GİRİŞ
Feodalite, merkezi devletlerin ortaya çıkmasıyla birlikte ortadan kalkmıştır.
Yaşanan süreç;
feodalitenin iç çelişkilerinin ve
toplumsal, ekonomik, siyasal ve düşünsel dönüşümlerin bir sonucu olarak görülebilir.
EKONOMİK GELİŞME
Zamanla ticaret canlanmaya başlamıştır:
Haçlı Seferleri; tüccar sınıfını bütün kıtaya yayarak Avrupa’yı feodal uykusundan uyandırmıştır.
Akdeniz ticaret yolu Müslümanların elinden alınmıştır.
Başlangıçta, sürekli açık dükkanları çevirebilecek çapta ticaret hacmi olmadığından geçici, mevsimlik panayırlar giderek kalıcı ticarete doğru gelişmiştir.
EKONOMİK GELİŞME
Ticaretin gelişmesi, kentleri de
geliştirmiştir.
Şehirlerde, bir katedral ya da adına “burg”
denilen, saldırı sırasında sığınılabilecek müstahkem bir yer bulunurdu.
11. Yüzyıl: KENTSEL YAŞAM yeniden canlanmaya başlamıştır
Kent surlarının daha dayanıklı inşa
edilmesine elveren teknoloji, kentleri yeniden güvenli kılmıştır.
Tarımsal üretim yöntemlerinin geliştirilmesi, yeni toprakların tarıma açılması; verimlilik, tarımsal artı-üründe artış…
11. Yüzyıl: KENTSEL YAŞAM yeniden canlanmaya başlamıştır (2)
Uzun mesafe ticaretin yeniden canlanması ile ekonomik canlanma; kapalı ekonomiden çıkış sürecinin başlaması
Ticari aktivitenin canlanması ile değiş-tokuş ekonomisinden «para ekonomisine»
geçilmesi.
Günümüz Avrupa kentlerinin çoğunun kuruluşu 12-13. yüzyıllardır.
Yükselen ve Dönüştüren Sınıf: Burjuva
Ticaretle uğraşan sınıf.
Zaman, bu sınıfın lehine işlemiştir.
Feodal yapı, ticari çıkarlarına uygun değildi. Bu nedenle kralla işbirliğine gitmişlerdir.
Burjuvanın istediği: Güvenlik
Güvenliğin iki boyutu
Hukuksal ve fiziksel güvenlik.
Hukuki güvenlik ilkesi; modern anlamıyla, hukuk kurallarında sık sık değişiklikler yapılarak hukuki istikrarı ve öngörülebilirliği ortadan kaldıran kurallar ihdas edilememesi anlamına gelir.
Feodal yapının, kuralların yerel olması sonucunu doğuran çoklu iktidar ortamında bu ilkeden söz edilemezdi; bu ortamda ticaret yapılamazdı.
1) Hukuki güvenlik
Hukuki güvenliğin sağlanmasının yolu, yerel otoritelerin üzerinde yer alan, merkezi bir iktidar kaynağından hukukun sadır olmasıdır.
Ayakbastı parasının ve her yörede farklı kuralların geçerli olduğu bir ortamda ne öngörülebilirlik, ne de ticaret mümkün olabilir.
2) Fiziki güvenlik
Feodal birimler arasında kalan geniş bölgeler kimsenin kontrolünde olmadıklarından fiziksel güvenliği de tehdit ediyorlardı.
Bu alanlardaki güvenliği, ancak güçlü bir merkezi otorite sağlayabilir.
Burjuva-kral karşılıklı işbirliği ve dayanışması
Burjuva vergi vermesi karşılığında hukuksal ve fiziksel güvenliğini sağlar.
Kral, burjuva için güvenli bir ortam sağlamasının karşılığında iktidarını güçlendirir.
Burjuva-kral karşılıklı işbirliği ve dayanışması
Kral güçlendikçe, ekonomide tekelleşmeye yol açan; burjuva sınıfının yerel birlikleri olan loncaları da kaldırmıştır.
Böylece, hem kentler kral lehine güçten düşmeye başlamışlar;
Hem de tekelleşmenin engellenmesi nedeniyle bu durum burjuva sınıfının işine gelmiştir.
Bu süreçte, bölgeciliğin yerini ağır ağır ulusçuluk almaya başlayacaktır.
Merkezileşme giderek kendini gösterecektir.
Burjuva-kral karşılıklı işbirliği ve dayanışması
Kralın gücü, mali gücüne bağlıdır.
Burjuvazi ile işbirliği sonucunda ilk kez, düzenli vergi geliri söz konusu olmuştur. Ör:
Fransa’da 1439 yılında “taille” adlı vergi.
Ayrıca burjuvaziden gerektiğinde borç da alınabilirdi.
Artık maaşla çalışan kralın memurları para vergisi toplayabilir.
Bu parayla düzenli ordu kurulabilir; bu da kralı feodal beylerin askerî desteğine muhtaç
Burjuva-kral karşılıklı işbirliği ve
dayanışması: Madalyonun diğer yüzü
Bu dayanışma, iki sınıfın işine yaramamıştır:
Kilisenin ve feodal soylular sınıfının…
Kilise (hukuk ve iktidar kilisenin etkisinden kurtulmuştur:
Kral mahkemeleri/kilise mahkemeleri.
Zengin varlıklara sahip kilisenin vergilendirilmek istenmesi.
Kilisenin, bir ülkenin iç işlerine karışmayı doğal bir yetki olarak görmesi.
Ortaya Çıkan: Mutlak Monarşi
Feodal unsurların tasfiyesiyle ortaya mutlak monarşi çıkmıştır.
Feodaliteden temel farkı. Merkezileşme…
Düzenli ordu
Kalıcı bürokrasi
Ulusal vergi(ler)
Tek hukuk
Tek pazar.
