2022, 7(1)
Öz
Bu çalışma, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fındıklı Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu Finans ve Bankacılık Bölümü ile İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeylerini tespit etmek amacıyla yapılmaktadır. Bu amaçla 425 öğrenciye uygulanan anketlerden elde veriler t-testi ve ANOVA testine tabi tutulmuştur. Öğrencilerin cinsiyetleri, yaşları, eğitim gördükleri bölümleri, sınıfları, aile gelir düzeyleri, kredi kartı kullanma durumlarına göre finansal okuryazarlıkları arasında anlamlı farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. Hazırlık sınıfında öğrenim gören öğrencilerin 3. sınıf ile 5 ve üzeri sınıftaki öğrencilere göre finansal okuryazarlıklarının daha düşük olduğu tespit edilmiştir. Aile geliri 7501-9000 TL arasında olanların finansal okuryazarlık düzeylerinin, 3000 TL ve altı gelire sahip olanlar ile 3001-4500 TL arasında gelire sahip olanlara göre daha fazla olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, Finans ve Bankacılık Bölümü öğrencilerinin %63, İlahiyat Bölümü öğrencilerinin ise %52 oranında finansal okuryazar oldukları tespit edilmiştir.
Abstract
This study was carried out in order to determine the financial literacy levels of the students of Recep Tayyip Erdogan University Findikli School of Applied Sciences, Finance and Banking Department and Faculty of Theology. For this purpose, the data obtained from the surveys conduct on 425 students were subjected to t-test and ANOVA test. It has been determined that there are significant differences between the financial literacy of the students according to their gender, age, departments, classes, family income levels, and credit card use. It has been determined that the financial literacy level of the students studying in the preparatory class is lower than the students in the 3rd grade and 5th and above grades. It has been concluded that the financial literacy levels of those with a family income between 7501-9000 TL are higher than those with an income of 3000 TL and below, and those with an income between 3001-4500 TL. In addition, it was determined that the Finance and Banking Department students have financially literate on 63% rate and the Theology Department students have financially literate on 52% rate.
Giriş
Bireylerin yaşamlarındaki ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri için bir gelire sahip olmaları gerekmektedir. Bu gelirlerin bir kısmı tüketim için harcanırken bir kısmı ise tasarruflara ayrılabilmektedir. Tasarrufların yatırıma dönüştürülmesiyle de kazanç elde etme olasılığı yükselmektedir. Elde edilen tasarruflar yastık altında saklanabilmekte ya da vadeli hesap, borsa, menkul, gayrimenkul vb. yatırım şekillerinde değerlendirilebilmektedir. Burada asıl önemli olan bireylerin, doğru ve bilinçli kararlar alabilme durumudur. Bu noktada finansal okuryazarlık kavramının önemi ortaya çıkmaktadır.
Merve Temizkan Tüfekçi Yüksek Lisans Öğrencisi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İktisat Bölümü,
merve_tufekci181@erdogan.edu.tr, Orcid No: https://orcid.org/ 0000-0001- 8972-6542
Önder Dilek
Dr. Öğr. Üyesi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Fındıklı Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu,
Finans ve Bankacılık Bölümü, onder.dilek@erdogan.edu.tr, Orcid No: https://orcid.org/0000-0001- 6659-4962
Article Type / Makale Türü Research Article / Araştırma Makalesi Anahtar Kelimeler
Finansal Okuryazarlık, ANOVA Testi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
Keywords
Financial Literacy, ANOVA Test, Recep Tayyip Erdogan University
JEL Codes: C12,C83, D19 Bilgilendirme
Bu makale, RTEÜ Lisansüstü Eğitim Enstitüsünde yazılan “Finansal Okuryazarlık Düzeyi Üzerine Bir Araştırma: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Örneği” adlı yayınlanmamış yüksek lisans tezini temel almaktadır.
Submitted: 18 / 12 / 2021 Accepted: 20 / 01 / 2022
Finansal Okuryazarlık Düzeyi Üzerine Bir Araştırma:
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Örneği
A Research on Financial Literacy Level: The Case of Recep Tayyip Erdogan
University
Küreselleşme ve teknolojik gelişmeler, finans piyasalarında finansal ürün ve hizmetlerin çeşitlenmesine olumlu katkı sağlarken aynı zamanda karmaşıklık ve riskleri de beraberinde getirmiştir. Bireylerin finansal sistemde karşılaşabilecekleri finansal sorunlara çözüm bulabilmeleri sağlıklı ve etkin kararlar verebilmeleri finansal okuryazarlıklarının geliştirilmesiyle mümkündür.
Finansal okuryazarlık denilince finans konusunda uzman olmak akla gelmemelidir. Finansal okuryazarlık temel seviyede finansal ürün ve hizmetlerle ilgili bilgi sahibi olmayı gerektirmektedir.
Üniversite öğrencilerinin finansal sistemde doğru finansal kararlar verip para yönetimi konusunda etkin olmaları hem kendileri hem de ülke ekonomisi açısından oldukça önemlidir.
Bu çalışma Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fındıklı Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu Finans ve Bankacılık Bölümü öğrencileri ile İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeylerinin tespit edilip aralarında farklılık olup olmadığının belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Finansal okuryazarlık düzeyinin tespit edilmesi ve varsa eksikliklerin giderilmesi ile öğrencilerin doğru finansal kararlar alabilmeleri sağlanabilecektir. Sürecin doğru yönetilmesiyle öğrenciler olası zararlardan korunacak ve ekonomik sistem içindeki doğru işleyişle birlikte toplumsal refaha katkı sağlanacaktır. Araştırmanın finansal okuryazarlıkla ilgili yapılacak olan diğer çalışmalar için katkı sağlayıcı ve yol gösterici olması hedeflenmektedir
Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde finansal okuryazarlık kavramı, ikinci bölümünde literatür özeti, üçüncü ve son bölümünde ise uygulama ve analiz sonuçları yer verilmiştir.
1. Finansal Okuryazarlık
Finansal okuryazarlık kavramı, finansal ürünlerle ilgili bilgilere (tahvil, hisse senedi, konut kredisi vb.) veya finansal kavramlar hakkındaki bilgilere (kredi notu, enflasyon oranı, bileşik faiz, çeşitlendirme vb.) atıfta bulunularak kullanılmaktadır. Ayrıca etkin finansal kararlar verebilmek için matematiksel beceriye sahip olmak ve finansal planlama yapabilmek anlamına da gelmektedir (Hastings vd., 2012: 5). Finansal okuryazar, finansal konular hakkında temel düzeyde bilgiye sahip olan kişi olarak açıklanmaktadır. Yalnızca bilgi sahibi olmak finansal okuryazar olma koşulunu sağlamak için yeterli değildir. Finansal bilginin, tutum ve davranışlara aktarılması ile finansal okuryazarlıktan bahsedilebilmektedir (Kılıç, 2016: 8).
Finansal okuryazarlık ile ilgili bilinen en eski tanımlardan biri Noctor vd. (1992)’ ye aittir. Bu tanımda finansal okuryazarlık, kişilerin paralarını kullanırken ve yönetirken bilinçli değerlendirmeler yapabilmeleri için etkili kararlar alabilme yeteneği olarak açıklanmıştır (Noctor vd., 1992: 21). Marcolin ve Abraham (2006), finansal okuryazarlığı bireylerin kendi bütçelerini hazırlayabilmelerini, gelecekle ilgili tasarruf yapabilmelerini ve borçlarını yönetebilme yeteneği olarak açıklamışlardır. Lusardi (2008) ise finansal okuryazarlığı iki bölüm olarak incelemiştir. İlk olarak temel finansal okuryazarlık kapsamında faiz oranları ve enflasyonun etkileri ile risk çeşitliliğini bilmek. İkinci olarak, gelişmiş finansal okuryazarlıkta yatırım ve tasarrufla ilgili kararlar alabilme, risk ile getiri ilişkisini anlayabilme, menkul kıymetler konusunda bilgili olma, hisse senetleri ve yatırım fonlarının işleyiş şeklini anlayabilme yeteneği olarak belirtmiştir (Lusardi, 2008:
4-7).
Finansal okuryazar olmayan tüketicilerin yanlış kararlar verebilme oranları finansal okuryazar olanlara göre daha yüksektir. Bu yanlış ve hatalı kararlar sonrasında zarar eden tüketiciler finansal sistemden uzaklaşabilmektedirler. Bu durumda, doğrudan veya dolaylı olarak finansal sistemde daralmaya, reel sektörde olumsuzluklara ve ekonomik büyüme de azalma gibi birçok olumsuzluklara sebep olabilmektedir. Tüketiciler finansal okuryazar olduğunda ise finansal hizmetlere olan talepleri artacağından gerek finansal sektör gerekse ülke ekonomisinde olumlu etkiye neden olacaktır (Gökmen 2012: 48). Bireyler finansal okuryazarlık kavramıyla günlük hayatlarının farklı alanlarında çok sık karşılaşmaktadırlar. Finansal okuryazarlık sayesinde yaşamlarında karşılaştıkları finansal sorunlara bir yandan çözümler geliştirebilirken diğer yandan finansal piyasaların sağlıklı ve etkin bir şekilde çalışmasına katkı sağlamaktadırlar (Temizel, 2010:1).
Finansal okuryazarlık düzeyinin yükselmesiyle bireylerin finansal refahlarında bir artış olacaktır.
Bu durum finansal piyasaları bütünlük, kalite, yüksek rekabet ve işlerlik bakımından teşvik edecektir. Böylece ekonominin genelinde olumlu etki sağlanacaktır (TCMB, 2017: 3).
Finansal okuryazarlık ve finansal eğitim birbiriyle ilişkili kavramlardır. Finansal eğitim sürecinin sonunda finansal okuryazarlık düzeyinin artışı sağlanmaktadır. Finansal eğitim sayesinde bireyler, finansal piyasalar ve ürünler hakkında bilgi sahibi olmakta finansal karar alma sürecinde de bu bilgilerin doğru ve etkin kullanılması sağlanmaktadır. Bu sayede bireyler finans konularında analiz edebilme, değerlendirme ve karar verebilme becerileri kazanmaktadırlar (Bağlıoğlu, 2019: 9).
Toplumdaki ekonomik, politik ve demografik değişiklikler finansal eğitimin önemli ve gerekli olduğunu ortaya koymaktadır (OECD, 2005: 10).
2. Literatür Özeti
Finansal okuryazarlık düzeyini inceleyen yerli ve yabancı birçok akademik çalışma bulunmaktadır. Yapılan bazı literatür çalışmaları şunlardır;
Hayırsever ve Oğur (2019), Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, Bankacılık ve Finans Bölümünde öğrenim gören 180 öğrencinin finansal okuryazarlık seviyelerini incelemişlerdir. Araştırmada faktör analizi, t-testi ve ANOVA testi yöntemleri kullanılmıştır. Çalışma sonucunda genel olarak finansal okuryazarlık düzeyinin %55 seviyesinde olduğu görülmüştür.
Kaya ve Güneş (2019), araştırmalarında Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Bankacılık ve Finans Bölümünde öğrenim gören 433 öğrencinin finansal okuryazarlık düzeyini araştırmışlardır.
Çalışmada t-testi ve ANOVA testi kullanılmıştır. Yapılan analizler sonrasında öğrencilerin genel finansal okuryazarlık düzeylerinin, %6,5’i için yüksek seviyeye, %47,3’ü için orta seviyeye ve %9’u için ise çok düşük seviyeye sahip oldukları görülmüştür.
Contuk (2018), Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, İİBF İşletme Bölümünde öğrenim gören öğrencilerin finansal okuryazarlık düzeylerini araştırmıştır. Kolayda örnekleme ile seçilen 327 üniversite öğrencisi araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Yöntem olarak ki-kare analizi ile araştırma incelenmiştir. Yapılan analizler sonucunda üniversite öğrencilerinin temel seviyede finans bilgisine sahip oldukları fakat ileri seviyede finans konusu hakkında daha az bilgiye sahip oldukları görülmüştür.
Dilek vd. (2018), Kastamonu Üniversitesi’nde öğrenim gören öğrencilerin ekonomi okuryazarlık düzeylerini araştırmıştırlar. Kolayda örnekleme yöntemini kullanarak incelenen araştırmanın örneklemini 428 öğrenci oluşturmuştur. Çalışmada t-testi ve ANOVA analizleri uygulanmıştır.
Çalışmanın sonucunda üniversite öğrencilerinin sorulara verdikleri cevapların orta ve yüksek değerde oldukları görülmüştür. Böylece öğrencilerin ekonomi okuryazarlığı hususunda yeterli düzeyde oldukları ve kendilerine güvendikleri sonucuna varılmıştır.
Başarır ve Sarıhan (2017), Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi İİBF ve Uygulamalı Bilimler Fakültesi öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeylerini araştırmışlardır. Tesadüfi örnekleme yöntemiyle seçilen 407 öğrencinden elde edilen veriler t-testi ve ANOVA testine tabi tutulmuştur.
Öğrencilerin finansal okuryazarlık düzeylerini %58 olarak saptanmıştır. Ayrıca öğrencilerin finansal okuryazarlık bakımından başarılarının en yüksek olduğu alanın bireysel bankacılık, başarısız oldukları alanın ise finansal matematik olduğu bulgusuna ulaşılmıştır.
Çinko vd. (2017), Marmara Üniversitesi’nde öğrenim gören 1049 öğrenci ölçeğinde finansal okuryazarlık düzeyini araştırmışlardır. Çalışmalarında varyans analizi, t-testi ve ANOVA analizleri kullanılmıştır. Gelir düzeyi arttıkça finansal bilgi düzeyinin arttığı fakat genel finansal okuryazarlık seviyesinin yeterli seviyede olmadığı belirlenmiştir.
Demirkol ve Erduru (2017), araştırmalarında Harran Üniversitesi, İİBF 4. sınıfta öğrenim gören 447 öğrencinin muhasebe finans dersleri hakkındaki genel düşüncelerini ve finansal okuryazarlık düzeylerini incelemişlerdir. Araştırmada frekans analizi, t-testi ve ANOVA testi kullanılmıştır.
Bulgular incelendiğinde muhasebe finans öğrencilerin genel bilgi seviyelerinin %44,63 oranında olduğu tespit edilmiştir.
Barış (2016), çalışmasında Gaziosmanpaşa Üniversitesi İİBF öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeyi ve bütçeleme davranışları arasındaki ilişkiyi araştırmıştır. Tabakalı rastgele örnekleme ile 359 öğrenciye uygulanan anketlerden elde edilen veriler ki-kare ve t-testi kullanılarak analiz
edilmiştir. Analizler sonrasında öğrencilerin %69,9’unun orta ve yüksek seviyede temel düzey finansal okuryazar olduğu, %3,8’nin ise ileri düzey finansal okuryazar olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca finansal okuryazarlık ve demografik özellikler arasındaki ilişkide sadece cinsiyet anlamlı bir değişken olarak tespit edilmiştir.
Tuna ve Ulu (2016), Sakarya Üniversitesi, İşletme Bölümü öğrencileri arasından tesadüfi örnekleme yoluyla seçilen 326 öğrencinin finansal okuryazarlık düzeyini araştırmışlardır.
Araştırmada frekans analizi, t testi ve varyans analizi yöntemleri kullanılmıştır. Yapılan araştırmalar sonucunda cinsiyet, yaş ve eğitim görülen sınıf değişkenleri finansal bilgi düzeyi bakımından istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur.
Çam ve Barut (2015), araştırmalarında Gümüşhane Üniversitesinde öğrenim gören 391 ön lisans öğrencisinin finansal okuryazarlık düzeylerini ve finansal davranışlarını belirlemek amacıyla çoklu regresyon analizi kullanarak inceleme yapmışlardır. Çalışma sonucunda üniversite öğrencilerinin finansal okuryazar olmadıkları ayrıca temel finansal kavramlar hakkında bilgi düzeylerinin çok düşük seviyede olduğu belirlenmiştir.
Kılıç vd. (2015), Gaziantep Üniversitesindeki, 12 farklı fakülte öğrencilerinden toplam 480 öğrencinin finansal okuryazarlık seviyelerini kota örneklemesi ile t-testi ve ANOVA yöntemleri kullanılarak incelemişlerdir. Üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık başarı oranlarının düşük (%48) olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Ayrıca öğrencilerin finansal okuryazarlık başarılarının en yüksek oldukları alanın bireysel bankacılık, en düşük oldukları alanın ise yatırım alanı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Luksander vd. (2014), 1743 üniversite öğrencisinin finansal okuryazarlık düzeyini araştırmışlardır. Regresyon modelleri ve varyans analizi yöntemlerini kullandıkları araştırma sonucunda üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık endeksi 0,55 olarak bulunmuştur.
Shambare ve Rugimbana (2012), 214 üniversite öğrencisinin finansal okuryazarlık düzeyini analiz etmişlerdir. Çalışma sonucunda üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeylerinin düşük olduğu bulgusuna ulaşılmıştır.
Mandell (2008), araştırmasında 1030 üniversite ve 5150 lise öğrencisinin 2002-2008 yılları arasında finansal okuryazarlık düzeyini araştırmıştır. Çalışmanın sonucunda lise öğrencilerinin
%43,3’ünün finansal okuryazarlık düzeylerinin %düşük olduğu ve üniversite öğrencilerinin
%62,2’sinin orta seviyede oldukları tespit edilmiştir.
Murphy (2005), çalışmasında 277 üniversite öğrencisinin finansal okuryazarlık düzeyini araştırmıştır. ANOVA testi ve lojistik regresyon yöntemlerini kullanmıştır. Analizler sonucunda üniversite öğrencilerinin her 10 sorudan yalnızca üçüne doğru yanıt verebildikleri tespit edilmiştir.
Beal ve Delpachitra (2003), 789 üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeyini lojistik regresyon yöntemi ile analiz etmişlerdir. Yapılan analizler sonrasında üniversite öğrencilerinin finansal konularda bilgili olmadıkları görülmüştür. Bunun yanı sıra işletme bölümü öğrencilerinin finansal okuryazarlık seviyelerinin diğer bölüm öğrencilerine göre daha yüksek olduğu sonucuna varılmıştır.
Chen ve Volpe (2002), araştırmalarında lojistik regresyon ve ANOVA analizlerini kullanarak üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık seviyesini araştırmışlardır. Araştırmalar sonucunda erkek öğrencilerin finansal okuryazarlık düzeyinin kadınlara göre daha yüksek olduğu bulgusuna ulaşılmıştır.
Chen ve Volpe (1998), araştırmalarında üniversitede öğrenim gören 924 kişinin finansal okuryazarlık düzeyini ANOVA ve lojistik regresyon yöntemleri kullanarak incelemişlerdir.
Analizler sonrasında üniversite öğrencilerinin sorulara %53 oranında doğru cevap verdikleri görülmüştür. Öğrencilerin düşük finansal okuryazarlık düzeyine sahip oldukları tespit edilmiştir.
Danes ve Hira (1987), regresyon analizi yöntemi kullanılarak 323 öğrencinin finansal okuryazarlık düzeyini araştırmışlardır. Araştırma sonucunda üst sınıflarda öğrenim gören öğrencilerin finansal okuryazarlık seviyelerinin daha yüksek olduğu görülmüştür.
3. Uygulama
3.1. Veri Seti ve Yöntem
Finansal okuryazarlık bireylerin refah seviyesini artırmakta ve finansal güvenliklerine olumlu etki etmektedir. Üniversite öğrencilerinin hayatlarını kaliteli bir şekilde sürdürüp yaşam standartlarını daha yüksek bir seviyeye ulaştırabilmeleri için finansal sisteme aktif bir şekilde dahil olmaları gerekir. Ayrıca, toplumun geleceğini temsil eden üniversite öğrencilerinin çalışma hayatına atıldıklarında kendi gelirlerini etkin ve verimli bir şekilde yönetebilmeleri son derece önemlidir. Bu durumun sağlanması hem birey hem aile hem de ülke ekonomisi açısından olumlu katkılar sağlayacaktır.
Bu çalışma, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi (RTEÜ) Fındıklı Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu Finans ve Bankacılık Bölümü ile İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeylerini tespit etmek amacıyla yapılmaktadır. Bu kapsamda, Finans ve Bankacılık bölümüne nazaran çok daha az ekonomi dersleri alan İlahiyat Fakültesi öğrencileri ile çok sayıda ekonomi dersi alan Finans ve Bankacılık bölümü öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeylerinin benzerlik ve farklılıklarının tespit edilip değerlendirilmesi bu çalışmanın önemini ortaya koymaktadır. Bu sayede hem alandaki çalışmalara katkı sağlanması hem de finansal okuryazarlık düzeyinin artırılması hedeflenmektedir. Çalışmanın evreni 2021 yılı itibariye ilgili bölümlerde aktif olarak öğrenim gören 2141 öğrenciden oluşturmaktadır. Bu evreni temsil edecek örnek hacmi ve uygulanacak anket sayısı,
%5 önem düzeyinde %5 hata payı ile aşağıdaki formül (Akbulut ve Yıldız, 2006: 8) yardımıyla 326
olarak tespit edilmiştir.
2 2
2
) 1 ( )
1 (
) 1 (
Z P P d N
Z P n NP
− +
−
= −
Araştırmadaki veriler, Eylül-Ekim 2021’de online anket yöntemi kullanılarak elde edilmiştir.
