D R A M A
KONULAR
1. TEMEL KONULAR a. Yaratıcılık b. Dramatik Oyun c. Dramatizasyon
ç. Drama ( Yaratıcı Drama ) d. Rol Oynama
e. Doğaçlama f. ĠletiĢim g. EtkileĢim 2. OYUNUN ÖNEMĠ
3. DRAMA OYUN ĠLĠġKĠSĠ 4. DRAMANIN ÖNEMĠ
5. DRAMA ARAÇ ve GEREÇLERĠ A-DRAMA
Drama, eğitim ve öğretimde yeni bir oluĢumdur. Ezbere dayalı bir eğitim
çocuğun zihinsel geliĢimini, araĢtırmasını, paylaĢmayı öğrenmesini engeller. Drama ise , çocuğu geliĢtiren yetiĢtiren baĢlı baĢına bir eğitim alanıdır. Drama ile oyun iç içedir.
Drama oyunun pek çok özelliğini barındırır. Oyun, çocuk için yemek, içmek kadar önemlidir. Oyun; çocuğun çevresiyle ilgi kurmasını,duygularını dıĢa vurmasını,deneyim kazanmasını , eğlenmesini , dinlenmesini , rahatlamasını ve problemlerini çözmesini sağlar. Drama ;bireyler arasında dolaysız bir iletiĢim ve etkileĢim sağlar. Drama bir olayı,oyunu,yaĢantıyı tiyatro tekniklerinden yararlanarak,geliĢtirerek canlandırmaktır.
Yaratıcı drama bir grup çalıĢması içinde,öğrencilerin bir yaĢantıyı,bir kavramı,ders ünitelerinden belli konu yada temaları
yaĢayarak,canlandırarak,oynayarak öğrenmelerini sağlayan bir süreç, eğitsel bir ortamdır. Bu arada eski bilgiler yeniden gözden geçirilir,sorgulanır,yeni biliĢsel ve duyuĢsal örüntüler içinde pekiĢtirilir . Drama surecinde çocuk;gözlem,deneyim,duygu ve bilgilerini canlandırarak yaĢar.
1.TEMEL KAVRAMLAR
Dramada sıklıkla kullanılan kavramlardan önemlileri Ģunlardır : a. Yaratıcılık
b. Dramatik oyun c. Dramatizasyon
d. Drama ( Yaratıcı Drama ) e. Rol oynama
f. Doğaçlama g. ĠletiĢim h. EtkileĢim
...www.egitimhane.com...
a. Yaratıcılık
1. Yaratıcılık insana özgü bir yeti ve yetenektir. Yeter ki insanlar bunun farkına varabilsin. Yaratıcı olmak için bir dahi olmak gerekli değildir. Yaratıcılık, insan yaĢamının tüm yönlerinde yer alan temel bir yetenektir.
2. Drama insanlara bu özelliklerini fark ettirir. Yeteneklerinin farkında olan ve onları kullanmaya çalıĢan insanlardan çekinilmemelidir. Bu ifade Ģekilleri sözlü ve yazılı olabildiği gibi dans , resim , tiyatro , müzik , edebiyat,Ģiir Ģeklinde de gerçekleĢebilir.
Yada matematik,fizik,kimya,biyoloji gibi bilgilerin eklenmesiyle keĢiflerde bulunmak Ģeklinde ortaya çıkabilir.
3. Yaratıcılığa bir süreç, bir kiĢilik özelliği yada süreç sonunda ortaya çıkan sonuç ( ürün ) açısından yaklaĢılabilir. Eğitimciler açısından süreç daha önemlidir. Çünkü yaratıcı bir eğitsel süreç sonunda araĢtırıcı, özgür düĢünen, sorular soran bireye ulaĢır. Yaratıcı kiĢilerde öğrenmeye hazır olma, anlatımda akıcılık, düĢüncede esneklik ve özgürlük, sabır,merak, sezgi,hayal gücü,deneme,araĢtırma,sınama,bulma,kalıplardan kurtulma ve yeni fikirler üretme en belirgin özelliklerdir. ‘Genel olarak yaratıcılık ;daha önceden kurulmamıĢ iliĢkileri kurabilme,böylece yeni düĢünce Ģeması içinde,yeni
yaĢantılar,deneyimler,yeni düĢünceler ve yeni ürünler ortaya koyma durumudur.’
DüĢünce kalıpları dıĢına çıkmak hem bireye hem de etkileĢim içinde olanlara önemli açılımlar sağlar.
Yaratıcılığı Engelleyen Etmenler
Ġnsanın yaratıcılığını engelleyen en önemli etmenleri Ģöyle sıralayabiliriz ; * Bireyin kendini tanımaması
* Eksikliklerini ve fazlalıklarını bilmemesi
* Bilgiye ulaĢmayı bilmemesi
* Ezberci eğitim ve öğretim
* YurttaĢ olma sorumluluklarını tanımaması
* YaĢamı yeterince anlamlandıramamıĢ olması
* Kendini ifade etme yetisinin geliĢmemiĢ olması
* Toplumda var olan durum ve kurallara uyma zorunluluğu
* Rahatına düĢkün olması
* Kendini yeterince özgür hissetmemesi
* Konu hakkında yeterli bilgiye sahip olmaması
* Kendini güvende hissetmemesi
* Yenilgiye uğramaktan, alay edilmekten ve yanlıĢ yapmaktan korkması
* Belli bir otoriteye bağımlı olması
* Yaratıcılığın dünyada pek az kiĢiye özgü bir yetenek olduğunu düĢünmesi Ayrıca kalabalık sınıf ortamı, esnek olmayan öğretmenler, öğrencilere söz hakkı tanımaması,kısacası demokrasiye dayanmayan sınıf ortamı gibi etmenlerde yaratıcılığı engeller. Bunun yanında ailenin ve yakın çevrenin,çocuğu kısıtlamak çocuğun düĢünce ve sorunlarına değer vermemek, doğa ile iletiĢimini engellemek , çocuğun yaptıklarını yanlıĢ ve saçma bulmak,denetlemek,Ģiddet kullanmak,azarlamak,belli kalıplara sokmaya zorlamak gibi davranıĢları da yaratıcılığı engeller.
Yaratıcılık AĢamaları 1. Hazılık dönemi
2. Kuluçka dönemi 3. Aydınlanma dönemi
4. GerçekleĢme yada doğrulama dönemi
1. Hazılık dönemi :bu dönemde sorun,gereksinim yada gerçekleĢtirilmek istenen Ģey saptanır,tanımlanır. Çözüm için gereken bilgi ve malzeme toplanır ve bunlar çözümün
geçerliliği iĢlerliliği bakımından ölçütlere vurulur.
2. Kuluçka dönemi :sorundan çıkarak geriye gidilir. Bu dönem,hazırlık aĢamasındaki gibi dakikalarca sürebileceği gibi haftalar yada yıllar boyuda sürebilir.
3. Aydınlanma dönemi :düĢünüler yaratıcılığa bir temel oluĢturmak üzere zihinden doğarlar bu aĢama çoğunlukla anlıktır,müthiĢ bir iç görüler zenginliği içinde geliĢir,birkaç dakika yada bir kaç saat sürer.
4. GerçekleĢme dönemi ( Doğrulama Dönemi ):aydınlanma aĢamasında ortaya çıkan ne ise,onun gereksinimleri karĢılayıp karĢılayamayacağının,hazırlık aĢamasında saptanmıĢ ölçülere uyup uymamayacağının anlaĢılması ve gösterilmesi için yapılan bir dizi etkinliktir.
b. Dramatik Oyun
Çocukların çevrelerinde keĢfettikleri tüm karakterleri ve hareketleri taklit ettikleri özgür bir ortamda oynanan oyundur. Dramatik oyun içinde çocuk kendini ifade eder.
Çocuğun ilgisine göre tekrar oynanabilir. Örneğin;evcilik,doktorculuk gibi oyunlar için dramatik sözcüğü eyleme dayalı olması,hareketli oyun ve canlandırmalara yer verilmesi açısından kullanılmaktadır. Dramatik oyun anlıktır,süresi belli değildir. Temel olarak öykünmeye dayanır.
c. Dramatizasyon
Dramatizasyon tıpkı drama gibi bir eylemselleĢtirmedir. Rol oynama yöntemi ile iç dramaların görselleĢtirilmesidir. Bir metni düz anlatımdan çıkarılarak yaĢamda
gerçekleĢme Ģeklinin bulunması,bu tutumun bir beceri halini alması yönünde çalıĢma yapılmasıdır. Yada bir konu,bir olay yada durumun roller verilmesi yoluyla ve
hareket,mimik,jest ve sözlerle canlandırılmasıdır. Çocuğun
bedensel,zihinsel,duyuĢsal,sosyal ve kültürel tüm özelliklerini geliĢtirir,çocuğu hayata hazırlamaya çalıĢır.
d. Drama ( Yaratıcı Drama )
Drama ve dram kavramlarının daha eski ve köklü kavramlar olduğu belirtilmiĢti. Böyle bir yaratıcılık eğitimi;
* Eğitimde
* Resim,müzik,tiyatro,dans,Ģiir,edebiyat gibi ifade becerilerinin geliĢtirilmesinde.
* Bireyin kendini tanıması ve olanaklarını kullanması becerilerinin geliĢmesinde kullanılır.
* Psikolojide drama kullanımına psikodrama bilindiği gibi sosyolojide de sosyodrama sözü kullanılır.
Dramanındramatizasyondan ayrıldığı önemli noktalar Ģunlardır; dramatizasyonda rolleri dağıtan ve oynatan bir öğretmen vardır. Dramada birlikte yaratılan oyun süreçlerine karĢın,dramatizasyonda belirlenmiĢ roller verilir,doğaçlamaya yer verilmez,kendiliğindenlik de pek yer almaz. Çocuk hayal gücünü geliĢtirir,çocuğun duygu ve heyecanı artar. Bunları yaparken sözcük dağarcığı geliĢir,yeni bilgiler edinir.
