01 BİR BAKIŞTA TAV HAVALİMANLARI 14 Bir Bakışta TAV Havalimanları
16 TAV Havalimanları’na Bağlı Şirketler ve İştirakler 20 TAV’ın Büyüme Stratejisi
22 Yönetim Kurulu’nun Mesajı 24 İcra Kurulu Başkanı’nın Mesajı 26 İmtiyazlar Genel Görünüm 02 2021 YILI GELİŞMELERİ
30 Antalya Havalimanı Yeni İşletme İmtiyazı: 25 Yıl Daha Gururla
32 Kazakistan Almatı Uluslararası Havalimanı: Yeni İpek Yolu’nun Kargo Merkezi Olmaya Aday 34 İmtiyaz Süre Uzatımları
36 KOVİD-19 Salgınının Sektöre Etkisi Azaldı 46 Tunus Borç Yapılandırması
48 Finansal Gelişmeler 50 2021 Yılındaki Yatırımlar 52 Ödüller ve Başarılar 54 2021’de Öne Çıkanlar
58 Yatırımcı İlişkileri ve BİST Performansı
03 KURUMSAL YÖNETİM VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK 62 Sürdürülebilirlik
72 Risk Yönetimi, İç Denetim ve Uyum 76 Kurumsal Yönetim İlkeleri Uyum Raporu 98 Komite Çalışma Esasları
101 Olağan Genel Kurullar 104 Yönetim Kurulu 110 Üst Yönetim 114 Organizasyon Şeması
115 Yönetim Organı Üyeleri ile Üst Düzey Yöneticilere Sağlanan Mali Haklar ve Çeşitli Diğer Giderler 116 Esas Sözleşme Değişiklikleri ve Diğer Açıklamalar
119 Kâr Dağıtımı 120 Bağlı Şirket Raporu 121 Bağımsız Denetçi Raporu
122 Riskin Erken Saptanması Sistemi ve Komitesi Hakkında Denetçi Raporu 123 Sorumluluk Beyanı
124 Bağımsızlık Beyanları
04 OPERASYONEL VE FİNANSAL VERİLER 128 Avro Bazlı Finansal Veriler
128 Rakamlarla TAV
129 Gelir Tablosu ve Borçların Döviz Cinsinden Kırılımı (Milyon Avro) 129 Hedefler ve Gerçekleşmeler
130 Faaliyet Gösterdiğimiz Ülkelere Ait Makro Veriler 133 Konsolide Mali Tablolar ve Denetim Raporu 260 Çekince
Hayatı ve özellikle sektörümüzü olumsuz yönde etkileyen pandemi döneminden sonra, 2021 yılında hızla normalleşme adımları atıldı. Pandemi sonrası yeni dönemde, yeni yatırımlarla TAV’ın geleceğini inşa etmeye devam ediyoruz.
Kazakistan Almatı Havalimanı yatırımıyla dünyada hizmet verdiğimiz havalimanı sayısını 15’e çıkardık. İşletme süresini 2051 yılının sonuna kadar uzattığımız Antalya Havalimanı ile iddiamızı ve sektöre duyduğumuz güveni gösterirken ülke ekonomisine de değer katmayı sürdürdük.
Havalimanı işletmeciliğinde bir dünya markası yaratan TAV olarak, daha yüksek hedeflere doğru kalkışa hazırız.
7,25 Milyar
Avro+KDV (*)
Antalya Havalimanı 25 yıllık ek işletim
hakkı ihale bedeli
(*) KDV, 2027'den itibaren tahakkuk esasına göre ödenecektir (yıllık 52,2 milyon avro).
Antalya Havalimanı’nın yeni işletme imtiyazı ihalesinde, bölgeye ve ülkemize olan inancımızla başarılı bir teklifte bulunduk. Bölgenin en büyük potansiyeline sahip Antalya Havalimanı’nın kapasite artırımı ve 25 yıllığına
kiralanması ihalesini kazanarak gelecek için önemli bir atılım yaptık. Müşteri memnuniyeti, inovasyon ve operasyonel mükemmelliğe odaklanarak bu havalimanında uzun yıllar boyunca hizmet vermeye devam edeceğiz.
Akdeniz’in
en büyüğüne, en büyük
yatırım
80 milyon 65 milyon
2025
Hedef
kapasite
Kazakistan’ın ticari başkenti ve en yoğun trafiğe sahip havalimanı olan Almatı’yı portföyümüze kattık.
Ülkenin güneydoğusunda bulunan Almatı, modern İpek Yolu olarak tabir edilen
“Kuşak ve Yol” projesinin önemli merkezlerinden biri konumunda. Ülkenin toplam yolcu trafiğinin yarısı ve kargo trafiğinin %68’i Almatı Havalimanı’ndan geçiyor.
Bir büyük yatırım da Orta Asya’ya
arasında toplam 200 milyon ABD doları
(*)yatırım
yapılması planlanıyor.
Almatı Havalimanı, salgın koşullarının en ağır yaşandığı 2020 yılında dahi net kâr elde etmeyi
başardı.
(*) Mühendislik ve tedarik sözleşmesi tutarı
Medine Havalimanı’nın imtiyaz süresinin uzatımına dair
görüşmeleri sonuçlandırdık.
Bunun sonucunda Medine Havalimanı’nın işletme süresi uzatıldı ve kira ödemelerinde öteleme sağlandı. Diğer
yandan Türkiye’de işlettiğimiz Antalya, Ankara, Gazipaşa- Alanya, İzmir ve Milas-Bodrum havalimanlarının her
birinin mevcut işletme hakkı sürelerinin ikişer yıl uzatılmasına karar verildi.
Mücbir sebep başvurularımız olumlu karşılık buluyor.
5,46
milyar TL 2,42
milyar TL
2020
Hasılat
27 milyon 52 milyon
KOVİD-19 aşı belgesinin uluslararası seyahatler için ekseriyetle yeterli olduğu yeni bir normalleşme dönemine girdik. Havalimanlarımız yeniden canlanırken, sağlıklı yolculuklar için önlemleri hiç bırakmadık. Normalleşme dönemi ile birlikte dış hat yolcusu sayısında önemli bir artış yaşandı. Bu sayede yılın ikinci yarısında ciromuzu 2019’a kıyasla önemli ölçüde telafi etmeyi başardık.
Normalleşme ile hedef
büyüttük.
2020
Hizmet verilen yolcu
sayısı
İki havalimanı işlettiğimiz Tunus’ta, borç yapılandırma görüşmelerini Şubat 2021’de başarıyla sonuçlandırdık.
Yapılandırma sonucunda TAV Tunus’un 2020 üçüncü çeyrek banka borcunu düşürdük, böylece TAV Tunus şirketimiz daha sürdürülebilir bir borç yapısına sahip oldu. Borç
yapılandırmamız Bonds & Loans Turkey tarafından “Yılın Altyapı Finans Anlaşması” seçilerek, ödüle layık görüldü.
Tunus’ta geleceği
yapılandırdık.
14 Bir Bakışta TAV Havalimanları
16 TAV Havalimanları’na Bağlı Şirketler ve İştirakler 20 TAV’ın Büyüme Stratejisi
22 Yönetim Kurulu’nun Mesajı 24 İcra Kurulu Başkanı’nın Mesajı 26 İmtiyazlar Genel Görünüm
01 Bir Bakışta
TAV Havalimanları
BİR BAKIŞTA TAV HAVALİMANLARI
Dünyanın önde gelen havalimanı işletmecileri arasında yer alan TAV Havalimanları Türkiye’de; Antalya, Ankara Esenboğa, İzmir Adnan Menderes, Milas Bodrum ve Gazipaşa Alanya havalimanlarını işletmektedir.
TAV, yurt dışında ise Kazakistan’ın Almatı, Gürcistan’ın Tiflis ve Batum, Tunus’un Monastır ve Enfidha- Hammamet, Makedonya’nın Üsküp ile Ohrid, Suudi Arabistan’ın Medine ve Hırvatistan’ın Zagreb Havalimanı’nda faaliyet göstermektedir. Gümrüksüz satış, yiyecek-içecek hizmetleri, yer hizmetleri, bilişim, güvenlik ve işletme hizmetleri gibi havalimanı operasyonunun diğer alanlarında da faaliyet gösteren TAV Havalimanları bu çerçevede, Letonya’nın Riga Havalimanı’nda da gümrüksüz satış, yiyecek içecek ve diğer ticari alanların işletmesini gerçekleştirmektedir.
TAV Havalimanları, havalimanı işletmeciliğinin tüm
alanlarında yurt içinde ve yurt dışında kaliteli hizmet anlayışıyla faaliyetlerine devam etmektedir.
TAV Havalimanları, 2021’de yaklaşık 399 bin uçak seferine ve 52 milyon yolcuya hizmet sunmuştur.
2021 yıl sonu itibarıyla TAV Havalimanları tarafından havalimanı işletmeciliği yapılan ülkeleri gösteren operasyon haritasıdır.
Havalimanı
işletmeciliğinde global bir güç
milyon 52
TAV Havalimanları, 2021 yıl sonu itibarıyla 52 milyon yolcuya hizmet vermiştir.
Tunus
Hırvatistan
Suudi Arabistan Letonya
Kuzey Makedonya Türkiye
Gürcistan Kazakistan
* Groupe ADP’nin tamamına sahip olduğu iştiraki TANK ÖWA alpha GmbH
** 31 Aralık 2021 itibarıyla
TAV Havalimanları Ortaklık Yapısı**
Groupe ADP*
%46,12 Halka Açık Kısım Diğer
%47,66 Tepe İnşaat Sanayi A.Ş.
%5,06 Sera Yapı Endüstrisi ve
Ticaret A.Ş.
%1,16
17 16
TAV HAVALİMANLARI’NA BAĞLI ŞİRKETLER VE İŞTİRAKLER
Bağlı şirket ve
iştiraklerle kaliteli hizmet
Havalimanı Şirketleri
Ankara Esenboğa %100
İzmir Adnan Menderes %100
Antalya %50
Gazipaşa Alanya %100
Milas Bodrum %100 Tiflis %80
Enfidha-Hammamet %100
Üsküp %100 Almatı %85
Batum %76
Monastır %100
Ohrid %100 Medine %50
Letonya %100
(sadece ticari faaliyetler)Zagreb %15
TAV HAVALIMANLARI’NA BAĞLI ŞIRKETLER VE IŞTIRAKLER
Hizmet
şirketleriyle artan verimlilik
Hizmet Şirketleri
%100
%50
%100
%50 %100 %67
%100
%100
%100
21 20
TAV’IN BÜYÜME STRATEJİSİ
Organik Büyüme
Üç kıtada, sekiz ülkede,
15 havalimanındayız. 2021 yılında toplam 52 milyon yolcuya hizmet verdik. Önümüzdeki dönemde öncelikli hedefimiz hâlihazırda işlettiğimiz tüm havalimanlarında, tüm dünyayı etkisi altına alan KOVİD-19 salgınından etkilenmiş olan gelirimizi ve kârlılığımızı artırmak olacaktır. Gelişmekte olan ülkelerde ve henüz tam keşfedilmemiş turizm bölgelerinde bulunan havalimanlarımız, salgın kaynaklı uçuş kısıtlarının azalması ile birlikte hızlı bir toparlanma sürecine girmiştir.
İnorganik Büyüme
TAV Havalimanları olarak önümüzdeki dönemde, güçlü ortağımız ve entegre iş modelimiz ile dünyanın her yerindeki yeni ve kârlı iş fırsatlarına odaklanmaya devam edeceğiz. Bu stratejimiz doğrultusunda hisse satın alımını tamamladığımız Almatı Havalimanı’nın işletmesini 29 Nisan 2021 tarihinde devraldık. Ayrıca, Antalya Havalimanı’nın 2027-2051 arasındaki yeni işletme imtiyazını da en iyi teklifi vererek kazandık.
Hizmet Şirketlerimizin TAV Dışında Büyümesi
Başarımızda büyük katkısı olan hizmet şirketlerimizle birlikte, 27 ülkede, toplam 87 havalimanında gümrüksüz satış, yiyecek-içecek, yer hizmetleri, yolcu salonu işletmeciliği ve bilgi teknolojileri alanlarında hizmet veriyoruz.
TAV, entegre iş modeliyle büyümeye
devam ediyor.
TAV Havalimanları, 2021 yılında Almatı
Havalimanı’nın işletmesini portföyüne
eklemiş ve Antalya Havalimanı’nın
2027-2051 arasındaki yeni işletme
imtiyazını da en iyi teklifi vererek
kazanmıştır.
YÖNETİM KURULU’NUN MESAJI
2020’nin ardından 2021 yılı da pandemiyle mücadele ile geçti.
Ülkeler, pandeminin sağlık sektörü, toplum ve ekonomi üzerinde etkisini azaltabilmek için tüm imkanlarını seferber etmeye devam ediyor.
TAV Havalimanları olarak bu süreçte odağımız çalışanlarımız ve havalimanlarımızda misafir ettiğimiz değerli yolcularımız oldu. İşlettiğimiz tüm havalimanlarında, insan sağlığını korumak üzere ulusal ve uluslararası otoritelerin belirlediği tüm önlemleri ve daha fazlasını hayata geçirdik.
Uluslararası Havalimanları Konseyi (ACI) tarafından yürütülen kapsamlı programa dahil olan havalimanlarımız, ACI Havalimanı Sağlık Akreditasyonu sertifikasına sahip bulunuyor.
Hayatın her alanında kendini gösteren pandeminin etkileri bu yıl para politikalarının sonuçlarında kendini daha fazla hissettirdi. Tüm dünyada pandemi ile mücadele kapsamında daha önce eşi benzeri görülmemiş parasal ve mali teşvik paketlerinin yanı sıra artan enerji maliyetleri ve arz zinciri sıkıntıları neticesinde enflasyonda önemli bir artış görüldü.
Ülkemizde %36’nın üzerine çıkan enflasyon, uzun yıllar sonra Avrupa bölgesinde %5 ve Amerika Birleşik Devletleri’nde de %7 seviyesine kadar
yükseldi. ABD Merkez Bankası (Fed) 2022 yılı içerisinde politika faizinin artırılabileceği sinyalini verirken, 9 trilyon ABD doları büyüklüğündeki Fed bilançosunun küçültülmesine ise faiz artışının ardından başlanabileceğini ifade etti. Dünya Bankası, Küresel Ekonomik Beklentiler Raporu’nda küresel ekonomiye ilişkin olarak 2022 yılı büyüme beklentisini
%4,1 olarak güncelledi. Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından yayınlanan Dünya Ekonomik Görünümü Raporu’na göre küresel ekonomi 2022 yılı ekonomik büyüme tahmini
%4,9’dan %4,4’e indirildi. Küresel ölçekte artan enflasyon oranlarının beklenenden daha uzun süre boyunca yüksek seyredebileceği uyarısı yapılan rapora göre, 2022 yılında arz-talep dengesizliklerinin hafiflemesi ve para politikalarının sıkılaşmasıyla enflasyonda kademeli düşüşün başlaması bekleniyor.
Yılın ilk çeyreği ile başlayan aşılama tüm dünyada oldukça iyi bir seviyeye ulaştı. Bunun neticesinde, KOVİD-19 aşı belgesinin uluslararası seyahatler için ekseriyetle yeterli olduğu yeni bir görece normalleşme dönemine girdik. Havacılık uzmanlarının beklentilerine paralel olarak, turistik ve ekseriyetle kısa mesafeli uçuş
Türkiye, Makedonya, Gürcistan ve Kazakistan’da işlettiğimiz dokuz havalimanımızı net sıfır emisyona ulaştırma taahhüdümüz bulunuyor.
Halihazırda Ankara, İzmir ve Antalya havalimanlarımız karbon-nötr statüsünde faaliyet gösteriyor.
Artan küreselleşme ile birlikte havacılık sektörünün önemi ve ekonomiye etkisi de her geçen yıl artıyor. Sektör, 2021 yılı itibarıyla dünya ekonomisine 3,5 trilyon ABD doları katkı sağlayarak 87 milyon insana iş imkanı sundu. Gelişmekte olan ekonomilerde büyüyen orta sınıf ve buna bağlı olarak ortaya çıkan şehirleşmeyle uçakla seyahat eğilimi artıyor. Bugün 3,8 milyar kişi olan küresel orta sınıfın %50 büyüyerek gelecek 20 yıl içinde 5,8 milyar kişiye ulaşması bekleniyor.
Pandemi sonrasında baz aldığımız 2019 yılı rakamlarına dönüş için tahminler, ülkeden ülkeye, bölgeden bölgeye farklılık gösteriyor. Ülkelerin
birbirlerini karşılıklı güvenli ülke olarak tanımalarının ardından başlayan karantinasız seyahat imkanının devam etmesi koşuluyla, sektördeki toparlanmanın artarak, 2023 ile 2025 yılları arasında 2019 yolcu sayılarının yakalanması bekleniyor.
Havacılık sektörüne olan inancımız nedeniyle pandemi koşullarına rağmen hem organik hem de inorganik büyümeye devam ettik.
Pandemi sonrası yeni dönemde, yeni yatırımlarla TAV’ın geleceğini inşa etmeye devam ediyoruz. Kazakistan Almatı Havalimanı yatırımıyla dünyada hizmet verdiğimiz havalimanı sayısını 15’e çıkardık. 2021 yılı sonunda 7,25 milyar avro+KDV bedelle ihalesini kazandığımız ve işletme süresini 2051 yılının sonuna kadar uzattığımız Antalya Havalimanı ile iddiamızı ve sektöre duyduğumuz güveni gösterirken ülke ekonomisine de değer katmayı sürdürdük.
Son iki yıldır mevcut belirsizlikler nedeniyle paylaşamadığımız geleceğe dönük beklentileri 2022’nin başında paylaştık. 2022 yılında ciromuzun 717-745 milyon avro, toplam yolcu sayımızın 71-76 milyon, FAVÖK marjımızın ise 32-35 aralığında olmasını bekliyoruz. 2025’te ise 102- 107 milyon yolcu ve 42-45 FAVÖK marjı ile beraber 2021’de 8,3 olan net borç/FAVÖK oranının, 2022’de 6,0-7,0 seviyesinin ardından 2025’te 2,5 – 3,0’e kadar ineceğini öngörüyoruz.
Başarımızda büyük katkısı olan hizmet şirketlerimizle birlikte bugün, 27 ülkede, toplam 87 havalimanında gümrüksüz satış, yiyecek-içecek, yer hizmetleri, yolcu salonu işletmeciliği ve bilgi teknolojileri alanlarında hizmet veriyoruz. Tüm hissedarlarımıza, iş ortaklarımıza ve çalışanlarımıza bu büyük markayı yaratıp bugüne getirmek ve geleceğe taşımak için verdikleri destekleri için sonsuz teşekkür ederiz.
Ankara, İzmir ve
Antalya havalimanlarımız karbon-nötr statüsünde
faaliyet gösteriyor. Dr. M. Sani Şener Yönetim Kurulu Üyesi ve
İcra Kurulu Başkanı
Fernando Echegaray
Yönetim KuruluBaşkan Vekili
Edward Arkwright
Yönetim Kurulu Başkanı
Ali Haydar Kurtdarcan
Yönetim Kurulu Başkan Vekili
ağına sahip havalimanlarının diğer
havalimanlarına kıyasla daha hızlı bir toparlanma yaşadığını gördük.
Mevcut durumda baskın olan Omikron varyantının daha hızlı bulaş göstermesine karşın hastaneye yatış ve ölüm oranlarının, Delta varyantına nazaran oldukça düşük olması, salgının yakın gelecekte kontrol altına alınabileceğine ilişkin iyimserliği artırıyor. Johns Hopkins Üniversitesi’nin verilerine göre dünyada Omikron yeni vaka sayısı 25 Ocak 2022’de tepe yaptı ve o günden sonra geçen bir ayda %40 düşüş gösterdi. Artan vaka sayılarına rağmen Omikron dalgasının tüm dünyada diğer dalgalardan daha rahat yönetilebilmiş olması pandeminin gelecekteki seyri adına umut veriyor.
KOVİD-19 virüsü etrafında şekillenen sağlık ve aşı tartışmalarını bir kenara bıraktığımızda, aslında pandemi, insanlığı iklim krizi, biyoçeşitlilik, işsizlik, eşitsizlik, yoksulluk gibi pek çok konuyla yüzleştirdi.
Sürdürülebilirlik kavramı artık bir tercihten öte bir zorunluluk olarak ele almamız gereken bir konu olarak karşımıza çıkıyor. TAV Havalimanları olarak, 2030’da tüm tam konsolide havalimanlarımızı karbon-nötr hale getirmek ve 2050’de
Kaynaklar: Airbus, IMF, Dünya Bankası, Johns Hopkins Üniversitesi
25 24
İCRA KURULU BAŞKANI’NIN MESAJI
2021 yılı içerisinde yolcumuzda pandemiyle yaşanan kayıpları büyük oranda telafi ettik, portföyümüzü önemli miktarda genişlettik ve hissedarlarımız için değer yaratan işlemlere imza attık.
Havacılık sektörü, pandeminin başından beri yolcu telafisinin iki farklı hızda gelişmesini ve en hızlı toparlanmanın kısa mesafeli tatil destinasyonlarında yaşanmasını bekliyor. Bu beklentilere uygun bir şekilde havalimanı portföyümüz, emsallerimizin genelinden çok daha hızlı bir şekilde, yılın ikinci yarısında 2019 yolcu seviyelerine yaklaştı.
Son iki çeyrektir KOVİD-19 aşı belgesinin genelde uluslararası seyahat için yeterli olmaya başladığı tedrici bir normalleşme dönemi içerisindeyiz. Her ne kadar bu durumun hala birçok istisnası olsa da bu istisnalar da zaman geçtikçe azalıyor. Normalleşme ile birlikte üçüncü çeyrekte pandeminin başından beri yakalanan en yüksek yolcu seviyelerine ulaştık. Uluslararası mobilitenin artmaya devam etmesiyle birlikte, dördüncü çeyrekte toparlanma daha da hızlandı.
Son iki yılda Almatı hariç giderlerimizde yapılan tasarruf 363 milyon avroya ulaştı.
Giderek hızlanan normalleşme ve Almatı’nın da katkısıyla çeyreklik ciromuz yılın dördüncü çeyreğinde 2019’un %100’üne ulaştı. Yılın ikinci yarısındaki ciromuz ise 2019’un
%89’u seviyesine kadar geldi.
Devletimizin de çok önemli destekleri sayesinde faaliyet giderlerimizde büyük tasarruflar yapmayı başardık ve Almatı hariç faaliyet giderlerimiz
(*)2019’un %37 altında gerçekleşti.
Böylece, son iki yılda Almatı hariç giderlerimizde yapılan tasarruf 363 milyon avroya ulaştı.
Dış hat yolcusunda normalleşmenin hızlanması, gider tasarrufları ve Almatı’nın da katkısıyla yılın ikinci yarısında FAVÖK, 2019’un %77’si seviyesine kadar çıktı. Yani, yılın ikinci yarısında finansal olarak da oldukça kuvvetli bir normalleşme yaşadık.
FAVÖK’teki önemli iyileşme ve Tunus borç yapılandırması kaynaklı bir defaya mahsus gelirin de katkısıyla 2021 yılını 45 milyon avro net kârla kapamayı başardık.
2021 yılı ayrıca inorganik büyüme açısından da bir dönüm noktası oldu. Portföyümüzü önemli miktarda genişlettik ve ortalama işletme süresini ciddi oranda uzattık.
Mayıs ayında portföyümüze eklediğimiz Almatı sekiz ayda konsolide FAVÖK’ün
(**)%19’unu yarattı ve 2019 FAVÖK’ünün %68’i seviyesine kadar ulaştı. Almatı’yı dünyaya daha iyi bağlamak ve buradaki operasyonların verimliliğini artırmak için gece gündüz çalışmaya devam ediyoruz. Almatı’nın finansmanını da 2022’nin ilk çeyreğinde kapadık. Uluslararası Finans Kurumu (IFC) ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD)’ndan krediyi kullanmaya başladık.
Ayrıca yıl içinde portföyümüze Antalya’nın 25 yıllık yeni işletme imtiyazını da ekledik. Mevcut işletme imtiyazımız 2026 yılında sona erdikten sonra Antalya Havalimanı’nı 2051 yılına kadar yeni imtiyaz ile işletmeye devam edeceğiz. Yeni imtiyaz için ödeyeceğimiz yıllık kira daha yüksek olacak ancak bunun karşılığında elde edeceğimiz gelir de daha yüksek olacak. Ayrıca, terminal alanındaki büyük artıştan ticari gelirlerin de olumlu etkilenmesini bekliyoruz.
Türk turizm sektörünün dinamosu görevini gören Antalya, yüksek hizmet kalitesiyle dünya çapında bir turizm değeri haline geldi.
Kelimenin tam anlamıyla eşsiz bir turizm fırsatı sunan Antalya’da dış hat yolcusu yılın dördüncü çeyreğinde 2019’un %92’si seviyesine kadar ulaştı. Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB)’ne göre ülkemizin turizmde 2019 yılını yakalaması beklenen 2022 yılında, Antalya da oldukça kuvvetli bir sezona hazırlanıyor. Pandemi öncesi dönemde dış hatta yıllık ortalama %8 büyüyen
(***)Antalya, uzun vade için de çok yüksek bir turizm potansiyeli barındırıyor.
Bütün bu olumlu gelişmelere ek olarak, 2021 yılında ayrıca hissedarlarımız için değer yaratan birçok işleme de imza attık. Mücbir sebep başvurularımız sonucunda Türkiye’deki havalimanlarımızın işletme süreleri ikişer yıl uzadı ve 2022 kiraları 2024’e ertelendi.
Medine Havalimanı’nda da yolcudaki toparlanma hızına bağlı olarak sekiz yıla kadar çıkabilecek bir ek işletme süresi aldık. Ayrıca Tunus’ta yaptığımız borç yapılandırması sayesinde sene içinde 109 milyon avroluk bir gelir elde ettik.
Böylece, 2020 sonunda sekiz yıl olan FAVÖK’e göre ağırlıklandırılmış işletme süremiz, inorganik büyüme ve süre uzatımları sayesinde 2021 sonunda 30 yıla çıktı.
Özellikle yılın ikinci yarısında yaşadığımız toparlanma, yıl boyunca gerçekleştirilen organik büyüme ve yıl içinde imza attığımız değer yaratan işlemler sonucunda 2021 yılında TAV’ı geleceğe taşıyacak olan portföyü ortaya çıkarmayı başardık. Önümüzdeki uzun bir dönem boyunca mevcut portföyümüz tüm paydaşlarımız için değer yaratmaya devam edecek.
Pandemi boyunca birinci önceliğimiz her zaman için çalışanlarımızın ve yolcularımızın sağlığını korumak oldu.
Havalimanlarımızda aldığımız alanının en iyi uygulaması olan sağlık tedbirlerimizle ve evden çalışma uygulamalarımızla bu önceliğimizi yerine getirdiğimizi düşünüyorum. TAV markasını emekleri ve destekleri ile bugüne getiren çalışanlarımıza, hissedarlarımıza ve tüm iş ortaklarımıza ölçülemez katkıları için teşekkür ediyorum.
Dr. M. Sani Şener
Yönetim Kurulu Üyesi ve İcra Kurulu Başkanı2021 yılında
ortalama işletme süremizi 8 yıldan 30 yıla çıkardık.
milyon 45
avro
TAV Havalimanları, 2021’de 45 milyon avro net kâr elde etti.
(**) Almatı FAVÖK bir defaya mahsus satın alma giderleri için düzeltilmiştir.
(***) 2015-2019 Antalya dış hat ortalama bileşik yolcu büyümesi
(*) Amortisman ve değer düşüklüğü karşılığı öncesi faaliyet giderleri
İMTİYAZLAR GENEL GÖRÜNÜM
Havalimanı Tür/İşletim
Süresi TAV Payı Faaliyet
Alanı Ücret/Yolcu
Dış Hat Ücret/Yolcu İç Hat
Güvenlik Ücreti/Yolcu Dış Hat
Garanti
Yolcu İmtiyaz/Kira Bedeli
Ankara Esenboğa(13)
Yap-İşlet-Devret (YİD) (Mayıs
2025) %100 Terminal € 15
€ 2,5
(Transfer) € 3 € 1,5
0,6 m İç Hat, 0,75 m Dış Hat (2007)+%5 yıllık artış
-
İzmir A.
Menderes(13) YİD+İmtiyaz Kira
(Aralık 2034) %100 Terminal € 15
€ 2,5
(Transfer) € 3 € 0,75 € 29 m 2013
yılından itibaren başlayarak (6) Alanya-
Gazipaşa(13) İmtiyaz Kira
(Mayıs 2036) %100 Havalimanı € 12(5) TL 10(5) € 1 - $ 50.000+KDV(4)
Milas Bodrum (8,13) İmtiyaz Kira
(Aralık 2037) %100 Terminal € 15 € 3 € 0,75 - € 28,7 m+KDV(9)
Antalya(13) İmtiyaz Kira
(Aralık 2026) %50 (10) Terminal € 15
€ 2,5
(Transfer) € 3 € 0,75 - € 100,5 m+KDV
Antalya (2027’den itibaren)
İmtiyaz Kira
(Aralık 2051) %50 (15) Terminal € 17
€ 5,0
(Transfer) € 3 € 1,50 -
€ 1.813 m peşin ödeme + 2027- 2031 yılları arası € 145 m ve 2032-2051 yılları arası € 236 m+KDV(16)
Almatı İmtiyaz
Bulunmuyor(14) %85 Havalimanı US$ 7,7 Kazak olmayan havayolları için
Farklılık
göstermektedir - - -
Tiflis YİD (Şubat
2027) %80 Havalimanı US$ 24 US$ 6 - - -
Batum YİD (Ağustos
2027) %76 Havalimanı US$ 12 US$ 7 - - -
Monastır &
Enfidha YİD+İmtiyaz
(Mayıs 2047) %100 Havalimanı € 13 € 1 € 0,8 -
2010 ile 2047 yılları arasında cironun %11- 26’sı(12) Üsküp & Ohrid YİD+İmtiyaz
(Haziran 2030) %100 Havalimanı € 11,5 Üsküp,
€ 10,2 Ohrid - € 6,5 Üsküp,
€ 6,5 Ohrid - Yıllık brüt cironun %4’ü(1)
Medine YDİ+İmtiyaz
(Mayıs 2040 + 5
yıla kadar) %50 Havalimanı SAR 87 (2) - - - %54.5(3)
Zagreb YİD+İmtiyaz
(Nisan 2042) %15 Havalimanı € 17,5 (7),
€ 4 (transfer) € 7,5 € 6,5 -
€ 2,0 - € 11,5 m sabit %0,5 (2016) - %61 (2042) değişken
1) İmtiyaz kira bedeli, her iki havalimanını kullanan yolcu sayısı 1 milyona ulaşıncaya kadar yıllık brüt cironun %15’i olup, yolcu sayısı 1 milyonu aştığı zaman, bu oran yolcu sayısına bağlı olarak %4 ile %2 arasında değişecektir.
2) Giden ve gelen yolcunun her biri için 87 SAR yolcu başına ücret alınmaktadır. Yolcu başına ücret, 3 yılda bir kümülatif Tüketici Fiyatı Endeksine göre artış gösterecektir.
3) İmtiyaz kira bedeli, inşaat bitiminin ardından 2 yıl boyunca %27,3’e düşürülmüştür.
4) TAV Gazipaşa Yatırım Yapım ve İşletme A.Ş. işletme süresinin sonuna kadar yıllık 50.000 ABD doları+KDV sabit ödeme yapacak olup her işletme yılının sonunda da net dönem kârının %65’ini DHMİ’ye kâr payı olarak ödeyecektir.
5) Yolcu başı tarifeler 1 Ocak 2019 itibarıyla revize edilmiştir.
6) Nakit baz alınarak.
7) Nisan 2014 öncesinde sırasıyla € 10, € 4, € 4 dış hat, iç hat ve transfer yolcu hizmet bedelidir.
8) Milas Bodrum Dış hatlar terminali 22 Ekim 2015 tarihi itibarıyla devralınmıştır.
9) TAV Milas Bodrum Havalimanı için ihale bedelinin %20’sini oluşturan € 143 m Ağustos 2014’te peşin olarak ödenmiştir.
10) TAV Havalimanları %49 oranında hisseye sahip olup, %50 kâr payı ve oy hakkına sahiptir.
11) Türkiye’deki havalimanlarında dış hat yolcu “Güvenlik Ücreti” 2019 yılından itibaren alınmaya başlanmıştır.
12) İmtiyaz ücretleri Kasım 2019’da yeniden yapılandırılmıştır. Detaylı bilgi için: https://www.kap.org.tr/tr/Bildirim/796894
13) DHMİ Şubat 2021’de Türkiye’de işlettiğimiz Antalya, Ankara, Gazipaşa-Alanya, İzmir ve Milas-Bodrum havalimanlarının işletme hakkı sürelerini ikişer yıl uzatmıştır. https://www.kap.org.tr/tr/Bildirim/909767
14) Havalimanı işletmesi bir imtiyaz sözleşmesine tabi değildir. Havalimanı tesisleri mülk ve kiradır.
15) TAV Havalimanları %51 oranında hisseye sahip olup, %50 kâr payı ve oy hakkına sahiptir.
16) KDV 2027’den itibaren tahakkuk esasına göre ödenecektir. (Yıllık € 52,2 m)
30 Antalya Havalimanı Yeni İşletme İmtiyazı: 25 Yıl Daha Gururla 32 Kazakistan Almatı Uluslararası Havalimanı: Yeni İpek Yolu’nun
Kargo Merkezi Olmaya Aday 34 İmtiyaz Süre Uzatımları
36 KOVİD-19 Salgınının Sektöre Etkisi Azaldı 46 Tunus Borç Yapılandırması
48 Finansal Gelişmeler 50 2021 Yılındaki Yatırımlar 52 Ödüller ve Başarılar 54 2021’de Öne Çıkanlar
58 Yatırımcı İlişkileri ve BİST Performansı
02 2021 Yılı
Gelişmeleri
ANTALYA HAVALİMANI YENİ İŞLETME İMTİYAZI: 25 YIL DAHA GURURLA
TAV Havalimanları ve Fraport AG’nin oluşturduğu Ortak Girişim, Antalya Havalimanı’nın kapasitesinin artırılması ve 25 yıllık işletme hakkı için gerçekleştirilen ihalede 7,25 milyar avro+KDV
(**)ile en iyi teklifi vermiştir. Ortak Girişim, 1 Ocak 2027 ile 31 Aralık 2051 tarihleri arasındaki 25 yıllık dönemde Antalya Havalimanı’nı işletme imtiyazına sahip olacaktır.
Antalya Havalimanı’nın 25 yıllık işletme imtiyazını en iyi teklifi vererek kazanan TAV Havalimanları,
gerçekleştireceği yatırımlarla havalimanı kapasitesini iki katına çıkarmayı planlamaktadır.
Yaklaşık olarak 765 milyon avro yatırımın öngörüldüğü mühendislik, tedarik ve inşaat sözleşmesi kapsamında; terminal genişlemesi (142 bin m
2dış hat terminal alanına 125 bin m
2daha dış hat alanı, 37 bin m
2olan iç hat terminal alanına 38 bin m
2daha iç hat terminal alanı ve hava tarafına da 1 milyon m
2daha alan eklenecektir.) ve 70 bin m
2’lik yeni dış hat terminali (2040 yılında hizmete girecek şekilde) yapımının tamamlanmasıyla birlikte havalimanının kapasitesi, 2025 yılında 65 milyona, 2040 yılında ise 80 milyona çıkacaktır.
