Duygusal Zeka ve Liderlik
Zeka:
Olayları bağımsız olarak düşünebilme, yeni durumlara başarıyla uyabilme, eylem ve
tutumları belli bir düşünce ya da erek çevresinde toplayabilme yeteneği
(http://www.tdk.gov.tr/).
Zeka, pek çok boyuttan ele alınabilecek, göreceli anlamlar ifade eden, bireyin sahip olduğu birtakım özellikleriyle ilişkili olarak işleyen bir yapıdır.
Bilim adamları zeka ile beyin arasında doğrudan bir ilişki olduğunu
vurgulamışlardır.
1990’lı yıllara kadar bilim çevrelerinde beyin denilince akla ilk gelen sol beyin fonksiyonu olmaktaydı.
Sol beynin akıl ve zihinsel zeka ile ilgili olduğu kabul edilmekteydi.
“Duygusal Zeka: 1995 yılında Neden IQ’dan Daha Önemlidir” adlı kitabını
yayınlayan Daniel Goleman’ın öne sürdüğü, insan beyninin sadece mantıksal süreçlerle ilgili olmadığı, aynı zamanda duygusal
süreçlerin de beyinde gerçekleştiği tezi biyolojik olarak doğrulanmıştır
Duygular genelde yüz ifadelerine yansımaktadır.
Ekman, bu duygulara göre yüz ifadelerinin de istemsiz olarak ansızın meydana
geldiğini ve duyguları en iyi şekilde yansıttığını ileri sürer.
Duygusal zeka kavramı, 1995 yılında psikolog Daniel Goleman tarafından
yayınlanan ve en çok satanlar listesinde yer alan “ Duygusal Zeka” adlı kitap ile
popüler bir kavram haline gelmiştir.
Goleman’ a göre duygusal zeka, azim,
sebat, kendi kendini harekete geçirebilmeyi kapsayan, diğerlerinin ne hissettiğini
anlayabilme ve dürtülere hakim olabilmeyi sağlayan temel yasam becerisidir.
Duygusal zekanın temeli Thorndike’ in
1920 yılında tanımlamıs olduğu sosyal zeka kavramına dayanmaktadır. Thorndike
sosyal zekayı bireyleri anlama ve yönetme yetenegi olarak ifade etmistir.
Duygusal zeka kavramı ise ilk kez Peter Salovey ve John Mayer(1990) adlı iki
psikolog tarafından bireylerin duygularıyla basa çıkma becerisi olarak tanımlanmıştır.
Duygusal zeka
“ Bireyin kendisinin ve diğerlerinin hislerini ve duygularını izleme, bunlar arasında
ayrım yapma, bu bilgiyi düşünce ve
eylemlerinde kullanma becerisini içeren, sosyal zekanın bir alt kümesidir” .
Duygusal zeka, duygusal empati
yapabilmeyi, bireylerin duyguları arasında ince farkları görüp dikkate almayı, kendi
güdülerini ve başkalarının güdülerini tanıyıp dogru tartabilmeyi, duyguları kontrol
edebilmeyi, değişen hayat şartlarına bağlı olarak bireylerin davranış ve duygularına yerinde ve uygun karşılıklar verebilmeyi gerektirmektedir.
Yıllardır, bireyin işlevselliğinin ve başarısının IQ(Intelligient Quotient- Zeka Katsayısı) ile doğru orantılı olduğu bilinmekteydi.
Son zamanlarda artık duygusal zeka, yani EQ’ nun da başarıda önemli rolü olduğu düşünülmeye başlanmıştır.
IQ daha çok bireyin zeka fonksiyonlarını
değerlendirmekte, buna karşılık EQ bireyin duygusal sentez, tespit ve fonksiyonlarını ortaya koymaktadır.
DUYGUSAL ZEKA
KAPSAMINA GİREN
TEMEL YETENEKLER
A. Kendini Tanıma (Özbilinç) (Self-Awareness) B. Duyguları Yönetebilme(Özdenetim) (Self- Regulation)
C. Motivasyon(Motivation) D. Baskalarının Duygularını Anlayabilme(Empati)
E. Sosyal Beceriler(Social Skills)
Kaynaklar
KOÇEL, T., (2011). İŞLETME YÖNETİCİLİĞİ. 8. BASKI. BETA BASIM, İSTANBUL.
KREITNER, R. KINICKI, A.(2008) ORGANİZATİONAL BEHAVİOR, 9. BS., ARİZONA: MC GRAW HİLL, S.467.
ARSLAN, Ş. (2013), DUYGUSAL ZEKA (DÖNÜŞÜMCÜ VE ETKİLEŞİMCİ LİDERLİK), EĞİTİM KİTABEVİ YAYINLARI, KONYA, 2013
DAFT, RICHARD L. LEADERSHIP THEORY AND PRACTICE, ORLANDO, DRYDEN PRESS,1999, S.39
TEKİN Y., EHTİYAR R. / JOURNAL OF YAŞAR UNIVERSITY 2011 24(6) 4007-4023 BAŞARININ TEMEL AKTÖRLERİ: VİZYONER LİDERLER
AYKANAT, Z., KARAMANOĞLU MEHMETBEY ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜKARİZMATİK LİDERLİK VE ÖRGÜT KÜLTÜRÜ İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA
KAYA, S. (2013), SAĞLIK KURUMLARINDA KALİTE YÖNETİMİ T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI N:
2858, AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 1821
ÇELİK, Y. (2013), SAĞLIK KURUMLARI YÖNETİMİ T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI N: 2858, AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 1818
SELEN DOGAN, ÖZGE DEMRAL KURUMLARIN BASARISINDA DUYGUSAL ZEKANIN ROLÜ VE ÖNEMİ YÖNETİM VE EKONOMİ YIL:2007 CİLT:14 SAYI:1 CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ ..B.F. MANSA
MERYEM ÖZDEMİR EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN DUYGUSAL ZEKALARI İLE YAŞAM
DOYUMLARININ İNCELENMESİ YÜKSEK LİSANS TEZİ T.C. ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İLKÖĞRETİM ANA BİLİM DALI SINIF ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI ERZURUM OCAK, 2015
CAN H., 1999, ORGANİZASYON VE YÖNETİM, SİYASAL KİTAP EVİ, ANKARA
TÜRKMEN, İ., 2001,YÖNETİCİLER İÇİN İLETİŞİM MODELİ, MPM BASIM EVİ, ANKARA
TENGİLİMOĞLU, D. VE ÖZTÜRK, Y. 2004, İŞLETMELERDE HALKLA İLİŞKİLER, ANKARA:SEÇKİN YAYINCILIK.
BİTER, A. 2007, İŞLETMELERDE İLETİŞİMİN İŞLETME VERİMLİLİĞİNE ETKİLERİ KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROJESİ
