T.C.
PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI
EĞİTİM YÖNETİMİ BİLİM DALI TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJESİ
UZAKTAN EĞİTİM SÜRECİNDE İŞLENEN DERSLERE YÖNELİK OKUL YÖNETİCİLERİ VE ÖĞRETMEN
GÖRÜŞLERİ
Harun MADEN
DENİZLİ 2021
T.C.
PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI
EĞİTİM YÖNETİMİ BİLİM DALI TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJESİ
UZAKTAN EĞİTİM SÜRECİNDE İŞLENEN DERSLERE YÖNELİK OKUL YÖNETİCİLERİ VE ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ
Harun MADEN
Danışman
Dr. Öğr. Üyesi Eren Can AYBEK
vi
Uzaktan Eğitim Sürecinde İşlenen Derslere Yönelik Okul Yöneticileri ve Öğretmen Görüşleri
MADEN Harun
Yüksek Lisans Projesi, Eğitim Bilimleri ABD.
Eğitim Yönetimi Bilim Dalı
Proje Danışmanı: Dr. Öğr. Üyesi Eren Can AYBEK Mayıs 2021, 94 sayfa
Araştırmanın amacı uzaktan eğitim sürecinde işlenen derslere yönelik okul yöneticileri ve öğretmen görüşlerinin tespit edilmesidir. 2020-2021 eğitim-öğretim yılında Denizli ili Merkez ilçelerinin resmi ortaokullarında çalışan ortaokul yöneticileri ve öğretmenler araştırmanın evrenini oluşturmaktadır. Amaçlı örnekleme yöntemiyle maksimum çeşitlilik yöntemiyle 41 okul yöneticisi ve öğretmenden veriler toplanmıştır.
Okul yöneticileri ve öğretmenlerin uzaktan eğitim sürecinde ilk zamanlarda ders saatlerinin planlanması ve uygulanmasına yönelik görüşlerinin büyük oranda sorunlar zamanla aşıldığı, EBA ve diğer dijital platformların öğretmen ve öğrenci ihtiyaçlarını karşılayabilmesi hakkında orta düzeyde karşıladığı ve tam olarak karşılayamadığı ve eksikliklerin hala var olduğu görüşmüştür. Uzaktan eğitim sürecinde ders saatlerinin planlanması ve uygulanmasında esneklik ve öğretmene bırakılmasının olumlu yansımıştır.
Uzaktan eğitim sürecinde öğrencilerin yönlendirilmesi ve rehberlik hizmetini yetersiz olduğu tespit edilmiştir.
Uzaktan eğitimi daha etkin hale getirmek için yapılan farklı çalışmalar ve kullanılan farklı platformlara pek çok eksikliklerin var oluğu, sosyal etkinliklerin yetersiz olduğu ve geri planda kaldığı, Amirlerin bu süreçte anlayışlı ve destekleyici davrandığı, velilerin uzaktan eğitim sürecinde ilgisiz davrandıkları, öğrenci katılımın yetersiz ve teknik ve donanım eksikliklerinin fazla olduğu, ölçme-değerlendirme ve geri bildirimlerin tam yapılamadığı ve yüz yüze eğitim ile uzaktan eğitimin avantaj ve dezavantajları olduğu görülmüştür.
Anahtar Sözcükler: Okul, uzaktan eğitim, sorunlar, pandemi
vii
PROJE ONAY SAYFASI --- iii
TEŞEKKÜR --- iv
ETİK BEYANNAMESİ --- v
ÖZET --- vi
İÇİNDEKİLER --- viii
TABLOLAR LİSTESİ --- xi
BİRİNCİ BÖLÜM: GİRİŞ --- 1
1.1. Problem Durumu --- 1
1.1.1. Problem Cümlesi --- 5
1.1.2. Alt Problemler --- 5
1.2. Araştırmanın Amacı --- 6
1.3. Araştırmanın Önemi --- 6
1.4. Sayıltılar --- 7
1.5. Sınırlılıklar --- 7
1.6. Tanımlar --- 7
İKİNCİ BÖLÜM: KURAMSAL ÇERÇEVE ve İLGİLİ ARAŞTIRMALAR 8 2.1. Uzaktan Eğitim --- 8
2.2. Uzaktan Eğitimin Kapsam ve Temel Özellikleri --- 10
2.3. Dünyada Uzaktan Eğitimin Tarihsel Gelişimi --- 16
2.4. Uzaktan Eğitimin Türkiye’deki Gelişimi --- 24
2.5. İlgili Araştırmalar --- 29
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: YÖNTEM --- 30
3.1. Araştırmanın Modeli --- 30
3.2. Çalışma Grubu --- 30
3.3.Veri Toplama Aracı --- 32
3.4. Verilerin Analizi --- 33
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: BULGULAR ve YORUM --- 34
viii
4.1.2. İkinci Alt Probleme İlişkin Bulgular --- 37
4.1.3. Üçüncü Alt Probleme İlişkin Bulgular --- 39
4.1.4. Dördüncü Alt Probleme İlişkin Bulgular --- 42
4.1.5. Beşinci Alt Probleme İlişkin Bulgular --- 45
4.1.6. Altıncı Alt Probleme İlişkin Bulgular --- 47
4.1.7. Yedinci Alt Probleme İlişkin Bulgular --- 50
4.1.8. Sekizinci Alt Probleme İlişkin Bulgular --- 52
4.1.9. Dokuzuncu Alt Probleme İlişkin Bulgular --- 54
4.1.10. Onuncu Alt Probleme İlişkin Bulgular --- 56
4.1.11. On Birinci Alt Probleme İlişkin Bulgular --- 59
BEŞİNCİ BÖLÜM: TARTIŞMA, SONUÇ ve ÖNERİLER --- 63
5.1. Tartışma ve Sonuç --- 63
5.2. Öneriler --- 64
KAYNAKÇA --- 66
EKLER --- 70
ÖZGEÇMİŞ --- 84
ix
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 3.1. Okul Yöneticileri ve Öğretmenlerin Kişisel Özellikleri Dağılımı ... 31 Tablo 4.1. Okul Yöneticileri ve Öğretmenlerin Uzaktan Eğitim Sürecinde
İlk Zamanlarda Ders Saatlerinin Planlanması ve Uygulanmasına Yönelik Görüşleri ... 34
Tablo 4.2. Okul Yöneticileri ve Öğretmenlerin EBA ve Diğer Dijital
Platformların Öğretmen İhtiyaçlarını Karşılayabilmesine Yönelik Görüşleri ... 37
Tablo 4.3. Okul Yöneticileri ve Öğretmenlerin EBA ve Diğer Dijital
Platformların Öğrencilerin İhtiyaçlarını Karşılayabilmesine Yönelik Görüşleri ... 40
Tablo 4.4. Okul Yöneticileri ve Öğretmenlerin Uzaktan Eğitim Sürecinde Ders Saatlerinin Planlanması ve Uygulanmasında Esneklik ve Öğretmene Bırakılması
Yapılan Canlı Derslere Etkisine Yönelik Görüşleri ... 42 Tablo 4.5. Okul Yöneticileri ve Öğretmenlerin Uzaktan Eğitim Sürecinde
Öğrencilerin Yönlendirilmesi ve Rehberlik Hizmeti Almasına Yönelik Yapılan
Çalışmalara Yönelik Görüşleri ... 45
Tablo 4.6. Okul Yöneticileri ve Öğretmenlerin Uzaktan Eğitimi Daha Etkin Hale Getirmek İçin Yapılan Farklı Çalışmalar ve Kullanılan Farklı Platformlara
Yönelik Görüşleri ... 47
Tablo 4.7. Okul Yöneticileri ve Öğretmenlerin Uzaktan Eğitim Sürecinde
Canlı Dersler Haricinde Öğrencilerle Birlikte Gerçekleştirilen Sosyal Etkinliklere
Yönelik Görüşleri ... 50
Tablo 4.8. Okul Yöneticileri ve Öğretmenlerin Uzaktan Eğitim Sürecinde
Amirleriyle Yaşadığı Sorunlara Yönelik Görüşleri ... 52
Tablo 4.9. Okul Yöneticileri ve Öğretmenlerin Uzaktan Eğitim Sürecinde
Veliler ve Öğrencilerle Yaşadığı Sorunlara Yönelik Görüşleri ... 54
Tablo 4.10. Okul Yöneticileri ve Öğretmenlerin Uzaktan Eğitim Sürecinde
Ölçme, Değerlendirme ve Geri Bildirim Çalışmalarına Yönelik Görüşleri ... 57
Tablo 4.11. Okul Yöneticileri ve Öğretmenlerin Uzaktan Eğitim İle Yüz Yüze
Eğitimi Kıyaslamalarında Avantaj ve Dezavantajlarına Yönelik Görüşleri ... 59
BİRİNCİ BÖLÜM: GİRİŞ
Eğitim öğretim sistemi de değişen şartlara göre şekil değiştirebilmektedir.
COVID-19 pandemisinin bütün dünyayı etkisi altına almasıyla birlikte eğitim öğretim sürecinde bir takım değişiklikler meydana gelmiştir. Ülkemizde önce evde eğitim ve akabinde uzaktan eğitim şeklinde farklı platformlardan yararlanmak suretiyle yapılan eğitim öğretim faaliyetleri ile en iyi şekilde yürütülmeye çalışılmaktadır (MEB, 2020).
Bu çalışma uzaktan eğitim sürecinde işlenen derslere yönelik okul yöneticileri ve öğretmenlerin görüşlerinin ortaya çıkarılması ve gerekli görüş ve önerilerin sergilenmesi bakımından önemli bir açığın kapanmasına katkı sunması bakımından önemli görülmektedir.
Araştırmanın bu bölümünde problem durumu, problem cümlesi, alt problemler, amaç, önem, varsayımlar, sınırlılıklar ve tanımlar yer almaktadır.
