YAŞLILARIN ENERJİ VE BESİN ÖGESİ GEREKSİNİMLERİ

(1)

YAŞLILARIN ENERJİ VE BESİN ÖGESİ GEREKSİNİMLERİ YAŞLILARIN ENERJİ VE BESİN

ÖGESİ GEREKSİNİMLERİ

1

(2)

Sıvı Sıvı

(3)

3

(4)

• Sık idrara çıkma ve vücutta daha az sıvı tutulması sonucunda toplam vücut

suyu azalır.

• 1.0 mL/kkal veya 30 mL/kg vücut ağırlığı

En az 2 litre/gün (8-10 bardak sıvı/gün

(5)

Vitaminler ve Mineraller Vitaminler ve

Mineraller

5

(6)

• Yaşlılık döneminde enerji gereksinmesinin azalması,

• Vücut direncinin azalması,

• Kronik hastalıkların görülme sıklığının artması

• Hareket kısıtlılığı,

gibi nedenler bazı vitamin ve minerallere olan

gereksinimi değiştirebilir.

(7)

Yaşlılar D vitamini yetersizliği bakımından risk altındadır. Yaşlılarda, D vitaminin yetersiz alınmasının nedenleri;

• Y

eterince güneş ışınlarından yararlanamama,

• Deride ultraviyole ışınları aracılığı ile D vitamini sentezinin azalması,

• Emilimdeki azalma,

• Böbrek fonksiyonlarındaki azalma nedeniyle D vitamininin aktif şekle dönüşümündeki azalma olarak sıralanabilir

.

D Vitamini D Vitamini

Güneş ışığından yeterince yararlanılmalı

7

(8)

• Bu durum kalsiyumun emilimini ve vücutta kullanılmasını olumsuz yönde etkiler.

8

Diyetteki D vitamini miktarı kemik demineralizasyonunun önlenmesinde önem taşımaktadır

(9)

C vitamini C vitamini

Yaşlılarda, genelde serum askorbik asit düzeyleri düşük bulunmuştur.

Kan C vitamini düzeyinin ve/veya C vitamini alımının yüksek olması ile;

• Senil katarakt prevalansının düşük olması,

• HDL-kolesterol düzeyinin yüksek olması,

• Koroner arter hastalığı insidansının düşük olması

ilişkilidir.

⁹

(10)

A vitamini A vitamini

• A vitaminin ön ögesi olan karotenoidlerin -antioksidan özellikleri nedeniyle- bazı

hastalıklara (kanser, katarakt ve

kardiyovasküler hastalıklar gibi) karşı koruyucu etkisi vardır.

• Bu nedenle yaşlıların sebze ve meyveleri yeterli tüketmeleri önem taşımaktadır.

10

(11)

• Ancak, A vitamini klerensinin yaşlılarda,

gençlerden daha düşük olduğu görülmüştür.

• Bu bulgular, yüksek doz retinil ester

formunda A vitamini suplementasyonunun yaşlılarda, gençlerden daha zararlı olduğunu göstermektedir.

11

(12)

E vitamini E vitamini

• E vitamininin koruyucu antioksidan ve memran stabilizatörü rolü vardır.

• Buna ilaveten dolaşımda E vitamini düzeyinin yüksek olması veya E vitamini

suplementasyonunun katarakt ve kanser riskini azalttığı görülmüştür.

• Yine yüksek dozlarda E vitamininin Alzheimer

hastalığının ilerleyişini geciktirdiği bildirilmiştir.

¹²

(13)

Yetişkinlere her 1000 kkal enerji için;

• 0.4 mg tiamin

• 0.55 mg riboflavin

• 6.6 mg niasin eşdeğeri önerilir.

>65 yaş üzeri bireylere

 1.0-1.2 mg tiamin

 1.2-1.3 mg riboflavin

 13-15 mg niasin önerilmektedir.