Antalya Havalimanı ihalesinin
kazanılması ile birlikte, 2020’nin sonunda sekiz yıl olan
portföyümüzün FAVÖK’e göre
ağırlıklandırılmış ortalama işletme imtiyaz süresi 30 yıla çıktı. (*)
Antalya Havalimanı Finansalları
Milyon avro 2017 2018 2019 1Ç20 2Ç20 3Ç20 4Ç20 2020 1Ç21 2Ç21 3Ç21 4Ç21 2021
Antalya (%50)(1)
Ciro 130,2 161,9 194,8 10,6 2,0 25,5 15,9 54,0 5,6 17,9 70,6 26,5 120,5
FAVKÖK(2) 111,3 138,7 165,5 5,6 -3,0 20,8 11,5 34,9 1,3 9,9 60,9 26,7 98,7
FAVÖK(2) 52,8 79,0 109,9 -7,6 -16,2 7,5 -1,8 -18,2 -11,2 -3,7 47,2 12,9 45,2
Net Kâr 20,0 45,4 75,1 -12,7 -12,9 1,3 -4,0 -28,4 -12,8 -3,4 32,7 3,1 19,6
Net Borç -21,2 -7,8 10,5 59,8 62,2 53,5 37,6 37,6 93,6 94,4 46,5 32,0 32,0
SAFDA(3) -36,8 -43,5 2,7 7,8 -2,5 -3,3 4,8 6,5 3,2 -12,2 -2,9 -5,4
Net Kâr+SAFDA(4) 21,2 31,6 -10,0 -5,1 -1,2 -7,3 -23,6 -6,2 -0,2 20,5 0,2 14,2
(1) TAV Havalimanları %49 oranında hisseye sahip olup %50 kâr payı ve oy hakkına sahiptir.
(2) Düzeltilmiş FAVÖK kira gideri amortismanı sonrasını göstermektedir (UFRS FAVÖK ise kira gideri öncesini yansıtmaktadır.).
(3) Satın Alma Fiyatının Dağıtılmasının Amortismanı (SAFDA)-Purchase Price Allocation (PPA) Amortization
(4) TAV Antalya’nın TAV Havalimanları net kârına katkısı
(*) 2019 yılı FAVÖK’e göre ağırlıklandırılmış imtiyaz kira süresi hesaplamasına, özsermaye yöntemiyle değerlenen şirketlerin FAVÖK’ü oransal olarak alındı.
Bir imtiyaz olmayan Almatı için hesaplamada 99 yıl kullanıldı.
(**) KDV, 2027’den itibaren tahakkuk esasına göre ödenecektir (Yıllık 52,2 milyon avro).
Antalya Havalimanı dış hat yolcusu 2015-2019 yılları arasında güçlü büyüme sergiledi.
2021’in dördüncü çeyreğinde dış hat yolcusu, 2019’un dördüncü çeyreğinin %92’si seviyesine ulaştı.
2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
Antalya İç Hat Yolcusu (milyon) Antalya Dış Hat Yolcusu (milyon)
Güvenlik endişeleri ve
Rusya uçuş yasağı KOVİD-19
salgını Yolcu trafiğinde %8,3 YBBO -%38
20,9
11,7 18,4 24,1 28,7
6,6 17,1 6,9
7,0 7,4
7,6 7,0
3,1 4,9 +%127
2019’a Kıyasla Antalya Dış Hat Yolcusu 2019’a Kıyasla Antalya İç Hat Yolcusu
%100
%90
%80
%70
%60
%50
%40
%30
%20
%10
%0
%78
%0
%50 %46 %42
%54
%95
%85
%90
%7 %26 %40 %40 %24
%73 Antalya dış hat yolcusu %92
dördüncü çeyrekte tam toparlanmaya oldukça yaklaştı.
1Ç20 2Ç20 3Ç20 4Ç20 1Ç21 2Ç21 3Ç21 4Ç21
33 32
KAZAKİSTAN ALMATI ULUSLARARASI HAVALİMANI:
YENİ İPEK YOLU’NUN KARGO MERKEZİ OLMAYA ADAY
2021 yılında satın alınan ve salgın koşullarının en ağır yaşandığı 2020 yılında dahi net kâr elde eden Almatı Havalimanı’nın bir işletme imtiyazı olmaması TAV Havalimanları açısından uzun vadede büyük avantajlar yaratmaktadır.
TAV Havalimanları’nın yaklaşık 200 milyon ABD doları yatırımla (EPC) inşa edeceği yeni bir dış hat terminaliyle birlikte kapasite 7 milyondan, 14 milyon yolcunun üstüne çıkacaktır.
İnşaat süresinin yaklaşık iki ila üç yıl arasında olması planlanmaktadır.
TAV Havalimanları, Almatı Havalimanı’nı satın alarak
“Yeni İpek Yolu”nun en önemli kargo merkezlerinden olan Almatı ile birlikte dünyada işlettiği havalimanı sayısını 15’e çıkarmıştır.
Havalimanının başlıca gelirleri;
uluslararası ticari ve kargo uçuşlarına sağlanan jet yakıtı, yer hizmetleri ve kargo hizmetleridir. Havalimanının gelir profili, yolcuya hassas olmadığı için defansif bir özelliğe sahiptir.
Özellikle salgın döneminde, pazar payı artan e-ticaret, kargo hizmetlerine talep yaratmaktadır.
2018 2019 2020(*)
Yolcu Trafiği (m) 5,7 6,4 3,6
Ciro (m$) 189 206 119
FAVÖK (m$) 51 69 20
FAVÖK Marjı %27 %33 %17
Net Kâr (m$) 27 45 5
Net Kâr Marjı %14 %21 %4
TAV Havalimanları,
Kazakistan’ın gelişimine katkı sağlıyor.
(*) Almatı FAVÖK, bir defaya mahsus satın alma giderleri için düzeltilmiştir. Almatı, portföye Mayıs 2021’de eklenmiştir.
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
2,1 2,3 2,4 2,3 2,2 2,7 2,8 3,0
0,8 1,6 2,8
4,5 3,4
3,0 2,8 2,6 2,6
2,0 2,2 1,9
İç Hat Dış Hat
2012-19
BYBO: %7 2019’a Kıyasla Almatı Dış Hat Ticari Uçuş Sayısı
2019’a Kıyasla Almatı İç Hat Ticari Uçuş Sayısı
%120
%100
%80
%60
%40
%20
%0
%100
%47
%84
%102
%114 %109 %107 %110
%84
%45
%29
%43 %49
%60 %65
%80
Almatı dış hat ticari uçuş sayısındaki toparlanma dördüncü çeyrekte hızlandı.
2019’a Kıyasla Çeyreksel Ticari Uçuş Sayısı:
Almatı Havalimanı Operasyonel ve Finansallar Veriler:
(*) Bağımsız denetimden geçmemiş ve yerel muhasebe standartlarına göre hazırlanmıştır.
Almatı Havalimanı Yolcu Trafiği
TAV Havalimanları 2021 YıIı Konsolide FAVÖK Kırılımı: (*)
Havaş: %28 Gürcistan: %23
Almatı: %19 İzmir: %18 Ankara: %5 Diğer: %7
Milyon Yolcu
KOVİD-19 salgını
Almatı Havalimanı’nın gelirlerinin büyük bir kısmı dış hat ve kargo uçuşlarına verilen hizmetlerden sağlanmaktadır.
Artan küreselleşme ve e-ticaretin yaygınlaşması uzun vadede kargo sektörünün büyümesini desteklemektedir.
2021 yılında Almatı dış hat trafiği %100 büyürken, yeni kurulan düşük maliyetli havayolu şirketi FlyArystan sayesinde tüm zamanların en yüksek iç hat yolcu trafiğine ulaşılmıştır.
1Ç20 2Ç20 3Ç20 4Ç20 1Ç21 2Ç21 3Ç21 4Ç21
İMTİYAZ SÜRE UZATIMLARI
TAV Havalimanları’nın 2021 yılının Şubat ayında Devlet Hava Meydanları İşletmesi’ne yaptığı KOVİD-19 salgını kaynaklı mücbir sebep başvurusu sonuçlanmış ve Türkiye’de işlettiği havalimanlarının işletme süreleri ikişer yıl uzatılmıştır.
Bu havalimanlarına ait 2022 kira ödemeleri de 2024 yılına ertelenmiştir.
Öte yandan TAV Havalimanları, Medine Havalimanı’ndaki işletme süresini de yolcu trafiğinin toparlanmasına bağlı olarak uzatmak üzere Suudi Arabistan Sivil Havacılık Otoritesi (GACA) ile anlaşmıştır. Anlaşmaya göre, seyahat kısıtlamalarının başladığı Şubat 2020’den havalimanının 8,1 milyon yolcuya ulaşacağı yılın sonuna kadar geçen zaman, işletme süresine eklenecek ve bu süreç boyunca kira ödemeleri de ertelenecektir.
TAV Havalimanları’nın Türkiye’de işlettiği beş havalimanının mevcut işletme süreleri ikişer yıl uzatılırken, Medine Havalimanı’nın imtiyaz süresi ise yolcu toparlanmasına bağlı olarak en fazla sekiz yıl olmak üzere uzatılmıştır.