Öğrenci dramada yaratıcı bir sürece girer ‘drama; bir insanın kendi kendine ve
baĢkalarıyla olan iliĢkilerin tümüne denir. Kendi kendine olanına iç drama,baĢkalarıyla iletiĢim ve etkileĢim eylemine dıĢ drama denir. Ġnsanların düalist ( iki ruhlu ) bir yapıda olmamaları için,iç dramalarıyla dıĢ dramalarının örtüĢmesi sağlanmalıdır. Ġç
drama,bireyin çocukluğundan günümüze değin bilgi birikimi ile oluĢur.
e. Rol Oynama
Ġnsanlar yaĢantılarının her döneminde,her anında bir rol oynarlar. Rol,bir bakıma incelemek,analiz etmek,doğruyu aramaktır. Bir oyunda rol oynamak demek oyundaki bir karakterin duygularını,düĢüncelerini canlandırmak demektir. Aslında insanlar yaĢamlarında her an her zaman yeni bir rol oynarlar. Her duruma karĢı yeni roller yaratırlar. Çocuk oyunlarında rol oynamaya en iyi örnek evcilik oyunlarıdır. Öykülenme ve pandonim rol oynamaya baĢlamanın kolay yoludur. Polis,doktor,öğretmen,Ģoför gibi kiĢilerin yorgun,sinirli,kızgın,neĢeli vb. hallerini canlandırmak söz konusu olabilir. Rol oynama hiç bir zaman bir film veya tiyatro oyundaki karakterin aynı biçimde
canlandırılması değildir. Rol yapmanın daha geliĢmiĢ biçimi , gerçek hayatta henüz yaĢanmamıĢ rolleri üstlenerek , yaĢamın daha ilerideki aĢamalarına hazırlanmaktadır.
Dramanın önemli bir bölümünü rol oynama oluĢturur. Bir çocuk oyununda baĢarılı olan çocuk, rol oynama konusunda cesur ve giriĢken olmayabilir. Çünkü rol oynayarak kiĢilik sırlarını dıĢarı vuracağından korkar. ArkadaĢlarının onun özel yanlarını öğrenerek kendisi ile alay edeceklerinden çekinir. Zaaflarının baĢkalarına eğlence olacağını
zanneder.
f. Doğaçlama
Doğaçlama , belli bir hazırlık üzerine kurulan , büyük ölçüde grup dinamiğinden yararlanılarak oluĢturulan rol oynamalar , oyunlar ve benzeri süreçlerdir. Doğaçlama , öğrenciye sosyal olaylardaki gerçeğe uygun davranıĢları canlandırması için fırsat verdiği gibi , gerçek yaĢamda karĢılaĢacağı durumlara da hazırlıklı olması açısından geniĢ olanaklar sunar. Doğaçlama insanın davranıĢlarında önemli bir yönlendirici ögedir. Birbirini tanımayan iki insanın birbiri ile karĢılaĢtıklarındaki davranıĢları bir tür doğaçlama olarak görülebilir. Demek ki doğaçlama , anında ortaya çıkan bir durum olmaktan çok , belli kural ve kalıplara göre değiĢen , değiĢtirilebilen davranıĢlar , oluĢumlardır. Anında yaratılırmıĢ gibi görünse de belli hazırlık süreçlerini barındırır.
Çocukların oyun oynamaları da bir tür doğaçlamadır. Çocukların ilk baĢlarda hareket ederken ve konuĢurken akıcı olmayabilirler .Zamanla grubu tanırlar , kendilerine ve diğerlerine güvenleri artar , düĢüncelerini sözlerle , hareketlerle rahat bir Ģekilde ifade ederler.
g. ĠletiĢim
Duygu , düĢünce ya da bilgilerin söz , devinim , yazı , görüntü , vb. aracılığıyla baĢkalarına aktarılması ve paylaĢılmasıdır.
h. EtkileĢim
Toplumdaki insanlar birbiri ile iliĢkilidir. KarĢılıklı iletiĢim ve etkileĢim hem birey hem de grup için son derece önemlidir. Ġnsanlar ve gruplar birbiriyle çok sayıda iliĢki kurarlar. EtkileĢim bu karĢılıklı iliĢkiler içinde geçerlidir. Öncelikle sosyal etkileĢim karĢılıklı olmayı gerektirir. Bundan dolayı da etkileĢim iletiĢimde son derece önemlidir.
Etkileme durumu ile anlatılmak istenen , bireylerin birbirlerinin duygularını ,
düĢüncelerini tutumlarını , ilgilerini , alıĢkanlıklarını , değer yargılarını , yaratıcı drama sürecine katmaları , paylaĢmaları , paylaĢtıklarını değiĢik açılardan denetlemeleri ve bunların sonucunda elde edilenleri çevreleriyle bütünleĢtirmeleridir.
2.OYUNUN ÖNEMĠ
Oyun , kiĢiliğin geliĢimi süresince diğer insanlarla paylaĢarak , taklit ederek
gerçekleĢtirilen ve yaĢamın temel dayanağı olan önemli bir etkinliktir. Oyun ortamları , çocukluktan baĢlayarak her yaĢtan insanın fırsat buldukça içinde olmaktan keyif aldığı ortamlardır. Oyun , öğrencinin hayal gücünü geliĢtirir , dil geliĢimini sağlar , insanlar arası etkileĢimi arttırır. Çocuğun , kendi bedenini tanımasına yardımcı olur , dikkatini toplamasını sağlar. Bunların yanı sıra oyun , çocuğun çevreyi gerçek yönleriyle tanıma ve araĢtırmasını , yetiĢkin rollerini gözlemlemesini , karar verme ve mantık yürütme yeteneğini geliĢtirmesini sağlar. Çocuk , oyun sayesinde fazla enerjisini iyi yönde kullanmayı öğrenir. Oyun , tarih boyunca hem çocukların hem de büyüklerin iletiĢim
aracı olmuĢtur. Ġki çocuk yan yana geldiğinde , göz göze bakıĢarak birlikte oynamak istediklerini iĢaretini verirler. Az sonra ne oynayacaklarını kararlaĢtırırlar. Oyun aynı zamanda zaman geçirme ve eğlence aracıdır. Çocuğun duygularını , ruhsal
çatıĢmalarını , eğilimlerini , düĢlerini , isteklerini ve çevresel etkinliklerini içine alır . Çocuk oynadığı oyunda problemlerini , sevincini , öfkesini , nefretini ifade eder.
Oyunun büyüleyici bir etkisi vardır . Oyun kuralları bağlayıcıdır. KuĢkuya yer bırakmaz . Kurallar bozulunca bütün oyun çöker. Oyun kurallarını çiğneyen oyun dıĢında kalır.
Ciddi bir iĢ olarak benimsememekle birlikte oyuncu yoğun Ģekilde ve tamamen kendini oyuna verir.
Çocuk oyunlarının bazı özelliklerini Ģöyle sıralayabiliriz :
1. Oyun çocuğun serbest etkinlik alanıdır. Oyunun belli baĢlı amacı yoktur 2. Oyunda ki nitelik ve konular çocuğun geliĢimine bağlı olarak zaman içinde farklılık gösterir.
3. Oyunun tekniği her çocuğa göre değiĢir.
4. Oyun , çocuğun duygularını doğal olarak ifade etmesini sağlar.
5. Bazı oyunlarda bir çeĢit ‘ alıĢtırma ’ iĢlevi bulunur .
6. Oyunlar çoğunlukla bilinen yaĢantıların yeniden yaĢanması veya yaĢantıların sürdürülmesi olarak
görülür.
7. Beceri ister.
8. Cesaret ister.
3. DRAMA – OYUN ĠLĠġKĠSĠ
Drama ; bir sözcüğü , kavrama , bir yaĢantıyı , bir olayı oyun veya oyunlar geliĢtirerek canlandırmaktır. Bireyler arası doğrudan etkileĢime dayanır. Oyun ,
geliĢimin ve büyümenin temel bir aracıdır. Oyun olmadan etkili bir yaĢam ve sağlıklı bir geliĢmeden söz edilemez. Oyun çocuk için yemek , içmek kadar önemli bir etkinliktir.
Drama süreci içinde çeĢitli oyunlarda yer alabilir. Çocuk , oyunda ben , sen ve biz kavramlarını öğrenir . PaylaĢma , yardımlaĢma , yenme ve yenilmeyi yaĢayarak öğrenir ,Oyun kız erkek çocuklar arasındaki ayrımın , çekiĢmenin azalmasını
sağlayabilir. Güven duyma , karar verme , iletiĢim kurma drama ile oyun arasında ki ortak noktalardır. Dramanın kökeninde oyun kavramı bulunduğuna göre eğitimde dramada da kültürel ve evrensel oyunlardan yararlanılır . Oyunda ki etkileĢim ile toplumsal gerçeklikte ki etkileĢimin benzer olması , oyunun eğitimde drama da kullanılmasına neden olmuĢtur. Eğitim de drama grupla yapılan oyunsu süreçlerdir.
Grup içinde ki bireyler belli bir konuyu irdeler, oynar , yeniden gözden geçirir ve rolleri değiĢtirirler. Drama da dikkati toplayarak ve yaratıcılığı geliĢtirerek düĢünmenin bilgiye geçiĢini sağlamak önemli bir hedeftir. Çocukluk çağı oyunları drama da temel alınır.
Eğitim de drama çalıĢmalarında pek çok amaç için oyuna baĢvurulur. Oyunu birlikte tasarlama, kuralları birlikte belirleme , birlikte oynama gibi özellikler eğitimde drama da kullanılır. Drama da grup içerisinde daha küçük gruplar ve bireyler vardır. Fikir alıĢveriĢi yargılamayı ve değerlendirmeyi beraberinde getirir. Yargılama ve
değerlendirme belli sentezlere götürür. Birey kendini böyle bir grup içerisinde güvende hisseder. Kendini tanır , grubu tanır , grupla uyumlu bir çalıĢma ortamına girer.
Dramanın ve oyunun iç içe olduğunu düĢünürsek drama lideri ( öğretmeni )’ nin çocuk oyunlarını iyi bilmesi yerinde olur.
4. DRAMANIN ÖNEMĠ
Drama, tiyatro,sinema,dans gibi kiĢiyi aktif kılan bir alandır. Drama insanı kuĢatır ve geliĢtirir. Eğitim ve öğretimde öğretmenler pek çok konuda dramadan yaralanırlar.
Rol oynama, yaratıcı dramanın önemli araçlarından biridir. Drama çalıĢmaları çocuğu bağımsız davranmaya, hoĢgörülü olmaya, demokratik olmaya ve yaratıcı bir kiĢilik kazanmaya yöneltir. Ayrıca , drama,eğitimin değiĢik basamaklarında yer alan diğer disiplinlerin pek çoğunda bir yöntem olarak uygulanabilir. Drama yoluyla öğrenme çabuklaĢtırılır ,etkinleĢtirilir. Bu çalıĢmalar öğrencinin sözcükleri ,tutum ve davranıĢları
,devinimleri ve yaĢam durumlarını anlamlandırmasını sağlar.
