Lipid Peroksidasyonu

Lipid Peroksidasyonu

Hazırlayan: Prof. Dr. Bilgehan

Doğru

Lipid peroksidasyonu Lipid peroksidasyonu

nedir,

nedir, nasıl başlar? nasıl başlar?

• Yağlar, bileşimlerindeki doymamış

moleküllerin yükseltgenmesi ile bozulur Bu tip bozulmaya peroksidasyon denir.

• Peroksidasyona duyarlı yağ asitleri özellikle doymamış çifte bağ içeren yağ asitleridir.

• Lipid yan zincirindeki metilen karbonundan

H koparmaya yeterli enerjisi olan herhangi

bir kimyasal (serbest radikal) ile başlar.

Serbest radikal nedir ? Serbest radikal nedir ?

 Serbest radikaller dış atomik ya da Serbest radikaller dış atomik ya da

moleküler orbitallerinde bir ya da daha moleküler orbitallerinde bir ya da daha

fazla çiftleşmemiş e

fazla çiftleşmemiş e

içeren kimyasal içeren kimyasal yapılardır.

yapılardır.

 Serbest radikaller a Serbest radikaller a şırı reaktif moleküller şırı reaktif moleküller

olup hücre yaralanması ve ölümüne neden

olup hücre yaralanması ve ölümüne neden

ol ol u u rlar. rlar.

Süperoksid anyon radikali

• O

, e

alarak çok reaktif süperoksid anyon radikaline (O

) döner.

• O

+ e

O

• Moleküler O

ne göre toksiktir.

• Süperoksid anyon radikali diğer reaktif oksijen

türlerinin ve raktif türlerin oluşmasında merkezi

rol oynar.

OH ^-

Lipid peroksidasyonu Hücre iskeleti hasarı Protein oksidasyonu DNA hasarı

HÜCRE ÖLÜMÜ

Lipid peroksidasyonu mekanizması

• Hedefler doymamış yağ asitleri ve lipoproteinlerdir

• LDL peroksidasyonu atherosklerozise neden olmaktadır

• Lipid peroksidasyonu H koparmaya yeterli

enerjisi olan herhangi bir kimyasal (serbest

radikal) ile başlar

Serbest radikaller lipid

peroksidasyonuna neden olur

• Lipid peroksitlerinin önemi bunların aldehid vererek bozunmaları, oluşan aldehidin ise proteinler, nükleik asitler ve lipitlerle

çapraz-bağ oluşturmasıdır.

Lipofuskin; Seroid; Yaşlılık pigmentleri

• Lipid peroksidlerinin bozunma ürünleri arasındaki aldehidlerden en önemlisi malondialdehiddir.

• Malondialdehid (MDA) proteinler, nükleik asitler ve lipidlerin aminleri ile Schiff bazı oluşturur.

• Bu makromoleküle lipofuskin, seroid ya da

yaşlılık pigmenti denir.Yaşla birikir.

Lipid peroksidasyonu sonucunda

• Lipidler, proteinler, DNA hasarlanır:

• Protein sentezi inhibisyonu,

• Polipeptid zinciri kırılması,

• Enzimatik aktivitelerde bozukluk,

• DNA da karsinojenik, mutajenik etkiler,

• Membran ve lipid hasarı, yapı ve

fonksiyonlarında değişiklikler oluşur.

Serbest radikallere karşı korunma Serbest radikallere karşı korunma

(Antioksidanlar) (Antioksidanlar)

• Enzimatik korunma

• Nonenzimatik korunma

• Enzimatik korunma

Süperoksid dismutaz (SOD),(Cu, Mn veya Zn içerir)

• Glutatyon peroksidaz (Se içerir)

• Katalaz

Nonenzimatik korunma

E vitamini, C vitamini, Karotenoidler (beta- karoten, likopen)

• Bazı -SH grubu içeren moleküller (sistein, glutatyon)

• Plazma proteinleri (seruloplazmin, transferrin)

• Ürat, Bilirübin, Flavonoidler