Mücbir sebep
başvurularımız
olumlu karşılık
buluyor.
37 36
KOVİD-19 SALGINININ SEKTÖRE ETKİSİ AZALDI
2021’in ikinci yarısında aşılanmanın karantinasız uluslararası seyahati mümkün kıldığı tedrici bir normalleşme dönemine girilmiştir.
Böylece dış hatlarda üçüncü çeyrekte yaşanan kuvvetli toparlanma, dördüncü çeyrekte de hızlanarak devam etti.
2021 yılının dördüncü çeyreğinde yolcu sayısı 2019’un dördüncü çeyreğinin %80’ine ulaşırken, Almatı Havalimanı hariç bakıldığında toparlanma %75 seviyesinde gerçekleşti.
2021’in dördüncü çeyreğinde, Türkiye’de işletilen havalimanlarının dış hat yolcusu, 2019’un dördüncü çeyreğinin %88’i seviyesine ulaştı.
Eurocontrol’ün 2019 yılına kıyasla, 2022 yılında Türkiye ticari uçuş sayısı beklentisi: (*)
• Baz senaryoda %85’tir.
• Yüksek senaryoda %90’dır.
Devlet Hava Meydanları İşletmesi’nin (DHMİ) - 2019 yılına kıyasla Türkiye yolcu sayısı beklentileri: (*)
• 2022’de %93’tür (dış hat %86).
• 2023’te %104’tür (dış hat %95).
TAV Havalimanları’nın Türkiye’de faaliyet gösterdiği havalimanlarının yolcu sayılarında 2021 yılının ikinci yarısında hızlı bir toparlanma yaşandı.
Kısıtlamaların
kalkmasıyla yolcu sayılarında güçlü artış yaşandı.
(*) Eurocontrol Ekim 2021 tahmini, DHMİ (Devlet Hava Meydanları İşletmesi) Ekim 2021 tarihli kısa dönem tahminleri
Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı
Orta sınıf: Satın alma gücü 2015 ABD doları paritesine sabitlenmiş olarak yıllık geliri 20.000 ile 150.000 ABD doları arasında olan Kaynak: Oxford Economics, Airbus GMF
Türkiye’ye Gelen Ziyaretçilerin Havayolu Kullanma Oranı
2016 2017 2018 2019 2020 2021
2010 2020 2030 2040
%70
%72
%76 %77
%75
%82
Küresel Orta Sınıfın Görece ve Mutlak Olarak Büyümesi Bekleniyor.
Diğer Ülkeler Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler
Orta Sınıf (milyon kişi)
2.970
%43 %49 %59 %63
3.810
5.000 5.760
Tahmin
Dünya nüfusunda orta sınıfın oranı 7.000
6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0
Kaynak: Fitch Solutions, Türkiye Turizm Raporu, Aralık 2021, TÜRSAB Kaynak: Şirket internet siteleri
Seçili Havalimanlarının 2021 Yılında 2019 Yılına Kıyasla Yolcu Değişimi
Tijuana Cancun Atina Bodrum Antalya İzmir Ibiza Barselona El Prat Schiphol Frankfurt Paris CDG Viyana +%15 -%12 -%32 -%32 -%38 -%38 -%41 -%64 -%64 -%65 -%66 -%67
Gelen Yabancı Turist (m) Fitch Gelen Yabancı Turist (m) TÜRSAB
60 50 40 30 20 10
0 2018 2019 2020 2021 2022T 2023T 2024T 2025T 39,5 45,1
12,7 24,7
42,145,049,7 53,7 56,7
Turistik havalimanları diğer havalimanlarına kıyasla daha hızlı toparlanıyor.
• Havacılık uzmanlarının beklentilerine paralel olarak, turistik ve ekseriyetle kısa mesafeli uçuş ağına sahip havalimanlarının, diğer havalimanlarına kıyasla daha hızlı toparlandığı görülüyor.
• Türkiye, coğrafi avantajı ve yüksek fiyat/kalite performansı nedeniyle Rus, Avrupalı ve Orta Doğulu turistler için cazibe merkezi olmaya devam ediyor.
• Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB), Türkiye’nin 2022 yılında 2019 yılı turist sayısına ulaşmasını öngörüyor.
Turizm Beklentileri
Türkiye’ye gelen ziyaretçilerin havayolu kullanma oranı her geçen yıl artıyor. 2016 yılında %70 olan oran 2021’de
%82 oldu.
Havacılık sektörünün geleceğine dair bir resim çizmek
istersek karşımıza bazı uzun dönemli makro eğilimler
çıkıyor. Bunlardan en önemlisi gelişmekte olan ekonomilerde
büyüyen orta sınıf ve buna bağlı olarak ortaya çıkan
şehirleşme ve artan uçakla seyahat eğilimidir. Bugün 3,8
milyar kişi olan küresel orta sınıfın %50 büyüyerek gelecek
20 yıl içinde 5,8 milyar kişiye ulaşması bekleniyor.
KOVID-19 SALGINININ SEKTÖRE ETKISI AZALDI
Yolcu Pazar Payı
2021 yılı Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) verilerine göre, Türkiye’deki havalimanlarını kullanan toplam yolcu sayısı bir önceki yıla oranla %57 artarak 128,4 milyon kişi olmuştur. TAV Havalimanları’nın Türkiye’de işletmesini üstlendiği Ankara Esenboğa, İzmir Adnan Menderes, Milas Bodrum, Gazipaşa Alanya ve Antalya havalimanlarının toplam yolcu sayısının, Türkiye’deki havalimanlarının toplam yolcu sayısına oranı, portföyünde yer alan turistik havalimanlarındaki güçlü toparlanma ile birlikte 2021 yılında %31 olarak gerçekleşmiştir. Geçtiğimiz yıl bu oran %27 seviyesindeydi.
Ticari Uçuş Pazar Payı
Devlet Hava Meydanları İşletmesi’nin (DHMİ) açıkladığı verilere göre Türkiye’deki havalimanlarını kullanan toplam ticari uçak sayısı 2021 yılında %51 artarak yaklaşık 922 bin olmuştur. TAV Havalimanları’nın Türkiye’de işletmesini üstlendiği Ankara Esenboğa, İzmir Adnan Menderes, Milas Bodrum ve Gazipaşa Alanya ve Antalya havalimanlarına iniş-kalkış yapan toplam ticari uçak sayısının, Türkiye’deki havalimanlarına iniş-kalkış yapan toplam uçak sayısına oranı ise 2021 yılında %28 olarak gerçekleşmiştir. Bu oran 2020 yılında
%25 seviyesindeydi.
%31 %28
TAV Havalimanları’nın işlettiği
havalimanlarının yolcu sayısının toplam yolcu sayısına oranı %31 seviyesindedir.
TAV Havalimanları’nın işlettiği
havalimanlarının ticari uçuşların toplam uçuş sayısına oranı
%28’dir.
Yolcu* 2019 2020 2021 2021/2019
Değişim 2021/2020 Değişim
Antalya 35.679.421 9.711.195 22.007.108 -%38 %127
Dış Hat 28.720.491 6.584.984 17.142.430 -%40 %160
İç Hat 6.958.930 3.126.211 4.864.678 -%30 %56
İzmir 12.365.256 5.464.858 7.669.552 -%38 %40
Dış Hat 3.333.332 995.334 1.804.125 -%46 %81
İç Hat 9.031.924 4.469.524 5.865.427 -%35 %31
Ankara 13.740.595 5.162.569 7.026.175 -%49 %36
Dış Hat 2.277.395 746.764 1.298.976 -%43 %74
İç Hat 11.463.200 4.415.805 5.727.199 -%50 %30
Milas – Bodrum 4.337.733 1.480.339 2.935.236 -%32 %98
Dış Hat 1.873.335 469.605 1.011.244 -%46 %115
İç Hat 2.464.398 1.010.734 1.923.992 -%22 %90
Gazipaşa Alanya 1.084.901 270.868 620.387 -%43 %129
Dış Hat 591.416 58.557 228.211 -%61 %290
İç Hat 493.485 212.311 392.176 -%21 %85
Almatı 6.422.829 3.617.500 6.099.212 -%5 %69
Dış Hat 3.039.074 840.251 1.579.933 -%48 %88
İç Hat 3.383.755 2.777.249 4.519.279 %34 %63
Gürcistan 4.309.768 640.611 2.191.346 -%49 %242
Medine 8.383.973 2.247.905 1.757.979 -%79 -%22
Tunus 3.040.723 335.115 524.276 -%83 %56
Kuzey Makedonya 2.677.618 782.876 1.391.378 -%48 %78
Zagreb 3.435.531 924.823 1.404.478 -%59 %52
TAV TOPLAM 89.055.519 27.021.159 51.955.520 -%42 %92
Dış Hat 55.469.786 12.636.999 28.446.029 -%49 %125
İç Hat 33.585.733 14.384.160 23.509.491 -%30 %63
Notlar:
2021 DHMİ verileri revizyona tabidir.
Gelen ve giden yolcu toplamı, transfer yolcu dahil, sadece ticari uçuşlar TAV toplam yolcu rakamına Mayıs 2021 öncesi Almatı yolcusu dahil değildir.