Eğitimde yaratıcı dramanın önemini Ģu Ģekilde özetleyebiliriz ; a. Ġmgelem ( hayal ) gücünü geliĢtirir :
b. Bağımsız düĢünebilmeyi sağlar : c. ĠĢ birliği yapabilme özelliğini geliĢtirir : d. Sosyal ve psikolojik duyarlılık yaratır :
Bir kiĢinin kendisini karĢısındaki kiĢinin yerine koyarak, olaylara onun bakıĢ açısıyla bakması, o kiĢinin duygularını ve düĢüncelerini doğru olarak anlamasını ve
hissetmesini ve bu durumun ona iletilmesi sürecine empati adı verilir.
e. Dört temel dil becerisini ( konuĢma , dinleme, okuma , yazma ) kazandırır,dilin kullanım alanlarını ve kalitesini zenginleĢtirir :
Dil geliĢimi ile ilgili hedeflenenler Ģu Ģekilde belirlenmiĢtir :
* KonuĢmada güven
* KonuĢma becerisinde geliĢme
* Sözcük dağarcığında geliĢme
* DüĢüncelerin yazılı ve sözlü anlatımında geliĢme
* Dinleme becerisinde geliĢme
* Farklı sosyal rol ve statülere iliĢkin değiĢik dil biçimlerini kullanabilme
* Okuma becerisini geliĢtirme
* Yazma becerisini geliĢtirme
f. Sözel olmayan iletiĢimin öğrenilmesini sağlar.
g. Yaratıcılık ve estetik geliĢimini sağlar.
h. Etik değerlerinin geliĢmesine olanak sağlar.
i. Kendine güven duyma ,karar verme becerilerinin geliĢmesini sağlar.
j. Farklı olay ve durumlarla ilgili deneyim kazandırır.
k. Kaslarını hareket ettiren yeni yöntemleri bulmayı,denemeyi ve bedenini çok yönlü geliĢtirmeyi
sağlar.
l. Çevresindeki canlı ve cansız varlıkları tanıma ve algılamayı öğretir.
m. Hata yapma korkusu olmaksızın yeni davranıĢlar geliĢtirmeyi sağlar.
n. Sanat formlarına duyarlılık göstermeyi sağlar.
o. Özellikle doğaçlama çalıĢmalarında iç tepi ve dürtülerden yaralanmayı öğretir.
p. Duygunun sağlıklı bir Ģekilde boĢalımından yararlanmayı sağlar.( Bu kontrollü bir birey için oldukça
önemlidir.)Duygunun denetlenmesi ,onun bastırılması anlamına gelmez. Bütün insanlar zaman
zaman hissettikleri öfke,korku,kaygı,kıskançlık,dargınlık gibi duygularını bu temaların ifade edildiği
oyunlarda rol alarak boĢaltabilir ve gerilimden kurtulabilirler.
q. Öncelikle kendini tanımasını sağlar.
r. Kendinde bulunan özelliklerle baĢkalarını karĢılaĢtırabilmeyi sağlar.
s. BaĢkaları ile benzerliklerini keĢfetmesini sağlar.
t. Kendinde geliĢtirmek istediği yanlarıyla ilgilenmesini ,kendini eleĢtirebilmesini sağlar.
u. Kendini ifade etmede gerek duyduğu kaynaklara ulaĢma gerekliliğini fark ettirir.
v. Bilgiye ulaĢmaya ve onu kullanmaya istekli duruma gelir.
w. Kendini ifade etmede güven kazanır.
5. DRAMA ARAÇ VE GEREÇLERĠ
Araç, gereç ve materyaller dramanın ayrılmaz parçasıdır. Araç ve gereçler rol oynamada ve doğaçlamalarda bireyin dikkatinin odaklaĢmasında ( konsantrasyon ) yerinde kullanıldığında yararlı iĢlev üstlenir.
Drama dersinin yapılacağı sınıf ortamında ( drama odasında ) Ģu araç ve gereçler bulunabilir:Çantalar,eski süs eĢyaları,yöresel
giysiler,çeĢitlitakılar,meslekgiysileri.Ģapkalar,baston,fular,baĢlıklar,maskeler,ayakkabıla r,yelekler , makyaj malzemeleri .toplar vb. Dramada konsantrasyon sağlamak ve iĢlenen konuyla ilgili bir atmosfer yaratabilmek için,klasik müzik,değiĢik uluslardan alınan etnik müzik örnekleri,pop müzik,çağın yeni müzik akımları olarak bilinen
elektronik müzik. Çizme ve boyamada dramanın etkisini arttırır , öğrencinin dikkatinin yoğunlaĢmasını sağlar. Görsel materyaller , eski fotoğraflar , kartlar , gazete küpürleri , dergilerden kesilmiĢ resim ve fotoğraflar , slaytlar , tepegöz projektör vb. etkinlik öncesi öğretmen (lider) tarafından hazırlanabilecek olan materyallerdir . Öğretmen , malzeme sağlamada yönetimle , diğer öğretmenlerle , velilerle,çevredeki çeĢitli iĢyerleri ve kurumlarla iyi iliĢkiler kurarak destek alabilmelidir. Araç gereçsizde drama yapılabileceği asla unutulmamalıdır. Gerektiğinde öğrencinin , üstündeki giysileri , saçı , eli , ayağı çeĢitli amaçlarla isteğe ve yaratıcılığa göre kullanılabilir. Kitaplıklarda bir gereksinim olarak drama ile iliĢkilendirilmeli drama dergisinde öğrenci, bilgiye gerek duyulan noktalarda kütüphaneden yararlanmaya , kaynağa ulaĢmaya , kaynak tarayabilmeye , eriĢtiği bilgiyi uygulamada kullanmaya özendirilmelidir. Bu açıdan kitaplıkta drama çalıĢmalarının bir baĢvuru merkezi olarak araç ve gereçten sayılabilir.
B- DRAMA ĠLKELERĠ VE AġAMALARI KONULAR
1. DRAMA ÖĞRETMENĠNĠN ÖZELLĠKLERĠ 2. DRAMA ĠLKELERĠ
a. Drama Oyun Ġlkeleri
b. Drama Araç ve Gereçlerini Hazırlama ilkeleri c. Drama Oyun Alanı Hazırlama Ġlkeleri
3. DRAMA AġAMALARI a. Isınma
b. KaynaĢtırma c. Uygulama
d. TarıĢma ( Gözden Geçirme ve Değerlendirme ) e. Rahatlama AlıĢtırmaları
1. DRAMA ÖĞRETMENĠNĠN ÖZELLĠKLERĠ
Öğretmen , çocuğun oyun arkadaĢıdır. Drama çalıĢmaları ; hoĢgörülü , yaratıcı , özgürce kendini ifade edebilen bireyler yetiĢtirmeye yöneliktir . Drama sürecinin temel ögesi insandır. Drama öğretmeni , drama sürecinin temellerinden ve önemli
ögelerinden biridir. Drama sürecinde ilk hareketi veren , sunan ve değerlendiren öğretmendir. Dramada liderlik en zor görevlerden biridir. Her an beklenmeyen yeni bir oyunsu oluĢum ortaya çıkabilir. Yaratıcı dramanın yöntem , süreç ve esaslarına
geçmeden önce drama öğretmeninin özelliklerinin bilinmesinde yarar vardır.
Bu özellikler Ģöyle sıralanabilir :
1. Drama öğretmeni konuĢtuğu dili doğru kullanmalıdır.
2. Drama öğretmeninin oyunculuk konusunda giriĢ niteliğinde bir eğitim alması gereklidir.,
3. Bireylerle ve grupla uğraĢan drama öğretmeninin , grupta çıkabilecek sorunlara çözüm yolları bulma konusunda psikolojik bilgilere sahip olması gereklidir.
4. Drama öğretmeni öğrencilerin yaratıcı güçlerini kullanmalarına ve deneyerek öğretmenlerine fırsat verici etkinlikler yaptırmalıdır.
5. Öğretmen , çocukları olduğu gibi kabul etmeli ve kendi duygularını ifade etmelerine , tartıĢmalarına fırsat tanımalıdır.
6. Drama öğretmeni çalıĢmaya baĢlamadan önce yapacağı iĢleri planlayarak sınıfa girmelidir.
7. Drama öğretmeni , oyunları izlerken daha sonraki oyunları ve bunların içereceği mesajları düĢünmelidir.
8. Drama öğretmeni. , drama etkinliği sırasında grup dinamiğini ve dikkat yoğunlaĢmasını etkinli sonuna kadar aynı düzeyde tutmaya özen göstermelidir.
9. Drama da tümüyle kusursuzluk ya da doğruluk ve yanlıĢlık aranmayacağı , drama öğretmeni tarafından asla unutulmamalıdır.
10. Drama öğretmeni , mesleğinde özgür olmalıdır.
11. Drama öğretmeni , çocukların kendilerini keĢfetmelerine fırsat tanımalıdır.
Sonuçları söyleyerek ve çözüm yolunu açıklayarak , bu keĢfetmeyi engellememelidir.
12. Drama öğretmeni ; iyi bir dost , iyi bir sırdaĢ , iyi bir arkadaĢ olmalıdır. Her öğrenciyi eĢit olarak düĢünmeli , rahat hareket edecekleri özgür bir ortam hazırlamalıdır.
13. Drama öğretmeni ; sabırlı , tutarlı , hoĢgörülü , güler yüzlü , anlayıĢlı olmalı , grubun güvenini kazanmalıdır.
14. DeğiĢmeye açık , geliĢmeye elveriĢli , esnek bir kiĢiliğe sahip olmalıdır.
15. Öğretmen , gerekli durumlarda farklı meslek uzmanları ile iletiĢime geçip iĢbirliğine gidebilmelidir. Okul yönetimi , öğretmenler ve velilerle iyi diyaloglar kurabilmelidir.
16. Drama öğretmeni , grup dinamiğinin ayarlanması gereken durumlarda müdahale edebilmeli , sürecin akıĢını doğru ve tutarlı biçimde değiĢtirebilmek için yaratıcı gücünü kullanabilmelidir.
17. Drama öğretmeni , öğrenciden aldığı her türlü tepkiyi doğru ve tutarlı bir biçimde gözleyip yorumlamalıdır.
18. Drama öğretmeni , öğrencilerde oyuna karĢı bir gereksinim doğurmalı ; söylenceler ( efsaneler ) , masallar , gerçek olaylar ile onları güdülemeli ve kendi yaratıcılıklarını ortaya koymalarına fırsat vermelidir.
19. Her öğrencinin duygularının , düĢüncelerinin önemli olduğunu unutmamalıdır.
20. Drama öğretmeni alanı ile ilgili olarak kendini sürekli geliĢtirmelidir.
2. DRAMA ĠLKELERĠ a. Drama Oyun Ġlkeleri
Drama dersi,çocukların yaratıcılıklarını geliĢtirmek üzere onlara olanaklar sunar.
Yaratıcı oyunlar,çocuğun tüm geliĢim düzeylerini uyaran ,yaratıcı güçlerini
geliĢtiren,katılımcı,öğrenci merkezli etkinliklerdir. Eğitimde drama aynı zamanda her yaĢ ve değiĢik meslekten insan için anaokulundan baĢlayarak öğretimin her
basamağında ve yaygın eğitimde kullanılabilecek eğitsel ve sanatsal bir yöntemdir. Bu ilkeleri Ģöyle sıralayabiliriz:
1. Drama etkinliğine katılanlar grup içi çalıĢmalara hazır olmalıdır.
2. Grup içi çalıĢma süresince insanlar kendilerini rahat ve güvenli hissetmelidir.
3. Etkinliklere katılanlar , yeni ve değiĢik Ģeyler keĢfetmeye hazırlıklı olmalıdır.
4. Drama etkinliği , çocuğun yaĢ ve geliĢim düzeyine uygun hazırlanmalı , etkinlik hazırlanırken
kolaydan zora doğru ilkesi benimsenmelidir.
5. Drama etkinliği hazırlanırken , grup içindeki diğer gruplarla tartıĢarak , fikir alıĢ veriĢi yaptırılmasına
özen göstermelidir.
6. Drama çok genel olarak , seyirciler için oynanmaz . 7. Drama etkinliğinde önemli olan oyun sürecidir.
8. Drama çalıĢması yapılırken acele edilmemeli.
9. Her drama etkinliğinden sonra etkinlik hakkında konuĢulmalıdır.
10. Pek çok derste drama kullanılabilir
11. Drama çalıĢmalarında elverdiğince herkesin katılımı sağlanmalı.
12. Etkinliğe katılan bireylerin gönüllü olmaları esastır.
b. Drama Araç ve Gereçlerini Hazırlama Ġlkeleri :
Dramada öncelikle temel araç , öğrencinin kendisidir.
Araç ve gereç hazırlarken Ģu ilkelere dikkat edilmelidir:
1. Seçilecek araç ve gereçler ;öğrencinin ekonomik durumuna uygun , o yörede kolay bulunabilir olmalıdır.
2. Fiziksel olarak öğrenciye zarar vermemelidir ( kesici , sivri uçlu , patlayıcı olmamalıdır. )
3. Alay konusu olacak , kiĢiliği zedeleyecek nitelikte olmamalıdır.
4. Eldeki olanaklara göre fazla zorlanmaya girilmeden hazırlanmalıdır.
5. Öğretmen konuya göre araç ve gerecini hazırlamayı öğrenciden istemeli , birlikte planlayarak araç ve gereçlerini hazırlayabilmelidir.
6. Araç ve gereçlerin konsantrasyonu hızlandırdığı unutulmamalı ve birlikte araç ve gereç sepeti , kutusu ve sandığı oluĢturulmalıdır.
7. Hazırlanan araç ve gereçler cinsiyet farkı gözetmeksizin çocukların isteğine göre kullanılmalıdır.
8. Araç ve gereçler birden çok amaç için kullanılabilir.
9. Hazırlanan araç ve gereçler , kasların uyum içinde çalıĢmasına yardımcı olmalı ve hareket özgürlüğünü kısıtlamamalıdır.
10. PaylaĢma duygusunu desteklemeli.
11. Hazırlanan araç ve gereçler malzemeler öğrencinin her an ulaĢabileceği yerde bulundurulmalı ve öğrencinin bunları istedikleri etkinliklerde kullanmalarına fırsat verilmelidir.
c. Drama Oyun Alanı Hazırlama Ġlkeleri
Drama çalıĢmalarında bir çok önemli etken vardır. Mekan ( alan ) bunlardan en önemlisidir. Drama çalıĢmaları genellikle kapalı mekanda yapılır . Sınıf , uygun bir salon , hatta müze ortamı gibi rahatça hareket edebilecek mekanlarda ve açık havada da çalıĢılabilir. Drama çalıĢmalarının yapılacağı ideal alan ;
1. Ayakkabısız çalıĢmaların yapılacağı , halı veya ahĢap parke döĢeli, 2. Sabit sıraların olmadığı ,
3. Gürültü unsuruna karĢı gerekli önlemlerin alındığı , 4. Oyun sergilemeye elveriĢli ,
5. Sıcaklığı ve aydınlatma koĢulları çalıĢma yapmaya elveriĢli bir ortam olmalıdır.
Yalnız , dikkate alınması gereken bazı ilkeler vardır.
1. Ortam çocuğun ( öğrencinin ) rahat hareket edebileceği güvenli bir yer olmalıdır.
2. Yerin ıslak ve kaygan olmamasına dikkat edilmelidir.
3. Öğrencilerin fiziksel olarak zarar görmemesi için , öğretmenin ortamı iyice kontrol etmesi gerekir.
3. DRAMA AġAMALARI
Eğitimde drama bir grup çalıĢmasıdır. Grupla yapılan çalıĢmalarda belirli bir yöntem izlenir. Bu yollar izlenirken öğretmene büyük görevler düĢer.
Drama etkinlikleri yapılırken aĢağıdaki aĢamalar izlenir:
a. Isınma : Isınma , eğitimde dramanın önemli bir aĢamasıdır. Kullanılırsa sürecin baĢında yaptırılması uygundur. Öğretmen tüm grubun bedenlerini ve duygularını harekete geçirir. Hareket ısınmanın ana ögesidir. Vücudun eklem yerlerini açar,kasları yumuĢatır,rahat bir çalıĢma sağlar. Öğretmen ısınma çalıĢmalarını sınıf içindeki tüm çocuklarla yapmalıdır. En fazla 10-12 dakika olmalıdır. Daha fazla ısınma çalıĢması yapmak,çocukları yorar. Verimli bir çalıĢma yapmayı engeller. Isınma çalıĢmalarında müzik ve ritm ısınmayı daha da kolaylaĢtırır. Öğretmen,ısınma çalıĢmalarında
çocuklara müzik yada ritm eĢliğinde yürüme,koĢma,zıplama,itme,çekme,sürünme,vb.
hareketleri yaptırır. Öğretmen bu çalıĢmalar sırasında asıl hedefi gözden
kaçırmamalıdır. Bu hedef doğrultusunda grubu motive etmelidir. Isınma çalıĢmalarında
öğrenci önce kendini ve bedenini tanır,keĢfeder. Duyu organlarını harekete geçirir.
Isınma çalıĢmalarında öğretmen dikkatli olmalıdır. Bedeni zorlayıcı,ters hareketlerden yaptırmalıdır. Dramanın temel hedefi ; daha hoĢgörülü , birbirlerini anlayan , daha demokrat insanlar yetiĢtirmektir.
b. KaynaĢtırma
Çocuk , kendisini tanıdıkça , kendisi ile ilgili kimi özellikleri keĢfettikçe grupla da iletiĢime girer. Bu da ısınma çalıĢmalarının bir parçasıdır. Çocuklar öğretmenini önerisiyle gözlerini kapatıp belirli bir konuyu düĢünmeye , kendini dinlemeye yönlendirilebilirler. Çocukların yağmur damlası , kar tanesi , kuĢ tüyü olup o hareketleri yapmaları istenebilir. Bu çalıĢmalar sırasında kurulan iletiĢim giderek
etkileĢime dönüĢür. Bu dönüĢüm , grubu birbirine daha çok yaklaĢtırır çocuklar birbirini tanıdıkça , birbirine dokunarak iletiĢim kurarlar. Bu iletiĢim çocukta ve grupta güven duygusunu geliĢtirir.
c. Uygulama
Her yaĢta insanın fırsat buldukça içinde olmaktan keyif duyduğu aĢama , uygulama aĢamasıdır. Uygulamalarda genellikle sürecin nasıl geliĢeceği nereye varacağı gruba açılanmaz. Uygulama çalıĢmalarının ; beklenenden kapsamlı ,beklenenden daha uzun zaman alması yaratıcılık sürecinin iĢlemesine bağlıdır. Böyle bir durumda öğretmenini dikkat etmesi gereken nokta , oyunlarda katılımcıları gereğinden fazla yormamak , çalıĢmanın dağılmamasına dikkat etmektir. Çocuk ve ergenlerde yapılan
uygulamalarda , yaratılan yaĢam durumları yoluyla çeĢitli konuların irdelenmesi ; anne , baba ,çocuk iliĢkileri ; okul , veli iliĢkileri ,kent yaĢamı ve sorunları , çevre sorunları ,vb. konularda , iletiĢim , bilgilendirme , fikir üretme , çözüm bulma gibi amaçlara yönelmek mümkündür. Kısaca drama uygulamalarında yaratıcı yaklaĢım içindeki bireyler kendi yaĢamlarını daha bilinçli düzenler , kendilerine güven ve saygıyı geliĢtirirler.
d. TartıĢma ( Gözden Geçirme ve Değerlendirme )
Yaratıcı dramada tartıĢmalar ; çalıĢma öncesinde , çalıĢma anında , çalıĢma sonunda veya daha sonra yapılabilir. Dranmanın aĢamalarının her birinin yada bir kaçının ardından tartıĢmanın aĢılması ; drama çalıĢmalarında sonuçtan çok süreç önemlidir. Drama aĢamalarından geçen katılımcıların çeĢitli davranıĢ biçimlerini , düĢüncelerini , yaĢantılarını gözden geçirip , içsel irdelemeler yapabilmeleri ve kendi yaĢamlarında bilinçli ve isteyerek yeni düzenlemeler oluĢturulabilmeleri bu
değerlendirmenin önemli bir boyutu oluĢturur.
e. Rahatlama AlıĢtırmaları
Drama etkinliklerine katılan çocukların enerjileri en doruğa çıkmıĢtır. Bu enerjileri boĢaltmak gerekir. Enerjinin boĢaltılması aslında çocuğu rahatlamalıdır. Bu çalıĢmalar baĢlangıçta çocuklar tarafından garip karĢılanabilir. Öğretmen bu çalıĢmalarda baĢarılı olursa çocuğa güven kazandırır. Çocukların hayal güçleri geniĢ olduğundan
rahatlamaları daha kolaydır. Rahatlama çalıĢmaları sırasında çocuğun düĢünceleri , rahatlama fikrinden çok kendine yönelir. Rahatlama çalıĢmaları sırasında yapılan fiziksel ve zihinsel hareketler , çocuğun bedeninin , zihninin ve düĢüncelerinin rahatlamasına yardım eder. Rahatlama çalıĢmalarına baĢlamadan önce çocukların olumlu duygular taĢıyıp taĢımadığından emin olmak gerekir. Aslında öğretmen drama çalıĢmaları sırasında ( eleĢtiriler , öneriler ve değerlendirmeler ) çocukları rahatlama aĢamasına hazırlanmıĢ olmalıdır. Rahatlama çalıĢmalarında müziğin büyük etkisi vardır. Özellikle zihinsel rahatlamaya yardımcı olur. Çocuklarda rahatlamanın en tipik yöntemi yere uzanıp yatılarak yapılan çalıĢmalardır. Bu çalıĢma sırasında çocukların gözlerinin kapalı olması gerekir. Rahatlama çalıĢmaları sırasında kontrol , öğretmenin elindedir. Rahatlama çalıĢmaları uzun süreli olmamalıdır. Öğretmen , 4. ve 5.sınıflarda rahatlama çalıĢmaları yaptırabilir.