Basit rassal örnekleme yoluyla uygulanan online anketlerden hatalı olanlar çıkarıldıktan sonra kalan 425 anket değerlendirilmeye alınmıştır. Hazırlanan veri toplama aracı dört bölümden oluşmaktadır.
Ankette öğrencilerin finansal okuryazarlık düzeyini ölçmek için Gathergood (2012), Keown (2011), Delaune vd. (2010), Sabri ve MacDonald (2010), Rooij vd. (2011) çalışmalarda kullanılan ölçeklerden yararlanılmıştır. Ayrıca öğrencilerin sosyo-ekonomik, demografik ve tanımlayıcı özelliklerini ölçen sorular da yer almaktadır.
Finansal okuryazarlık puan ortalamaları ile demografik özellikler arasında farklılaşma olup olmadığını belirlemek amacıyla 2 değişkenli parametreler için Bağımsız Örneklem T-testi, 3 ve daha fazla değişkenli parametreler için Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) uygulanmıştır. T testi öncesinde normallik analizi uygulanarak verilerin normal olarak dağılıp dağılmadığı test edilmiştir.
Varyansın homojen olarak dağıldığı durumlarda Post-hoc testlerinden Scheffe testi, varyansın homojen olarak dağılmadığı durumlarda ise Games Howell testi kullanılmıştır. Çarpıklık ve basıklık değerlerine göre verilerin dağılımları incelenmiştir. Bu değerlerin -1,5 ile + 1,5 arasında olması verilerin normal dağıldığını göstermektedir (Tabanchnick ve Fidell, 2019;68).
3.2. Araştırmanın Hipotezleri
Finans ve bankacılık bölümü ile ilahiyat fakültesinde öğrenim gören üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeylerini tespit etmek amacı doğrultusunda aşağıdaki hipotezlerin geçerliliği araştırılmıştır.
H1: Öğrencilerinin bölümleri ile finansal okuryazarlık düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık yoktur.
H2: Öğrencilerinin cinsiyetleri ile finansal okuryazarlık düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık yoktur.
H3: Öğrencilerinin yaşları ile finansal okuryazarlık düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık yoktur.
H4: Öğrencilerinin sınıfları ile finansal okuryazarlık düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık yoktur.
H5: Öğrencilerinin aile gelir düzeyleri ile finansal okuryazarlık düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık yoktur.
H6: Öğrencilerinin anne eğitim durumu ile finansal okuryazarlık düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık yoktur.
H7: Öğrencilerinin baba eğitim durumu ile finansal okuryazarlık düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık yoktur.
H8: Öğrencilerinin kredi kartı kullanma durumu ile finansal okuryazarlık düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık yoktur.
H9: Öğrencilerinin internet bankacılığı kullanma durumu ile finansal okuryazarlık düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık yoktur.
3.3. Bulgular
Bu bölümde elde edilen tanımlayıcı istatistikler ile analiz sonuçlarına yer verilmektedir.
Tablo 1. Tanımlayıcı İstatistikler
Değişkenler Frekans %
Bölüm Finans ve Bankacılık
İlahiyat 176
249 41,4
58,6 Cinsiyet Kadın
Erkek
279 146
65,6 34,4 Yaş
18-19 20-21 22-23 24 ve +
46 113 160 106
10,8 26,6 37,6 24,9
Sınıf
Hazırlık 1.Sınıf 2.Sınıf 3.Sınıf 4.Sınıf 5 ve +
36 49 88 75 121
56
8,5 11,5 20,7 17,6 28,5 13,2
Anne Eğitim Düzeyi
Okur- yazar değil İlköğretim Lise Lisans Lisansüstü
55 271
84 12 3
12,9 63,8 19,8 2,8 0,7
Baba Eğitim Düzeyi
Okur- yazar değil İlköğretim Lise Lisans Lisansüstü
5 239 122 50
9
1,2 56,2 28,7 11,8 2,1
Ailenin Aylık Geliri
(TL)
3000 ve altı 3001-4500 4501-6000 6001-7500 7501-9000 9001 ve +
157 129 70 32 19 18
36,9 30,4 16,5 7,5 4,5 4,2 Ailedeki Fert
Sayısı
1-3 4-6 7 ve +
62 296
67
14,6 69,6 15,8
Tablo 1’de görüldüğü üzere öğrencilerin %65,6’sı kadın, %34,4’ü ise erkektir. Yaşlar incelendiğinde %10,8’i 18-19, %26,6’sı 20-21, %37,6’sı 22-23, %24,9’u 24 ve üstü yaştadır. Öğrencilerin
%8,5’i hazırlık, %11,5’i 1.sınıf, %20,7’si 2.sınıf, %17,6’sı 3.sınıf, %28,5’i 4.sınıf, %13,2’si 5 ve üzeri sınıftadır. %41,4’ü Bankacılık ve Finans, %58,6’sı ilahiyat fakültesinde eğitim görmektedir. Anne eğitim düzeyi açısından %12,9’u okur-yazar değil, %63,8’i ilköğretim, %19,8’i lise, %2,8’i lisans,
%0,7’si lisansüstü mezunudur. Baba eğitim düzeyi incelendiğinde %1,2’si okur-yazar değil, %56,2’si ilköğretim, %28,7’si lise, %11,8’i lisans, %2,1’i lisansüstü mezunudur. Aile aylık geliri açısından
%36,9’u 3000 TL ve altı, %30,4’ü 3001-4500 TL, %16,5’i 4501-6000 TL, %7,5’i 6001-7500 TL, %4,5’i 7501-9000 TL, %4,2’si 9001 TL ve üstü gelire sahiptir.
3.4. Analiz Sonuçları
Finansal okuryazarlık skewness ve kurtosis değerleri (-0,287 ve -0,448) olarak tespit edilmiştir.
Bu değerlerinin -1,5 ve +1,5 arasında yer alması verilerin normal dağılıma sahip olduğunu göstermektedir. Demografik özellikler ve bazı ekonomik faktörler ile finansal okuryazarlık arasındaki ilişkinin analizine yönelik yapılan bağımsız örneklem t-testi ve ANOVA analiz sonuçları sırasıyla aşağıda verilmektedir.
Tablo 2. Finansal Okuryazarlık Düzeylerine Ait T- Testi Sonuçları
N X ss t df P
Bölüm Finans ve Bankacılık 176 8,79 2,76 5,551 423 0,000
İlahiyat 249 7,34 2,56
Cinsiyet Kadın 279 7,58 2,63
-3,808 423 0,000
Erkek 146 8,63 2,81
Kredi Kartı Kullanma Durumu
Evet 237 8,27 2,79
2,799 423 0,005
Hayır 188 7,53 2,62
İnternet Bankacılığı Kullanma Durumu
Evet 398 7,98 2,76
1,119 423 0,264
Hayır 27 7,37 2,44
Tablo 2 incelendiğinde öğrencilerin “eğitim gördükleri bölüm”, “cinsiyet” ve “kredi kartı kullanma durumları” ile “finansal okuryazarlıkları” arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğu görülmektedir (p<0,05). Finans ve Bankacılık öğrencilerinin finansal okuryazarlıklarının (X=8,79), ilahiyat öğrencilerinden (X=7,34) daha yüksek olduğu görülmektedir. Erkek öğrencilerin finansal okuryazarlıklarının (X=8,63), kadın öğrencilerden (X=7,58) daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, kredi kartı kullanan öğrencilerin finansal okuryazarlıklarının (X=8,27), kredi kartı kullanmayanlardan (X=7,53) daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Diğer taraftan, öğrencilerin internet bankacılığı kullanma durumları ile finansal okuryazarlıkları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık görülmemektedir (p>0,05).
