PAZARLAMA DERS PAZARLAMA DERS İ İ
KARAR DEĞİŞKENİ OLARAK MALMAL
Pazarlama karmasının 4 elemanından biridir
İşletmeler
ürettikleri mal ve hizmete göre tüketici
karşısına çıkmakta ve tüketiciler işletmenin mal ve hizmetlerinden tatmin oldukları sürece
işletme-tüketici ilişkisi karşılıklı devam etmektedir.
mal mal
MAL VE H
MAL VE H İ İ ZMET ZMET
Mal:
Geniş anlamda ihtiyacımızı gideren her türlü araca mal denmektedir.
Mal farklı farklı kullanıcılar için farklı anlamlar ifade etmektedir.
BAZI KAVRAMLAR
BAZI KAVRAMLAR
Ekonomide bir şeyin mal olma özelliğini kazanabilmesi için;
•İhtiyacı giderme özelliğinin olması,
•Kıt olması,
•Elde edilmesi için üretim faktörlerinden en az birisinden harcanması,
•Fiyatının olması gerekir
Hizmet:
Ekonomik mallar yalnızca somut olan maddi varlıkları içermezler.
İhtiyaçları gidermeye yönelik olarak kişilerin meydana getirdikleri faydalar ve hizmetler de ekonomik mal kapsamına girerler.
Örneğin, öğretmenin faaliyeti, ormanların rekreasyonel katkıları, vb.
Ormancılıkta mal (ürün) :
Ormancılıkta mal (ürün) :
6831 sayılı orman kanunun orman saydığı alanlar ile orman sayılmayan alanlardan elde edilen her çeşit orman ürünüdür.
2’ye ayrılır.
•Asli ürünler
•Tali ürün (odun dışı orman ürünleri)
Asli ürünler: Yapacak ve yakacak ihtiyacının giderilmesi amacıyla
kullanılan ve çoğunlukla odun olarak adlandırılan ürünlerdir. Çeşitli isim, nitelik ve boyutlarda olabilir.Fidan da asli ürünler arasında değerlendirilir.
Direk: kabuksuz orta çapı 8-20 cm, uzunluğu 1.5 m ve daha yukarısı olan yuvarlak ve kesilmiş ağaç gövdeleridir.
MADEN DİREĞİ : Kabuksuz orta çapı 8-20 cm. boyu 1.50 m ve daha uzun olan yuvarlak
odundur.
TEL DİREK :
Telekomünikasyon ve elektrik hava hatlarında kullanılmaya elverişli, tepe çapı en az 11cm, boyu 6.5 m. ve daha yukarı olan yuvarlak bir gövde odunudur.
Tomruk: Kabuksuz orta çapı 21 cm veya üzeri, uzunluğu
ibrelilerde 0.50m ve yapraklılarda 0,10m kademeyle oluşturulmakla birlikte 1.5 m den 8m ‘ye kadar üretime elverişli olan yuvarlak ağaç gövdelerine denir.
Tomruklama: Ağaç devrildikten sonra, gövde boyunca bütün dal, ur ve şişkinliklerden temizlenmesi,
kabukların soyulması ve istenilen boylara
bölünmesi işlemidir.
Meşe, Kayın, Gürgen gibi sert (yapraklı) ağaçların kabukları soyulmaz..
Mamul kereste: Tomruk, direk ve sanayi odunu gibi yuvarlak ve yarma orman mallarından çeşitli kalınlık ve uzunluk boyutuna olacak şekilde çeşitli makine ve el aletleriyle üretilmiş ürünlerdir.
Kerestelik ağaç: Çeşitli boyutta kereste elde etmek amacıyla bir veya daha çok tomruk yada sanayi odunu alınan yada çeşitli amaçlarla direk olarak yararlanılan ağaç gövdelerine denir.
Yarı mamul: Şerit, motorlu testere ve hizarda üretilen çeşitli boy, genişlik ve kalınlıktaki ürünlerdir.