Almatı Aralık 2021 verileri revizyona tabidir.
İstanbul Atatürk Havalimanı’nın tüm ticari uçuş trafiği 6 Nisan 2019 tarihinde Yeni İstanbul Havalimanı’na aktarılmıştır.
Kaynak: Türkiye Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ), Gürcistan İdaresi, TAV Tunus, TAV Makedonya, TIBAH ve MZLZ, DHMİ - bir yıl için geçici rakamlar. Gelen ve giden yolcu toplamı, transfer yolcu dâhildir.
2021 yılı Devlet Hava
Meydanları İşletmesi (DHMİ)
verilerine göre, Türkiye’deki
havalimanlarını kullanan
toplam yolcu sayısı bir önceki
yıla oranla %57 artarak
128,4 milyon kişi olmuştur.
41 40
KOVID-19 SALGINININ SEKTÖRE ETKISI AZALDI
TAV Havalimanları - 2019 Yılına Kıyasla Yolcu Seviyeleri
TAV Havalimanları’nın 2021 yılında hizmet sunduğu toplam yolcu sayısı, 2020 yılına göre
%92 artışla 52 milyona yükseldi.
2019’a Kıyasla TAV Dış Hat Yolcusu 2019’a Kıyasla TAV Türkiye Dış Hat Yolcusu
2019’a Kıyasla TAV İç Hat Yolcusu 2019’a Kıyasla TAV Türkiye İç Hat Yolcusu
%100
%90
%80
%70
%60
%50
%40
%30
%20
%10
%0
%100
%90
%80
%70
%60
%50
%40
%30
%20
%10
%0
%75 %74
%8
%48
%44 %39 %48
%75
%84
%8
%47 %43 %39
%56
%94 %89
%82 %92
%1
%27%37 %33
%25
%72
%88
%1
%22 %27
%20
%25
%64 %80
Dış hat yolcusundaki
toparlanma 4. çeyrekte hızlandı.
Türkiye’de işlettiğimiz havalimanlarındaki dış hat yolcusu 4. çeyrekte 2019 seviyesine oldukça yaklaştı.
• Aşılanmanın mümkün kıldığı karantinasız seyahat sayesinde toparlanma üçüncü çeyrekte başladı ve dördüncü çeyrekte hız kazandı.
• Türkiye’de işlettiğimiz havalimanlarını kullanan dış hat yolcu sayısı dördüncü çeyrekte neredeyse pandemi öncesi dönem olarak baz aldığımız 2019 yılı seviyelerine ulaştı.
1Ç20 2Ç20 3Ç20 4Ç20 1Ç21 2Ç21 3Ç21 4Ç21 1Ç20 2Ç20 3Ç20 4Ç20 1Ç21 2Ç21 3Ç21 4Ç21
KOVID-19 SALGINININ SEKTÖRE ETKISI AZALDI
DIŞ HAT YOLCUSUNDAKİ TOPARLANMA ANTALYA VE İZMİR’DE DÖRDÜNCÜ ÇEYREKTE HIZLANDI.
2019 YILINA KIYASLA ÇEYREKSEL YOLCU SEVİYELERİ
MEDİNE VE TUNUS’TAKİ HAVALİMANLARIMIZIN KARANTİNASIZ SEYAHAT OLANAKLARININ DA İYİLEŞMESİYLE BİRLİKTE 2022 YILINA TÜRKİYE DIŞI HAVALİMANLARIMIZDA GÜÇLÜ BİR TOPARLANMA İLE GİRİYORUZ.
2019 YILINA KIYASLA ÇEYREKSEL YOLCU SEVİYELERİ
Dördüncü çeyrekte toparlanmanın hızlanmasıyla birlikte Türkiye’deki havalimanlarımızı kullanan dış hat yolcusu 2019’un aynı çeyreğinin %88’ine ulaştı.
Tunus ve Medine’de yolcu trafiği henüz beklenen düzeye ulaşamamış olsa da Almatı, Kuzey Makedonya ve Zagreb’de kısmî iyileşme görülmüş; Gürcistan’da ise trafik oldukça başarılı bir toparlanma yaşamıştır.
2019’a Kıyasla Antalya Dış Hat Yolcusu 2019’a Kıyasla Gürcistan Toplam Yolcu
2019’a Kıyasla Ankara Dış Hat Yolcusu
2019’a Kıyasla İzmir Dış Hat Yolcusu 2019’a Kıyasla Almatı Dış Hat Ticari Uçuş Sayısı
2019’a Kıyasla Bodrum Dış Hat Yolcusu 2019’a Kıyasla Makedonya Toplam Yolcu 2019’a Kıyasla Medine Toplam Yolcu
2019’a Kıyasla Antalya İç Hat Yolcusu
2019’a Kıyasla Ankara İç Hat Yolcusu
2019’a Kıyasla İzmir İç Hat Yolcusu 2019’a Kıyasla Almatı İç Hat Ticari Uçuş Sayısı
2019’a Kıyasla Bodrum İç Hat Yolcusu 2019’a Kıyasla Zagreb Toplam Yolcu 2019’a Kıyasla Tunus Toplam Yolcu
%100
%90
%80
%70
%60
%50
%40
%30
%20
%10
%0
%100
%90
%80
%70
%60
%50
%40
%30
%20
%10
%0
%120
%100
%80
%60
%40
%20
%0
%120
%100
%80
%60
%40
%20
%0
%100
%90
%80
%70
%60
%50
%40
%30
%20
%10
%0
%100
%90
%80
%70
%60
%50
%40
%30
%20
%10
%0
%78
%70
%7
%38 %37 %33 %39
%69
%62
%75
%100
%47
%84
%102
%114 %109 %107 %110
%61
%10
%49 %43 %52
%89 %79
%77
%80
%7 %22 %17 %19
%24
%49
%65 %59
%2
%9
%0
%16 %13 %12
%17 %34
%8
%47 %56 %56 %58
%92 %90
%0
%50 %46 %42
%54
%95
%85
%90
%89
%26
%7
%21 %21 %34
%82 %77
%105
%5
%30 %45
%84
%29
%43 %49
%60 %65
%80
%23 %24 %28
%65 %78
%34
%89
%0
%22 %24
%32 %35
%67
%64
%83
%8
%17 %16 %16
%15
%51 %41
%28
%66 %63
%7 %26 %40 %40 %24
%73
%92 Antalya dış hat yolcu trafiği
4. çeyrekte neredeyse 2019 yılı seviyesine ulaştı.
Ankara dış hat yolcusunda yılın son iki çeyreğinde kuvvetli bir
toparlanma kaydedildi.
İzmir dış hat yolcusundaki toparlanma
4. çeyrekte hızlandı.
Almatı dış hat ticari uçuş trafiğindeki toparlanma dördüncü çeyrekte hızlandı.
Bodrum dış hat yolcusunda yılın son iki çeyreğinde önemli
toparlanma gerçekleşti. Zagreb’deki toparlanma
dördüncü çeyrekte hızlandı.
%90
%80
%70
%60
%50
%40
%30
%20
%10
%0
%62
%1 %4 %6 %12
%36
%71
%80 Gürcistan’daki toparlanma
dördüncü çeyrekte hızlandı.
%90
%80
%70
%60
%50
%40
%30
%20
%10
%0
Suudi Arabistan uyguladığı seyahat kısıtlamasını kademeli
olarak kaldırıyor.
Tunus başlıca turist aldığı ülkelere uyguladığı seyahat
kısıtlamalarını yılın sonuna doğru kaldırdı. Temmuz 2021’de AB ile “Open Skies”
imzaladı.
1Ç20 2Ç20 3Ç20 4Ç20 1Ç21 2Ç21 3Ç21 4Ç21
1Ç20 2Ç20 3Ç20 4Ç20 1Ç21 2Ç21 3Ç21 4Ç21
1Ç20 2Ç20 3Ç20 4Ç20 1Ç21 2Ç21 3Ç21 4Ç21
1Ç20 2Ç20 3Ç20 4Ç20 1Ç21 2Ç21 3Ç21 4Ç21
1Ç20 2Ç20 3Ç20 4Ç20 1Ç21 2Ç21 3Ç21 4Ç21
1Ç20 2Ç20 3Ç20 4Ç20 1Ç21 2Ç21 3Ç21 4Ç21
1Ç20 2Ç20 3Ç20 4Ç20 1Ç21 2Ç21 3Ç21 4Ç21
1Ç20 2Ç20 3Ç20 4Ç20 1Ç21 2Ç21 3Ç21 4Ç21
45 44
TAV Havalimanları KOVİD-19 Tedbirleri
Havacılık sektörü, salgından en fazla etkilenen fakat aynı zamanda yeni düzenlemelere en hızlı adapte olan sektörler arasında yer almaktadır. TAV Havalimanları, çalışanları ve yolcularının sağlığını korumak amacıyla otoritelerin belirlediği önlemleri tam olarak hayata geçirmektedir. Türkiye’deki havalimanlarında Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) tarafından yayınlanan Havaalanı Pandemi Tedbirleri Sertifikasyonu’nu alan TAV Havalimanları, Uluslararası Havalimanları Konseyi (ACI) tarafından yürütülen kapsamlı programa katılarak sağlıklı seyahat taahhüdünü güçlendirmiştir.