Öğrencilerin “yaşları”, “anne eğitim düzeyi” ve “baba eğitim düzeyi” ile “finansal okuryazarlıkları” arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olmadığı tespit edilmiştir (p>0,05).
Öğrencilerin “sınıfları” ve “ailenin aylık geliri” ile “finansal okuryazarlıkları” arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğu sonucuna ulaşılmıştır (p<0,05).
Tablo 3. Sınıf ile Finansal Okuryazarlık İlişkisi ANOVA Analiz Sonuçları
Sınıf N Ortalama
Standart
Sapma F p
Finansal Okuryazarlık
Hazırlık 36 6,42 1,977
4,518 0,001
1.Sınıf 49 7,37 2,848
2.Sınıf 88 7,82 2,715
3.Sınıf 75 8,37 2,740
4.Sınıf 121 8,02 2,653
5 ve üzeri 56 8,86 2,876
Total 425 7,94 2,741
Tablo 3 incelendiğinde öğrencilerin sınıflarına göre finansal okuryazarlıkları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık görülmektedir (p=0,001<0,05). Öğrencilerin finansal okuryazarlıkları sınıflarıyla karşılaştırıldığında en yüksek ortalamanın (X=8,86) 5 ve üzeri sınıf öğrencilerinde, en düşük ortalamanın (X=6,42) ise hazırlık sınıfı öğrencilerine ait olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Finansal okuryazarlıkların hangi sınıf grupları arasında farklılık gösterdiğini belirleyebilmek için Tablo 4’te Levene testi değerlerine bakılarak homojenlik şartı test edilmiş ve varyansların homojen olduğu tespit edilmiştir (p=0,174>0,05).
Tablo 4. Finansal Okuryazarlığa İlişkin Levene Testi
Levene Statistic df1 df2 Sig.
Finansal Okuryazarlık 1,547 5 419 0,174
Varyanslar homojen dağıldığı için Scheffe testi ile öğrencilerin finansal okuryazarlıklarının hangi sınıf grupları arasında farklılık gösterdiği tespit edilmiş ve sonuçlar Tablo 5’te gösterilmiştir.
Tablo 5. Sınıf ile Finansal Okuryazarlık İlişkisi Scheffe Testi Sonuçları
95% Güven Aralığı
(I) Sınıf (J) Sınıf Ortalama
Fark (I-J) Standart
Hata p Alt Sınır Üst Sınır
Hazırlık
1.Sınıf -0,06791 0,04211 0,761 -0,2087 0,0729
2.Sınıf -0,10011 0,03796 0,226 -0,227 0,0268
3.Sınıf -0,13976* 0,0389 0,026 -0,2698 -0,0097
4.Sınıf -0,11487 0,03642 0,079 -0,2366 0,0069
5 ve üzeri -0,17432* 0,04098 0,003 -0,3113 -0,0373
1.Sınıf
Hazırlık 0,06791 0,04211 0,761 -0,0729 0,2087
2.Sınıf -0,0322 0,0342 0,971 -0,1465 0,0821
3.Sınıf -0,07186 0,03524 0,528 -0,1897 0,046
4.Sınıf -0,04696 0,03249 0,836 -0,1556 0,0616
5 ve üzeri -0,10641 0,03753 0,157 -0,2319 0,0191 2.Sınıf
Hazırlık 0,10011 0,03796 0,226 -0,0268 0,227
1.Sınıf 0,0322 0,0342 0,971 -0,0821 0,1465
3.Sınıf -0,03965 0,03015 0,885 -0,1405 0,0611
4.Sınıf -0,01476 0,02688 0,998 -0,1046 0,0751
5 ve üzeri -0,07421 0,03279 0,403 -0,1839 0,0354 3.Sınıf
Hazırlık 0,13976* 0,0389 0,026 0,0097 0,2698
1.Sınıf 0,07186 0,03524 0,528 -0,046 0,1897
2.Sınıf 0,03965 0,03015 0,885 -0,0611 0,1405
4.Sınıf 0,0249 0,02819 0,978 -0,0694 0,1192
5 ve üzeri -0,03456 0,03388 0,959 -0,1478 0,0787
4.Sınıf
Hazırlık 0,11487 0,03642 0,079 -0,0069 0,2366
1.Sınıf 0,04696 0,03249 0,836 -0,0616 0,1556
2.Sınıf 0,01476 0,02688 0,998 -0,0751 0,1046
3.Sınıf -0,0249 0,02819 0,978 -0,1192 0,0694
5 ve üzeri -0,05945 0,03101 0,597 -0,1631 0,0442
5 ve üzeri
Hazırlık 0,17432* 0,04098 0,003 0,0373 0,3113
1.Sınıf 0,10641 0,03753 0,157 -0,0191 0,2319
2.Sınıf 0,07421 0,03279 0,403 -0,0354 0,1839
3.Sınıf 0,03456 0,03388 0,959 -0,0787 0,1478
4.Sınıf 0,05945 0,03101 0,597 -0,0442 0,1631
*p<0,05
Tablo 5’te görüldüğü üzere hazırlık sınıfında öğrenim gören öğrenciler ile 3.sınıf öğrencileri ve 5 ve üzeri sınıftaki öğrencilerin finansal okuryazarlık düzeyleri açısından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık gösterdiği tespit edilmiştir (p<0,05). Hazırlık sınıfında öğrenim gören öğrencilerin 3.sınıf ile 5 ve üzeri sınıftaki öğrencilere göre finansal okuryazarlıklarının daha düşük olduğu görülmektedir.
Tablo 6. Ailenin Aylık Geliri ile Finansal Okuryazarlık İlişkisi ANOVA Analiz Sonuçları
Ailenin Aylık Geliri
(TL) N Ortalama Standart
Sapma F p
Finansal Okuryazarlık
3000 ve altı 157 7,30 2,664
4,744 0,000
3001-4500 129 7,92 2,514
4501-6000 70 8,64 2,703
6001-7500 32 8,50 3,016
7501-9000 19 9,74 2,353
9001 ve üstü 18 8,06 3,539
Total 425 7,94 2,741
Tablo 6’da öğrencilerin aile aylık gelirlerine göre finansal okuryazarlıkları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğu görülmektedir (p=0,000<0,05). Öğrencilerin finansal okuryazarlıkları ile aile aylık gelirleri karşılaştırıldığında en yüksek ortalamanın (X=9,74) 7501-9000, en düşük ortalamanın (X=7,30) ise 3000 TL ve altı gelire sahip olanlarda olduğu görülmektedir.
Finansal okuryazarlığın hangi aile aylık gelirleri arasında farklılık gösterdiğini belirleyebilmek için Tablo 7’de Levene testi değerlerine bakılarak homojenlik şartı test edilmektedir.