Kapak:Tomruğun biçilmesi sonucunda yanlardan elde edilen dış kısmı yuvarlak iç kısmı hizalı ürünlere denir.
Sanayi odunu: Yuvarlak yapacak odunların üretimi
sırasında gerek ağacın nitelikleri gerekse boyutları itibariyle yapacak odun standartlarına uygun olmayan işlenmeye
elverişli yuvarlak yada yarma odunlara denir. Genellikle kerestelik ağaçlardan elde edilir.
Daha
Daha öönce belirtildince belirtildiğği gibi i gibi Odun d
Odun dışıışı orman üorman ürrüünlerinleri Mevcut orman kanunumuzda ve ormancılık
anlayışımızda odun dışı orman ürünleri ikinci plana itilmiş ve TALİ (YAN) ÜRÜN olarak
değerlendirilmektedir.
Ormancılıkla ilgili mevzuata göre,
Tali ürün (odun dışı orman ürünleri): Asli ürünlerin dışındaki palamut, ıhlamur çiçeği, mazı kozalağı, kekik, adaçayı, orman
ağacı tohumları, vb. gibi orman ürünlerine tali ürün denmektedir.
Ağaç, Ağaççık, Çalı Ve Otsu Bitkilerin
*Tohumları,
* Kabukları,
* Meyveleri,
* Çiçekleri,
* Yaprakları,
* Genç Dal Ve Yeşil Sürgünleri,
* Kök, Yumru, Soğan Ve Rizomları,
* Her Çeşit Balzami Yağ, Katran,
* Ur Ve Mazı
* Mantarlar,
* Her Çeşit Bitki Örtüsü, Toprak Vs.
* Balzami Yağlar vb
Bazı odun dışı orman ürünleri
Odun d
Odun dışıışıorman orman üürrüünlerinleri
(DPT, 2001).’e göre Orman içi ve açıklıklarında yetişen, insanların ve diger
canlıların kendi ihtiyaçlarını karşılamak veya gelir saglamak için yararlandıkları her türlü bitkisel veya hayvansal ürünler odun dışı orman ürünleri (ODOÜ) olarak
tanımlanmaktadır Ekonomik üstünlüklerinden dolayı bazı türler özel arazilerde de üretilmektedir.Geray (2001)’ e göre av av hayvanları ve yabanıl hayvan kaynakları, su üretim havzaları ve hayvan yemi kaynakları Türkiye için ayrı ayrı ele alınması gerekecek kadar kadar büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle , ODOÜ kapsamı
dışında ayrıca değerlendirilmelidir. Türker ve ark. ise (2001), ODOÜ’nün sadece, orman
içi ve açıklıklarda yetişen bitkisel ve hayvansal ürünlerle
sınırlandırılamayacagını, ODOÜ kavramının, orman kaynagından elde edilen odun ürünü hariç tüm yararlanmaları (rekreasyon, hayvan otlatma, CO2 tutma, oksijen oluşturma, gen kaynagı saglama, bilimsel amaçlı yararlanma, su rezervi ve erozyon kontrolü saglama vb. gibi) içermesi gerektigini vurgulamaktadır.
Bu baglamda, ülkemizde şimdiye kadar kalkınma planları kapsamında degerlendirilen ODOÜ’ nün genellikle bitkisel kaynaklı ODOÜ oldugu ve tali ürün kavramına
karşılık geldigi belirtilmektedir.
Mal Kalemi
Fiyatı, biçimi, stok kod numarası ve diğer kimi özellikleri ile belirginleşmiş bir birim mala mal kalemi denir.
Örneğin; mal karmasında sandalye olan bir
mobilya işletmesi kahve, lokanta, vb.nin her birisi için farklı sandalye pazarlıyorsa her pazarlama bölümümü için pazarlanan sandalye ayrı bir mal kalemidir.
Mal hattı (mal dizisi=mal türü)
{ Kullanımında veya fiziksel özelliklerinde yakın ilişki bulunan mal kelemlerinin oluşturduğu mal
gurubudur.
{ Ör: Tomruk, maden direği, sanayi odunu yakacak odun
{ masa ve sandalye ayrı bir üretim süreci gerektirmesine rağmen aynı istek ve ihtiyaçları karşılamaları nedeniyle aynı mal hattında yer alır.
{ Kereste (kalas, tahta, vb. üretimi) ve artıkları (kapak tahtası, yan çıtalar, vb) ise farklı bir mal hattında yer alabilir.
Tüm mal
Mal ve hizmetin birlikte sunulması
Ör:malla birlikte servis garantisi, sağlama, kredi olanakları sağlama, ambalaj, vb. hizmetlere de yer verilmesi
Yeni mal
O ana kadar hiç imal edilmemiş gerçek anlamda yeni mallar,
belirli bir işletme için yeni fakat pazarda yeni olmayan taklit mallar ve
mevcut mallardan belirli farklılıklar gösteren farklılaştırılmış mallar olmak üzere
3 türü vardır.
Mal karması
{ İşletmeler pazara sadece bir mal sunmayla
yetinmeye bilirler. Bir işletmenin pazara sunduğu
bütün mal, hizmet ve düşünceler mal karması olarak tanımlanmaktadır.
{ Bir işletmenin mal karması ürettiği veya farklı
tasarım ve ismi olan tüm mal kalemlerinden oluşur.
Mal karması
{ Orman işletmeleri ve orman endüstri işletmeleri bakımından durum farklıdır.
{ Bir işletmenin temel amacı optimal mal karışımını bulmak olmalıdır. Değişen durumlara göre de bu karmada değişiklik yapılabilmelidir:
{ Kalite değişikliği,
{ Kullanım değişikliği,
{ Nitelik değişikliği
Bir ormancılık işletmesinin mal karması
Doğrudan
kullanım değeri
Ormancılığın yarattığı değerler
Kullanım değeri Kullanım dışı
değeri
Ekolojik
fonksiyon değeri
Seçenek değeri
Varlık değeri
Miras değeri
Bir ormancılık işletmesinin mal karması
Doğrudan kullanım değeri; bina yapımı için üretilen tomruğun değeri
Ekolojik fonksiyon değeri; toprak koruma fonksiyonu
Seçenek değeri; biyolojik çeşitliliğin bir gen bankası veya yeni ilaçlara hammadde oluşturması
Varlık değeri; hiç kimsenin gitmediği ve faydalanmadığı yabanıl alanların var olmasını bilmekten dolayı mutlu olan insanların var olması
Miras değeri; ulusal parkların gelecek nesillerin de görmesini isteyen insanların var olması
Görüldüğü gibi ormancılıkta sadece ticari mallar söz konusu değildir.
Ormancılıkta mal karması analizi sonucunda ulaşılan aşamalar şu şekildedir:
•Mal hatları çeşitlilik göstermektedir.ör: endüstriyel işletmelere hammadde sunarken diğer taraftan toprak koruma hizmeti sunmaktadır.
•Ormanı oluşturan ağaç türlerinin çokluğu mal hatları sayısını arttırmaktadır.
•Bazı mal hatlarının üretimi kısıtlayıcı koşullar altında olmaktadır. Ör: tomruk üretilirken yakacak odunda çıkmaktadır.
•Mal hatları arasındaki zorunlu ilişki mal hattı içindeki derinlik bakımından bir esneklik sunmaktadır. Ör: 1. Sınıf UB olarak piyasaya sürülen tomruk istenirse OB ve KB olarak da piyasaya arz edilebilir.
Süreklilik, doğa koruma, bireyler arası sorumluluk
düşünceler
Karbon bankası, gen bankası, araştırma ormanı
Küresel hizmetler
Ulusal parklar, doğa anıtları, çığ önleme, toprak koruma, vb
Korunan alanlar ve yerel hizmetler
Avlanma, av eti, kürk, boynuz,ot, otlatma Yaban hayatı ve otlatma
Sulama suyu, endüstriyel su, evsel su, balıkçılık, vb
Su ve balık
Kamp, terkking, piknik, tırmanma, vb rekreasyon
Yaprak, kökler, çiçekler, mantarlar, yağlar, Odun dışı orman malları
Tomruk, kağıtlık odun, kereste, vb.
