gerginlik yaşandı. Çin, SSCB uzaklaşarak Bağlantısızlara yakınlaştı

Uluslararası İlişkilerde Değişim Zamanı

» 1962 Füze Krizi (Küba Ekim Krizi)

» 1971 Ping Pong Siyaseti

» 1972 Salt I Anlaşması

» 1975 Helsinki Nihai Senedi

Küba

Başkent Havana. 1902’de bağımsızlığını ilan etti. 1959’da diktatör lider Batista’yı Che Guevara’nın desteği ile indiren Fidel Castro Sosyalist yönetimi başlattı.

ABD, dibindeki komünist adadan çok rahatsız oldu ve Domuzlar Körfezi Çıkarmasını yaptı. Bunun üzerine SSCB Ekim Füzeleri ile Küba’ya destek verdi…

Küba Füze Krizi

Küba komünizm benimseyip kapalı ekonomi kararı aldı. Küba’da bulunan ABD’ye ait kapitalist şirketler kapatılınca ortam gerildi. SSCB Küba’yı korumak ve ABD’ye gözdağı vermek için buraya füze yerleştirdi. ABD (John Kennedy) boş durur mu? O da Türkiye’ye Jüpiter adı verilen nükleer başlıklı füzeleri yerleştirdi. Orta bir anda çok gerildi derken ABD, Türkiye’deki füzelerini

(15)

15

kaldırınca, SSCB Küba füzelerini kaldırdı.

İlk adımı ABD atıp ilk kez kendi dışında bir gücü tanıdı. İki kutuplu dünyaya hoş geldiniz. Füze krizi sırasında Türkiye, ABD’den uzaklaşıp Rusya’ya yakınlaştı.

Konya Seydişehir Alüminyum Fabrikasını bu dönemde açıldı. Yumuşama demek gerginliğin azalması demektir. Konvansi- yonel silahlardan (Klasik - basit - ateşli silahlar) nükleer silahlara geçince dünya korkuya kapıldı. 1961 yılında ABD ile Sovyet Rusya yumuşama sürecine girdi.

1963 yılında ABD, İngiltere ve SSCB arasında nükleer silahları azaltma antlaşması imzalandı.

1972’de Salt - I Antlaşması (füzeleri sınırlama) imzalanırken DİKKAT Salt - II Antlaşması 1973 Arap İsrail Savaşı, 1974 ABD Watergate skandalı yüzünden 1979’da imzalandı. SSCB’nin Afganistan’ı işgali yüzünden uygulanmadı.

Nixon – Kissinger Doktrini: 1968 – 1973 arası ABD Başkanı Nixon ve danışmanı Kissinger Realizm İlkesi ile SSCB ilişkilerini yumuşatmak istediler. Ölçü İlkesi ile ABD ve SSCB arasında tek taraflı avantajı ret ettiler. Bağımsızlık İlkesi ile yaşanan tüm olayların birbirine bağlı olduğunu savunup bağımsızlık esastır dediler. 1971’de ABD masa tenisi takımı Çin’de turnuvaya katıldı akabinde de Nixon Çin’e ziyarete gitti ilk temas kuruldu. Ping Pong Siyaseti… Gelişmeler sonrası Çin, BM üye oldu.

Helsinki Konferansı AGİK – 1975

AVRUPA + ABD + SSCB + KANADA ve TC UYARI: Burası bizim için önemli, neden mi? Çünkü işin içinde biz varız bizim olduğumuz yerler daha önemlidir.

Avrupa tarafından sadece Arnavutluk katılmadı. (İtalya Baskısı) ABD ve Kanada

da yer aldı. AGİK yani Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Konferansı Finlandiya’nın başkenti Helsinki’de toplandı. Sonuç belgesi Helsinki Nihai Senedi nihayet imzalandı:

» Devletlerarası hukuk eşitliği

» Toprak bütünlüğü, özgürlük

» Askeri güç kullanmama

» Avrupa Devletlerin sınır güvenliği

» Sorunları barışçıl çözme

» İnsan hakları

Helsinki’de yumuşamaya uygun kararlar alındı.