Tablo 7. Finansal Okuryazarlığa İlişkin Levene Testi
Levene Statistic df1 df2 Sig.
Finansal Okuryazarlık 2,299 5 419 0,044
Yapılan test sonucunda varyansların homojen olmadığı tespit edilmiştir (p=0,044<0,05).
Homojenlik sağlanamadığı için Tablo 8’deki Welch değerlerine bakılmıştır.
Tablo 8. Welch Değerleri
Statistica df1 df2 Sig.
Finansal Okuryazarlık Welch 5,030 5 77,578 0,00
Welch değerinin p<0,05 şartını sağlaması sonucu finansal okuryazarlığın hangi aile aylık gelirleri arasında farklılık gösterdiğini belirlemek için Post Hoc testlerinden Games-Howell testi yapılmıştır. Sonuçlar Tablo 9’da gösterilmektedir.
Tablo 9. Ailenin Aylık Geliri ile Finansal Okuryazarlık İlişkisi Games-Howell Testi Sonuçları
95% Güven Aralığı
(I) Ailenin Aylık
Geliri (TL) (J) Ailenin Aylık
Geliri (TL) Ortalama
Fark (I-J) Standart
Hata p Alt Sınır Üst Sınır
3000 ve altı
3001-4500 -0,04451 0,02192 0,328 -0,1074 0,0184 4501-6000 -0,09596* 0,02762 0,009 -0,1759 -0,0161
6001-7500 -0,08576 0,041 0,311 -0,2082 0,0367
7501-9000 -0,17411* 0,04145 0,004 -0,3023 -0,0459 9001 ve üstü -0,05401 0,06149 0,947 -0,248 0,14
3001-4500
3000 ve altı 0,04451 0,02192 0,328 -0,0184 0,1074 4501-6000 -0,05146 0,02797 0,444 -0,1323 0,0294 6001-7500 -0,04125 0,04124 0,915 -0,1643 0,0818 7501-9000 -0,12960* 0,04168 0,048 -0,2583 -0,0009
9001 ve üstü -0,00951 0,06165 1 -0,2038 0,1848
4501-6000
3000 ve altı 0,09596* 0,02762 0,009 0,0161 0,1759 3001-4500 0,05146 0,02797 0,444 -0,0294 0,1323
6001-7500 0,0102 0,04453 1 -0,1213 0,1417
7501-9000 -0,07814 0,04494 0,518 -0,2142 0,058 9001 ve üstü 0,04195 0,0639 0,985 -0,1568 0,2407
6001-7500
3000 ve altı 0,08576 0,041 0,311 -0,0367 0,2082 3001-4500 0,04125 0,04124 0,915 -0,0818 0,1643
4501-6000 -0,0102 0,04453 1 -0,1417 0,1213
7501-9000 -0,08835 0,0542 0,584 -0,2496 0,0729
9001 ve üstü 0,03175 0,07072 0,997 -0,1829 0,2464
7501-9000
3000 ve altı 0,17411* 0,04145 0,004 0,0459 0,3023 3001-4500 0,12960* 0,04168 0,048 0,0009 0,2583
4501-6000 0,07814 0,04494 0,518 -0,058 0,2142
6001-7500 0,08835 0,0542 0,584 -0,0729 0,2496
9001 ve üstü 0,12009 0,07098 0,548 -0,0961 0,3363
9001 ve üstü
3000 ve altı 0,05401 0,06149 0,947 -0,14 0,248
3001-4500 0,00951 0,06165 1 -0,1848 0,2038
4501-6000 -0,04195 0,0639 0,985 -0,2407 0,1568
6001-7500 -0,03175 0,07072 0,997 -0,2464 0,1829
7501-9000 -0,12009 0,07098 0,548 -0,3363 0,0961
*p<0,05
Tablo 9’da Aile geliri 7501-9000 TL gelire sahip olanlar ile 3000 TL ve altı gelire sahip olanlar ve 3001-4500 TL arasında gelire sahip olanların finansal okuryazarlık düzeyleri istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermektedir (p<0,05). Aile geliri 7501-9000 TL gelire sahip olanların finansal okuryazarlık düzeylerinin, 3000 TL ve altı gelire sahip olanlar ile 3001-4500 TL arasında gelire sahip olanlara göre daha fazla olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, aile geliri 4501-6000 TL gelire sahip olanlar ile 3000 TL ve altı gelire sahip olanların finansal okuryazarlık düzeylerinin istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık gösterdiği tespit edilmiştir (p<0,05). Bu sonuç aile geliri 4501-6000 TL arasında olanların finansal okuryazarlık düzeylerinin 3000 TL ve altı gelire sahip olanlara göre daha fazla olduğunu göstermektedir.
3.5. Finansal Okuryazarlık Düzeyi Karşılaştırılması
Finans ve Bankacılık Bölümü öğrencileri ile İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeyleri karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırma finansal okuryazarlık ölçeğinde yer alan 3 alt grup (temel finans bilgisi, tasarrufları yatırıma dönüştürme bilgisi ile harcama ve borçlanma bilgisi) ve 14 soru ile gerçekleştirilmiştir.
Öğrencilerin yanlış cevapladıkları sorular genel olarak değerlendirildiğinde; en düşük seviyenin “tasarrufları yatırıma dönüştürme bilgisi” olduğu görülmektedir. Ardından sırasıyla
“temel finans bilgisi” ve “harcama ve borçlanma bilgisi” gelmektedir.
Tablo 10. Finansal Okuryazarlık Düzeyi Karşılaştırılması
Temel Finans Bilgisi
Finans ve
Bankacılık İlahiyat
Yanlış Sayısı Doğru Sayısı % Yanlış Sayısı Doğru Sayısı %
Tasarruf hesabınızda 100 TL bulunmaktadır, faiz oranı yıllık %2 ise hesabınızdaki parayı kullanmadığınızı varsaydığımızda 5 yıl sonra hesabınızda ne kadar paranız olacaktır?
a) 102 TL’den fazla b) 102 TL c)102 TL’den az d) Bilmiyorum
52 124 71 104 145 58
Hesabınızda uygulanan yıllık faiz oranı %1 ve enflasyon oranının yıllık %2 olduğunu varsaydığımızda bir yıl sonra hesabınızdaki parayla bugüne kıyasla ne kadar ürün ya
da hizmet satın alabilirsiniz? a)Daha fazla b) Aynı c) Daha az d) Bilmiyorum 88 88 50 158 91 37 Cenk banka hesabından 1000 TL fazla çekmiştir ve banka yıllık %15 faiz
uygulamaktadır. Hiçbir ödeme yapmadığında Cenk’in 1 yıl sonraki borcu ne kadar
olacaktır? a)850 TL b) 1000 TL c)1150 TL d)1500 TL e) Bilmiyorum 66 110 63 130 119 48 Kişilerin kazançları eşit miktarda ise hayat sigortası en çok hangisi için gereklidir?
a) Çocuğu olmayan genç bir kadın b) İki çocuğu olan genç bir kadın c) Eşi de emekli
olan yaşlı emekli bir erkek d) Evli ama çocuğu olmayan genç bir erkek. 50 126 72 72 177 71 Enflasyon birçok yönden sorun oluşturmaktadır. Birkaç yıl süren yüksek enflasyon
dönemlerinde hangisi ekonomik açıdan daha fazla sorun yaşar? a) Çocuklu çalışan 96 80 46 157 92 37
genç çiftler b) Çocukları olmayan çalışan genç çiftler c) Sabit emeklilik geliri ile yaşayan yaşlı insanlar d)Emeklilik dönemleri için para biriktiren çalışan orta yaşlı çiftler Ürünlerin fiyatlarının yükselmesi alım gücünü düşürür.
a) Doğru b) Yanlış c) Bilmiyorum 21 155 88 37 212 85
Ortalama 65 56
Tasarrufları Yatırıma Dönüştürme Bilgisi
Yatırımcı parasını çeşitli varlıklara yatırdığında parasını kaybetme riski ne şekilde olur?
a) Artar b) Aynı kalır c) Azalır d) Bilmiyorum 93 83 47 186 63 25
Piyasada faiz oranları düşerse tahvil fiyatları ne şekilde etkilenir?
a) Artar b) Aynı kalır c) Azalır d) Bilmiyorum 105 71 40 209 40 16 10-20 yıl gibi uzun bir dönemde normal şartlarda aşağıdaki varlıklardan hangisi
genellikle daha çok getiri sağlar? a) Mevduat Hesabı b) Tahviller c) Hisse senetleri
d)Bilmiyorum 121 55 31 197 52 21
Zaman içerisinde en yüksek dalgalanmayı genellikle hangi varlık gösterir?
a) Hisse senetleri b) Mevduat Hesabı c) Tahviller d) Bilmiyorum 81 95 54 181 68 27
Ortalama 43 22
Harcama ve Borçlanma Bilgisi
Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? a) Bireyin iki yıldan daha önceki dönemde yapmadığı bir ödemesi yeni kredi kararlarında dikkate alınmaz b) Bireyin bankadaki kötü kredi sicili başka bir bankaya kredi için başvurduğunda dikkate alınmaz c) Kişiler çok fazla kredi kullandığından bankaların sizin başka bir bankadaki kredi geçmişinizi bilmesi pek mümkün değildir d) Bankalar kredi kullanan bireylerin ödeme geçmişini birbiriyle paylaşır ve birey ödeme yapmadıysa bunu tüm bankalar bilecektir.
48 128 73 77 172 69
Aşağıdakilerden hangisi kredi puanınızı yükseltmek için iyi bir yöntemdir? a) Yalnızca bakiyesi en yüksek olanların ödenmesi b) Tüm kredi kartlarının iptal edilmesi c) İflas başvurusu yaparak her şeye yeniden başlanması d) Faturaların zamanında ödenmesi
24 152 86 44 205 82
ATM kartları ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir? a) Dünyanın her yerinde hiçbir ücret ödemeden nakit çekebilirsiniz b) ATM’lerden günün 24 saati nakit para çekebilir c) ATM kartına sahip olabilmek için bankada hesabınızın olması gerekir.
d) ATM’lerden hesabınızla ilgili güncel bilgiyi öğrenebilirsiniz.
57 119 68 79 170 68
38. Kredi kartına sahip olan kişiler sınırsız harcama yapabilir.
a) Doğru b) Yanlış c)Bilmiyorum 15 161 92 27 222 89
Ortalama 80 77
Genel Ortalama 63 52
Temel finans bilgisi incelendiğinde İlahiyat öğrencilerinin doğru cevaplama oranının %56, Finans ve Bankacılık öğrencilerinin ise %65 oranında olduğu görülmektedir. Tasarrufları yatırıma dönüştürme bilgisi değerlendirildiğinde İlahiyat öğrencilerinin %22, Finans ve Bankacılık öğrencilerinin ise %43 oranında doğru cevap verdikleri tespit edilmiştir. Harcama ve borçlanma bilgisi incelendiğinde İlahiyat öğrencilerinin %77, Finans ve Bankacılık öğrencilerinin ise %80 oranında doğru cevap verdiği görülmüştür. Finans ve Bankacılık öğrencilerinin genel olarak finansal okuryazarlık oranı % 63, ilahiyat fakültesi öğrencilerinin genel finansal okuryazarlık oranı ise %52 olarak tespit edilmiştir.
Sonuç ve Değerlendirme
Bu çalışmada öğrencilerin bölüm, cinsiyet, yaş, sınıf, aile gelir düzeyleri, anne eğitim düzeyleri, baba eğitim düzeyleri, kredi kartı kullanım durumları ve internet bankacılığı kullanım durumları ile finansal okuryazarlık ilişkisi analiz edilmiştir.
Anket uygulanan öğrencilerin %41,4’ü Finans ve Bankacılık, %58,6 İlahiyat öğrencisidir.
Cinsiyetlerine göre; %65,6’sı kadın, %34,4’ü erkektir. Yaşlarına göre; %10,8’i 18-19 yaş, %26,6’sı 20- 21 yaş, %37,6’sı 22-23 yaş, %24,9’u 24 ve üstü yaştadır. Sınıflarına göre; %8’i hazırlık, %12’si 1.sınıf,
%20,7’si 2.sınıf, %17,6’sı 3.sınıf, %28,5’i 4.sınıf, %13,2’si 5 ve üzeri sınıfta öğrenim görmektedir. Aile aylık gelirine göre; %36,9’u 3000 TL ve altı, %30,4’ü 3001-4500 TL, %16,5’i 4501-6000 TL, %7,5’i 6001- 7500 TL, %4,5’i 7501-9000 TL, %4,2’si 9001 TL ve üstü gelir düzeyindedir.
Öğrencilerin genel finansal okuryazarlık düzeylerinin %56,8 ile orta düzeyde olduğu saptanmıştır. İlahiyat Bölümü öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeylerinin (%52), Finans ve Bankacılık Bölümü öğrencilerinden (%63) daha düşük olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuç üzerinde, Finans ve Bankacılık Bölümü öğrencilerinin daha fazla ekonomi ve finans dersi almalarının etkili olduğu söylenebilir. Beal ve Delpachitra (2003), Lantara ve Kartini (2015), Çinko vd. (2017) öğrencilerin finansal okuryazarlıklarını analiz ettikleri araştırmalarında, işletme ve ekonomi bölümündeki öğrencilerinin finansal okuryazarlıklarının diğer bölüm öğrencilerine kıyasla daha
yüksek oranda oldukları sonucunu tespit etmişlerdir. Yapılan çalışmaların sonuçları ile bu çalışmanın sonucunun birbirlerini desteklediği görülmektedir.
Öğrencilerin finansal okuryazarlıklarını cinsiyete göre incelendiğinde erkek öğrenciler ile kadın öğrenciler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Erkek öğrencilerin finansal okuryazarlıklarının kadınlardan yüksek olduğu tespit edilmiştir. Başarır ve Sarıhan (2017), Tuna ve Ulu (2016), Kılıç vd. (2015), Chen ve Volpe (2002), Danes ve Hira (1987) çalışmalarında elde ettikleri sonuçlar ile benzer sonuçlar elde edilmiştir.