Oduna dayalı mallar
Mallar, hizmetler, mekanlar düşünceler Mal ve hizmet hatları
Bir ormancılık işletmesinin mal karması
Mal karması ormancılıkta tek bir kuruluşun yönetiminde değildir.
Örneğin;
Tomruklar OGM’ce üretilip pazarlanırken;
toprak koruma OGM ile birlikte AGM’nin yönettiği ormanlar tarafından oluşturulur.
Av ve yaban hayatını ailişkin işlemler ise DOKAP tarafından yürütülmektedir.
Malların sınıflandırılması ve pazarlama özellikleri
{ Mal sınıflandırması farklı bakış açıları ve amaçlar için farklı farklı olarak yapılabilmektedir.
MALLAR
HAMMADDELER ARA MALLAR NİHAİ MALLAR
...Odun...kereste...mobilya...
...Tohum...ara mal yok...fidan...
Görüldüğü gibi bu sınıflandırmada bazen ara mal olmayabilir.!!!!!!!
Hammaddeler:
Aramallar veya nihai malların üretiminde kullanılan mallardır.
Aramallar:
Öteki malların üretiminde kullanılan belirli ölçüde işlem görmüş mallardır.
Nihai mal:
Doğrudan ihtiyaçları karşılama veya yatırım isteklerini
karşılama özelliğinde olan mallardır.
MALLAR MALLAR
TÜKETİM MALLARI YATIRIM MALLARI
DAYANIKLI TÜKETİM MALLARI
DAYANIKSIZ TÜKETİM MALLARI
Tüketim malları:
Doğrudan doğruya ihtiyaçları gideren mallardır. İhtiyaçları giderirken tükenen mallara dayanıksız tüketim malları, tükenmeyen ve varlığı uzun süre devam eden mallara da dayanıklı tüketim malları denir.
Örnek: yakacak odun (???????).(???????). Buzdolabı (???????), vb.(???????
Yatırım malları:
Doğrudan ihtiyaçları gidermek amacıyla talep edilmeyen fakat öteki malların üretimi için kullanılan mallardır.
Ör: makinalar, binalar, taşıtlar, vb.
Daha farklı bir çok mal sınıflandırılması yapılmakla birlikte
PAZARLAMA AÇISINDAN
MAL
pazarlamaya konu olan mallar alıcının satın alma veya kullanım amacına göre
{Tüketim malları ve
{Endüstriyel mallar
olarak 2’ye ayrılmaktadır.
DİKKAT!!. Mallararasında yapılan ayırımn kesinliği yoktur. Örneğin; bir motorlu araç kişinin ihtiyacı doğrultusunda kullanılıyorsa tüketim malı; bir işletmenin işini görüyorsa bir yatırım malı yani endüstriyel bir maldır.
Tüketim malları
Başka işleme tabi tutulmaksızın kullanılabilecek şekilde
tüketiciye ulaşan ve tüketicinin kişisel ve ailesel ihtiyaçlarını karşılayan mallardır. Sınıflandırması tüketicinin satın alma davranışlarına göre yapılmaktadır.
2 temel ölçüt vardır:
•satın almadan önce tüketicinin mal hakkında nederece bilgiye sahip olduğu ve
•tüketicinin malı satın almak, kıyas, vb için harcadığı zaman para ve doygunluk
buna göre
Tüketim malları
•Kolayda mallar
•Beğenmeli mallar
•Özellikli mallar
•Aranmayan mallar
olarak 4’e ayrılmaktadır.
