Kahramanmara
Sütçü mam Üniversitesi Orman Fakültesi
Dou Akdeniz Ormanclk Aratrma Müdürlüü
I. ULUSAL
OKALPTÜS SEMPOZYUMU
15-17 NSAN 2008, TARSUS
BLDRLER KTABI
U
EDTÖRLER:
Mustafa YILMAZ
Abdullah E. AKAY
Alaaddin YÜKSEL
Ahap Tekne Yapmnda Okaliptüsün Yeri ve Önemi
14BBülent KAYGIN1, Alper AYTEKN2
1 Bülent Kaygn, Yrd.Doç.Dr., ZKÜ Bartn Orman Fakültesi, 74100 – BARTIN, bulentkaygin@yahoo.com
2 Alper Aytekin, Yrd.Doç.Dr., ZKÜ Bartn Orman Fakültesi, 74100 – BARTIN, alperaytekin@hotmail.com
Özet
Ahap tekneler, deniz içinde kullanlmakta ve açk hava koullarna dolaysyla, güne, yamur, deniz suyu, dalga kuvveti, rüzgâr vb. birçok faktörün etkisine maruz kalmaktadrlar. Bu nedenle konstrüksiyon olarak salam olmalar, üretimlerinde kaliteli malzemelerin kullanlmas ve iyi bir içiliin uygulanmas gerekmektedir. Genelde ahap tekne yapmnda dikkat edilmesi gereken üç önemli husus vardr. Bunlar “ahap malzeme seçimi, uygulanan konstrüksiyon ve yaptrc madde seçimi” olarak sralandrlabilir. Ahap tekne imalatnda birincil hammadde olan ahap malzemenin seçimi, bu hususlar içerisinde en önemlisidir. Ahap tekneler, yapm teknikleri ve ahap tekneyi oluturan elemanlar bakmndan muhtelif ksmlarnda farkl aaç türlerinin kullanmn gerektirmektedir.
Dolaysyla bu aaç türlerinin dikkatli ve özenli bir ekilde seçilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde teknik, ekonomik ve kalite yönünden büyük kayplar yaanmas olasdr. Ülkemiz için zaten snrl olan orman varlmz hzla tükenmekte, yenilenmesi ise güç ve uzun süreli olmaktadr. Bütün bunlara paralel olarak, aacn daha dikili halde iken kullanm alanlarn geniletmek ve rasyonel olarak kullanmn salamak için, bu malzemeden en az zayiatla ve optimum verimle yararlanma yollarnn aratrlmas gerekmektedir. Bu makalede, kât endüstrisi, lif yonga sanayisi, mobilya, iç dekorasyon, lambri ve ambalaj gibi endüstriyel olarak birçok kullanm alan olan Okaliptüsün, ahap tekne yapmndaki yeri ve önemi hakknda bilgiler verilecektir.
Anahtar kelimeler: Okaliptüs, ahap tekne, malzeme.
The Importance and the Areas of Use of Eucalyptus Wood in Wooden Shipboard Construction
Abstract
Wooden shipboards are exposed to a number of negative effects such as sunlight, rain, sea water, wave and wind forces etc. Therefore they must be durable and structurally sound and made from the materials of high quality with proper craftsmanship. Especially for wooden boat construction, constructors should pay attention to three matters.
Those are, the selection of raw materials, applied construction method and the selection of adhesives. The most important part of the construction is the selection of wooden materials being the primary substance. Wooden boat construction requires different kinds of wood species regarding their areas of use. Thus careful selection of these materials gains more importance. Otherwise it would be possible to face serious technical, economical and quality losses. The forest resources in Turkey are limited, and the renewal process takes a lot of time and hard work.
Therefore it is essential to investigate the utilization methods of trees when they are still alive with optimum productivity and minimum loss in order to increase the areas of use and to use wooden materials rationally. Eucalypt wood has various areas of use such as in paper industry, fiber and chipboard industry, furniture, interior design, wooden flooring and wall construction and wooden boxes. In this article, information regarding the importance and the areas of use of eucalypt wood in wooden shipboard construction was given.
Keywords: Eucalyptus, Wooden shipboards, material.
