Glikobiyoloji: Karbonhidrat Metabolizması-2
Glikojenez ve Glikojenoliz Genel Mekanizmalar
Metabolik Yollar
Doç. Dr. Yasemin G. İŞGÖR
Glukozdan glikojen sentezi demektir. Glikojen glukozun depolanmış
şeklidir. Organizmanın enerji gereksinimi olmadığı zaman glikozdan
polimer bir yapı olan glikojene sentezlenir ve bu molekül karaciğer ve kas dokusunda depolanır.
Karaciğer de yaklaşık % 6, kas da ise dokunun %1 kadarı glikojen içerir.
fazla glukoz bu iki organımız tarafından glikojene dönüştürülerek depolanır.
Glikojen sentezi organizmanın tüm hücrelerinde gerçekleşebilmektedir. Karaciğer dolaşıma glikoz sağlamak, kas ise kasılma faaliyetlerine anlık
enerji sağlamak için glikoz kullanmak üzere glikojen depolamada en aktif iki dokudur.
Glikojenez enerji kullanarak glikozun polimerizasyonunu sağlayan bir
biyosentezdir.
Sentezin başlatılabilmesi için Glikojenin adı verilen bir proteine ihtiyaç
Glikojen glukoz monomerlerinin a-1,4 bagları ile birbirine ağlanmasından
meydana gelir.
her 8-14 glukoz monomerinde bir a -1,6 dallanma noktası oluşur.
Glikojen hücre içinde 10-40 nm büyüklüğünde granüller şeklindedir ve
her granül yaklaşık olarak 120,000 adet glukoz monomeri içerebilir.
Bu granüller özellikle enerji kaynağı olarak glikojeni kullanabilen
dokularda yoğundur. Örneğin, kasların ağırlığının % 1-2 kadarı, karaciğer hücrelerinin ise ağırlığının % 10 kadarı glikojen olabilir. Bu granüller ayrıca
Glikojenoliz glikojen yıkımı demektir. Son ürünü karaciğerde glukoz, kas
dokusunda ise glukoz-6-fosfattır.
Glikojenin parçalanmasında enzim görev yapar:
1. Glikojen fosforilaz: Glikojen molekülüne fosfat ekleyerek glikozidik bağı
kırar ve açığa glukoz-1-fosfat çıkar.
Bu enzim dallanma bölgesinden en az 5 glukoz uzakta olan glukoz
monomerlerini bu şekilde zincirden ayırır.
2. Transglikozilaz : Glikojendeki dallanmayı ortadan kaldıran enzimdir.
Glikojen fosfolrilaza kıyasla daha çok glukoz monomeri açığa çıkarır.
3. Fosfoglukomutaz: bu enzim glukoz-1-fosfatı, glukoz-6-fosfata çevirir.
glukoz-6-fosfat karbonhidrat metabolizmasında birçok yola girebilen
merkezi bir moleküldür.
Glikojen İndirgenmeyen uçlar a-1,4 bağlantısı Glikojen Fosforilaz Transglikozilaz (dallanma Kırıcı Enzim, transferaz aktivitesi) Glikoz-1-P molekülleri A-1,6 glukosidaz aktivitesi gösteren dallanma kırıcı enzim