Kolayda mallar
Günlük alınan mallar olarak da adlandırılır. Tüketici tarafından sıklıkla alınırlar. Karşılaştırma yapma ve satın alma için pek zaman harcanmaz. Tüketici
malın özellikleri ve fiyatını satın almaya gitmeden önce zaten biliyordur.
Ekmek, ilaç, sigara, su, vb
Beğenmeli mallar
Tüketicilerin satın almadan önce çeşitli mağazaları gezdikleri, vb araştırma yaparak nitelikleri ve fiyatları karşılaştırarak aldıkları mallardır.
Tüketicinin bilgisi yoktur.
Ayakkabı, elbise, mobilya, vb
özellikli mallar
Alıcıların önemli tutarlar ödeyerek özel çaba harcayarak aldıkları mallardır. (belki
kalitesinden, belki imajından, belki markasından, vb nedenlerle)
Bu mal çeşidinde marka ve imaj önemlidir. Bu tip mallar pazarda çok istenen mallar haline gelince kolayda mallar haline dönüşmüş olur.
Aranmayan mallar
Tüketicilerin bilgili olmadıkları bilgili olmakla birlikte satın almaya yeterli istek duymadıkları mallardır
.
Örnek: mezar taşı, hayat sigortası, vb.
Endüstriyel mallar
Doğrudan doğruya son tüketiciye satılmayan mallar olup;
bir üretici tarafından kendi üretiminde kullanılmak üzere
veya
işlemeden bir aracı tarafından işleyerek veya
işlemeden tekrar satılmak amacıyla talep edilen mallardır.
çeşitleri
•Hammaddeler
•üretim gereçleri ve parçaları
•yatırım malları
•yardımcı araçlar
•işletme gereçleri
•endüstriyel hizmetler
Hammaddeler: başka bir malın fiziksel üretiminde kullanılırlar.
odun, buğday, madenler, minerallar
üretim gereçleri ve parçaları; iplik, boya, takım tezgahlar, emprenye malzemeleri, makinaları verimli çalıştırmak için
kullanılan malzemeler, gibi bir endüstriyel faaliyet sonucunda oluşturulan mallardır.
Yatırım malları; tesis ve yapılar, makinalar,
Yardımcı araçlar; bileme malzemeleri, fotakopi makinaları, işletme gereçleri; kalem, silgi, vb sarf malzemeleri,
endüstriyel hizmetler; danışmanlık hizmetleri, yazılım paketleri, iletişim hizmetleri, vb
Mamul Yaşam Dönemi= mal hayat seyri
Her işletme, pazara arz ettiği mamulün piyasada tutunup uzun süre kâr getirmesini arzulamaktadır.
Ne var ki, mamullerin süre ve şekil olarak önceden belirlenemeyen bir yaşam dönemi bulunmaktadır.
Bu süreç içinde mamulün ve pazarın özelliklerine göre, mamul belirli aşamalardan geçmektedir.
Bütün mamuller için standartlaştırılmış bir hayat süreci yoktur.
bazı mamullerin hayat süreçleri iki aşamalı iken, bazılarının altı aşamalı olduğu görülebilmektedir.
Mamullerin hayat dönemlerinden geçiş süreleri de farklılıklar göstermektedir.
Bazı mamuller belirli hayat dönemlerini çok hızlı
geçerken, bazıları daha yavaş bir seyir izlemektedirler.