1. Giri
Ülkeler arasndaki snrlarn birer birer ortadan kalkt, küreselleme olgusunun dünyay etkisine ald
21. yüzylda, teknolojik gelimelere bal olarak, toplumlarn ekonomik, kültürel ve sosyal yaplar da hzla gelimitir. Bu gelime, dier alanlarda olduu gibi orman ürünlerine olan talebi de hzla arttrmtr.
Orman alanlarnn plansz ve bilinçsizce yaplan ar tüketimler sonucunda hzla yok olmas ve tahrip edilmesi, ahap malzemenin daha verimli kullanmn zorunlu klmtr. Ülkemizde, hzl gelien endüstriyel orman plantasyonlarnn tevik edilerek yaygnlatrlmas ve bu yolla odun hammaddesi üretiminin artrlmas, doal ormanlarmzn korunmalarn emniyet altna almak açsndan çok büyük önem tamaktadr. Böylelikle doal orman alanlarmz dnda yeni odun üretim kaynaklar yaratlarak, doal ormanlarmz üzerindeki odun hammaddesi talep basksn hafifletmek mümkün olacaktr.
Ahap, insanlarn ilk çadan beri kulland organik bir malzemedir. Bu malzemeden zaman içerisinde çok sayda madde ve mamul üretilmitir. Neredeyse bugün hiç kimsenin ahap ve ahap ürünlerinden soyutlanarak yaamas mümkün deildir. Polimer kimyasnn ürünü olan sentetik maddelerin gelitirilmesi ve baz alanlarda ahap malzemelerin yerine kullanlmaya balanmasyla ahabn önemini kaybedecei ve zaman içinde kullanmnn azalaca iddialar ortaya atlm olmasna ramen, ahap tercih edilmeye devam etmi, fert bana düen ahap tüketimi bütün dünyada sürekli olarak artm ve artmaya devam etmektedir. Bunun balca nedeni, hiçbir malzemede birlikte bulunmayan birçok üstün özellie ahabn topluca sahip olmasdr (Özen, 1996).
Alt binden fazla kullanm alanna sahip olduu bildirilen (Bozkurt, 1982) ahap malzemenin kullanm alanlarndan birisi de inceleme çalmamz tekil eden ahap tekne imalatdr. Masif aaç veya kereste, ahap tekne imalat endüstrisinde daima birincil malzeme olmutur. Günümüzde, tekne yapmnda kullanlan malzemelerden hiç biri heterojen özellikteki estetik yapl ahabn yerini alamamtr. Özellikle gezi ve seyahat amaçl yat ve kotra tipi teknelerde kullanlan ahap malzeme, aadaki faydal
yönlerinden ötürü en tercih edilen malzeme olagelmitir:
Hafifliine ramen statik ve dinamik direncinin yüksek olmas,
Dier malzemelere (çelik, fiberglas, plastik vb.) oranla daha kolay ilenebilirlii,
Estetik özelliinin iyi olmas,
Anan ve ypranan ksmlarn kolayca onarlmas,
Ar zorlanma ve darbelerde, mukavemeti farkl yönlere datarak absorbe etmesi ve salam bir yap vermesi.
Tekne yapmnda kullanlan ahabn alternatifi olan malzemelerden çelik, korozyonel bir materyal olmasndan; elyafl plastik malzemeler ise, mor ötesi (UV) nlardan etkilenmelerinden ötürü sakncaldrlar. Fiberglas kullanm, özellikle kalp yardm ile tekne ksmnn ekillendirilmesinde, hem kolaylk hem de az içilik gerektirdii için cazip olmaktadr. Ancak, fiberden yaplan tekneler, gerek dayanm açsndan gerekse seri üretimin kaçnlmaz sonucu olan tekdüze tasarm açsndan (ayn tip modelden onlarca, hatta yüzlercesinin olmas gibi), tüketiciye monotonluun verdii bir itici faktör olarak yansmtr. Sonuç olarak, tüketici eilimi kaliteli, özgün ve orijinal çalmalar üzerinde odaklamakta olup, bu ise tüketici davranna; alternatif malzemelere oranla yaps daha estetik olan ahap malzemenin seçilmesi olarak yansmaktadr. te bu olumlu özelliklerinden ötürü ahap malzeme, günümüz tekne imalat endüstrisinde alternatifi olan dier malzemelere oranla halen daha iyi bir konumdadr (Kaygn ve Aytekin, 2005).
Tekne yapmnda, ahap malzeme ve konstrüksiyon kadar önemli bir dier husus ise, kullanlan yaptrc
maddelerdir. Tekne yapmnda kullanlacak yaptrc maddeler; ekstrem iklim koullar ve suyun bozucu etkilerine maruz kalacandan, özellikle suya dirençli tipte olmaldrlar, kullanlan ahap malzeme ile iyi uyum salamal ve birletirilen parçalarda oluan tutkal tabakasnn yapma direnci çok yüksek olmaldr. Ancak tutkal tabakasnn yapma direncinin çok yüksek olmas tek bana yeterli deildir.
Ayn zamanda tutkal tabakas bu yüksek direnç özelliini, uzun yllar boyunca da muhafaza etmelidir (Kaygn, 2002).
Bugün dünya çapnda 800.000 kiinin yat ve tekne imalat, servis, bakm ve onarm sanayisinde çalt
ve bu endüstrinin yllk 40-50 Milyar Dolarlk bir ciroya sahip olduu, istatistik verilerde yer almaktadr.
Verilen rakamlarda da göründüü üzere, yat ve tekne imalat sektörü bulunduu ülke ekonomisi içinde oldukça büyük bir ekonomik güç ve istihdam olanana sahiptir (Dentur, 2008).
Türkiye, üç taraf denizlerle çevrili olmas ve uzun bir sahil eridine sahip olmas nedeniyle, ahap tekne imalatçlna gerekli özen ve önemi göstermelidir. Bu sayede, limanlarmz süsleyen çou yabanc
bandral birbirinden farkl modellerdeki ahap yatlarn ülkemizde üretilip, tamir ve bakmlarnn yaplmas ile ülke ekonomisi için ayr bir gelir kayna tekil edilmi olacaktr.
Yaplan ulusal ve uluslararas literatür aratrmas sonucunda, özellikle ulusal bazda okaliptüs odununun ahap tekne yapmnda kullanmna ilikin hiçbir bilimsel çalmann olmad, uluslararas literatüre göre ise, çeitli okaliptüs türlerinin ahap tekne yapmnda hammadde olarak kullanld tespit edilmitir. Bu
çalma kapsamnda, öncelikle ahap tekne yapmnda kullanlan önemli aaç türleri tantlm ve bu aaç türlerinin baz özellikleri ile teknenin hangi ksmlarnda kullanldklarna ilikin bilgiler verilmitir. Daha sonra çalmann asl amac olan dünyada ahap tekne yapmnda kullanlan baz okaliptüs türleri hakknda genel bilgiler verilmitir.
2. Ahap tekne yapmnda kullanlan önemli aaç türleri
Aaç malzeme doal organik, higroskopik, anizotrop ve heterojen bir yapya sahip olduundan dolay, aaç türleri kendi cinsleri arasnda dahi oldukça farkl karakteristiklere sahiptir. Bu yüzden çeitli kullanm yerlerinde hammadde olarak kullanmnda olas ekonomik kayplarn yaanmamas için, aaç türlerinin kimyasal, fiziksel, mekanik ve teknolojik özelliklerinin iyi bilinmesi gerekmektedir. Bu balamda, ahap tekne imalatnda birincil hammadde olan ahap malzemenin seçiminde göz önünde bulundurulmas gereken hususlar aada maddeler halinde verilmitir:
Tekne yapmnda kullanlacak ahap malzeme, ar iklim koullarna (yamur, dolu, rüzgar vb.) ve hava rutubetinin bozucu etkilerine kar dayankl olmaldr. Yani tekne imalatnda, fiziksel olarak daralma ve genileme yüzdeleri düük aaç türleri tercih edilmelidir.
Kullanm yerinde, tekne iskeletini oluturan tayc elemanlar (omurga, postalar, döekler vb.) sürtünme, çarpma ve anma gibi mekanik etkilere maruzdur. Bu nedenle, özellikle tayc görevini üstlenen ahap elemanlarn fiziksel ve mekaniksel direnç özellikleri yüksek olmaldr.
Tekne konstrüksiyonunda, tekneyi oluturan baz elemanlar (postalar, paraçol vb.) ekil olarak eri aaç malzemeden yaplmaktadr. Bu elemanlarn yapm içinse, doal olarak eri büyümü, bükülme özellikleri yüksek, budaksz ve düzgün lifli aaç türleri kullanlmaldr. Tekne konstrüksiyonunda, yaptrc maddeler yardmyla birbirlerine çeitli birletirme ekilleriyle yaptrlan aaç malzemelerin, kullanlan yaptrc maddelerle iyi uyum salamas ve çok salam bir yapma direnci göstermesi gerekir.
Kullanlacak ahap malzeme, boya, vernik, cila vb. üst yüzey ilemlerine uygun olmaldr.
Aletlerle ilenmesi kolay, çivi, vida ve dier birletirici balant elemanlar ile konstrüksiyonel olarak tutunmalar salam olmaldr.
Ahap tekne, denizde yaayan ve aaç malzemeyi tahrip eden biyolojik odun zararllarnn da tehdidine maruz kalmaktadr. Bu zararllarn en önemlileri, Terodo navalis L. (Oyucu midye) ve Limnoria lignerum Sars (Delici tespih böcei)’dur. Bu canllar, gerek beslenmek ve gerekse barnmak amacyla oduna arz olmakta ve odun içerisinde açtklar yollarla odunu tahrip etmektedirler. Bu zararllarn oduna arz olmasn engellemek amacyla, özellikle suyla temas eden ahap ksmlar katran ya ya da epoksi reçinesiyle emprenye edilmektedir (Toper, 2001). Buradan da anlalaca üzere, tekne yapmnda kullanlacak ahap malzemenin koruyucu maddelerle emprenye edilebilme özelliinin yüksek olmas gerekmektedir. Ancak, emprenye ileminin yapma direnci ile ilikisi de önemlidir. Nitekim Özen, Sönmez ve Altnok (1997), “Emprenye leminin Yapma Direncine Etkisi” konulu aratrmalarnda, emprenye ileminin yapma direncini azalttn bildirmektedirler.
Ahap tekne yapmnda kullanlacak aaç türlerinin seçiminde dikkat edilmesi gereken bir dier önemli husus da tekne konstrüksiyonudur. Öyle ki, ahap tekne su yüzeyinde iken çeitli yönlerden gelen fiziksel güçlerin etkisi altndadr. Bu nedenden ötürü, teknenin tayc yapsnn çok salam olmas
gerekmektedir. Bu salam yapy oluturan ise, teknenin iskeletidir. Tekne iskeletini oluturan enine ve boyuna ahap yap elemanlar, birbirleriyle çeitli birletirme ekilleriyle birletirilmektedir. Ahap tekne konstrüksiyonunda en çok kullanlan birletirme ekilleri düz birletirme ve geçmeli birletirmedir. Bu birletirmelerde büyük ölçüde yaptrc maddeler kullanlmakta olup, çivi, vida ve cvata gibi mekanik balama elemanlar da bunlarla kombine olarak kullanlmaktadr. Tekne tayc elemanlar arasndaki bu birletirmeler fevkalade salam olmaldr. Çünkü bu birletirmelerde oluacak bir deformasyon, teknenin tamamnn hasara uramasna ve hatta teknenin batmasna bile yol açabilir. Tüm bu nedenlerden dolay, ahap tekne yapmnda iyi bir içilik ve çok iyi bir konstrüksiyon uygulanmaldr. Aksi takdirde, telafisi zor ekonomik kayplar meydana gelecektir.
Türk Loydu’nda “Yatlarn Yapm ve Klaslanmasna likin Kurallar” belirtilmi olup, ahap tekne konstrüksiyonunda kullanlacak ahap malzemenin seçim esaslar da çizelgeler halinde verilmitir. Buna göre, tekne konstrüksiyonunda kullanma uygun ahap cinsleri Tablo 1’de görüldüü gibidir (Türk Loydu, 2000).
Tablo 1. Tekne yapmnda kullanlan ahap malzemelerin ana fiziksel/mekanik özellikleri (Türk Loydu, 2000).
Ticari ad Orijini (1) Bilimsel ad (2)
Özgül arlk [kg/m3]
Doal dayankllk
(3)
Emprenye ilemine uygunluk (3)
Mekanik özellikler (4)
Rf [N/mm2]
Ef [N/mm2]
Rc [N/mm2]
Rt [N/mm2]
Ak dut Türkiye Morus alba 650 C/D 2 - - 41 -
Dousse' Afrika Afzelia spp 800 A 4 114 16000 62 14,0
Iroko Afrika Chlorophora excelsa 650 A/B 4 85 10000 52 12,0
Larch Avrupa Larix decidua 550 C/D 3/4 89 12800 52 9,4
Karaaaç Avrupa Ulmus spp 650 D 2/3 89 10200 43 11,0 Karaaaç Türkiye Ulmus carpihifolia 680 C/D 2 89 11000 56 8,5 Kara çam Türkiye Pinus nigra 560 C/D 1 110 11300 48 6,7
Kestane Avrupa Castanea spp 600 B 4 59 8500 37 7,4
Kestane Türkiye Castanea sativa 630 B 4 77 9000 50 8,5
Khaya Afrika Khaya spp 520 C 4 74 9600 44 10,0
Kzl çam Türkiye Pinus brutia 570 C/D 1 82 8732 45 7,3
Köknar Amerika Pseudotsuga menziesi 500 C/D 3/4 85 13400 50 7,8 Köknar Türkiye Abios cilicica 680 C/D 3 84 10600 47 6,6
Makoré Afrika Tieghemella spp 660 A 4 86 9300 50 11,0
Ak mee Amerika Quercus spp 730 B/C 4 120 15000 65 12,6
Sapl mee Avrupa Quercus robur 710 B 4 125 15600 68 13,0
Sapsz mee Türkiye Quercus petrea 700 B/C 4 119 11300 61 -
Mogano Amerika Swietenia spp 550 B 4 79 10300 46 8,5
Okoumé Afrika Aucoumea Kleineana 440 D 3 51 7800 27 6,7
Sapeli Afrika Entandrophragma 650 C 3 105 12500 56 15,7
cylindricum
Sedir Amerika Thuja plicata 380 B/C 3 51 7600 31 6,8
Sedir Türkiye Cedrus libani 520 B 3 77 - 45 -
Sipo Afrika Entandrophragma utile 640 B/C 3/4 100 12000 53 15,0
Tik Asya Tectona grandis 680 A 4 100 10600 58 13,0
UKsaltmalar:
Doal dayankllk A = Çok dayankl
B = Dayankl (Deniz tipi kontrplan üretimi için izin verilen maksimum kalnlk : 5 mm.) C = Çok dayankl deil (Deniz tipi kontrplan üretimi için izin verilen maksimum kalnlk 2,5 mm.) D = Dayankl deil (Deniz tipi kontrplan üretimi için izin verilen maksimum kalnlk 2 mm.) Emprenye ilemine uygunluk
1 = Geçirgen 2 = Çok dirençli deil 3 = Dirençli 4 = Çok dirençli
UNotlar:
(1) Doal yetime alan
(2) Genel bilimsel ad (spp=deiik cinsler)
(3) Doal dayankllk düzeyi ve emprenye ilemine uygunluu EN 350/2 standardna göredir.
(4) %12 nem oranndaki mekanik özellikler, (Wood Handbook, 1987) - En büyük eilme mukavemeti, Rf (ortada younlaan mukavemet) - Eme elastisite modülü, Ef (ortada younlaan mukavemet) - En büyük bas mukavemeti, Rc (damara paralel)
- En büyük kesme mukavemeti, Rt (damara paralel)
Ahap tekne yapmnda kullanlan aaç türleri teknenin farkl ksmlarnda kullanlmaktadr. Bu nedenle aaç türlerinin tantmndan önce konunun daha iyi anlalmas için tekne konstrüksiyonunda tekneyi oluturan elemanlarn neler olduklar ve tekne orta kesitindeki yerleri ekil 1’de verilmitir.
Türk Loydu’na göre ahap malzemelerin çeitli tekne yaplarnda kullanma uygunluu Tablo 2’de verilmitir.
ekil 1. Tekne orta kesiti (Gökta, 1995).
1. Ana posta 2. D Kaplama
3. Omurga
4. Balast Omurga 5. iyer Kua
6. Sintine Stringeri 7. Döekler 8. Kemere
9. Güvertealt Tunalisi 10. Güverte Kaplamas
11. Güverte Stringer Tahtas
12. Üst Yap
Tablo 2. Tekne yapmnda kullanlacak ahap malzemenin seçim esaslar (Türk Loydu, 2000).
Ahap cinsleriÖ Yap elemanlarØ
Çam Doussie Iroko Kara aaç (Avrupa) Karaaaç (Türkiye) Kestane Köknar (Amerika) Köknar (Türkiye) Larch Makoré Maun Mee (Amerika) Mee (Türkiye) Sapeli Sedir (Amerika) Sedir (Türkiye) Tik
Omurga, kontra omurga, kç bodoslama
I II II II III II II II II III I
Ba bodoslama I II II II II II III I
Sintine stringeri III I II III III II II III III I
Kemere atks, kemere tirizi, yal kütüü
III I II II III III II II II III I
Döekler I II II II II II II I
Kesme veya derin postalar III [2]
I III II
[2]
II II
[1]
II [1]
III I
Basma postalar III III II
[1]
II [1]
Su hatt altndaki kaplamalar I II II III II II II II III I
Su hatt üzerindeki kaplamalar
I II II III III III II II III I
Güverte kaplamas I II II III III I
Kemereler, dip kirileri III [2]
I II II II
[2]
II [2]
II [1]
II [1]
II [2]
I
Düey braketler II III II II
[1]
II
Yatay braketler II III II I I
Güverte kaplamalarnn borda, marcin ve merkez kaplamalar
II II II II
UNotlar: U(1) Ahap malzeme doal veya tabakal olarak kullanlabilir, (2) Ahap malzeme, ancak tabakal olarak kullanlabilir.
Ahap malzemenin kullanm uygunluu: I : Çok uygun, II : Oldukça uygun, III : Az derecede uygun
3. Ahap tekne yapmnda kullanlan okaliptüs türleri 3.1 Eucalyptus globulus
Ticarette yaygn olarak bilinen isimleri “Blue gum” ya da “Eurrabbie” olan Eucalyptus globulus’un bilimsel snflandrlmas aada görüldüü gibidir (Anonim 1).
Alem: Plantae
ube: Magnoliophyta Snf: Magnoliopsida Takm: Myrtales Familya: Myrtaceae Cins: Eucalyptus
Tür: Eucalyptus globulus
Avustralya’da doal olarak yetien bir türdür (ekil 2). Bu sert odun türü, ahap teknenin iskelet gibi ksmlarnn yapm için uygundur. Hafif kahverengi odunu, belirgin olmayan yllk halka yapsna sahiptir. Lifler düzgün olmakla birlikte, bazen girintili bir yap sergilerler. Bu nedenle bazen el aletleri ve makinelerle ilenmesinde zorluklar görülebilir. Kurutulmas oldukça zordur. Odunu oldukça dayankl
olup, deniz zararllarna kar birçok odun türüne göre daha dirençlidir. Fakat yinede koruyucu önlemlerin alnmas gereklidir. Teknelerin yük tamayan ksmlar ve eilme dayanmnn çok önemli olmad
omurga ksmlarnda kullanlabilir. Avrupa’da nadiren bulunur fakat doal ortamnda bile gittikçe azalmaktadr (Frina ve Eng, 1991).
ekil 2. Eucalyptus globulus (Anonim 1).
3.2 Eucalyptus gigantea
Avustralya ve Asya’nn bir ksmnda doal olarak bulunur. Nadiren Avrupa’da görülür. Düzgün lifli, yllk halkalar belirgin ve oldukça genitir. Kaba tekstürlü krem renkli odunu vardr. Bu türün odunu, teknenin güverte kaplamas ve döeme ksmlarnn yapmnda kullanlr. Kolay bükülebilir ve kolay ilenir. Orta düzeyde sert odunu vardr. Fakat odunu çok dayankl deildir (Frina ve Eng, 1991).