MÇ EKSTRA: Atatürk’ün askeri okullarda okutulmasını istediği bir kitap, bir milletin uyanışını konu alan bir kitap. Finlandiya’nın yokluktan doğuşu Rus yazar Grigory Petrov imzalı BEYAZ ZAMBAKLAR ÜLKESİ bilinmelidir

Yumuşama Dönemi Çatışmaları 1974 Vietnam Savaşı ve Muhammed Ali Krizi

1954 yılında Cenevre Antlaşması ile Vietnam iki bağımsız devlet oldu. Kuzey Vietnam ile ABD çıkarları çatıştı sıcak çatışma başladı. ABD, kuzeyi bombalamaya başlayınca Rusya olaya dâhil oldu. Olay bir anda büyüdü. En büyük tepki ABD kamuoyundan geldi.

Dünyaca ünlü ağır sıklet boks şampiyonu Muhammed Ali Kley, Müslüman oldu.

Vietnam’a asker olarak gönderilmek istendi. “Vietnam bana bir şey yapmadı ki” diyerek orduya katılmayacağını açıklayınca boks lisansı iptal edilip, hapse atıldı. ABD Müslümanlarının zenci lideri Malcolm X de Muhammed Ali’nin yanında yer aldı. Rus ve Çin baskısı da eklenince ABD, Kuzey Vietnam’dan çekilmek zorunda kaldı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ünlü boksörün cenaze törenine katılmıştır.

(16)

16

Afganistan Sorunu

Rusya Afganistan’ı işgal ederek Pakistan ve Çin’den destek istedi. ABD işgale tepki gösterdi ve SALT - II Antlaşmasını gündeminden kaldırdı. 1988 yılında Rusya bölgeyi boşalttı. Bu kez de Afganistan’da iç savaş çıktı.

Bugün Türk askeri Afganistan da ISAF aracılığıyla güvenliği sağlamaktadır. (2016)

Barış İçinde Bir Arada Yaşama Bağlantısızlar Grubu ve Bandung Konferansı (1955) Yugoslavya (Tito), Hindistan (Nehru) ve Mısır (Cemal Abdül Nasır) liderliğinde 25 ülke katılımıyla yapıldı. Barış ve Milletlerarası İş Birliği Programı yayımlandı. Her toplantıda sayıları arttı.

3. Dünya ülkeleri birliktelik sergiledi.

Bağlantısızların Beş İlkesi

» Siyasi bağımsızlık

» Askeri ittifaklarda yer almamak

» Büyük devletlere üs vermemek

» İkili ittifak yapmamak

» Milli kurtuluşları desteklemek

Arap – İsrail Savaşları

İsrail, Orta Doğu’da tek Yahudi devletti ama aynı zamanda küçük ABD idi ve büyük ABD’nin desteğini almaktaydı.

Arap Devletleri’nin lideri Sosyalist Mısır idi. Suriye, Ürdün, Lübnan, Irak ve Suudi Arabistan ile İsrail arasındaki savaşları hep İsrail kazandı. Arap uçakları hava- lanmadan imha edildi. Müslümanlar bir kere kazandı o da Yom Kimpur (Yahudi Bayramı) zamanında.

Süveyş Krizi

Mısır’ın Sosyalist lideri Cemal Abdulnasır, Avrupalı kanal şirketinin elinden kanalı alıp millileştirdi. İngiltere ve Fransa çıldırdı. İsrail ile birleşip kanalı işgal etti. ABD, SSCB birlikte tavır sergileyip İngiltere, Fransa ve İsrail işgaline son verdi. Bu gelişme İngiltere, İsrail, Fransa ile ABD’nin arasını açtı.

ABD ile Rusya yakınlaştı. ABD ve BM’nin çabalarıyla Orta Doğu’da barış sağlandı.

Fransa, NATO’nun askeri kanadından ayrılıp, nükleer çalışmalara başladı.

Fransa’da 80 kusur nükleer santral var.

1967 Arap – İsrail Savaşları (Altı Gün) İsrail yine kazandı. Sınırlarını genişletti. 1973 yılında Mısır ve Suriye, İsrail karşısında yine tutunamadı.

Filistin Sorunu

Yahudi devlet olan İsrail Müslümanların yaşadığı Filistin topraklarında kuruldu.

Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) Yaser Arafat tarafından kuruldu. Cezayir’de Filistin Milli Konseyi toplandı ve Filistin Devletinin kurulduğunu açıkladı ama ABD ve İsrail önce tanımadı sonra da Norveç’in başkentinde 1993’de Oslo Konferansı ile resmen tanıdı. Bugün iki devlet arasında başta Kudüs olmak üzere çok büyük sorunlar mevcuttur.

Türkiye’de sağcısı, solcusu; iktidarı, muhalefeti bu konuda tek yürek olup Filistin halkını desteklemektedir. 68 kuşağı öğrenci hareketlerinin sembolü olan, ABD 6. Filosunu ülkeden kovan ve maalesef idam edilen Deniz Gezmiş ve arkadaşları Filistin’in özgürlüğü için Filistin’e gidip mücadele etmişlerdir.

(17)

17

Camp David Antlaşması ve Mekik Diplomasisi

ABD yine çıkarları doğrultusunda Orta Doğu’da tekrar barışın sağlanmasını istedi çünkü Arap devletlerinin petrolün varil fiyatını yükseltmesi büyük bir ekonomik soruna yol açıyordu. 1974 Vietnam Krizi devam ederken birde petrol krizi çıktı. 1974 yılında Türkiye’de petrol krizinden payını aldı. Orta Direk Şaban tiplemesi bu dönemde doğdu.

Hatırlayın Kemal Sunal, bekçiydi dayı adında köpeği vardı. Çöp kamyonu mahalleye gelmiyordu, esnaf sürekli zam yapıyordu. Fırın önünde millet ekmek kuyruğuna giriyordu. Mega Star Ajda Pekkan da bu dönemde ortaya çıktı, Aman Petrol Canım Petrol ünlü şarkısıydı. Metin (Akpınar) ile Zeki (Alasya) ikilisi bu dönemde Deve Kuşu Kabarasına başladı. Ünlü Yeşil Çam filmleri vardı evlerinin bahçesinden petrol çıkıyordu. Ne güzel, ne samimi filmlerdi…    ABD araya girdi, Mısır ile İsrail arasında barış süreci başladı.

Camp David mekik diplomasisi maalesef barış sağlanmadı… Camp David siyaseti olan mekik diplomasisi önemlidir.

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) Kuruluş Tarihi: 25 Eylül 1969

Merkez: Cidde (Suudi Arabistan)

Genel Sekreteri: Yusuf Bin Ahmed El Useymim… Genel sekreterler değişebilir sınava girmeden önce bu bilgilerin güncellenmesi gerekmektedir. 57 üyesi var. Örgütün genel sekreterliğini bir dönem Türk bilim adamı Ekmeleddin İhsanoğlu yaptı. (Türkiye’ye gelerek Cumhurbaşkanı adayı oldu. Akabinde MHP’den İstanbul Milletvekili seçildi) Teşkilatın Xlll. Toplantısı 2016’da İstanbul’da yapıldı. 2017’de dönem başkanı Recep Tayyip Erdoğan acil Kudüs toplantısı için örgütü İstanbul’da

toplantıya çağırdı. Doğu Kudüs, Filistin’in başkenti ilan edildi.

Suriye’nin üyeliği lV. Olağanüstü İİT Zirvesinde askıya alındı.

Uluslararası Politika da Petrol Bugün Türkiye ve Dünyayı sermaye, global şirketler (patronlar) yönetiyor.

Özellikle petrol şirketleri, isim vermeye gerek yok… Orta Doğu’da mandacılık politikasının temelinde bölgedeki petrol yataklarına sahip olma isteği vardır.

1960 yılında petrol üreten ülkeler OPEC (Petrol İhraç Eden Ülkeler Teşkilatı) adıyla bir örgüt kurdular. Petrol fiyatını belirlemek ve yukarı çekmek amacıyla kuruldu. 1967’de İsrail Savaşları sonucu OAPEC kuruldu, içine Arap kelimesi eklendi. 1973 zamlı petrol Türkiye’de tarihi krize 1974 Ekonomik Krizine yol açtı. 1974 Türkiye ekonomik krizinde Kıbrıs Olayı, petrol zammı, enflasyon ve azalan işçi dövizleri etkili oldu. Gelişmiş ülkelerde ürettikleri mala zam yaptılar olan bize oldu. Ne petrol var ne de üretim… Gelen vurdu giden vurdu…

OPEC Üyeleri (1960)

Venezuela (teklifi sunan), İran, Suudi Arabistan, Irak, Kuveyt, Katar, Libya, Endonezya, BAE, Ekvator, Nijerya, Cezayir, Gabon idi. Bağdat’ta kuruldu.

Cenevre olan merkezi Viyana’ya alındı.

1980 İran – Irak Savaşı

1920’de İngiltere Mandasına giren Irak, 1921’de Meşruti Krallığını ilan etti.