GİRİŞ GELİŞME OLGUN-
LUK DÜŞÜŞ
Satış Hacmi
Zaman
Büyüme Oranı Yüksek Yüksek Düşük Düşük
Pazar Payı Düşük Yüksek Yüksek Düşük
Nakit İhtiyacı Yüksek Düşük Yüksek Düşük
Kârlılık Düşük Yüksek Yüksek Düşük
Üretim Düşük Yüksek Yüksek Düşük
Maliyet Yüksek Düşük Düşük Yüksek
Mamul yaşam Döneminin Farklı Dönemlerinde Uygulanacak Stratejiler
Yeni bir mal geliştirmek isteyen işletmenin 3 alternatifi vardır:
• Diğer firmalarca piyasaya sürülen malın mal karmasına alınması ve pazara
sunulması
•Diğer firmalarca piyasaya sürülen malda bazı değişiklikler yapma
•Daha önce hiçbir şekilde üretilmemiş malların üretimi (ÖNEMLİ OLAN SEÇENEK BUDUR)
Mal Politikası
•Pazar geliştirilmesi:
•Mal bileşimini çeşitlendirilmesi
•Mal farklılaştırılması
•Mal bileşiminin farklılaştırılması
Mal politikası: İşletmelerin öncelikli amacı genellikle karlılıktır. Bu amacı gerçekleştirmede bazı mallar
başarısızlığa neden olabilir bu nedenle bazı malların mal hattından çıkarılıp bazılarının eklenmesi gerekir bu davranış biçimine mal politikası denir
Örneğin; pazar geliştirilmesi: Müşterilerin satın alma alışkanlıklarının arttırılmasına yönelik etkinliklerdir.
Malların markalanması
Markalama
Satıcı yada satıcılar grubunca satışa sunulan mal ve hizmetlerin tanımlanmasına ve bunları rakip mallardan farklılaştırmasına yarayan bir ad, bir sözcük, bir arma, bir simge, bir plan veya bunların bileşimine denir.
Marka mal farklılaştırmada kullanılan araçlardan birisidir. Fiziksel özellikleri aynı olmasına rağmen marka farklı ise mallar farklı mallar olarak
değerlendirilir.
Markalamanın Amacı:
Bir markanın tanınmışlığından hareketle mal bileşimine eklenecek yeni malın
tutundurulmasında kolaylık sağlamak ve uygun kalite düzeyine süreklilik
kazandırmaktır.
Etiket
Malların tanımı ve tanımlanması için kullanılan araçtır.
Etiketler markanın yanında malın kullanımını, fiyatını, üretim yer ve zamanını, son kullanma tarihini, vb. içerir.
Orman ve orman endüstri malları içinde son dönemde etiketlerin kullanımı önemsenmektedir. Bu bağlamda öne çıkan ekolojik etiketleme ve yeşil sertifikalar sürdürülebilir orman yönetimi açısından önemlidir.
Ekolojik etikete sahip malların sürdürülebilir orman işletmeciliği kapsamında üretildiği ve bu malların tüketiminin çevre ve
ormanlara zarar vermediği vurgulanmak istenir. Usulsüz
işletmecilik faaliyetlerinin azalacağı beklentisi vardır. Tüketiciler bu tür etiketleri mallarda görerek orman tahribine neden
olmadıklarını görmek isterler
Bununla birlikte ekolojik etiket alabilme koşulları konusunda bir standart oluşturulamamıştır.
Orman sertifikalandırma,
"doğa-dostu tüketiciler" ile ürünlerini pazara daha büyük avantajla sunmayı isteyen üretici taraflar arasında güçlü bir ilişki kurmak
suretiyle ormanların daha iyi yönetilmesini teşvik etmek ve ormancılık faaliyetlerinin "sürdürülebilir kalkınma" ilkelerine uygun olarak
yürütülmesine yardımcı olmak amacıyla geliştirilmiş yeni bir araçtır.
Ormancılık uygulamalarının bağımsız bir organ tarafından
değerlendirilmesine dayanan bu mekanizma son yıllarda dünyada hızla yayılmaktadır.
Ambalaj:
Malın içine konduğu kap yada örtüdür.
Amaç:Malları toz, rutubet, vb. etkilerden korumak ve firma markasını öne çıkarmak ve görünülülürlüğünü sağlamak
Orman ürünleri bakımından özellikle odun
hammaddesi (tomruk, vb) ülkemizde çok önemsendiği veya ihtiyacın olduğu söylenemez.
Bununla birlikte fidan benzeri mallar için ambalaja ihtiyaç duyulabilir. Örneğin Sökülen fidanın nakil sırasında köklerinin kurumaması için balya şekline getirilmesi gibi