1.1. Problem Durumu
Toplumların gelişiminde eğitim oldukça önemli bir rol oynamaktadır. Eğitime önem veren toplumlar tarihte birçok uygarlıklar kurmuşlar ve eğitim sistemleri aksamaya başlayan uygarlıklar ise tarihten silinmişlerdir. İnsanlık tarihi boyunca değişik eğitim yaklaşımları gelişmiş bununla birlikte, insanlar sürekli olarak en iyi eğitim yöntemini araştırmışlardır. Bu araştırmalarda en önemli değişken teknoloji olmuş ve eğitim- teknoloji ilişkisi hep öne çıkmıştır. Ancak eğitim üzerinde teknolojinin önemli olmasının yanında önem taşıyan bir başka etken daha bulunmaktadır. Bu etken eğitim de öğretmenin rolü olarak karşımıza çıkmaktadır.
Genel anlamda eğitim, bireyin; duygusal, fiziksel, zihinsel olarak kendisinde var olan yeteneklerini, belirlenen amaçlara uygun geliştirmesidir. Bilgi artırımı, davranışların geliştirilmesi için atılan adımlar bütünüyle eğitimin içinde yer alır. İsteyerek ve bilinçli olarak değişimlere uğramak eğitimin bir bölümü olarak tanımlanabilir (Yaz, 2003). Başka bir tanıma göre ise eğitim ve öğretim kendi aralarında güçlü ilişkileri olan temel kavramlardır. Daha yaygın bir söyleyişle eğitim; belirlenen amaçlar doğrultusunda kişilerin yaşamlarında, davranışlarında değişiklikler meydana getirme süreci olarak tarif
edilmektedir. Eğitim, kişisel gelişimin destekleyicisi ve düzenli olarak hayata geçirilen etkinlikler olarak da tarif edilebilmektedir (Çetin, Çakıroğlu, Bayılmış ve Ekiz, 2004).
Eğitimle doğrudan ilişkili kabul edilebilecek bir kavram da öğretimdir. Öğretim, belirli bir düzen içerisinde, çoğunlukla okullarda öğretmenlerce, öğrencilere, araç- gereçler kullanılarak bilgi aktarımı ve öğretimi faaliyetlerinin tamamıdır (Akyüz, 1997).
Geleneksel eğitimle ilgili hemen hemen dünyadaki ülkelerin tümünde belli başlı avantaj ve dezavantajlar gündeme getirilmektedir. Bu dezavantajlılarla ilgili çözümler ise kimi zaman yeterli olmakla birlikte kimi zaman ise geçici kalmaktadır. En kalıcı çözüm, teknolojiyi en verimli haliyle eğitimde kullanabilmektir. Yüzyıllardır kullanılan geleneksel eğitimin mevcut olumlu ve olumsuz yanları hala tartışılmaktadır. Elbette yeni gelişen teknoloji dünyasında, teknolojik gelişmelerin eğitimle birleştirildiği uzaktan eğitimin de avantajları ve dezavantajları vardır. Uzaktan eğitimin, eğitim sistemine zarar verebilme durumunun olabileceğini savunan akademisyenler olduğu gibi yararlı yönlerinin de olduğu tezini savunan akademisyenler de vardır (Özüçelik, 2019).
Teknolojideki gelişmeler, toplum hayatının her alanını önemli ölçüde tesir etmiştir. Bu gelişmelerden etkilenen alanlardan biri de kuşkusuz eğitim alanıdır (Akpınar, 2003). Günümüzde iletişim teknolojilerinin eğitime uyarlanmasına yönelik olarak yoğun bir çaba gösterilmektedir. Çünkü iletişim teknolojileri eğitime ayrılan kaynakların etkili şekilde kullanılmasını sağlayan, öğrenme ortamlarını esneten ve öğrenmenin niteliğini artıran özelliğe sahiptir. (Göktaş ve diğ., 2008). Teknolojinin gelişmesi ve çağdaki değişikliklerle beraber nitelikli eğitime olan gereksinim de artış göstermektedir.
Bireylerin, kendilerini geliştirmeleri çağımızın bir mecburiyetidir. İş dünyasında, okulda, evde, hangi ortamda olursa olsun, insanlar yaşam kalitesini arttırmak, mesleki eksiklerini gidermek, ebeveynlerin aile içi iletişim ve çocuk yetiştirmedeki eksikliklerini gidermeleri, öğrencilerin okuldaki derslerini desteklemeleri, işsiz birisinin yeni iş alanlarında mesleki yeterliliklerini sağlamaları için, kısaca aklımıza gelecek her konuda eğitime gereksinim duymaktayız. İnsanların eğitiminde klasik yüz yüze eğitimden ziyade daha esnek bir eğitim düşüncesine gereksinim duyulmaktadır. Bu gereksinim de uzaktan eğitim kavramı ile giderilmeye çalışılmaktadır (Untuk ve Smp, 2018). İletişim teknolojilerinin tüm dünyaya yayılması küresel eğitim sisteminin var olmasına sebep olmaktadır. İnternet, fiber optik, bilgisayar, TV ve diğer bilişim sistemlerinde yaşanan hızlı gelişmelerle eğitimde yeni uygulamalar oluşmuştur. Böylelikle postayla başlayan uzaktan eğitim farklı boyutlara sahip olmaya başlamıştır. Uzaktan eğitim; farklı uzaklıkta
ve yerlerdeki eğitici ve öğrencilerin birbirini görerek ve işiterek etkili iletişim kurabilmesidir (İşman, 2008).
Uzaktan eğitim, geleneksel eğitim ve öğretim yöntemlerindeki kısıtlılıklar nedeniyle sınıf içi etkinliklerin yapılamadığı hallerde, eğitimi planlayıcılar ve uygulayanlar ile öğrenenler arasında, etkileşim ve iletişimin özel olarak hazırlanmış öğretim bölümleri ve çeşitli ortamlar yoluyla belirli bir yerden sağlandığı öğretim metodudur (Çağıltay, 2002). Başka bir tanımdaysa, araştırmacılar uzaktan eğitime getirdikleri genelleme ile; uzaktan eğitimi hiyerarşik, kararlı, karmaşık, doğrusal olmayan bir öğretim yapılandırması şeklinde nitelendirmiştir. Öncelikli olarak uzaktan eğitim belli bir plan çerçevesinde icra edilen ve yeni iletişim teknolojilerinin desteklediği alanı geniş bir öğrenim sürecidir (Özarslan, 2008).
Uzaktan eğitim, eğitim-öğretim tarihinde yeni bir alandır. Bu alan üzerinde özellikle ülke dışında birçok çalışma yapılmakla birlikte, çeşitli teorilerde ortaya atılmış ve uzaktan eğitim-öğretimin eğitime katkısını daha da artırmak için çabalar gösterilmektedir. Her biri uzaktan eğitim-öğretime değişik pencerelerden bakan çok sayıda kuramcı da bulunmaktadır (Holmberg,1989; Moore, 2003; Wedemeyer, 1982 2003). Sınıflardaki öğrenci sayılarının standardın üstünde olması, eğitim gereksinimlerinin karşılanmasındaki güçlükler, bina, araç gereç yetersizliği, fırsat eşitliği yönünden dengesiz dağılım, bireysel ihtiyaçların karşılanamaması, öğrenci başarısındaki düşüklük gibi birçok sorun, geleneksel eğitim sistemlerinde karşılaşılan sorunlardan bazılarıdır (Yalçınkaya, 2006). Uzaktan eğitimin sınırlılıkları; teknolojik sınırlılıklar, öğrenciye özgü sınırlılıklar, hukuki sınırlılıklar ve diğer sınırlılıklar olarak 4 başlıkta araştırılmıştır (Özdil, 1986).
Okul ve sınıflardaki ders materyallerinin azlığı, okul ve sınıf yapılarından kaynaklanan fiziki sorunların varlığı eğitimle ilgili yararlı projelerin geliştirilmesindeki önemli sorunlardan biridir. Geleneksel eğitimde karşılaşılan altyapı problemleri, maddi sorunlar ve teknoloji yetersizliği, uzaktan eğitim uygulamalarının gelişmesine imkan sağlamıştır (Odabaş, 2004). Geleneksel eğitime göre, uzaktan eğitimin zaman esnekliği, katılımcıya daha fazla sorumluluk yüklemesi, dersin kaydedilerek defalarca tekrarının izlenebilmesi gibi üstün olduğu tarafları bilinmekle birlikte uzaktan eğitimden yararlanacak olan kurumların, eğiticilerin ve öğrenenlerin bu fayda ve sınırlılıkları göz önünde bulundurmaları gerekmektedir. Öğrenenlerin kontrollü bir şekilde zengin içerikli öğrenme ortamlarına sahip olabilme imkânı ve etkileşimde bulunması neticesinde bazı kazanımların ortaya çıkmasına olanak sağlamıştır (Yalçınkaya, 2006).
Geleneksel eğitimde karşılaşılan bireyin kendini ifade etme ve başaramama kaygısı, genelde uzaktan eğitim sisteminde ortadan kalkmaktadır. Bazı öğrencilerin klasik sınıf koşullarında yaşadığı psikolojik ifade eksikliğinin, eğitimin başarısız olmasına direk etki ettiğini belirten araştırmacılar söz konusu psikolojik sorunlar sebebiyle öğrencilerin öğrenme kabiliyetlerini yitirdiklerini belirtmektedir. Bu sebeple bazıları, geleneksel eğitimin yapıldığı sınıflarda kurslara veya derslere katılmak yerine, gizlilik içinde yapılan uzaktan eğitim programlarına katılmayı tercih etmektedirler (Ruksasuk, 1999).