Örneğin ;
* Dağınık olarak yürü,
* Omuzları boĢalt,
* DeğiĢik duygularla yürüyün,
* Burası sinema,
* Parmaklarının ucunda yaylanarak yürü,
* Derin nefes al ,
* YavaĢ yavaĢ ortaya doğru toplan,dur ,
* Kollarını aç, kol boyu aralığında açıl,
* Nefes al ve nefes alırken kollarını yukarı kaldır,
* Nefesini verirken ip kopmuĢ gibi yere düĢ,
* Gözlerini kapat, yere yerleĢ,
* Belini yere ver , baĢını yerleĢtir , ayaklarını hareket ettir,
* Nefes al karnını doldur,bırak,
* Baldırını yere değdir,
* Bacaklarını çek, kır, salla , bacakların titresin,
* Avuçlarını aç , kapa, bileklerini çek,
* Kollarını dirsekten kır, uza, çek, salla,
* Kürek kemiklerini yerde hareket ettir,
* Nefes al , nefesinin gittiği yeri düĢün,
* Küçük bir hap olduğunu düĢün ve gittiğin yeri gözle,
* Organlarını dolaĢ,
* Hiçbir ağırlığın yok , boĢlukta uçuyorsun, ( klasik müzik baĢlar.) rüzgarla birlikte hızlı bir seyahat yapıyorsun , duyduğun sesleri düĢün ,kendini dinle , kendini hazır hissettiğin zaman yavaĢ yavaĢ sola dön, dört ayak ol ve otur.
C-DRAMA ETKĠNLĠK TÜRLERĠ KONULAR
1. ISINMA ÇALIġMALAR a. Fiziksel Isınma
b. Grubun Birbirine Isınması
c. ĠletiĢimi Artırıcı Isınma ÇalıĢmaları 2. DRAMATĠZASYON
3. DRAMATĠK OYUN
4. DRAMA ( YARATICI DRAMA ) 5. OYUNLAR – DOĞAÇLAMALAR 6. ÖYKÜ OLUġTURMA
7. TOPLUMSAL KONULARDA DRAMA 8. DUYU ve DEVĠNĠN OYUNLARI 9. SOSYAL YAġAMA ĠLĠġKĠN OYUNLAR 10. ĠMGELEMĠ GELĠġTĠRĠCĠ OYUNLAR 11. OYUN KURMA ÇALIġMALARI 12. PANDOMĠM ( SÖZSÜZ OYUN ) 13. KUKLA
C – DRAMA ETKĠNLĠK TÜRLERĠ 1. ISINMA ÇALIġMALARI
Isınma çalıĢmaları , rahatlama ve devinim çalıĢmaları olarak ta adlandırılır. Bu çalıĢmalarda kiĢiye beĢ duyuyu kullanma , gözlem yapma alıĢtırmaları ile bedensel ve dokunsal alıĢtırmalar yaptırılır. Genellikle öğretmen , seçtiği konu üzerinde grupla birlikte kısa bir ısınma çalıĢması yapar . Bu çalıĢma yaĢ gruplarına göre değiĢir . ÇalıĢmalar sırasında beĢ duyuyu kullanma , devinime dayalı alıĢtırmalarla bedenini tanıma ve gruba uyum sağlama etkinlikleri yaptırılır. Bu çalıĢmalar , öğrencilerin
bedensel açıdan kendilerini ve karĢısındakilerini tanımasını , birbirleriyle iletiĢim kurmasını amaçlar. Rahatlama ve gevĢeme alıĢtırmaları da ısınma çalıĢmalarına girer.
Isınma çalıĢmaları ;
1. DuyuĢsal ve bedensel açıdan kendini tanıma ,
2. ĠletiĢim kurma ve giderek daha çok kiĢili iletiĢim ve etkileĢime geçme , 3. Grup dinamiğini oluĢturmayı sağlar.
a. Fiziksel Isınma
Hareket , bebelikten itibaren baĢlar ve bir geliĢme gösterir. Çocuklar hoplar, uzanır, koĢar, enerjilerini yönlendirecek bu becerilerini geliĢtirirler. Çocuk önceleri hareket ederken bütün bedenini kullanır. Daha sonra bedeninin bu birbirinden farklı devinim olanakları olan parçalarını fark eder. Çocuğa kendi bedeninin bu özelliklerini tanıması için yardım etmek gerekir. Sınıfta genellikle çalıĢmaya tüm grupla baĢlanılması önerilir.
Çocuklar ayakta durup, ayaklarını hafifçe açıp yere sağlam basmalıdır. Bedenin herhangi bir yeri gergin olmamalıdır. Önce boyun çalıĢtırılır, sonra omuz ve kollar , sonra bel bölgesi çalıĢtırılır. Kalça , dizler ve ayaklarla çalıĢmalar tamamlanır. Isınma baĢtan ayağa ya da ayaklardan yukarı doğru baĢlatılabilir. Bu ısınmalar sırasında müzik veya ritmik ses kullanarak çalıĢmanın verimi arttırılır. Soluk, ağız ve buruna alınıp ; karın boĢluğuna gönderilerek diyafram çalıĢtırılır. Bu sırada ağız açık olmalı.
Yukarıda anlatılanlara örnek olabilecek bazı çalıĢmalar Ģunlardır:
1. Elma toplama
Ayaklar omuz geniĢliğinde açılır , derin bir soluk alınır ve baĢ mümkün olduğu kadar geri konuma getirilir. Bu durumda ağız hafifçe açıktır. Yukarıdan belli bir nokta seçilir.
Bütün bedenini gererek önce sağ elle sonra sol elle yukarıda hedeflenen noktaya parmak uçları ile dokunacakmıĢ gibi uzanılır, elma toplarmıĢ gibi yapılır.
2. Salyangoz oyunu
Grup sıra olur. Herkes eli ile önündeki arkadaĢının belinden tutar. Grup ritimle yürümeye baĢlar .En öndeki en arkadakini yakalamaya çalıĢır ve koĢar . Yakalanan oyundan çıkar.
3. Ad söyleyerek top atma
Grup halka olup yere oturur. Herkes kendi adını söyleyerek karĢısındakine topu atar.
Adlar öğrenildikten sonra herkes karĢısındaki kiĢinin adını söyleyerek topu ona atar.
Top , en son lidere atılarak oyun bitirilir.
4. Top bende değil oyunu
Müzik eĢliğinde , eĢler birbirine düĢse , gerçek bir top ya da balon atar . Atarken top bende değil diye bağırır. Lider müziği durdurunca elinde top kalan oyundan çıkar. En sona kalan kiĢi oyunu kazanmıĢ olur.
5. Haydi tanıĢalım
Öğretmenin el çırpmasıyla , karĢımıza çıkan ilk insana ‘günaydın’ diyoruz. Daha sonra karĢılaĢtığımız bir baĢka kiĢiye ‘günaydın’ der ve adımızı söyleriz.
6. Fırça
Öğretmen ‘Sizler ünlü bir ressamın fırçaları olacaksınız ve çok değerli resimler çizeceksiniz. Sizin yaptığınız resimler sergilenecek ve dünyaca ünlü ressamlar gelip sergiyi gezecekler.’ Der.
‘Fırçalar ayağa kalkıyor ve önlerindeki imgesel tuvale doğru yavaĢ yavaĢ ilerliyor.
ġimdi hızlı koĢuyoruz (…), Ģimdi yavaĢlıyoruz(…). Kağıdımıza zıplaya zıplaya ulaĢım ve resmimize baĢlayalım. Önce kağıdımızı baĢımızla boyamaya baĢlayalım(…),kollarımızla boyayalım (…),ellerimizle(…),parmaklarımızla akan boyaları silelim(…). Sırtımızla resmimize devam edelim (…),diz kapaklarımızla ,ayaklarımızla , topuklarımızla
(…)kağıdımızı boyayalım. ġimdi ayrıntıları yapmak için çok duyarlı olan kirpiklerimizle
boyayalım (…),dilimizle düzeltmeler yapalım (…),burnumuzla renkleri karıĢtıralım (…), saçımızla son bir kez kağıdımızı boyayalım. Resmimiz sergilemek üzere hazır sırt üstü yatalım ve eserimizi seyredelim. Mükemmel bir resim ! Gözlerimizi kapatalım ,
sergideki çok değerli resimler olduğumuzu düĢünelim (…). Ünlü ressamlar sergide sizleri satın alıyorlar(…).
7. Yürüyerek Isınma
Grup çember olur , müzik eĢliğinde liderin yönergesine göre yürümeye baĢlar. Lider : ‘ Çamurda , sırtında yük varmıĢ gibi , sıcak kumlarda , yürümeye yeni baĢlamıĢ bebek gibi , topallayarak , buz üzerinde , robot gibi , cam kırıklarının üzerinde , pisliklerinin arasında , ezilmiĢ domateslerin üzerinde , ayaklarında topuklu ayakkabı ile , huzurlu , korkmuĢ , neĢeli , sinirli , vb. yönergeler verir.
8. EĢini Bul
Gruptakiler ikili eĢleĢirler. Lider herhangi bir müzik aletiyle yada elleriyle ritim verir.
Gruptakiler eĢlerini bırakarak karıĢık olarak yürür. Lider ‘eĢini bul’ deyince herkes eĢini bulup ellerinden tutarak çömelir. Geç oturan çift oyundan çıkar.
9. Ayağını Yerden Kes
Liderin yönergesi doğrultusunda grup yavaĢça yürürken , lider ‘ayağını yerden kes ‘ deyince herkes hızlıca yere oturup ayaklarını kaldırır. Ayaklarını en son kaldıran oyundan çıkar.