3.3 Eucalyptus regnans
Avustralya’da doal olarak yetimesine ramen dünya’nn birçok ksmnda görülür. Ahap tekne yapmna uygun olup ilenmesi kolay, bükülmesi iyidir. Odunu çok dayankl deildir. Ahap teknelerin güverte kaplama ve döemelerinde kullanlabilir. Lifleri düzgün, kaba tekstürlü, yllk halkalar oldukça geni ve belirgindir. Odunu açk sar renklidir. Tehisi dier türlerle kartrlabileceinden zordur (Frina ve Eng, 1991).
3.4 Eucalyptus marginata
Avustralya’nn güney dou kesiminde bulunur. Soluk kahverengi odunu vardr. Kesildikten sonra maunumsu renge haiz olur. Aacn boyu 30-50 metreye kadar ular. Çap ise 1–1.5 metre kadardr.
Çallmas zor ve kesici aletleri körletirici etkisi vardr. Odunu oldukça dayankldr. Çürümeye kar da oldukça dirençlidir. Odunu çarplma ve çalmaya müsaittir, tutkallanmas dikkat gerektirir. Odunu özellikle d hava koullarna kar da oldukça dayankldr (Frina ve Eng, 1991). Sakz kanallar ve keseleri yaygn kusurlarndandr. Younluu 0.68 g/cm 3 dür. Öz odunu oldukça güç emprenye edilir.
3.5 Eucalyptus fibrosa ve Eucalyptus paniculata
Ticarette yaygn ismi “ironbark” olan bu okaliptüs türleri, Avustralya’da oldukça yaygn olarak kullanlmaktadr. Öz odunu krmzdan koyu kahverengine kadar deiir, diri odunu açk renklidir. Öz odunu çürümeye kar oldukça dirençlidir, ayrca deniz zararllarna kar da dirençli olduu tespit edilmitir Odunu ar, sert, salam ve orta düzeyde çalr. Ar olmas dolaysyla ahap tekne yapm
için dezavantaj oluturur. Yapma ve çivi tutma direnci oldukça iyidir (Anonim 2).
3.6 Eucalyptus saligna
Ticarette yaygn ismi “Sydney Blue Gum” olan bu tür ise sert, ar ve salam oduna haiz olmakla birlikte çok iyi buhar yardm ile bükülebilme özellikleri gösterir. El ile ve makinelerle ilenmesi kolaydr. Kolay tutkallanabilir, çivi ve vida tutmas iyidir. Younluu 0.9 g/cm3tür. Pembe ve koyu krmz renklerde odunu vardr. Genel konstrüksiyon, mobilya ve ahap tekne yapmnda kullanlr. (Anonim 2).
4. Sonuç ve öneriler
Gürses, okaliptüs odununun Türkiye'de genellikle ambalaj sanayisinde kullanldn, oysaki okaliptüs odununun, ayn zamanda, mobilyaclk, tornaclk ve parke yapmnda da kullanlmaya son derece uygun olduunu, yeni pazarlar yaratlmas bakmndan okaliptüsün bu sektörlere de tantlmas gerekliliini bildirmitir (Gürses, 1993). Yine Türkiye’de okaliptüs yetitiriciliinin gelitirilmesi hakknda hazrlanm olan rapora göre (Gürses ve ark., 1995), okaliptüs odununun kaplama ve odun kömürü üretiminde kullanm olanaklarnn aratrld ve baarl sonuçlar elde edildii bildirilmekte olup, alternatif kullanm alanlarnn yaratlmasna yönelik bu örneklere benzer giriimlerin okaliptüs ile ilgili her birim tarafndan gerçekletirilmesinin önemli olduu vurgulanmtr.
Bu alternatif kullanm alanlarndan birisi olan ahap tekne yapmnda, kullanlan malzemeler içerisinde en önemli olan ahap hammaddesidir. Teknenin üretim maliyetleri de göz önüne alndnda, teknenin farkl
ksmlarnda kullanlacak aaç cinsleri arasnda seçim yaparken “en uygun türü ve kaliteden ödün vermemek kaydyla fiyat olarak da en ekonomik olann” tercih etmek gerekmektedir. Bu aratrma çalmasnn bir sonucu olarak, dünyada ahap tekne yapmclnda çeitli okaliptüs türlerinin bir hammadde olarak kullanm alan bulduu, ancak Türkiye ahap tekne imalat sektöründe bu aaç türünün henüz yeterli seviyede tannmad tespit edilmitir. Öyle ki, Türkiye’de ahap tekne yapmclnda en yetkin kurululardan birisi olan Türk Loydu’nda dahi, ahap tekne yapmnda tekne konstrüksiyonunda kullanlan uygun ahap cinsleri arasnda okaliptüs türleri yer almamaktadr.
Ülkemiz tekne üreticilerinin kullandklar malzeme ve aksesuarlarn % 60’n ithal ettikleri ve bunlarn arasnda ahap malzemelerin de büyük bir paya sahip olmas, Türkiye’de yaklak 20 bin hektar alana sahip olduu bildirilen okaliptüs plantasyonuna ait türlerin “tekne yapmnda kullanm olanaklar” üzerine bilimsel aratrmalarn yaplmas gerektii sonucuna varlmtr. Önerilen bilimsel çalmalar neticesinde, eer bu türlerin tekne yapmna uygun olduklar tespit edilirse, Türk Loydu’na bu aaç türünün de dahil edilmesi için gerekli çalmalarn yaplmas ile ülkemizdeki okaliptüs plantasyonlarna ait türlerin kullanm alanlarnn geniletilmesi mümkün olacaktr. Böylelikle yurt dndan ithal edilen aaç malzemelere alternatif bir pazar oluturularak, olas ekonomik kayplarn da önlenmesi mümkün olacaktr.
5. Kaynaklar
Anonim 1, http://www.answers.com/topic/eucalyptus-globulus-1.
Anonim 2, http://www.glen-l.com/wood-plywood.
Bozkurt, A. Y., 1982. Aaç teknolojisi. Ü Orman Fak. Yaynlar, Ü Yay. No: 2839, Orman Fak. Yay. No: 296, stanbul.
Dentur, 2008. Türkiye yat ve tekne endüstrisinin mevcut durumu, sektörün üstünlükleri ve zayflklar, Deniz Turizmini ve Denizcilii Gelitirme Dernei, http://www.dentur.org.
Frina, N. I. ve C. Eng, 1991. Cold-moulded and Strip-Planked Wood Boatbuilding. Bölüm:9, Sayfa: 179-181, Londra.
Gökta, O., 1995. Ahap Yat Tasarm ve malat Teknikleri. Yüksek Müh. Tezi, Dumlupnar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Mobilya Eitimi Anabilim Dal, Kütahya, 85 s.
Gürses, M. K., 1993. Okaliptüsün Türkiye ormancl açsndan önemi ve baz öneriler. Orman Bakanl 1. Ormanclk uras
Tebliler ve Ön Çalma Gurubu Raporlar. Cilt:1, Seri No:13, Yayn No:006, s. 456-463, Ankara.
Gürses, M. K., A. G.Gülbaba, A. Özkurt, 1995. Türkiye’de okaliptüs yetitiriciliinin gelitirilmesi hakknda rapor. DOA Dergisi, say:1, Mersin.
Kaygn, B., 2002. Ahap Tekne Yapmnda Kullanlan Aaç Türlerinin Diri Ve Öz Odunlarnn Yapma Dirençlerinin Karlatrlmas. Doktora Tezi, ZKÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Endüstri Mühendislii Anabilim Dal, Bartn.
Kaygn, B. ve A. Aytekin, 2005. Ahap tekne konstrüksiyonu. ZKÜ Bartn Orman Fakültesi dergisi, Cilt: 7, Say: 7, Bartn.
Özen, R., 1996. Friedrich Nauman Vakf konferans notlar.
Özen, R., A. Sönmez, M. Altnok, 1997. XI. Dünya Ormanclk Kongresi Bildirileri. Cilt 4, s. 35.
Toper, A., 2001. Odun Zararllar Ders Notu. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Bartn Orman Fakültesi Yaynlar, Üniversite Yayn No: 19, Fakülte Yayn No: 8, Bartn.
Türk Loydu, 2000. Yatlarn yapm ve klaslanmasna ilikin kurallar. Cilt C, Ksm 9, stanbul.
Wood Handbook, 1987. Wood as an engineering material ,USDA.