Havalimanlarında; check-in, güvenlik, uçağa biniş, bagaj işlemleri, yeme içme ve alışveriş
TAV Havalimanları, Avrupa Birliği’nin havacılık
güvenliğinden sorumlu ajansı EASA tarafından KOVİD-19’a karşı yolcuların ve çalışanların sağlığını korumak üzere oluşturduğu kriterlere imza atmıştır.
alanları gibi yoğun temas noktaları ve bunlarla ilgili süreçler; temizlik, hijyen, sosyal mesafe, gibi kriterlere göre değerlendirilmiş ve bu değerlendirmeler sonucunda, TAV’ın tüm havalimanları “ACI Havalimanı Sağlık Akreditasyonu” sertifikası almaya hak kazanmıştır.
TAV Havalimanları, Avrupa Birliği’nin havacılık güvenliğinden sorumlu Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı (EASA) tarafından KOVİD-19’a karşı yolcuların ve çalışanların sağlığını korumak üzere oluşturduğu kriterlere de imza atmıştır. TAV tarafından işletilen Türkiye’deki Antalya, Ankara Esenboğa, İzmir Adnan Menderes, Gazipaşa-Alanya, Milas-Bodrum ile Tunus’taki Enfidha ve Monastır, Kuzey Makedonya’daki Üsküp ve Gürcistan’ın Tiflis havalimanları protokole katılmıştır.
TAV Havalimanları, yolcu sağlığını
korumaya azami dikkat gösteriyor.
KOVID-19 SALGINININ SEKTÖRE ETKISI AZALDI
İlgili ülke otoritelerinin uygulamaya koyduğu pandemi tedbirleri çerçevesinde, havalimanlarına girişte, yolcuların vücut sıcaklığı ölçülmekte, gerektiğinde aşı sertifikası, iyileşme belgesi veya negatif PCR sonucu istenmektedir. Havalimanlarında maske kullanımı zorunlu tutulurken, temiz hava sirkülasyonu sağlanmakta ve yolcuların kolayca erişebileceği yerlerde dezenfektan bulunmaktadır.
Terminal genelinde tüm terminal kullanıcılarının fiziksel mesafelerini korumalarına yardımcı olmak üzere yönlendirmeler ve işaretlemeler yapılmıştır. Yolcuların uygun olan her aşamada temas etmeden hizmet alabilmeleri için düzenlemeler gerçekleştirilmiş, tüm alışveriş noktalarında temassız ödeme seçenekleri sunulmuştur. Ayrıca,
İlgili ülke otoritelerinin uygulamaya koyduğu pandemi tedbirleri çerçevesinde, havalimanlarına girişte, yolcuların vücut sıcaklığı ölçülmekte, gerektiğinde aşı sertifikası, iyileşme belgesi veya negatif PCR sonucu istenmektedir.
yolcu ve çalışan sağlığını korumak amacıyla, terminal genelinde sık kullanılan alanlar, X-ray cihazları ve yüzeyler düzenli olarak dezenfekte edilmektedir. Pandemi konusunda görevlerine uygun olarak eğitim verilen tüm çalışanlar, maskeyle ve gerekli durumlarda siperlik, eldiven ya da uygun kıyafetlerle hizmet vermektedir.
Çalışanlar için, ulusal ölçekte getirilen
düzenlemelerin yanı sıra çalışma
alanlarında fiziksel mesafenin
korunması ve artırılmış hijyen
önlemlerini kapsayan düzenlemeler
yapılmıştır. KOVİD-19 vaka sayılarının
artma eğiliminde olduğunun
gözlendiği durumlarda teması
azaltmak ve çalışanların sağlığını
korumak amacıyla, evden çalışma
düzenine geçilmekte ve bu uygulama
ihtiyaç halinde devam ederken,
güncel gelişmeler konusunda düzenli
bilgilendirmeler yapılmaktadır.
TUNUS BORÇ YAPILANDIRMASI
TAV Havalimanları, 2015 yılından bu yana üzerinde çalışmakta olduğu Tunus borç yapılandırması görüşmelerini 2021 Şubat ayında sonuçlandırmıştır. Yapılandırma sonucunda TAV Tunus’un 2020 üçüncü çeyrek finansalları itibarıyla 371 milyon avro tutarında olan banka borcu, 233,6 milyon avroya indirilmiştir. Borçta yaşanan düşüş
Tunus’ta Enfidha ve Monastır Havalimanlarının işletmeciliğini yürüten TAV Havalimanları, gerçekleştirilen borç yapılandırması sayesinde önemli bir değer elde etmiştir.
sayesinde 2021’in ilk çeyreğinde 109 milyon avro tutarında bir gelir elde eden TAV Havalimanları, Tunus kreditörleri ile yaptığı verimli pazarlıklar neticesinde elde ettiği bu gelirle 2021’i 45 milyon avro net kârla kapatmıştır.
Yapılandırma ile
Tunus’un borcu
azaldı.
49 48
FİNANSAL GELİŞMELER
TAV Havalimanları’nın brüt kârı 2021 yılında %491 artışla 2,2 milyar TL’ye yükselmiştir.
Artan yolcu
trafiğiyle yükselen performans
Özet Bilanço (bin TL) 31.12.2021 31.12.2020 Değişim
Dönen Varlıklar 6.747.366 9.770.948 -%31
Duran Varlıklar 45.222.200 22.253.260 %103
Toplam Varlıklar 51.969.566 32.024.208 %62
Kısa Vadeli Yükümlülükler 7.352.579 11.549.353 -%36
Uzun Vadeli Yükümlülükler 29.369.475 12.055.157 %144
Toplam Yükümlülükler 36.722.054 23.604.510 %56
Özkaynaklar 15.247.512 8.419.698 %81
Özet Gelir Tablosu (bin TL) Oca-Ara 2021 Oca-Ara 2020 Değişim
Hasılat 5.459.329 2.415.468 %126
Brüt Kâr 2.210.255 374.206 %491
Esas Faaliyet Kârı/(Zararı) 602.509 -501.308 a.d.
Net Finansman Geliri (Gideri) 369.196 -1.170.908 a.d.
Vergi Öncesi Kârı/(Zararı) 865.262 -2.200.948 a.d.
Dönem Kârı/(Zararı) 536.226 -2.228.957 a.d.
Durdurulan Faaliyetler -13.814 -54.359 -%75
Durdurulan Faaliyetler
Sonrası Dönem Kârı (Zararı) 522.412 -2.283.316 a.d.
Ana Ortaklık Payları 467.689 -2.283.284 a.d.
Diğer Finansal Veriler (bin TL) Oca-Ara
2021 Oca-Ara
2020 Değişim
Yatırım Harcamaları -234.504 -297.760 -%21
Özet Nakit Akım Tablosu (bin TL) Oca-Ara
2021 Oca-Ara
2020 Değişim Dönem Başı Nakit ve Nakit
Benzerleri 5.439.970 3.873.503 %40
İşletme Faaliyetlerinden Nakit
Akışları 2.489.988 25.523 %9.656
Yatırım Faaliyetlerinden
Kaynaklanan Nakit Akışları -4.658.341 -540.205 %762
Finansman Faaliyetlerinden Nakit
Akışları -3.179.428 686.836 a.d.
Yabancı para çevrim farklarının
etkisi 1.303.556 1.394.313 -%7
Dönem Sonu Nakit Bakiyesi 1.395.745 5.439.970 -%74
Finansal Rasyolar 31.12.2021 31.12.2020
Cari Oran 0,92 0,85
Likidite Oranı 0,88 0,84
Dönen Varlıklar/Toplam Varlıklar 0,13 0,31
Kısa Vadeli Yükümlülükler/Toplam Yükümlülükler 0,20 0,49
Toplam Yükümlülükler/Toplam Varlıklar 0,71 0,74
2020
2020
2021
2021
TAV Havalimanları’nın özkaynakları 15,2 milyar TL düzeyindedir.
TAV Havalimanları’nın duran varlıkları 45,2milyar TL düzeyindedir.
8,4
22,3
15,2
45,2
%81
Artış
%103
Artış
Özkaynaklar(Milyar TL)
Duran Varlıklar (Milyar TL)
2021 YILINDAKİ YATIRIMLAR
TAV Havalimanları, 29 Nisan 2021 tarihinde işletmesini devraldığı Almatı Havalimanı yatırımına başlamış olup, yaklaşık 200 milyon ABD doları yatırımla (EPC) yeni bir dış hat terminali inşa ederek yolcu kapasitesini 7 milyondan 14 milyonun üzerine çıkarmayı planlamaktadır. Şirket, söz konusu inşaat süresinin 2 ila 3 yıl arasında tamamlanacağını öngörmektedir.
Yatırımlar (Milyon TL) 2020 2021