Tiamin-Riboflavin-Niasin Tiamin-Riboflavin-Niasin

13

(14)

Düşük folat alımı;

• Makrositik anemi

• Demans,

• Hafif konfüzyon,

• İrritabilite,

• Depresyon,

• Apati ve

• Hafıza fonksiyonunda

azalma ile ilişkilidir. ¹⁴

FOLAT FOLAT



Yapılan araştırmalar folatın birçok yaşlı tarafından yetersiz alındığını

göstermektedir.

(15)

B12 B12 vitamini vitamini

Yaşlılarda;

• Atrofik gastrit ,

• Mide asit salgılanmasının azalması

• İntrinsik faktör salgılanmasında azalma B12vitamini yetersizliğine neden olur.

• Atrofik gastrit ve ülserler gastrik mukozadaki birçok faktör nedeniyle oluşabilir, bunlardan önemli bir tanesi de Helikobakter pylori

enfeksiyonudur. 15

(16)

• B

12

vitamini yetersizliği, bazı yaşlılarda anemi ile

birlikte nörolojik sorunlara da neden olabilmektedir.

• Gastrik atrofili yaşlılarda gereksinmeyi karşılamak için B

12

vitamininin suplementasyon olarak ya da

zenginleştirilmiş besinler tüketilerek karşılanması önerilmektedir.

16

(17)

B B

₆₆

Vitamini Vitamini

• Yapılan çalışmalar B

₆

vitaminine olan gereksinmenin arttığı yönündedir.

• Yaşlılara 0.02 mg/g protein düzeyinde B

₆

önermek doğru olur.

• Diyeti ile 70 g protein alan bir kişinin gereksinmesi 1.4 mg’dır.

17

(18)

Yaşlılarda;

• Folat,

• B₁₂vitamini

• B₆ vitamini bilişsel yeteneğin sürdürülmesinde önemlidir.

 Bu üç vitaminin yetersizliği sonucu kanda homosistein düzeyinin artması, kardiyovasküler hastalıkların

oluşumuna neden olabilmektedir.

Yaşlılarda tek karbon metabolizmasında rolü olan B grubu

vitaminlerden riboflavin, B₆, B₁₂ ve folik asit ile antioksidanların

(19)

Kalsiyum Kalsiyum

• Yaşa bağlı olarak, muhtemelen D vitamini metabolizmasındaki değişiklik nedeni ile kalsiyum emiliminde azalma olur.

• Birçok toplumda, yaşlı bireylerin kalsiyumdan zengin besinleri yetersiz tükettikleri

saptanmıştır.

• Ayrıca yaşlılarda fiziksel aktivitedeki azalma,

kemiklerden kalsiyum çekilmesini artırır.

₁₉

(20)

• Bu düzeyde kalsiyum alımının kemik (femur, boyun, bel kemiği) mineral yoğunluğunun

sürdürülmesinde ve kırık oranının

azaltılmasında yararlı etkisinin olduğu bildirilmiştir.

• Yüksek kalsiyum alımının, kan basıncının düşürülmesinde ve kesin veriler olmamakla birlikte kolon kanseri riskinin azaltılmasında da etkisinin olduğu düşünülmektedir.

20

(21)

Demir Demir

Yaşlılarda,

• Demirin diyetle yetersiz alınması,

• Mide asit salgısının azalması veya antiasitler nedeniyle demir emilimindeki azalma,

• Hastalıklar (ülser, hemoroid vb.) veya ilaçların (antikoagülan, aspirin, artrit ilaçları vb.) neden olduğu kronik kan kayıpları nedeniyle demir

yetersizliği anemisine rastlanabilmektedir.

²¹

(22)

• Erkeklerde ve menopozdan sonra

kadınlarda demir gereksinmesi aynıdır.

22

(23)

• Ancak hayvansal kaynaklı besinlerin fazla tüketilmesinin, doymuş yağ ve kolesterol alımını da artıracacağı göz ardı

edilmemelidir.

• Bitkisel kaynaklı besinlerdeki demirin emilimi, C vitamini kaynağı bir besinle

tüketilerek (portakal suyu, domates, yeşil biber vb.) 2-3 kat artırılabilir.

23

(24)