10.Çamura Batma
Gruptakilerden bir ebe seçilir. Ebe, gruptakileri kovalar ve dokunduğu kiĢi donar , bacaklarını ve kollarını iki yana açar. Diğer bir oyuncu , donan kiĢinin bacakları arasından geçerse onu özgürleĢtirir.
11.Kafesteki KuĢ
Grup , bir halka oluĢturur. Grup çok büyükse iki halka olabilir. Her halkanın ortasına bir ebe girer ve halkayı yarıp kaçmaya çalıĢır. Ancak el ele tutuĢan oyuncular ebenin alttan yada üstten kaçmasını engellemek için kollarını aĢağı yukarı hareket ettirir.
Engellenemeyen ve halkadan kaçan oyunca yeni bir ebe seçer.
Dikkat : ( … ) iĢareti kısa bir süre beklenileceğini ifade etmektir.
12.Gazete kapmaca
Sınıf sayısına göre gruplar üçer , beĢer ya da yediĢerli ayrılır . Lider her bir grubun önüne bir gazete parçası koyar. Gruplar müzik eĢliğinde gazete çevresinde dans ederler . Müzik durunca hızla gazetenin üzerine atlarlar . Gazetenin dıĢında kalanlar oyundan çıkarlar.
b. Grubun Birbirine Isınması
Oyun , çocukların kendini ifade etme yollarından biridir. Drama etkinlikleri de çocuğun her alanda kendini daha fazla tanımasına olanak vererek , onun sosyal yaĢamından rahat ve güvenli hareket etmesini sağlar. Eğitimde drama bir grup çalıĢmasıdır.
Öğrenciler bu nedenle grup dinamiğinin oluĢturulmasına katkıda bulunur. Önemli olan drama çalıĢmalarına neden katıldıklarını kavramıĢ olmalıdır. Drama grubunda birlikte üretme , yaĢama ve paylaĢma süreçleri vardır. Grup içinde katılımcılar kendilerini böyle geliĢtirme fırsatı bulurlar. Drama çalıĢmaları , bireylerde empati duygusunu geliĢmesi için en rahat ve en uygun ortamı sağlayabilir. DeğiĢik rolleri alarak farklı kiĢiliklere bürünen öğrenci , kendini ve çevresini daha kolay tanır.
Grubun yukarıdaki anlamda birbirine ısınması için aĢağıdaki çalıĢmalar yapılabilir:
1. Güven yürüyüĢleri
2. Gözü kapalı çember olma 3. Gözler kapalı sese yönlenme 4. ġapka kimdeyse
5. Kim sakladı bil bakalım 6. Ġkili heykel çalıĢması
c. ĠletiĢimi artırıcı ısınma çalıĢmaları
ĠletiĢim ; bir düĢüncenin duygunun paylaĢımıdır ya da anlamları ortak hale getirme sürecidir. Darama süreçlerinde gerçekleĢtirilen tüm etkinlikler birer iletiĢim etkinliğidir . Dramada çocuklar ; okuma ve dinlemeyle anlama , konuĢma ve yazma ile anlatma becerilerini kazanırlar.
Yukarıdaki anlamda iletiĢimi artırıcı aĢağıdaki çalıĢmalar yapılabilir : 1. Sıra oluĢturma
Örneğin ; cadde de karĢıdan karĢıya geçerken, birbirini hiç tanımayan birçok insan aynı anda trafik lambasında ki yeĢil ıĢığın yanmasını bekler . Bankada emekli maaĢı almak için insanlar sıraya girerler. ‘ baĢka hangi durumlarda buna benzer davranıĢlar gösterip birlikte hareket ederiz? ’ sorusu sorulabilir.
2. Sessiz film
Grup , yarım çember biçiminde oturur. Öğretmen , gruptan bir kiĢi çağırıp kulağına bir sözcük , bir kitap adı veya bir film adı söyler ; ondan ses kullanmadan canlandırmasını ister.
3. KöĢe kapmaca 2. DRAMATĠZASYON
Dramatizasyon daha çok yazılı bir metne dayalı olarak bir konu ya da durumun canlandırılmasıdır. Dramatizasyon kavramı daha önce de değinildiği gibi , eğitim tarihimizde , eğitim programlarında bir öğretim yöntemi olarak yer almıĢtır. 1980’li yıllardan sonraki eğitim bilim çalıĢmalarında eğitimde drama ya da yaratıcı drama kavramları kullanılmaya baĢlanmıĢtır. Dramatizasyonun anlamı drama kavramına göre daha dardır. Dramatizasyonda ki canlandırmalar çoğu zaman bir tiyatro oyunu
çalıĢması gibi belli kurallara bağlı olarak yürür. Öğretmen role girmez , bir yönetmen gibi davranır. Dramatizasyon çalıĢmaları her yaĢtaki öğrencinin , severek , zevkle katıldığı , ilgiyi en üst düzeyde tutan ve oldukça yaratıcı bir etkinliktir. Öğrenciler herhangi bir öyküyü canlandırırken , sözel yeteneklerine yanı sıra beden dilini de geliĢtirirler. Dramatizasyonun uygulaması ile ilgili olan aĢağıdaki örneklerde , öğretmen öykülere uygun malzemeyi hazırlar.
3. DRAMATĠK OYUN
Oyun ve dramatik oyun farklı kavramlardır. Pek çok oyun önceden bilinse de kendiliğinden ortaya çıkar . dramatik oyun bir grup oyunudur. Dramatik oyunların baĢlangıcı ve sonu olmayabilir. Çocukların kendilerini ifade ettikleri doğal yollardan biridir. Çocuklar , oyunlarda çeĢitli nesneleri kullanabilirler , onları konuĢtururlar , soru sorarlar ve ya onlarla ilgili olan olayları canlandırırlar. Dramatik oyunda , çocuğun paylaĢımcı bir insan olmasına yardım eder. Çocuk kendi dünyasını yaratır , sıkıntılarını hafifletir.
4. DRAMA ( YARATICI DRAMA )
Drama bir liderin tasarladığı ve zaman zaman kendisinin de yer aldığı bir etkinliktir.
Öğrenciye baskı yapılmaksızın öneriler temalar çerçevesinde doğaçlama temeline dayanır. YaĢanmıĢ bir olgu , bir deneyim olarak drama belli bir eğitsel amaç taĢımakla beraber , tiyatro öğelerini kullanır ve tiyatro diline ulaĢabilir. Dramanın konusu lider tarafından çocukla birlikte belirlenir. Bir Ģiiri , öykü , makale , resim , fotoğraf , müzik vb. konular çıkıĢ noktasını oluĢturabilir.
5. OYUNLAR – DOĞAÇLAMALAR
Doğaçlama , insan davranıĢlarını yönlendiren önemli bir öğedir. Bir çocuğun tüm devinimlerini , düĢ gücünü kullanarak oyun oynaması da bir doğaçlamadır. Sözgelimi
evcilik oyunlarında kız çocukların büyük bir ciddiyetle ve yoğunlaĢarak annelerini , erkek çocukların ise babalarını taklit ederken onların yerine kendilerini koymaları , onlarla özdeĢleĢmelerini sağlar. Drama da yaratıcı bir yöntem olarak benimsenen doğaçlama , değiĢebilirli ve anında yaratmayı ifade eder. Doğaçlama süresi içinde fikirler toplanır , problemler çözülür. Böylece çocuk kendini anlatır ve grupla tartıĢmalar yapar. Bu çalıĢma da hem bireysel hem grupla yaratıcılık ortaya çıkar.
6. ÖYKÜ OLUġTURMA
Drama çalıĢmalarında öğretmenin vereceği konunun hedefine uygun olarak , günlük yaĢantıdan , olaylardan, simgelerden yola çıkarak grupla birlikte bir öykü oluĢturulabilir. Öğretmen bundan sonra üzerinde durulacak çeĢitli yollarla öykü oluĢturmayı dener. ÇeĢitli öykünme çalıĢmaları yaptırabilir. AĢağıda drama ve öykü oluĢturma kapsamında bazı örneklere yer verilmiĢtir :
1. Sözcükler ve ÇağrıĢımlardan Öykü OluĢturma ve Oynama 2. Resim ya da Fotoğraflardan Öykü OluĢturma
3. ġiirlerden Öykü OluĢturma 4. Simgelerden Öykü OluĢturma
5. Soyut Kavramlardan Öykü OluĢturma 6. Ġmge ve Tablolar OluĢturup Öyküye Geçme 7. Seslerden Öykü OluĢturma
7. TOPLUMSAL KONULAR VE DRAMA
Günlük yaĢantıdan bazı kesitler , bir gazete veya radyo haberi , televizyonda gördüğümüz olaylar drama dersinin çalıĢma konusu olabilir. Ulusal ve evrensel öyküler , çocuk öyküleri , masallar , tarihi olaylar da bu kapsam içindedir. Öğretmen sınıftaki çocuklara konuyu ana çizgileriyle anlatır. Çocuklar gruplara ayrılır. Her grup kendi aralarında rolleri paylaĢır , konuyu tartıĢır , nasıl oyunlaĢtıracağına karar verir ve oynar. Öğretmen , çocuklara yaratıcılıklarını engelleyici önerilerde bulunmaz. Örneğin ; öğretmen haberleĢme konusunu öğrencilere anlatır ve tartıĢılır. Konunun daha
pekiĢmesi için haberleĢme ile ilgili bir öykü anlatılır ya da bir belgesel izlenebilir.
(Öğretmen öyküyü kendisi de yaratabilir veya bir kaynaktan yararlanabilir. ) . Gruplara kısa bir çalıĢma ve düĢünme , düĢünce alıĢ veriĢi süresi verilir. Sözgelimi çevre konusu , hemen her sınıf düzeyinde ünitelerin içinde yer almaktadır. Çevreyi , kendimiz ve baĢkaları için yaĢanılır hale getirmek , doğanın dengesini bozmamak ve insanların yarattığı sorunlarla baĢ edebilmek amacıyla , çocukların çevreye duyarlılık kazanacağı oyunlar özellikle drama da yer alabilmektedir.
8. DUYU VE DEVĠNĠM OYUNLARI
BeĢ duyunun harekete geçirilmesini amaçlayan oyunlar , duyu oyunlarıdır.
Genellikle ısınma çalıĢmaları içinde yer alır. Günlük yaĢamımız da çoğunlukla görme duyusu yoluyla hareket ederiz. Bu duygu devreden çıkarıldığında diğer duyular daha çok kullanılmaya baĢlanır. Bu nedenle diğer duyularla ilgili çalıĢmalar gözü kapalı olarak yaptırılır. Lider dokunma duyusu aracılığı ile düĢ gücünü devreye sokmak üzere , bir örtü altına sakladığı objelere grup üyelerine tek tek dokunmalarını ve
hissetmelerini ister. ‘Boynu , elini,biçimini ,sertliğini algılamaya çalıĢır.’ der . Örtü açılır , herkes seçmiĢ olduğu objenin önüne oturur. Nesneyi eline alarak ona hayal gücünü katarak yeni özellikler yükler. Hangi amaçla , niçin , nerede , nasıl kullanıldığını söyler.
