ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ
EĞİTİM VE ÖĞRENME İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
ÖĞRENME
Tekrar ya da yaşantı sonucu organizmanın
davranışlarında meydana gelen oldukça kalıcı izli- sürekli değişikliklerdir.
Öğrenme sonucunda mutlaka bir davranış
değişikliğinin meydana gelmesi ve bu değişmenin gözlenebilir olması gerekir. Örneğin; yaşamında ilk kez kiviyi gören birine ‘bu nedir?’ diye
sorulduğunda ya ‘bilmiyorum’ ya da ona benzer bir meyvenin adını söyler. O meyvenin kivi olduğu öğretildiğinde yeni bir meyve adını öğrenmiş olur.
Davranışın yaşantı sonucu gerçekleşmesi gerekir. Örneğin; bir bebeğin doğar
doğmaz ağlaması, annesini emmesi,
şiddetli bir ses karşısında irkilmesi veya parmakla dokunulduğunda gayri iradi
tepki göstermesi vb. Tüm bunlar yaşantı sonucu elde edilmiş davranışlar değildir.
Davranıştaki değişmenin nispeten kalıcı olması gerekir. Örneğin; çocuğun bisiklete bindiğinde dengesini koruması; bir kişinin evinin bulunduğu yeri tarif etmesi; aşçının kokusunu aldığı yemeğin pişip
pişmediğini anlaması gibi öğrenmeler kalıcı izlidir.
ÖĞRENME İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR PERFORMANS
İcra ve edim olarak adlandırılan performans, organizmanın bizzat yaptığı şeydir. Kimi
kaynaklarda dile bağlı olmayan işe yönelik yetenek olarak tanımlanan performans; öğrenme,
olgunlaşma, motivasyon, fizyolojik durum gibi birçok unsurdan etkilenmektedir.
Örneğin; Bir öğrencinin ders sırasında derse
katılımı, konuyu örneklendirmesi, beden dili, rahat ya da gergin oluşu bir bütün içerisinde yer alan
davranışlarıdır ve o bütünlük bireyin performansını ifade eder.
DAVRANIM
Bir davranışı meydana getiren en küçük eylemsel birim olarak tanımlanır.
Örneğin; bir öğrencinin parmak kaldırma davranışı birçok davranımın ardı ardına, zincirleme olarak sıralanmasından oluşur.
Kollar ve dirsekleri yukarı doğru hareket
ettirme, diğer dört parmağı yumruk şekline
getirme, aynı anda işaret parmağını dik tutma, bunlara uygun bir beden pozisyonu alma gibi eylemler parmak kaldırma davranışını
oluşturan davranımlardır.
DAVRANIŞ
İç ve dış uyarıcılar karşısında
organizmanın ilgili organlarının gösterdiği her türlü tepkiye davranış adı verilir.
Organizmanın yaptığı bir eyleme,
davranış diyebilmemiz için söz konusu
eylemin herhangi bir yolla gözlenebilir ve ölçülebilir olması gerekir.
Yürümek
Gözlenebilen ve
Ölçülebilen
Korkmak Ölçülebilen
UYARICI
İnsanların duyu organlarını harekete geçiren ve insanda bir tepkiye yol açan her tür nesne veya enerjiye uyarıcı denir.
Örneğin; karnımızın acıkması, başımızın ağrıması vb. bizi davranışa sevk eden iç uyarıcılardır.
Ses, ısı, ışık, soğuk vb. bizi etkileyen dış uyarıcılardır.
TEPKİ
Uyarıcılara karşı organizmanın gösterdiği davranıştır.
Duyu organları tarafından algılanan her uyarıcı bireyde bir tepkiye sebep olur.
Örneğin; biri bize seslendiğinde dönüp ona bakmamız bir tepkidir.
KARŞILIK
Organizmanın göstermiş olduğu davranış karşısında, çevrenin vermiş olduğu tepkiye karşılık denir.
Karşılık, organizmanın gösterdiği davranışın çevre tarafından kabul görülüp görülmemesine göre ceza, ödül veya görmezden gelme şeklinde olabilir.
Örneğin; öğretmenin sorduğu soruya
öğrencinin doğru cevap vermesi durumunda, öğretmenin öğrenciye ‘aferin’ demesi karşılıktır.
Kaynakça
Aydın, B., Can, G., Ersanlı, K., Kılıç, M., Külahoğlu, Ş., Öztürk, B.,Bilge,F., Küçükkaragöz, H., Kısaç, İ., Korkmaz, İ. ve Bilgin, M. 2002. Gelişim ve öğrenme Psikolojisi. Pegem Yayıncılık, Ankara.
Binbaşıoğlu, C. 1991. Öğrenme psikolojisi. Kadıoğlu Maatbaası, Ankara.
Onur, B. 1997. Gelişim psikolojisi. İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
Selçuk, Z. Gelişim ve öğrenme. Nobel Yayıncılık, Ankara.
Yörükoğlu, A. 1997. Çocuk ruh sağlığı. Özgür Yayınları, İstanbul.