1958’de Cumhuriyet’e geçerek Bağdat Paktından çekildi. Baas Partisi yönetimi ele geçirdi. Cezayir Antlaşması ile dostluk başladı. İran’da Pehlevi Hanedanlığı yıkılıp 1979’da Ayetullah Humeyni, İran İslam Cumhuriyeti’ni kurdu. Bağdat Paktından (CENTO) ayrılıp

(18)

18

Bağlantısızların yanında yer aldı. Basra Körfezi stratejik önemi olan bir petrol bölgesi bu bölge var oldukça İran ve Irak arasında sorun çözülmez. Ya petrol bitecek sorun bitecek… Ya da aynı tas aynı hamam…

Kuveyt’in İşgali

1990’da hızını alamayan Irak, Kuveyt’i işgal etti. BM ve ABD devreye girdi Türkiye’de Çekiç Güç adı ile asker gönderdi. Saddam’ın Irak güçleri bölgeyi boşalttı. Arap Birliği bozuldu. Orta Doğu İsrail ve ABD’ye kaldı. İran aslında Rusya ile yakındı ama unutmayın uluslararası ilişkilerde çıkar hep galip gelir. ABD ile İran silah ticareti yaptı bu olaya hadi be oradan ya da İrangate Skandalı denilmektedir.

Baas Partisi: Sosyalist bir Arap Partisidir. Hıristiyan, Sünni ve Alevi ayrımı yapmadan birlikteliği savundu. 1940’da kuruldu Irak ve Suriye’de hüküm sürdü. Bugün Baas Örgütü faaliyetleri yok bölgede DEAŞ terör örgütü var ve tüm dünya nerdeyse bu örgüt ile savaş halinde…

Yumuşama Döneminde Dünya Bilimsel gelişmeler ile birlikte dünyada üretimde arttı. Üretimin artması pazar sorununu daha da artırdı. Arz talep ilişkileri reklamın önemini ortaya çıkardı.

1968’de ilk televizyon hayatımıza girdi.

1964 Tokyo Olimpiyatları ilk kez canlı yayınlandı. 1980 yılında Turgut Özal (maliyeden sorumluydu) önderliğinde ilk kez serbest piyasa ekonomisine geçildi.

ABD, ilk kez internet (Arpanet) bulundu.

Köyden kente göçler hızlandı.

Gelişmemiş ülkelerden gelişmiş ülkelere göç hızlandı. Bugün hepimizin Almanya’da en az bir akrabası vardır…

Atatürk Sonrası Dış Politikası Atatürk Dönemi dış politikası denge siyaseti üzerine kurulmuştu. Türkiye II.

Dünya Savaşı sonrası politikasını değiştirdi. Soğuk Savaş ve Yumuşama Döneminde Batı Bloğuna yakınlaştı.

NATO üyeliği buna örnektir. Bu dönemin en önemli meselesi kuşku yok ki Kıbrıs idi. Ermeni sorunu (Tehcir Yasası) da başımızı çok ağrıtacaktır.

Türk – Yunan İlişkileri Kıbrıs Meselesi

Yavru Vatan 1571’de Osmanlı Yükselme Dönemi’nde (ll. Selim) Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa tarafından alındı. 1878’de Berlin Antlaşması sonrası Yavru Vatan İngiltere’ye üs olarak bırakıldı. l. Dünya Savaşı sırasında ada İngiltere’nin işgaline uğradı. Lozan ile ada İngiltere’ye resmen bırakıldı. II. Dünya Savaşı sonrası İngiltere, Yunan baskısına dayanamadı ve adayı boşalttı. (1953) Yunanistan’ın ada üzerinde izlediği ideolojiye Enosis, bu amaçla kurduğu yer altı askeri örgüte de EOKA denilmektedir. Yunanistan’daki Cunta (darbeci askerler) yönetimi adanın kendilerine ait olduğunu savunuyordu. Birleşmiş Milletler (BM) onayı ile 1959 Zürih ve 1959 Londra Antlaşması imzalandı. 1960 yılında Kıbrıs Cumhuriyeti kuruldu. Kıbrıs Adasının % 70’i Rum, %30’u Türk idi…

Londra Antlaşmasına göre:

» Garanti Antlaşması ile adanın garantörleri Türkiye, Yunanistan ve İngiltere kabul edildi

» Uyuşma ve İttifak Antlaşması

İlk Cumhurbaşkanı Makarios (Rum) olurken yardımcısı (başbakan) Dr. Fazıl Küçük (Türk) idi. Ada’da barış uzun sürmedi Rum kesimi anayasa değişikliği