Görme duyumuzu en çok kullandığımız halde gözlerimizi yeterince kullanmayız. Görme duyusunu ayrıca çalıĢtırmak gerekir. Ġyi gözlemci olmak için , ayrıntıyı yakalamak üzere duyusunu çalıĢtıran oyunlara da yer verilmelidir.
Görme ÇalıĢmaları ĠĢitme ÇalıĢması Koku ÇalıĢması
9. SOSYAL YAġAMA ĠLĠġKĠN OYUNLAR
Sosyal yaĢama iliĢkin konular özellikle dramanın alanına girer. Ġnsanlar belli bir çevrede yaĢarlar. Sürekli iletiĢim ve etkileĢim halindedirler. Sosyal yaĢamın
canlandırılması için otobüs ortamı , hastahane , terminaldeki karmaĢa ortamı , resmi dairedeki telaĢ gibi ortamlar , durumlar çalıĢma içine alınabilir. Doğru ve gerçekçi olan roller desteklenir. Gerekirse oyunlar karĢılaĢtırılmalı olarak yeniden oynanır.
KarĢılaĢtırmalı rol oynama , doğru ve gerçekçi olanı buldurmak amacı ile yapılır.
Abartılı , yapmacık oynanan roller çocukların doğru ve gerçekçi yanı kazanılması gereken davranıĢı görmesi için çok uygun değildir. Ancak oyuna eğitsel boyut
kazandırmak üzere her rolü değiĢik biçimlerde oynamak doğru bir yaklaĢım olabilir.
Sosyal yaĢama iliĢkin oyunlara aĢağıdaki örnekler verilebilir:
1. Grup serbest bir Ģekilde etkinlik alanında dolaĢırken öğretmen , öğrencilere yönergeler vererek çalıĢmayı baĢlatır. Ayaklarınızın altında çeĢitli meyveler , sebzeler var. Bunlar rengarenk , taptaze ve hoĢ kokuludur. Canınız istiyor , ağzınız sulanıyor.
Ancak yiyemiyorsunuz. Sadece dokunabiliyorsunuz. Aralarında dolaĢıyorsunuz. Hem yürüyorsunuz , hem de elinize alıp atıyorsunuz. Alın , atın. Alın , atın … YavaĢ atın.
2. ‘ Belediye Otobüsündesiniz. ’ lider tarafından verilen bu konunun öğrencilerce anında oynanması istenir. Üstlenilecek rollerin Ģunlar olması beklenir:
* köyden yeni gelen ĢaĢkın yolcu
* özürlü bir yolcu
* hamile bir kadın
* okula giden öğrenciler
* Ģoför , vb.
10.ĠMGELEMĠ GELĠġTĠRĠCĠ OYUNLAR
Ġmgeler hemen her zaman nesnel , resimsel birer görüntüdür, bir tür zihinsel resimdir. Çocuğun imgelerle düĢünme gibi temel bir gereksinimi okulda
kısıtlanmaktadır. Çünkü eğitim sistemimizde sözel anlatım egemendir. Zihinsel süreçlerden biri olan düĢünme sürecinde imgelerden yararlanırız. DüĢünme olayı , yalnızca kavramlarla düĢünme değildir. YaĢantı , deney ve algılarımızın çoğu imgelere dayalıdır. Fikirleri çağrıĢtıran ve düĢünceyi resimleĢtiren zihnimizde oluĢan sayısız imgelerdir. Yaratıcı drama etkinliklerinde çocuk çevreyle etkileĢim içine girerek imgelem gücünü gerçekleĢtirir. YaĢantılarından elde ettiği sonuçlar yoluyla eski imgelerini seçerek , tekrar düzenleyerek yenileriyle birleĢtirir ve buradan kavramlara geçerek yeni fikirler üretir. ÇıkıĢ noktası olarak nesneler , sözcükler , müzikler
kullanılabilir. Nesnelerden yola çıkılarak yapılan dokunma duyusunu geliĢtirici oyunlar , seslerin çağrıĢtırdıklarını canlandırma , resimsel olarak göz önüne getirme ve seslerle öykü yaratma çalıĢmaları bu tür drama aĢamalarıdır. Klasik müzikle düĢsel yolculuklar yapmak , düĢsel ortamlarda kendi oyunlarını oynamak , çocuğun kendisini özgürce ifade etmesini ve bağımsız hareket etmesini sağlar.
11.OYUN KURMA ÇALIġMALARI
Oyun kurmak , çocuk oyunlarında kullanılan bir deyimdir. Çocuk , oynayacağı oyunu kendisi belirler, düĢüncelerini arkadaĢlarına açar , grubu oluĢturur ve bilinen bir oyunu birlikte oynarlar. Bu bir oyun kurmadır. Çocukluk çağı oyunlarının grubun kaynaĢtırılmasında önemli bir rolü vardır. Sınıf ortamında bildikleri oyunları birbirine öğretmeleri çocuklardan istendiğinde , kendi oyunlarını kendileri kurmuĢ olurlar.
Drama sürecinde bir oyun kurmak söz konusu olduğunda , öğretmen oynatacağı oyunu konusunu ünitelerden veya o günlerde sınıfta yaĢanmıĢ bir sorundan yola çıkarak çocuklarla birlikte saptayabilir. Oyun kurmada baĢvurulabilecek bir yol da grup üyelerinin anılarının oynanmasıdır. Her grup kendi içinde bir arkadaĢının önemsediği bir anısını dinler ve bunu oynar. Okula geldiği ilk gün , karne aldığı gün , tatilde yaĢadığı bir durum veya arkadaĢları ile paylaĢmak istediği özel bir anı oyun konusu olabilir.
12.PANDOMĠM ( SÖZSÜZ OYUN )
Pandomim ‘genellikle bir masalı , bir öyküyü sadece bedensel devinimlerle iletme sanatı ya da aracıdır.’ Diye tanımlanır. Jest ve hareketler konuĢmadan önce gelir.
Küçük çocuklar istek ve duygularını , korkularını sözcüklerle ifade etmeyi öğrenmeden önce jestler ve hareketlerle bildirirler. Pandomimler genellikle öğretmenin
yönlendirilmesiyle yapılır. Yönlendirme komutları değiĢik duygu durumları içermelidir.
Bu pandomimler ısınma yapılabileceği gibi imge ve devinim oyunları içinde de yer alabilir.
Bazı Atasözleri veya Deyimler Ġle Pandomim ÇalıĢması
Öğretmen , çeĢitli atasözlerini küçük kağıtlara yazar ve katlayarak bir torbaya atar. Bütün öğrenciler torbadan bir kağıt çeker. Kağıttaki yazılar , yazıldığı Ģekli ile konuĢmadan canlandırılır.
Bazı Atasözleri ve Deyimler:
* Dilimde tüy biti
* Ayaklarıma kara su indi
* Saçını süpürge etti
* Gözünü dört aç
* Tüylerim diken diken oldu
* Okulu asmak
* Ayakları geri geri gitmek
* Aç ayı oynamaz
* Kafası bozulmak
* Kafasını taĢlara ( duvara ) vurmak
* Ayağını yorganına göre uzatmak
* BaĢına çorap örmek
* BaĢını bağlamak
* Surat asmak
* Yüz vermek
* Ağzı var dili yok
* Ağız aramak 13.KUKLA
Kukla ile yapılan canlandırma oyunları dramaya katkı sağlayabilir. Kukla
oyunundaki konu ve konuĢmalar , ikili diyaloğa dayalı öyküler öğretmen tarafından seçilir. Kukla çalıĢmalarında malzeme olarak, kağıt kuklalar ve kartonlara çizilmiĢ hayvan resimleri kullanılabilir. Bu materyaller öğrencilerle birlikte de hazırlanabilir.
Sahne olarak ters çevrilen bir masa ve basit bir perde gibi sınıf içi araçlardan
yararlanılır. Öğrencinin kendi oynattığı kuklanın karakterine girmesi , onun duygularını anlamasını ve empati kurmasını sağlar.
Ç – DRAMA ETKĠNLĠKLERĠ KONULAR
1. DRAMA ETKĠNLĠK PLANI HAZIRLAMA 2. OYUN ALANININ HAZIRLANMASI
3. ETKĠNLĠKLERĠN HAZIRLANMASI, KURGULANMASI 4. ETKĠNLĠKLERĠN UYGULANMASI
5. ETKĠNLĠKLERĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Ç – DRAMA ETKĠNLĠKLERĠ
1. DRAMA ETKĠNLĠK PLANI HAZIRLAMA
Drama iyi bir organizasyon ister. Ġyi bir planlamayla hedeflenenlere kolayca ulaĢır.
Drama etkinlik planı hazırlarken etkinlikte verilmek istenen amaçlar göz önünde bulundurulmalıdır. Eğer , öğretmen etkinliği dikkatli bir Ģekilde planlarsa ve grupta ne
yapılması gerektiğini biliyorsa , hedefe daha kolay ulaĢabilir.
Konu : Genellikle konu bir baĢlık olarak verilir. Örneğin ; Mevsimler.
Hedefler : Öğretmen her etkinlik için öğrencilere kazandırmak istediği davranıĢları ve bilgileri belirler.
Ġçerik : Planlanan hedeflere varmayı sağlayabilecek öykü ya da senaryo taslaklarından oluĢur.
Oyunun Geçeceği Ortam : Dram konusunun geçtiği ( düĢsel ) mekan , olayın yaĢandığı yerdir.
Öğretmenin Rolü : Drama liderinin , öğrenci grubunu ve oyunun akıĢını yönlendirmek amacıyla zaman zaman gireceği roller bulunabilir.
Etkinlik planında öğretmene yönelik olarak dikkat edilecek diğer noktalar Ģunlardır : 1. Konu seçimi: Çocuklara neyi öğretmek istiyorsunuz?
2. Mekan seçimi: Dramayı hangi düĢsel ortamda gerçekleĢtirmek istiyorsunuz?
3. Çocukların rolleri: Çocuklar hangi rolleri oynayacaklar?
4. Öğretmenin rolü: Öğretmenin alacağı roller nelerdir?