Geleneksel eğitimin bu sorunlarına çözüm bulmak için, internet ve bilgisayar teknolojilerinde ki gelişmelerden faydalanılabilir. Ancak internet kimin, nereden aldığı belli olmayan, hangi bilimsel çalışmaların sonucu olduğu bilinmeyen, kim tarafından yazıldığı belli olmayan, hiçbir bilimsel değer taşımayan yanlış veya eksik bilgileri de içerebilmektedir (Ersoy, 2008). Literatürde, geleneksel sınıf düzeninden farklı bütünüyle elektronik öğrenme yeterliliğine sahip ve bu konuda gerekli beceri ve ehliyet sahibi öğretmenlere ait yeterliliklere “Çevrimiçi Öğretmen Yeterlilikleri (ÇÖY)” ismiyle tanımlama getirilmiştir (Baturay ve Türel, 2012). Eğitimde önceden belirlenmiş amaçlar doğrultusunda ve istenen seviyede başarıyı sağlamak, nitelikli, bilgili öğrencilerin yetiştirilmesi yine nitelikli bir eğitimle mümkün olur (Baturay ve Türel, 2012). Nitelikli eğitimin belli standartlara uygun oluşturulması ve eğiticilerin bu standartlara sahip olabilecek özelliklerinin belirli olmasının önemi büyüktür (Seferoğlu, 2004). Bu kapsamda sürekli dile getirilen “Öğretmen yeterlilikleri” görüşü dünya literatüründe, standard, competency (yeterlilik) ve qualification (nitelik) gibi kavramlarla ifade edilmektedir (Şişman, 2009). Öğretmenlerin yetenek, bilgi, stil, değer, davranış açısından sahip oldukları iddia edilen özelliklerin veya niteliklerin tamamını tanımlamak için öğretmen yeterlilikleri ifadeleri kullanılır (Şişman, 2009). Öğretmen yeterlikleri, öğretmenliği meslek kriterlerine uygun etkili, verimli bir şekilde yapabilmesindeki bilgi, beceri ve anlayışlardır (Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], 2006). Öğretmenlik mesleği içindeki yeterlilik kavramı, öğretmenin mesleği ile ilgili olması gereken bilgi ve becerileri kazanmasıdır (Akkoyunlu, Erdem, Oskay, Soran ve Yılmaz, 2010). Uzaktan eğitimin başarısı; planlama ve örgütlenme, çalışmaların koordinasyonu, bireysel ve kurumsal başarının değerlendirilmesi, sistemi oluşturan unsurlar arasında iletişim sağlanması, sistemin işleyiş mekanizmasında karar verme vb. konuların doğru yönetilmesine bağlıdır. Ancak Çin’de ortaya çıkarak çok kısa sürede dünyaya yayılan COVID-19 salgınından dolayı okullarda örgün eğitime ara verilerek acil bir şekilde evde eğitim ve uzaktan eğitime geçiş yapılmıştır. Böylece daha önceden örgün eğitimde
yapılmamış olan uzaktan eğitime geçilerek tüm paydaşların uzaktan eğitimle tanışmıştır.
Başlangıçta birçok problemle karşılaşılmıştır. Bu süreçte eğitim planlama, uygulama değerlendirme, takip ve ölçme değerlendirme gibi süreçlerde aktif görevleri olan okul yöneticileri ve öğretmenlerin görüşlerinin bilinmesine ihtiyaç duyulmaktadır.
1.1.1 Problem Cümlesi
Bu sebeple, uzaktan öğretim kurumunun yapısını ve yönetimini ilgilendiren konularda yeni araştırmalara gereksinim duyulmaktadır (Ersoy, 2008). Bundan dolayı araştırmanın problem cümlesi “Uzaktan eğitim sürecinde işlenen derslere yönelik okul yöneticileri ve öğretmenlerin görüşleri nelerdir?” şeklinde belirlenmiştir.
1.1.2 Alt Problemler
Araştırmada aşağıdaki alt problemler ele alınacaktır.
1. Okul yöneticileri ve öğretmenlerin uzaktan eğitim sürecinde ilk zamanlarda ders saatlerinin planlanması ve uygulanmasına yönelik görüşleri nelerdir?
2. Okul yöneticileri ve öğretmenlerin EBA ve diğer dijital platformların öğretmen ihtiyaçlarını karşılayabilmesi hakkında görüşleri nelerdir?
3. Okul yöneticileri ve öğretmenlerin EBA ve diğer dijital platformların öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılayabilmesi hakkında görüşleri nelerdir?
4. Okul yöneticileri ve öğretmenlerin uzaktan eğitim sürecinde ders saatlerinin planlanması ve uygulanmasında esneklik ve öğretmene bırakılması yapılan canlı derslere etkisine yönelik görüşleri nelerdir?
5. Okul yöneticileri ve öğretmenlerin uzaktan eğitim sürecinde öğrencilerin yönlendirilmesi ve rehberlik hizmeti almasına yönelik yapılan çalışmalara ilişkin görüşleri nelerdir?
6. Okul yöneticileri ve öğretmenlerin uzaktan eğitimi daha etkin hale getirmek için yapılan farklı çalışmalar ve kullanılan farklı platformlara yönelik görüşleriniz nelerdir?
7. Okul yöneticileri ve öğretmenlerin uzaktan eğitim sürecinde canlı dersler haricinde öğrencilerle birlikte gerçekleştirilen sosyal etkinliklere yönelik görüşleri nelerdir?
8. Okul yöneticileri ve öğretmenlerin uzaktan eğitim sürecinde amirleriyle yaşadığı sorunlara yönelik görüşleri nelerdir?
9. Okul yöneticileri ve öğretmenlerin uzaktan eğitim sürecinde veliler ve öğrencilerle yaşadığı sorunlara yönelik görüşleri nelerdir?
10. Okul yöneticileri ve öğretmenlerin uzaktan eğitim sürecinde ölçme, değerlendirme ve geri bildirim çalışmalarına yönelik görüşleri nelerdir?
11. Okul yöneticileri ve öğretmenlerin uzaktan eğitim ile yüz yüze eğitimi kıyaslamalarında avantaj ve dezavantajları hakkında görüşleri nelerdir?
1.2. Amaç
Bu araştırmanın amacı; 2020-2021 Eğitim Öğretim yılında Denizli ili merkez ilçelerinde ortaokullarda görev yapan okul yöneticileri ile öğretmenlerin uzaktan eğitim sürecinde işlenen derslere yönelik görüşlerinin tespit edilmesi ve varsa sorunlar ve bu sorunların çözümüne yönelik görüşlerinin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Araştırmada elde edilen verilerin yorumlanması ve sonuçların ve sorunların çözümüne ilişkin görüş ve önerilerin paylaşılması ve bu alanda bilimsel bulgulara dayalı bilgilerin paylaşılmasına katkıda bulunması amaçlanmıştır.
1.3. Önem
Eğitim öğretim sürecinde kazanımları kazandırılması süreci ayrı bir uzmanlık bilgisi gerektirmektedir. Sınıf ve okul ortamında yapılandırılmış şekilde bu süreci öğretmenleri yönetebilirken COVID-19 salgı sürecinde eğitimin evde ve uzaktan eğitim şeklinde sürdürülmesi alışılmışın dışında bir durum olarak varlığını sürdürmektedir. Bu sürecin sağlıklı yürütülmesi, imkânların seferber edilmesi ve öğrencilerin ders kazanımların verilmesi ve bu durumun ölçülmesi apayrı bir uygulamaları getirmektedir.
Bu dönemde yaşananlar, sorunlar, çözüm önerilerinin işin içinde ve mutfağında olan okul yöneticileri ve öğretmenlerin görüşlerinin ortaya çıkarılması önemli görülmüştür. Bu sürecin ne kadar daha süreceğinin de belli olmaması çalışmanın katma değerini arttırmaktadır. Alan yazın taramasında daha önce bu alanda yapılmış herhangi bir çalışmaya da rastlanılmamıştır. Çalışmanın alanında ilk olması da konuya ilgi duyanlar için yol gösterici olabilecektir. Çalışmanın COVID-19 pandemi sürecini yansıtması ve
çözüm önerilerinin bu dönemde yaşanan sorunlara da çözümler sunması ve literatüre katkı sağlaması bakımından önemli görülmektedir.
1.4. Varsayımlar
Araştırmamızın planlanıp yürütülmesinde aşağıdaki varsayımlardan hareket edilmiştir.
Araştırmaya katılan okul yöneticileri ve öğretmenler veri toplama araçlarına içten ve doğru cevap vermişlerdir.
1.5. Sınırlılıklar
2020-2021 Eğitim Öğretim yılında Denizli ili merkez ilçelerinde resmi ortaokullarda çalışan okul yöneticileri ve öğretmenlerin görüşleriyle sınırlıdır.
Araştırmada uzaktan eğitim COVID-19 pandemisi sürecindeki acil uzaktan eğitim ile sınırlıdır.
1.6. Tanımlar
Uzaktan Eğitim: Öğrencilerin EBA, Zoom gibi platformlar yardımıyla öğretmenlerin canlı dersleri etkileşimli şekilde işlemesine dayanan eğitim türü
Okul Yöneticisi: Okullarda okul müdürü ve müdür yardımcısı unvanı ile çalışanlardır.
Öğretmen: Okullarda öğretmen unvanı uzmanlık mesleğini icra edenlerdir.
İKİNCİ BÖLÜM: KURAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR
Bu bölümde literatür taramasıyla konuyla ilgili yapılan araştırmalarda yer alan;
“Uzaktan Eğitim, Uzaktan Eğitimin Kapsamı ve Temel Özellikleri, Uzaktan Eğitimin Tarihsel Gelişimi, Uzaktan Eğitimin Türkiye’deki Güncel Durumu ve İlgili Araştırmalar”
başlıkları altında ortaya konulmuş ve bu alanda yapılmış çalışmalardan bazılarına yer verilmiştir.
2.1. Uzaktan Eğitim
Uzaktan eğitim ortam olarak farklı yerlerdeki öğretmen, öğrenci ve öğretim araç- gereçlerinin iletişim teknolojilerinden faydalanılması ile bir araya getirilmesi ile yapılan kuramsal bir eğitim etkinliği olarak tanımlanabilir (Aşkar, 2003). Uzaktan eğitim sürecinde bilginin aktarımında günün imkanlarından en üst derecede yararlanılmaktadır.
Bunlar, sıkıştırılmış görüntü paylaşımı, uydu aktarımları, internet ve internet tabanlı dağıtım gibi aktarım, paylaşım ve etkileşim ögelerinden biri, birkaçı ya da tamamı kullanılabilmektedir. Günümüzde internetin birçok ögeyi içinde barındırdığı ve tek başına uzaktan eğitim çalışmalarında yeterli olduğu söylenebilir (Gök, 2011, s.6). Uzaktan eğitim örgün eğitimden farklı olarak örgün eğitimi destekleyici niteliği ile de eğitim öğretime katkılar sunmaktadır.
Covıd-19 pandemisinin etkilerini azaltma ve yayılımını düşürme amacıyla okullarda 2020 Mart ayından beri Eylül ayında kısmi açılmışsa da vazgeçilmiş ve eğitim öğretim evde ve uzaktan eğitim şeklinde sürdürülmektedir. Dolayısıyla önceden uzaktan eğitim tamamlayıcı ve üniversitelerin yaptığı bir eğitim şekli iken artık okul öncesinden başlayarak özel eğitim de dâhil bütün kademelerde yapılmaktadır.
Uzaktan eğitim, ilgi, yetenek, yaş, öğrenim düzeyi, çalışma şartları farklı olan kişilerin ve coğrafi şartlar, zaman ve çalışma gibi nedenlerle esnek eğitim alabilecek kitlelerin eğitim gereksinimlerinin karşılanması bakımından oldukça işlevseldir. Kişisel performans ve kendi kendine öğrenmeye dayandığı için öğrenme yükümlülüğünü büyük ölçüde bireye bırakan, insanlara değişik eğitim seçeneği sağlamak gibi belirgin imkânlar
sağlayan, öğrencilerin kendi kendine karar verme ve girişimcilik yeteneklerinin gelişmesine yardımcı olma bakımından da uzaktan eğitim önemli katkılar sunmaktadır (Ekici, 2003).
İletişim teknolojilerinin globalleşmenin de etkisiyle küresel eğitim sistemlerinin ortaya çıkmasına sebebiyet vermiş; internet ve interneti desteklemekte olan aygıtlarda görülen hızlı değişim ve gelişimler eğitim süreçlerinde birtakım yeni tatbikat ve uygulamaların ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Gerek Türkiye sınırları içerisinde gerekse de global bazda uzaktan eğitim etkinliklerinin toplumsal gelişimler adına son derece mühim bir yapıya sahip olduğu rahatlıkla ifade edilebilir (İşman, 2011). İlkokullar ile ortaokullar, lise düzeyi ile yükseköğretim kurumları gibi yapıların yanı sıra bakanlık birimleri, kurs ve eğitim merkezleri ve de kamu kurum ya da kuruluşları gibi yapılar da uzaktan eğitim etkinlik ya da tatbikatlarından son derece sık bir şekilde faydalandıkları dikkatleri çekmektedir. Maddi olanakları kısıtlı durumda olan, öğrenim alabilme imkanına sahip olamayan kişilerin daha yoğun bir biçimde yarar sağladığı uzaktan eğitim faaliyetleri, genel bir söylem ile; elektronik mahiyette olan bu mahiyet içerisinde olmayan sistemler kanalı ile özel iletişim metotları ifa edilerek zaman ile mekânın hudutlarını yok eden pek çok öğrenme pratiğini kullanıcı kişilere servis eden planlı ve de kapsamlı bir öğrenme etkinliğidir (Altıparmak ve diğerleri, 2011, s.320). Uzaktan eğitim etkinlikleri, devletlerin çağ ile uyum sağlayabilme çabalarını da gözler önüne sermektedir. Fiziksel şartların ve bunun yanında ekonomik olanakların kısıtlılık düzeyi devletleri uzaktan eğitim pratiklerine yoğun bir biçimde yatırım yapmaya zorunlu hale getirdiğini dile getirmekte yarar vardır. Uzaktan eğitim kanalları ile bambaşka mecralar içerisinde yer almakta olan kişiler ile eğitici bireylerin bir araya gelebilmeleri imkanlar dahiline gelmektedir.
Uzaktan eğitim etkinlik ve pratikleri adına uzaklık ile özerklik kavramlarını kapsamakta olan daha değişik bir kuram geliştirmiş olan Moore ise tamamı ile okul mecraları haricinde bir eğitim zihniyetini öne çıkarmıştır. Moore’un fikirlerine göre okul, eğitim ile öğrenme işleminin ifa edildiği yerleşim yeridir. Moore kuramını teşkil ederken etkileşim kavramı üstüne kuvvetle vurgu yapmış, eğitici kişiler ile tesis edilmiş olan etkileşim sonucunda öğrenci bireyin muvaffakiyet düzeyinin yükseliş sağladığını dile getirmiştir (Karataş, 2003, s.93-95).
Daha genel manada bir deyim ile uzaktan eğitimin; hiyerarşik, karmaşık, kararlı ve de doğrusal bir yapı teşkil etmemekte olan bir sistem biçiminde tanımlamasını yapmak mümkün olabilecektir. Uzaktan eğitim etkinlik ve faaliyetlerinin planlı bir yapı teşkil
edecek biçimde tatbik edilen ve de yeni mahiyet gösteren iletişim teknolojileri aracılığı ile desteklenmekte olan kapsam düzeyi oldukça geniş bir eğitim ve öğretim süreci olduğu dile getirilmektedir. Tüm bunlar ile beraber uzaktan eğitim olgusunun en temel yapısında dört tane çok mühim unsurun yer aldığı bilinmektedir. Bu bahsi geçmekte olan unsurları aşağıda sıralandığı şekilde ifa etmek mümkün olacaktır (Özarslan, 2008, s.56):
• Uzaktan eğitim etkinlikleri, kamu kuruluş ya da kurumları aracılığı ile formal mahiyette bir eğitim öğretim olanağı vermektedir. Öğrenci bireyler başarılı neticeler elde ettiği takdirde bu bahsi geçmekte olan başarıları tescil edebilecek diploma gibi, sertifika gibi bir takım belgelere sahip olma olanağına sahip olacaklardır.
• Uzaktan eğitim tatbikatları aracılığı ile öğretici şahıslar ile öğrenci bireyler çok farklı zaman dilimleri ve de mekânlarda buluşma sağlayıp ortak eylemler sergileyebilmektedirler.
• Uzaktan eğitim etkinlik ya da faaliyetleri hem eşzamanlı biçimde hem de farklı zaman dilimlerinde mutlak suret ile bir biçimde gerçeğe dönüştürülebilmektedir. Bunlar ile birlikte uzaktan eğitim etkinlik ya da faaliyetleri yeni mahiyetteki iletişim teknolojileri kanalları ile tesirli etkileşim fırsat ve olanaklarını da sunabilmektedirler.
• Uzaktan eğitim olgusu, kaynaklar arasında kurulması arzu edilen bağlantıların gerçekleşmesi noktasında da bir hayli büyük bir hizmet sunmaktadır. Bu durum sayesinde bütçe tasarımları ve iletişim planlamaları gibi oldukça önemli eylemlerin çok daha kolay bir biçimde gerçekleşebilmesi noktasında belirleyici bir rol oynamaktadır.
2.2. Uzaktan Eğitimin Kapsam ve Temel Özellikleri
Türkiye içerisinde ve dünyada eğitim faaliyetlerine büyük önem verilmiştir.
Devletlerin gelişmişlik dereceleri eğitim ile öğretim dereceleri ile doğru bir orantı teşkil etmektedir. Fırsat eşitsizliği olgusunun eğitim ile öğretim uygulamalarının en temel ve de en büyük problemlerinin en başında gelmektedir. Özel teşebbüse tabi olan okulların mevcudiyeti ve de sınıf mecralarında öğrenim görmekte olan öğrenci bireylerin sayıları derslerin tahmin edilenden fazla etkilemektedir. Tradisyonel eğitim anlayışları çerçevesinde karşı karşıya kalınmakta olan başka bir problem de öğretim programlarının yapısal durumlarında oldukça sık bir biçimde göze çarpan plansızlık olgusudur (Altuncı ve diğ., 2009). Sınıf ortamlarında kazanımlar doğrultusunda uygulanması planlanan aygıt ya da materyallerin niceliksel eksikliği ile bu sınıfların fiziksel pozisyonlarının arzu edilen çizgilerde olmayışı uygulama temelinde eğitim ve öğretim etkinliklerini ifa etmek
isteyen belli başlı projelerin gelişmelerinin önünde oldukça etkili engeller olduklarını belirtmekte fayda vardır. Geleneksel eğitim etkinlik ve faaliyetlerinde göze çarpmakta olan altyapı eksikliği meseleleri, ekonomik zorluklar ve de teknolojik manada yaşanan yetersizlikler uzaktan eğitim tatbikat ve uygulamalarının gelişme sağlamasını tesis etmiştir. Son derece radikal bir geçmişe haiz durumda olan uzaktan eğitim etkinliklerinin sebepleri aşağıda sıralanmıştır (Odabaş, 2004):
• Küreselleşme mefhumu ile beraber toplum dinamiklerinde de gözle görülür farklılaşmalar gerçekleşmeye başlamak ile birlikte, ekonomik ya da toplumsal şartlarda da aynı oranda belli başlı değişiklikler meydana gelmiştir.
• Toplumsal şartların ve de mali koşulların başkalaşıma uğraması ile deneyimli ve bilgili iş gücüne duyulan gereksinim artış göstermiş, buna mukabil çalışmakta olan insan gücü de o derecede azalmaya maruz kalmıştır.
• Günümüz şartları içerisinde enformasyon, anapara ve bunlarla beraber işgücü gibi unsurları da gerisinde bırakmak sureti ile mali bakımdan son derece mühim ve çarpıcı bir noktaya ulaşmıştır.
• İletişim mecralarında ve bilgisayar odaklı teknolojilerde bir anda ortaya çıkmış olan gelişimler neticesinde enformasyonun çok daha seri ve hızlı bir biçimde yayılım göstermeye başlaması, doğru ve en az doğru olmak kadar önemli bir detay olan güncel enformasyona duyulmakta olan gereksinimde de son derece büyük artışlar meydana gelmiştir.
• Yalnızca eğitim ve öğretim kurumları içerisinde değil, hızlı bir biçimde değişim göstermekte olan mali ve toplumsal şartlar noktasına uyum sağlayabilmek adına çalışan personellerin ve işçi bireylerin de eğitimlerine gereksinim duyma oranı yükselmiştir.
Uzaktan eğitim etkinlikleri, tradisyonel eğitime nazaran daha büyük ve geleceğe yönelik olanaklar vermektedir. Varol; uzaktan eğitim tatbikatlarının yeni ve gelişmiş olan iletişim teknolojileri ile sentezinin yapılmasının kuvvetli bir etkileşim olanağı sunabileceğini dile getirmektedir. Tek yönü bulunan eğitim akış düzeninin uzaktan eğitim tatbikatları ile son bulacağını ifade etmektedir. Tüm bunlar ile beraber; Çoban, (2013) uzaktan eğitim faaliyetlerini geleneksel mahiyet barındıran eğitimden ayrı tutmakta olan pek çok niteliğin mevcut bulunduğuna dikkatleri çekmektedir. Bahsi geçmekte olan bu nitelikler aşağıda sıralandığı biçimde ifade edilebilecektir.
• Uzaktan eğitimler daimi ve de kesintisiz eğitim olanaklarını tanımaktadır.
• Uzaktan eğitimler şahıslara hususi ders alabilme olanağı tanımak ile birlikte zamanın kullanılış biçimini kişiye bırakmak gibi mühim bir avantajı bünyesinde barındırmaktadır.
• Geleneksel eğitim tatbikatlarında öğrenci bireyler ile öğretici kişiler aynı mecrada ya da başka bir ifade ile aynı duvarlar arasında yer almak durumunda iken, uzaktan eğitim tatbikat ve etkinliklerinde böyle bir zorunluluğun bulunması söz konusu değildir.
• Uzaktan eğitim etkinlikleri içerisinde zaman ile mekân kısıtlamaları yer almaksızın bütün ortamlarda ve de zaman dilimlerinde eğitim ile öğretim etkinliklerinin tatbik edilme imkanı bulunmaktadır.
• Uzaktan eğitimlerde öğrenci bireylerin vaziyet değerlendirmeleri ve karşılaştırma yapabilmeleri çok daha rahat ve de kolay bir biçimde gerçekleşebilmektedir.
• Uzaktan eğitim etkinliklerinde psikolojik unsurlar devre dışı bir pozisyona kaymakta ve bu vesile ile öğrenci birey eğitici pozisyonundaki bireyin her türlü baskısından izole bir alana geçmek sureti ile kendi hür iradesi ile kararlar alabilmekte ve de öğrenme etkinlik ve faaliyetlerini yerine getirebilmektedir.
• Uzaktan eğitim mecrasında eğitici birey ile öğrenci bireyin aynı noktada buluşturabilecekleri değişik iletişim kanalları yer almaktadır.
• Uzaktan eğitim etkinlik ya da faaliyetleri hem eş zamanlı bir biçimde hem de bu durumun taban tabana zıttı bir biçimde ifa edilebilmektedir.
• Uzaktan eğitim kanalları aracılığı ile etkileşim tesis edilmekte ve bu durumun neticesi olarak eğitimsel süreçlerdeki randıman düzeyi yukarı doğru seyir etmektedir.
• Uzaktan eğitim kanalları aracılığı ile gerek eğitici şahıslar, gerek öğrenci bireyler ve bunlar ile birlikte ders materyalleri ve aygıtları son derece rahat ve kolay bir biçimde aynı noktalarda buluşturulup etkin pozisyonlara taşınmaktadır.
Uzaktan eğitim tatbikatları belli başlı metotlar aracılığı ile ifa edilebilmektedir.
Uzaktan eğitim tatbikatlarındaki temel gaye, herhangi bir noktadan daha farklı noktalara eğitim etkinlik ve uygulamalarının taşınması işlemidir. Bilgisayar tabanlı eğitim uygulamaları; CD ve DVD şeklindeki mecralar aracılığı ile ifade edilmektedir. İnteraktif yapı teşkil eden öğretim etkinliklerinde ise sanal mecralar, sosyal medya ortamları, internet ve bunlar ile beraber intranet teknolojilerine başvurulmaktadır. Elektronik öğretim etkinlik ve tatbikatlarının çok daha kapsayıcı mahiyet barındırır bir nitelikte olduğu ifade edilebilir. Elektronik iletişim teknolojilerinin her çeşidinde (uydu yayınları, televizyon ürünü programlar, video yayınları, internet teknolojileri, intranet teknolojileri, CD ile DVD) kullanılmak sureti ile yerine getirilmekte olan elektronik odaklı öğretim günümüz şartlarında son derece popüler bir vaziyet almıştır. Uzaktan eğitim etkinlikleri ise yukarıda ifade edilmiş olan bütün metotların aynı evrede kullanılmış olduğu son derece geniş kapsamlı ve de yenilikçi nitelikler barındıran bir hizmet olduğu
belirtilmektedir. Nizam, (2004) eğitim ile öğretim mecraları adına gerekliliği bulunan dört temel öğenin öğretmen bireyler, öğrenciler, etkili bir iletişim sahası, öğretim esnasında başvurulacak materyallerden ibaret olduğunu dile getirmiş ve uzaktan eğitim sistemlerinin sahip olması icap eden nitelikleri on temel başlık altında bir araya getirmiştir:
• Uzaktan eğitim modelleri içinde öğrenci pozisyonunda yer alan bireylere çok daha yoğun bir biçimde mesuliyet verilmeli ve mutlak suret ile eşitliğin sağlanması tesis edilmelidir.
• Zaman ile ortam kısıtlamaları olmaksızın öğrencilerin arzu ettikleri biçimde çalışma yapabilmeleri sağlanmalıdır.
• Değişik ortamlar ve metotlar kullanmak sureti ile anlatımı gerçekleştirilen herhangi bir konunun mümkün olabilecek en iyi biçimde öğretiminin sağlanması gerçekleştirilmelidir.
• Öğrencilerin mutlak suret ile ders çalışma zamanları hususunda özgür bırakılmaları sağlanmalıdır.
• Kursların tekrardan tertip edilmesi, ders ile kurs muhteviyatlarının geliştirilmesi tesis edilmelidir.
• Öğrenci bireylere ve kursiyerlere değişik formatlar ve de değişik metotlar ile eğitim olanakları verilmek durumundadır.
• Uzaktan eğitim tatbikatlarının muvaffakiyet sağlayabilmesi adına öğretici pozisyonlarında yer alan bireylerin öğrencilere çok daha yoğun bir biçimde vakit ayırmaları icap etmektedir.
• Öğrenci olarak süreçlerde yer almakta olan bireylerin arasındaki kişisel farklılıkların bertaraf edilmesi adına süreçler içerisindeki tüm öğrencilere eşit olanakların verilmesi icap etmektedir.
• Eğitim ve öğretim mecralarının tamamının ve bu mecralarda kullanılacak olan metotların mümkün olabildiği kadar faal bir biçimde gelişim düzeylerinin yukarı çıkarılması ve süreçlerin başında teşkil edilmiş olan programlar ile uyumlu bir biçime getirilmesi son derece mühim bir zorunluluktur.
• Öğrenci başarı derecelerinin değerlendirmelerinin yapılması hususunda belli başlı ölçütlerin yok sayılması icap etmektedir.
Uzaktan eğitim konusu üzerinde araştırmalar yapmış olan Urdan ile Weggen (2000), bahsi geçmekte olan bu sistemin bir hayli büyük bir kapsama sahasına sahiplik ettiğini dile getirmişlerdir. Her iki araştırmacı da günümüz şartlarında uzaktan eğitim etkinlik ve tatbikatlarının ifa edilmesinin zaruriyet taşımakta olan bir vaziyete geldiğini dile
getirerek, bu bahsi geçmekte olan zaruriyetleri belli başlı maddeler ile detaylandırmışlarıdır:
• Uzaktan eğitim etkinliklerinin bol etkileşim barındıracak bir biçimde ifa edilmesi, öğrenmeye dair yoğun bir teşvik sunacaktır.
• Bütün öğrencilerin öğrenme dereceleri değişkenliğe tabi olduğundan dolayı dizayn edilecek olan programların bu değişkenlikler gözetilerek gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
• Öğrenci pozisyonundaki kişiler hangi vakitler içerisinde arzu ederler ise arzu ettikleri programları takip etme olanağına sahip olabilmektedirler.
• Birebir mahiyet içerisinde bireylere özgü eğitim faaliyetlerinin ifa edilmesi sebebi ile öğrencilerin performans ve muvaffakiyet düzeylerinde mühim oranlarda artışlar ortaya çıkmaktadır.
• Uzaktan eğitim etkinlikleri aynı mecrada bulunmak sureti ile çalışmaların yürütülmesi mecburiyetini ortadan kaldırmakta ve vesile ile bireysel çalışma olanaklarını doğurmaktadır.
• Teknoloji mecralarında meydana gelmekte olan değişimler enformasyon sağlayabilmenin hız kazanmasını mecbur vaziyete getirmektedir.
• Elektronik öğretim etkinlik ve tatbikatları bilgisayar teknolojileri ile çok erken dönemlerde tanışmış olan öğrencilerin dahil olma seviyelerini bir hayli yukarı çıkarmaktadır.
• Yüz yüze eğitimlerin ifa edilmekte olduğu alanlara gitmek için harcanacak olan zaman kaybı bertaraf edilmektedir.
• Uzaktan eğitim etkinlikleri öğrenme süreçlerinde yapılacak olan muhtemel yüksek mali faturaların engellenmesini tesis etmektedir.
• Uzaktan eğitim modeli, belli başlı bireysel özelliklerinden kaynaklı olan toplu vaziyette ders görmeyi tercih edemeyen öğrencilerin randıman düzeyini bir hayli yukarı çıkarmaktadır.
• Bahsi geçmekte olan eğitimlerin neticesinde öğrenim etkinliklerinin belirlenmiş olan bir zaman dilimi çerçevesinde ifa edilen bir etkinlik olmaktan çıkmak ile beraber daimilik gösteren bir süreç vaziyetini almaktadır.
• Uzaktan eğitim etkinlikleri aracılığı ile eğitim mecralarında yaş problemi gündemin dışına çıkmakta; yetişkin bireylerin de bu bahsi geçen hizmetlerden fayda sağlamaları mümkün olabilmektedir.
• Bilhassa iş hayatında icraat göstermekte olan şirket, kurum ya da kuruluşlar, maliyetler üzerinde düşüş sağlayabilmek adına uzaktan eğitim mecralarına yönelmektedirler.
• Uzaktan eğitim model ve sistemlerinin internet alt yapılarından yararlanması ile birlikte enformasyon aktarım hızında güçlü bir yükselişe şahitlik edilmiştir.
• Uzaktan eğitimler aracılığı ile coğrafi anlamda farklı bölgeler içerisinde yaşam sürmekte olan kişiler aynı eğitim programlarından fayda sağlayabilmektedirler.
• Görece daha esnek şartlar içinde görev yapmakta olan personel uzaktan eğitim kanalları ile son derece esnek bir yapı içerisinde bu bahsi geçmekte olan faaliyetlerden yararlanabilmektedirler.
Uzaktan eğitim etkinliklerinin meydana çıkmasında ve bununla beraber hitap ettiği sahaların genişleme göstermesinde globalleşme unsurunun çok büyük bir belirleyici olarak karşımıza çıkması bir gerçekliktir. Stuart Hall, yeni dönemler biçiminde tasvir ettiği küreselleşme süreçlerinin iki mühim ayağa sahip olduğunu dile getirmektedir. Bu ayakların birincisi yeni bilim ve bilişim teknolojilerine dair gerçekleştirilmiş olan yapılanma süreci, bir diğer ayak ise emek gücünün çok daha esnek bir vaziyete bürünmesi ve bu bahsi geçmekte olan gücün çok daha merkezileşmiş bir pozisyona taşınmasıdır. Hall’un da kalın bir biçimde altını çizdiği üzere küreselleşme süreçlerinin alt yapılarını mali ve teknolojik ilerleme ve gelişmeler teşkil etmektedir (Güzel, 2007).
Küreselleşme mefhumunun eğitim ve öğretim kurum ya da kuruluşlarında son deece mühim ve kayda değer değişimler meydana getirdiği günden güne daha geniş kitlelerce kabul görmekte olan bir gerçekliktir. Eğitim olgusu, teknoloji olgusu ile bilimin arasında karşılıklı gerçekleşmekte olan bir etkileşimden bahsetmek mümkün olabilecektir.
Uzaktan eğitim etkinlik ve tatbikatları, bu bahsi geçmekte olan etkileşim süreçlerinin tam olarak merkezinde kendisine yer bulmaktadır. İşgücü olgusunu doğru ve de randıman düzeyi yüksek bir biçimde kullanmak, işveren kurum ya da kişiler ile devletlerin ekonomik tabloları adına son derece önemlidir. Hem temel eğitim etkinliklerin hem de mesleki gelişim ve eğitim bazlı etkinliklerin bu bahsi geçmekte olan sistem kanalı ile çok daha randımanlı bir vaziyete getirilebileceği oldukça net ve açıktır. Eğitimin bütün süreçleri içerisinde de teknolojiye son derece yoğun bir biçimde gereksinim duyulmaktadır. Kaynakların keşfedilmesi, nitelik düzeyi yüksek personeller yetiştirilmesi ve iş yaşamlarına kazandırılması biçimindeki belli başlı gerekçelerden dolayı bahsi geçmekte olan uygulamalara her geçen gün daha fazla ihtiyaç duyulmaktadır.
2.3. Dünyada Uzaktan Eğitimin Tarihsel Gelişimi
Uzaktan eğitim mefhumunun tarihsel gelişim vaziyetine bakılırsa bu bahsi geçmekte olan teknolojinin 1700’lü senelere dek ulaştığı fark edilecektir. Uzaktan eğitim etkinlik ya da tatbikatlarının birinci etapta mektuplar aracılığı ile başladığı ifade edilmektedir. Buna mukabil birtakım kaynaklar, 20 Mart 1728 tarihinin uzaktan eğitim etkinliklerinin gelişim sağlayabilmesi bakımından son derece büyük bir ehemniyete sahip olduğunu ifade etmektedirler. Çünkü bu bahsi geçen tarih içerisinde Boston Gazetesi sütunlarında “Steno Dersleri” adlı bir ders grubunun verileceği ifade edilmiş ve bu derslerin uzaktan eğitim modeli ile ifa edileceği dile getirilmiştir. 1833 senesi içinde yayınlanmış olan bir ilan üzerinde açık son derece açık ve net bir biçimde mektuplar kullanmak sureti ile öğrenme etkinliklerinin ifa edileceği dile getirilmiştir (Çoban, 2013).
1840 senesi içinde İngiltere sınırlarında Isaac Pitman aracılığı ile mektup yöntemi ile uzaktan eğitim etkinliklerine başlangıç yapıldığı dile getirilmektedir. Pitman, mektuplar kanalı ile öğrenimlerinden sorumlu olduğu çocuklara İncil’e dair eğitimler tertip etmiştir. Bunlar ile beraber Pitman, meydana çıkmış olan performanslara dair değerlendirme sistemi de teşkil etmiş ve de bahsi geçen öğrencilere yerine getirdikleri çalışmalar sonunda muvaffakiyet puanı vermiştir.
İngiltere’de içinde mektup kanalı ile uzaktan eğitim tatbikatları Amerika Bileşik Devletleri tarafından rol model biçiminde alınmış olup 1883 senesi içinde Mektup İle Eğitim Üniversitesi tesis edilmiştir. Daha önceki dönemlerde toplumsal yapıda yer almakta olan şahısların son derece yoğun bir alaka sunmuş olduğu bu kurum çok kısa kabul edilebilecek bir müddetin nihayetinde bu konu mahiyetinde yer alan etkinliklerine son vermek mecburiyetine düşmüştür (Nizam, 2004).
Almanya devleti de uzaktan eğitim kapsamı dahilinde öncü mahiyetteki devletlerin arasındaki yerini almış durumdadır. Uzaktan eğitim tatbikatlarının temeli 1856 senesi içerisinde atılmışmış olup, “Fern Universitat”, “Schulfernsehen”, “Tele Colleg” ve bu kuruluşlar ile birlikte “Deutsch Institut Fur Fernstudien” biçiminde uzaktan eğitim kurum ve kuruluşları bugünlere dek varlıklarını sürdüre gelmişlerdir.
Fransa devleti içinde mektup kanalı ile uzaktan eğitim etkinliklerinin 1930’lu seneler dahilinde ilk olarak özel teşebbüselere bağlı vaziyetteki kurum ya da kuruluşlar eli ile startının verildiği ve bu devletin bahsi geçen tatbikatlara tatmin edici ölçülerde destek sunduğu göze çarpmaktadır. 1940 senesi içinde Ulusal Tele Eğitim Merkezi
(CNTE), günümüzdeki şekli ile (CNED) Ulusal Uzaktan Eğitim Merkezi ismini almak sureti ile harp dönemlerinde de eğitim etkinliklerinin son derece yoğun bir biçimde mevcudiyetini devam ettirmişlerdir. Hem öğrenci kişiler hem de toplumsal yapı içerisinde yer almakta olan bireyler tarafından uzatan eğitim etkinliklerinin ehemniyeti idrak edilmiş ve bahsi geçmekte olan konuya gösterilen rağbet seviyesinde büyük bir yükselmeye şahit olunmuştur.
1980’li senelerin başlangıç yapması ile beraber bilişimsel ve iletişimsel teknoloji mecralarındaki ilerleme durumları uzaktan eğitim etkinlikleri üzerine son derece pozitif bir tesir yüklemiş; CDROM, internet ile bilgisayar temelli teknolojiler eli ile eğitim hizmetlerinin sunulmuştur. Kitle iletişim araçları noktasında görülmüş olan hızlı değişim evreleri uzaktan eğitim etkinlikleri üzerinde belli başlı değişimler meydana getirmiştir.
1920’li seneler içinde ABD’de radyo yayınlarına başlanması ile üniversite programları kendi radyo sistemlerini tesis etmeye başlamış ve de bu şekilde eğitim hizmetlerini kitlelerin tamamı ile buluşturabilme imkanına sahip olmaya başlamışlardır. 1923 senesi içerisinde ise eğitsel maksatlı radyo programları oluşturulmaya başlanmış ve de bu maksat ile 500’den çok daha fazla sayıda değişik radyo istasyonları hizmet vermiştir.
1930’lu senelere doğru girildiğinde radyo yayıncılığının tüm gezegenin genelinde kullanımına başlandığı ve bununla birlikte eğitim programlarının yüksek ivmeli bir sürate haiz olmaya başladığı dikkatleri çekmiştir. Radyo yayınları kanalı ile ulaşım alanında, çiftçilik mecrasında, bilimsel ve de teknolojik hususlar anlamında toplum bireylerinin bilgilendirilmesi tesis edilmiştir. Tüm bunlar ile beraber eğitim muhtevalı programlar yaklaşık bir rakam olarak bir milyonun üzerindeki öğrenciye ulaştırılmış ve bu şekilde radyo program ve yayınları ile uzaktan eğitim etkinlikleri gözde bir hal almaya başlamıştır. 1945 senesinin evveline dek radyo teknolojilerinin yüklü maliyetlere gebe olduğunu, alıcıların niceliksel sayılarında karşılaşılan eksiklikler sebebi ile radyo kanalları ile uzaktan eğitim etkinlikleri arzu edilen seviyelerde ilerleme gösteremese de bu bahsi geçen yılın ardından öğrenci bireylere dair eğitsel program ve yayınların sayısındaki gerçekleşmiş olan artış seviyesi, uzaktan eğitim etkinliklerinin tatbikine yönelik güç kazanılmasında son derece mühim bir katkıya sebebiyet vermiştir (Çoban, 2013, s.2).
Japonya’nın da uzaktan eğitim etkinlik ve faaliyetlerine çok büyük ehemniyet göstermekte olan devletlerden birisi olduğunu söylemek pek tabii ki mümkün olacaktır.
1948 senesi içerisinde öğretim kanunu kapsamı dahilinde asker kişilere, okullar ya da kurumlara devam sağlayamayan veya eğitim öğretim kurumlarından uzak bir vaziyette
bulunmakta olan şahıslara gerekli olan akademik enformasyonları iletebilmek maksadı ile uzaktan eğitim etkinlik ve faaliyetlerine start verilmiştir. Japonya’nın yeğlemiş olduğu uzaktan eğitim modelinin İngiltere’nin tercih etmiş olduğu model ile pek çok noktada benzeşimler gösterdiğini dile getirmekte yarar vardır. Kanada ise Birleşik Amerika’dan esinlenmek sureti ile bir hayli geniş kapsama sahip olan bir uzaktan eğitim modelini sunmaya çabalamıştır.
Kanada’da son derece köklü bir maziye uzanmakta olan eğitim uygulama ve etkinliklerine hemen hemen dünyanın tüm bölgelerinde başvurulmaktadır (Antalyalı, 2004: 9). En başta gelişmiş durumda yer alan ülkeler olmak kaydı ile, gelişmekte olan veyahut az gelişmiş toplumlarda da uzaktan eğitim etkinlik ya da tatbikatlarına dair bir hayli mühim adımların atıldığı rahatlıkla dile getirilebilir. Güney Afrika ülkesi sınırlarında 1873 senesi içinde Ümit Burnu Üniversitesi inşa edilmiş ve de uzaktan eğitim tatbikatlarına yönelik belli başlı program ve uygulamaların hayata geçirilmesi sağlanmıştır.
İsveç ülkesinde ise Hang Hermod’un önderliği neticesinde mektuplar aracılığı ile öğretim ifa edilmekte olan bir lise tesis edilmiştir. 1910 senesi içinde Avustralya’da bulunmakta olan yükseköğretim kademelerine hizmet sevk edebilmek için bu devletin uzaktan eğitim etkinliklerini ifa edebilecek ilk kuruluşu tesis edilmiştir. Bu şekilde uzaktan eğitimden fayda sağlayan kişilere de eğitim haklarından yararlanabilme olanağı teşkil edilmiş ve bu doğrultuda bahsi geçmekte olan bu hakkın ülkenin genel boyutuna sunulması sağlanmıştır. Dünyanın büyük bölümünde ehemniyet düzeyi iyiden iyiye kavranmış olan uzaktan eğitim tatbikatlarına İtalya, Polonya, İsrail, Kanada, İspanya, Hindistan’dan da büyük bir destek gelmiştir. Bunun neticesinde belli başlı projeler hayata geçirilmiş ve de bu bahsi geçmekte olan projelerin aşamalı bir biçimde uygulanmasına başlanmıştır. Yine 1949 senesi içinde Avustralya’da üniversitelere kayıt yaptıran gençlerin ders programı ile danışmanlık faaliyetlerini ifa edebilmek üzere Üniversite Dışı Öğretim Fakültesi tesis edilmiştir.
Asya anakarasında da uzaktan eğitim etkinliklerine yönelik belli başlı projelerin gündeme alındığını ve gerçekleşmeleri adına yoğun çaba sarf edildiğini dile getirmekte fayda olacaktır. 1950 senesi içerisinde Çin’de kurulmuş olan Mektup İle Eğitim Merkezi, uzaktan eğitim etkinliklerinin gelişim teşkil etmesinde mühim bir rol üstlenmiştir. 1960’lı senelere ulaşıldığında mektup kanalı ile eğitim son derece gözde bir pozisyon almaya başlamış; Malezya, Japonya, Hindistan gibi devletlerin bünyelerinde de bu sistemin halkları tarafından kullanılmasına ehemniyet gösterilmiştir. 1964 senesi içinde bizzat
devlet organları aracılığı ile Zambiya’da mektup kanalı ile eğitim sunan bir eğitim- öğrenim kurulu teşkil ettirilmiştir. 1966 ile 1968 seneleri arasını kapsayan dönemde Polonya’da test gayesi taşıyan uzaktan eğitim faaliyetleri başlamakla birlikte öğrenci bireylere televizyon kanalı ile uzaktan eğitim olanakları sağlanmaya başlamıştır. Radyo ile televizyon gibi bir takım teknolojik cihazlarda görülmüş olan hızlı değişimler, bu bahsi geçmekte olan sahaların uzaktan eğitim mecrasında da kullanılmasına zemin teşkil etmiştir.
Bu dönemler kapsamı dahilinde Avrupa kıtasında yer almakta olan gelişmişlik seviyesi yüksek ülkelerde günümüzde uygulanmakta olan uzaktan eğitim faaliyetlerine yönelik sistemlerin temelleri meydana getirilmiştir. 1980’li senelere varıldığında Tayland’da devlet aracılığı ile tesis edilmiş bir üniversite mahiyetinde olan STOU, ekonomik ve de coğrafik biçimindeki belli başlı sebeplerden ötürü üniversitede öğrenim alamayan genç bireylere hizmet sunabilmek maksadı ile bazı programların dizayn edilmesi noktasında çaba sarf etmiştir. STOU, kurs mahiyetindeki hizmetler veya eğitimleri ihtiva eden programlara dahil olan genç bireylere üç farklı derecenin (master derecesi, bakalorya derecesi ve sertifika derecesi) verilmesini sağlamıştır. 1984 senesi içinde Hollanda sınırları içerisinde STOU ile yapısal manada son derece büyük benzerlikler ihtiva eden Hollanda Açık Üniversitesi tesis edilmiş ve bu bahsi geçmekte olan üniversite, bünyesine dahil edeceği öğrencileri Eylül ayı içinde kabul etmiştir. 1989 senesine varıldığında Hindistan’ın uzaktan eğitim etkinliklerini merkez içerisine dahil ettiği bir hayli geniş kapsamlı bir projeyi ortaya çıkarmasına şahitlik edilmiştir.
Hindistan’da bu faaliyetin gerçekleşmesinden sorumlu olan yetkili kişiler yüksek öğretim mefhumunu direkt olarak vatandaşlara götürebilmek maksadı ile Open School olarak anılacak olan (Açık Okul) kurumun faaliyete geçmesini sağlamıştır. Yine aynı senenin içerisinde bu bahsi geçmekte olan kurum ülkenin hemen hemen tamamını kapsayacak biçimde ilgi görmek ile beraber National Open School (Ulusal Açık Okul) ismine dönüşmüştür. 1990’lı senelerin hemen ilk bölümlerinde ise Yeni Zelanda ülkesinde Mektup İle Öğretim Okulu vatandaşlarına hizmet sunmaya start vermiştir.
Uzaktan eğitim etkinliklerinin yabancı dil öğretim uygulamalarında da kullanıldığına oldukça sık bir biçimde tanıklık edilmiştir.
İngiltere’de 1980’li senelerde radyo ile televizyon gibi belli başlı teknolojik cihazlar kanalı ile Fransızca konuşabilmeyi öğretmek maksadı ile National British Program ismi ile bir program ihtimam ile takdim edilmiştir. Bu kullanılmış olan program neticesinde radyo ile televizyon yayınları aracılığı ile birlikte talebelere ulaştırılmış olup
telefon kanalı ile beraber sualler yöneltilip yanıtların servisi yapılmıştır. Bu şekilde talebeler ile eğitmenlik yapmakta olan kişiler arasında az bir biçim de barındırsa geri dönüş elde edilebilmiştir. Bu programın bir başka benzer türü Kanada sınırları içinde de tatbik edilmiştir. Kanada sınırlarında bulunmakta olan belli başlı şehirlerde telefon kanalı ile uzaktan eğitim etkinlikleri gerçekleştirilmiş ve de bunun sayesinde örgün eğitim programlarına katılım sağlayamayan bireyler yabancı dilleri öğrenme olanağını elde etmişlerdir. Bu bahsi geçmiş olan süreçlerin ardından gelen dönemlerde iş mecmuaları ile ses bantları uzaktan eğitim etkinliklerinin öğrenci bireylere ulaşmasını temin etmiş ve ünitelerin tamamının eğitmen kişiler ile telefon kanalları ile görüşülmesi sağlanmıştır.
Bunun neticesinde öğrenci kişiler telefon kanalları ile sözlü tatbikatlar ifa etme olanağına sahip olmuşlardır (Adıyaman, 2002, s.93).
Yurdumuzda ise uzaktan eğitim tatbikatlarına dair öncelikli adım 1927 senesi içerisinde atılmıştır. Bilhassa eğitim ve öğretim kurum ya da kuruluşlarının fiziksel yoksunluk durumları uzaktan eğitim etkinliklerinin son derece gözde bir vaziyet almasını teşkil etmiştir. Bu bahsi geçmekte olan sistemin zaman süreci içerisinde ilk derece, orta derece, lise derecesi ve tüm bunlar ile birlikte yükseköğretim seviyelerinde de oldukça faal bir biçimde kullanıldığına şahitlik edilmiştir.
1927 senesi içerisinde Türk eğitim sisteminde söz sahibi konumunda bulunan tüm kurumlarının yetkilileri toplanmak sureti ile Türkiye’de eğitim faaliyetlerinin en temelinde yer alan problemleri masaya yatırmışlardır. Bu bahsi geçen toplantıda gelişmişlik dereceleri yukarıda olan devletlerin eğitim ve öğretim uygulamalarına temel teşkil eden sistemlerine dair yapılmış olan irdeleme neticeleri istişare edilmiş olup Türkiye sınırları içerisindeki eğitimsel problemlerin tek çözüm yolunun mektup ile öğretim metodu olacağı hususunda fikir birliğine varılmıştır (Arar, 1999,). 1928 senesi içinde Latin harflerinin kabul edilmesinden itibaren okuma ile yazma seviyelerinin yukarı çıkarılmasına dair son derece büyük bir emek harcandığı rahatlık ile söylenebilir. 1950’li senelerin gelmesi ile beraber MEB ve de özel teşebbüs mahiyetindeki kuruluş ya da kurumlar mesleki eğitim mecralarında ve bununla birlikte yabancı dil öğretim faaliyetlerinde uzaktan eğitim muhtevası barındıran bir dizi teşvikler sağlamak ile beraber yatırım miktarlarında da gözle görülür derecede bir artış sağlamışlardır. Bu şekilde Ankara Üniversitesi bünyesinde bulunan Hukuk Fakültesi ile iltisaklı bir biçimde Bankacılık ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü içerisinde uzaktan eğitim etkinlik ve faaliyetlerine başlangıç yapılmıştır. Teşkil edilmiş olan bu program ve faaliyetler neticesinde bankalarda vazife ifa eden personeller mesleki formasyonlarını gerçeğe
dönüştürebilmiş ve bununla birlikte 1927 senesi içinde gündemin ana maddesi haline gelmiş olan uzaktan eğitim etkinlikleri geç kalmış olsa da yürürlüğe alınmak sureti ile tatbik edilmeye başlamıştır.
1950’li senelerin son bölümü ile 1960’lı senelerin başlarında mektup kanalı ile eğitim metodunun eğitim ile öğretim süreçlerine sunmuş olduğu katkı ve yardımlar ilgili bakanlık mercilerinin de dikkatlerini celp etmiş; Mesleki ve Teknik Öğretim Müsteşarlığıyla Milli Eğitim Bakanlığı’nın ortaklık zemininde belli başlı teknik mevzuların mektup ile öğretimi hususu üzerinde birtakım girişimler gerçekleştirilmiş ve bu vaziyetin sonucunda İstatistik Yayın Müdürlüğü himayesi altında Mektupla Öğretim Merkezi’nin tesis edilmesi sağlanmıştır.
Mektup İle Öğretim Merkezi; tek boyut barındırması ve bir hayli kısıtlı olanaklara sahip olmak gibi son derece mühim dezavantajlar ihtiva etmesine rağmen, o dönemki yönetimlerin uzaktan eğitim etkinlik ve faaliyetlerine vermiş olduğu ehemniyetin seviyesi hakkında oldukça mühim ipuçları vermektedir. Bu merkezin; çok ciddi manada sistem üzerinde eğitim ve öğretim etkinlikleri kapsamında bulunmakta olan gediklerin mühim bir bölümünün kapatılması il beraber dünyada günden güne ehemniyet düzeyini yukarı taşımış olan uzaktan eğitim faaliyetlerinin ülkemiz açısından yaygınlaşması adına son derece büyük hizmetler ifa etmiştir. 1968 senesi içerisinde Mektupla Öğretim Merkezi’nin o yıla dek taşımış olduğu isim radyo ile televizyon gibi o dönemlerin şekillenmesinde çok büyük roller taşıyan teknolojik cihazların yaygın bir vaziyete bürünmesinin tesiri ile beraber Radyo ve Televizyonla Eğitim Merkezi biçiminde değişikliğe maruz kalmıştır. 1982 senesi içerisinde eğitim ile öğretim mecralarında çok daha yeni ve tesirli teknolojik gelişmelerin hâkim olmaya başlaması ile beraber Radyo ve Televizyonla Eğitim Merkezi, Bilişim Merkezi ismi altında vazifelerini ifa etmeyi sürdürmüştür (Papi ve Büyükaslan, 2007, s.3). 1980’li senelerin ise Türkiye’nin uzaktan eğitim mecralarında en büyük ivmeyi yakaladığı seneler olduğu rahatlıkla dile getirilebilir. Bu bahsi geçmekte olan seneler itibarı ile teknolojik mahiyetteki alt yapı sistemlerinde sağlanmış olan yenileme faaliyetleri uzaktan eğitim etkinliklerinin halkın gereksinimleri doğrultusunda şekillendirilmesi ile beraber bu gereksinimleri karşılayabilecek kapasiteye ulaşmasında son derece mühim bir rol oynamıştır.
Yükseköğretim düzeyinde ilk uzaktan eğitim etkinlik ve faaliyetine Anadolu Üniversitesi bünyesinde yer almakta olan Açık Öğretim Fakültesi’nde başlanılmıştır.
1982 senesine gelindiğinde İktisat ve İş İdaresi Programlarıyla beraber Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi resmi mahiyette görev yapmaya başlamıştır.
Türkiye’nin tüm notalarına kadar eğitim ve öğretim hizmetleri vermekte olan Açık Öğretim Fakültesi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti sınırları içerisinde ve bununla beraber Batı Trakya bölgelerinde hayatlarını sürdürmekte olan Türklere de diploma alabilme olanağı tanımıştır (Çukadar ve Çelik, 2003, s.33).
Bahsi geçmekte olan fakülte bünyesine il etapta 28 bin dolaylarında birey dahil olmakla beraber bu sayının günden güne dikkatleri çekecek ölçüde artış sağladığına şahit olunmuştur. 1982 senesi ile1993 senesi arasını kapsayan zaman diliminde açık öğretim faaliyetlerine dair gelen taleplerin zirve noktalara ulaştığı ifade edilebilir. Bu 11 senelik zaman dilimi kapsamı dahilinde hemen hemen 200 bin dolaylarında öğretmen bireye de ön lisans ya da lisans tamamlama olanakları tesis edilmiştir. Bu durum neticesinde Türkiye’de yaşamakta olan eğitim düzeyi yüksek birey popülasyonunda gözle görülür bir artışın vücut bulduğunu dile getirmekte fayda vardır.
Anadolu Üniversitesi devlet kurum ve kuruluşları ile birtakım protokollerin teşkil edilmesi yönünde devamlılık sağlamış, bu durumun neticesinde “Ebelik, Sağlık Teknikerliği ile Hemşirelik”, “Tarım ile Veterinerlik” ön lisans programlarının açılması sağlanmıştır. Tüm bunlar ile beraber 1987 senesi içerisinde Sağlık Bakanlığı ortaklığı ile tesis edilmiş olan protokol doğrultusunda “Batı Avrupa” ismi ile anılacak olan kapsam düzeyi son derece yüksek olan bir sağlık projesi teşkil edilmiş olup bu proje sayesinde ülkemiz dışında hayatlarını devam ettirmekte olan Türk bireylere sağlık mecrasında belli başlı eğitimlerin ulaştırılması temin edilmiştir. 12 Eylül askeri darbesinin ardından yeniden şekillenmiş olan Türkiye’de gelişmişlik düzeyi yüksek olan ülkelerin düzeylerine erişebilmek için bilhassa bankacılık mecralarında bilgisayarlı sistemlerin temin edilmek ile birlikle bu sistemlerin kullanımının artırılmasına yönelik yoğun bir çaba sarf edilmiştir. 12 Eylül döneminin hemen başlarındaki evrede başbakan olarak görev yapmakta olan Turgut Özal; “modern dünya ile rekabete girebilmek ve de çağı yakalamak” beyanatı ile teknolojinin ehemniyetine son derece açık bir biçimde dikkat çekmiş ve uzaktan eğitim etkinlik ve faaliyetlerinin Türkiye’nin ileriki yıllarında ne derece etkin bir biçimde kullanılacağına dair ipuçları sunmuştur (Papi ve Büyükaslan, 2007, s.3).
1990’lı seneler içerisinde internet teknolojileri ile web teknolojileri mecralarında son derece büyük ilerlemeler ortaya çıkmış olup, uzaktan eğitim uygulama ve etkinlikleri internet teknolojilerinin de mühim yardımları sonucunda bir hayli kapsamlı ve tercih edilir bir vaziyete bürünmüştür. Türkiye’de web teknolojileri üzerinden uzaktan eğitim etkinlik ve faaliyetlerinin başlatılması ve yaygınlaştırılabilmesi için Orta Doğu Teknik