5. Dramanın odak noktası: Çözülecek problem nedir?
7 – 11 yaĢındaki çocuklar ;
1. Olayları , gözlemlerini ve deneyimlerini anlatabilir.
2. Sonuçları tahmin edebilir, olasılıkları tartıĢabilir.
3. DüĢünce ve davranıĢlarının nedenlerini açıklayabilir.
4. Yorumlar yaparak anladıklarını gösterebilir.
5. TartıĢma sonuçlarını mantıklı değerlendirmeye dönüĢtürebilir.
6. Girdikleri role uygun dili kullanabilir.
Öğretmenin dramadaki kendi rolü hakkında sorması gereken sorular aĢağıdaki gibi örneklendirilebilir:
1. Toplumun kültür değerleri , davranıĢ kalıpları gibi kültürel değiĢkenlikleri biliyor muyum?
2. Hangi ortamda , hangi koĢullarda yaĢayan , ne tür ön yargılara sahip olan , hangi değerleri
benimseyen öğrencilerle birlikteyim?
3. Sosyal sorunlarımız nelerdir , nerelerde , hangi koĢullarda yaĢıyoruz , biliyor muyum?
4. Çocukların geliĢim özelliklerini biliyor muyum?
5. Bu yaĢ çocuklarının olay ve olguları nasıl bir gözle gördüklerini biliyor muyum?
6. Bu ders içinde hangi öğrenmeleri sağlayacağım?
7. Drama sürecinde hangi rolleri üstleneceğim?
8. Oyunların akıĢında oluĢacak rolleri nasıl dağıtacağım?
9. Sürecin oluĢumuna göre hangi düzenlemeleri yapabilirim?
7. OYUN ALANININ HAZIRLANMASI
En ideal olanı özel bir drama salonunun bulunmasıdır. Böyle bir salonun bulunmadığı yerlerde öğrencilerin yüz yüze bakacakları , tehlikesiz geniĢ bir alan oluĢturulur. Sınıf ta kullanılabilir. Dikkat edilmesi gereken diğer önemli noktalar ise ; konu dıĢı uyarıcılardan uzak bir alan olmasıdır.
Alanın düzenlenmesinde Ģu kurallara uyulmalıdır:
* ÇalıĢmanın yaptırılacağı yerin belirlenmesi ,
* ÇalıĢma ortamının konu dıĢı uyarıcılardan arındırılması ,
* Kullanacak materyallerin hazır bulundurulması ,
* Öğrencilerin aksesuar sandığındaki malzemelerden istediği kadar yararlanmasının sağlanması gerekir .
8. ETKĠNLĠKLERĠN HAZIRLANMASI , KURGULANMASI
Teması ya da konusu ( öyküsü ) belirlenmiĢ bir etkinlik için bölümlerin
kurgulanması ve bazı tekniklerin kullanılması gerekir. Bu çalıĢma , bir dersi değil , birkaç haftalık süreyi hatta tüm bir dönemi de kapsayabilir.
1. Öykünün oluĢturulması :
2. Üzerinde odaklanacak anın seçimi :
3. Bu anı canlandırmak üzere gruplardaki her katılımcı bir rol üstlenir ve donar : 4. Bu anın öncesinde ne olduğu tartıĢılır ve bu kez bunu göstermek üzere yeni bir tablo oluĢturur :
5. Bundan sonra ,belirlenen anın sonrasında neler olabileceği tartıĢılır :
6. Gruplar isterlerse tek tek , o anın öncesi .o an ve o anın sonrası olmak üzere yeniden ve bir kez
daha , hızlı olarak tablolarını oluĢturabilirler.
7. Katılımcılar oluĢturdukları tablolardaki rolleri için birer cümle bulurlar :
8. Canlandırma için her grubun tablolarından öykünün içeriğine en uygun olanlar grubun önerileriyle seçilir.
4. ETKĠNLĠKLERĠN UYGULANMASI Etkinliğin Adı: DıĢarıda ne var ?
Hedefler: 1.Yaratıcı imgelemin desteklenmesini sağlayabilme 2.Dil geliĢimine yardımcı olabilme
Materyal: Konuya uygun materyaller kullanılır. Oyun alanı da ona göre düzenlenir.
Isınma ÇalıĢmaları
Çocuklar sınıf içinde dağınık olarak ayakta dururlar. Öğretmen ;
* Ritm eĢliğinde ileri doğru yavaĢ ve hızlı yürümeler ,
* Ritm eĢliğinde geriye doğru yavaĢ ve hızlı yürümeler ,
* Olduğu yerde hızlı ve yavaĢ yürümeler ,
* BaĢı yavaĢça sağa sola çevirme , yukarı aĢağı eğmeler ,
* Omuzları içeri dıĢarı çevirme ,
* El ve ayak bileklerini çevirme gibi çalıĢmalar yaptırır. Öğretmen , bunlara katılabileceği baĢka
ısınmalarda tasarlayabilmelidir.
KaynaĢtırma çalıĢmaları
Ortaya öğrenci sayısından az sandalye koyulur. Öğrencilerin müzik eĢliğinde sandalyelerin çevresinde dönmeleri ya da dans etmeleri ve müzik durunca
sandalyelere oturmaları istenir.
Uygulama
Öğretmen , öğrencilere gözlerini kapamalarını ve bir pencereden baktıklarını düĢünmelerini söyler. Tanınan belli bir süre sonunda her öğrenci yanındaki arkadaĢına gördüklerini anlatır. Sırayla çocuklar pencereden gördüklerini anlatırken , hangi
ortamlarda , nasıl bir pencereden baktıklarını oynayarak canlandırırlar.
Değerlendirme ( Gözden Geçir ve TartıĢ )
Lider , yapılan çalıĢmalarda ki rollere iliĢkin açık uçlu sorular sorarak bir tartıĢma ortamı yaratır. Öğretmen iyiye, kötüye karar verici bir durumda olmamalıdır.
* ArkadaĢlarımız hayal güçlerini kullandılar mı?
* Hangi pencereden baktıklarını hemen anlayabildiniz mi ?
* Oynarken ne hissettiniz? Neler yaĢadınız?
* Herhangi bir güçlük çektiniz mi? nerede güçlük çektiniz? Gibi sorularla etkinliğin tartıĢılması ve gözden geçirilmesi gerçekleĢtirilir.
5. ETKĠNLĠĞĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
Drama eğitimin yapısı ve içeriği gereği , geleneksel bir eğitim dizgesini ölçme ve değerlendirme araçlarıyla drama eğitiminin geliĢtirmeye çalıĢtığı yaratıcılığı ölçmek pek olanaklı görülmemektedir. Değerlendirme , eğitimde yaratıcı drama etkinliklerin
uygulamasında önemli bir aĢamadır. Ölçme yöntemlerinin bazıları dramanın doğasına uyarlanarak uygulanabilir. Örneğin , test yöntemini kullanılması uygun değilken , öğrencinin dersteki geliĢimini izleyecek gözlem formları oluĢturulması ya da yapılan herhangi bir etkinliğin ardından , uygun olan zamanlarda ya da öğrencilerin isteği doğrultusunda tartıĢmalar açılması ve soru – yanıt tekniğinin kullanılması uygun olabilir. Öğretmenin açılan bu tartıĢma sırasında öğrencilere yöneltebileceği ‘ ne yaĢadınız ?’‘ neler hissettiniz ’ , ‘ nerelerde güçlük çektiniz ’ gibi sorular öğrenciler tarafından yazılı ya da sözlü olarak yanıtlanabilir. Bu sorulardaki amaç , öğrencinin kendini çok yönlü ve yaratıcı bir biçimde ifade edebilmesidir. Öğretmen , öğrenciyi bu tür ortama hazırlayan bir aracı durumundadır.
Drama Öğretmeninin Özellikleri ’ bölümünde de anlatıldığı gibi , öğretmen
değerlendirme aĢamasında da esnek , hoĢgörülü ve sabırlı olmalı , öğrenciye zaman tanımalıdır. Öğretmen , sürekli olarak öğrencileri desteklemeli ve olumlu bir biçimde oyuna katılmaya yönlendirmelidir. Drama dersinin baĢarılı olması öğretmenin baĢarılı olmasına bağlıdır. Drama eğitiminde öğrenciler ; sesler , imgeler , hareketler,
sözcükler ve biçimler yaratarak olaylara iliĢkin düĢüncelerini ve dünyaya bakıĢ açılarını açıklamaya çalıĢırlar. Drama öğretmeninin , öğrencileri değerlendirmesine ıĢık tutması açısından aĢağıda sayılan değerlendirme sayıları dikkate alınmalı.
Değerlendirme Soruları;
*Dramaya aktif olarak katılıyor mu?
*Dramaya katılımda istekli mi?
*Drama dersine yönelik olarak olumlu bir tutuma sahip mi?
*Dramaya katılırken iĢbirliği içerisinde mi?
*Ġkili , küçük gruplara ya da tüm sınıfla birlikte çalıĢabiliyor mu?
*Isınma oyunlarına rahatlıkla katılabiliyor mu?
*Sözel ya da sözel olmayan yollarla kendini ifade edebiliyor mu?
*Duygularını , düĢüncelerini , yaĢantılarını , olayları ifade etme yeteneği geliĢiyor mu?
*Drama yolu ile giriĢkenliği geliĢiyor mu?
*ĠletiĢim kurma becerileri artıyor mu?
*KonuĢtuğu dili kullanma yeteneği geliĢiyor mu?
*Problem çözme ve karar verme yetisi geliĢiyor mu?
*Doğaçlama oyunları oynamaya istekli mi?
*Anında , kendiliğinden davranabiliyor mu?
*Somut – soyut arasında iliĢki kurabiliyor mu?
*Sembolik gösterimleri algılayıp aktarabiliyor mu?
*Yaratıcı ve hayal gücüne dayalı roller üretebiliyor mu?
*Bireysel yaratıcılığını ve hayal gücünü drama ortamına tümüyle aktarabiliyor mu?
*Bedenini ( ses , jest , mimik ve sözel olarak ) roldeki ya da öyküdeki duygu ve hareketlere uygun
olarak ifade edebiliyor mu?
*Kuklayı kullanarak bir karakter yaratabiliyor mu?
*Rol oynama ve pandomime yönelik oyunlara katılmaya istekli mi?
*Bir rolün içine girip oynayabiliyor mu ve rol içinde sahne yapabiliyor mu?
*Grup önünde ya da gerekirse seyirci önünde oynayabilme rahatlığına sahip mi?
*Grupla birlikte düĢlerini , duygularını ve rollerini tartıĢabiliyor mu?
*Kendisini ve gruptaki diğer kiĢileri olumlu bir biçimde eleĢtiriyor mu?
Hazırlayan:
ESĠN DUMAN