Öğrencilerin sınıfları ile finansal okuryazarlık arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık görülmektedir. Çinko vd. (2017), Tuna ve Ulu (2016), Sabri ve Macdonald (2010), çalışmalarında üst sınıflardaki öğrencilerin finansal okuryazarlıklarının diğer sınıflara göre daha yüksek olduğu sonucuna varmışlardır. Bu sonuç ile çalışmada elde edilen 5.sınıf öğrencilerinin finansal okuryazarlıkları 3.sınıf ve hazırlık öğrencilerine göre daha yüksek olması sonucu ile paralellik göstermektedir.
Çinko vd. (2017) çalışmalarına benzer olarak ailelerin gelir düzeyi arttıkça finansal okuryazarlık seviyesinin de arttığı saptanmıştır. Barmaki (2015) çalışmasına paralel olarak anne, baba eğitim düzeyi ile finansal okuryazarlık arasında anlamlı bir fark olmadığı görülmüştür. Başarır ve Sarıhan (2017), Kılıç vd. (2015) çalışmalarındaki sonuçlara benzer bir sonuç olarak kredi kartı kullananların kullanmayanlara göre finansal okuryazarlıklarının yüksek olduğu tespit edilmiştir.
Öğrencilerin finansal okuryazarlık düzeyinin orta seviyede olma nedeninin öğrencilerin finansal bilgi eksikliklerinden kaynaklandığı tespit edilmiştir. Geleceğin finansal aktörleri olan öğrencilerin finansal okuryazarlık düzeylerinin yükseltilmesi, sağlıklı ve doğru finansal kararlar alabilmeleri açısından önemlidir. Sürecin doğru yönetilmesiyle öğrenciler olası zararlardan korunacak, ekonomik sistem içindeki doğru işleyişle birlikte toplumsal refaha katkı sağlanacaktır.
Öğrencilerin finansal okuryazarlık düzeyinin yükseltilmesi için;
• Devlet, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarının ortak çalışmalar yaparak finansal okuryazarlığın yükseltmesi için strateji ve uygulamaların geliştirilmesi tavsiye edilmektedir.
• Üniversitelerde eğitim müfredatına finansal okuryazarlık dersinin eklenmesi, hali hazırda müfredatlar da yer alan derslerin içeriklerinin uygulamaya yönelik geliştirilmesi faydalı olacaktır.
Ayrıca finansal okuryazarlıkla ilgili panel ve konferansların düzenlenmesi yoluyla öğrencilerin finansal farkındalıklarının artırılması sağlanabilecektir.
• Erken yaşta finansal okuryazarlık eğitimine başlanması ve eğitimlerin öğrenci, kadın, erkek, meslek gibi farklı ölçeklerde geniş tabana yayılarak gerçekleştirilmesinin daha fazla etki sağlayacağı düşünülmektedir.
• Gelişen teknolojiden faydalanarak dijital platformlarda finansal okuryazarlığın geliştirilmesi sağlanabilir. Bu noktada finansal farkındalığın arttırılmasına yönelik mobil uygulamaların geliştirilmesi, temel finans konularını içeren web sayfalarının artırılması ve toplumun bilgilendirilmesi açısından kamu spotu, reklam gibi faaliyetlere ağırlık verilmesi önemlidir.
Etik Kurul İzni
Araştırmanın etik kurul izni 16.03.2021 Tarih, 2021/64 sayılı Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurulu’ndan alınmıştır.
Kaynakça
Akbulut, Ö. ve Yıldız, N. (2006). İstatistiğe giriş uygulamalı temel bilgiler çözümlü ve cevaplı sorular temel formüller ve tablolar el kitabı (5. Baskı). Erzurum: Aktif Yayınevi.
Bağlıoğlu, A. (2019). Akademik personelin finansal okuryazarlık ve finansal davranış analizi: Fırat üniversitesi örneği, yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
Barış, S. (2016). Finansal okuryazarlık ve bütçeleme davranışı: üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. TESAM Akademi Dergisi, 3(2), 13-38.
Barmaki, N. (2015). Üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeylerini belirlemeye yönelik bir araştırma: Hacettepe üniversitesi örneği, doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Başarır, Ç., ve Sarıhan, A. Y. (2017). Üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlıklarının
belirlenmesi: Bandırma Onyedi Eylül üniversitesi örneği. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 15(1), 143-162.
Beal, D. ve Delpachitra, S. (2003). Financial literacy among australian university students. Economic Papers, 22(1), 65-78.
Chen, H. ve Volpe, R. P. (1998). An analysis of personal financial literacy among college students.
Financial Services Review, 7(2), 107-128.
Chen, H. ve Volpe, R. P. (2002). Gender differences in personal financial literacy among college students. Financial Services Review, 11, 289-307.
Contuk, F. Y. (2018). Üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık durumunu etkileyen faktörler üzerine bir araştırma: Muğla Sıtkı Koçman üniversitesi örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 77, 115-136.
Çam, A. ve Barut, A. (2015). Finansal okuryazarlık düzeyi ve davranışları: Gümüşhane üniversitesi önlisans öğrencileri üzerinde bir araştırma. Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi, 4(7), 63- 72.
Çinko, M., Avcı, E., Ergun, S., ve Tekçe, M. (2017). Üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeyleri: Marmara üniversitesi örneği. Marmara Business Review, 2(1), 25-50.
Danes, S. M. ve Hira, T. K. (1987). Money management knowledge of college students. The Journal of Student Financial Aid, 17(1), 4–16.
Demirkol Ö. F. ve Erduru İ. (2017). Üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeylerinin tespitine yönelik bir araştırma: Harran üniversitesi örneği. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 5(4), 12-26.
Dilek, S., Küçük, O., ve Eleren, A. (2016). Kastamonu üniversitesi öğrencilerinin ekonomi okuryazarlığı. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(7), 1865-1878.
Gökmen, H. (2012), Finansal Okuryazarlık (1.Baskı). İstanbul: Hiperlink Yayınları.
Hastings J.S., Madrian B.C., ve Skimmyhorn W.L.; (2012), Financial Literacy, Financial Education And Economic Outcomes, Nber Working Paper 18412, https://www.nber.org/papers/w18412, (01.04.2021).
Hayırsever, B. F. ve Oğur, B. (2019). Financial well-being scale practices in turkey. SSRG International Journal of Economics Management Studies ( SSRG-IJEMS ), 6(3), 15-26.
Kaya, M. ve Güneş, H. (2019). Üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeylerinin analizi:
Bankacılık ve finans bölümü öğrencileri üzerine bir uygulama - Analysis of the fınancial literacy levels of university students: An application on department of banking and finance. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(28), 295-305.
Kılıç, Y. (2016). Finansal okuryazarlık ve finansal refahın belirleyicileri: Gaziantep ve çevre illeri için yapısal eşitlik modeli uygulaması, doktora tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
Kılıç, Y., Ata, H. A. ve Seyrek, İ. H. (2015). Finansal okuryazarlık: Üniversite öğrencilerine yönelik bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 1(66): 129-150.
Lantara, I. W. N. & Kartini, N. K. R. (2015). Financial literacy among university students: empirical evidence from ındonesia. Journal of Indonesian Economy and Business: JIEB, 30(3), 247-256.
Luksander, A., Béres, D., Huzdik, K. & Németh, E. (2014). Analysis of the factors that ınfluence thefinancial literacy of young people studying in higher education. Public Finance Quarterly, 2, 220-241.
Lusardi, A. (2008). Financial literacy: an essential tool for ınformed consumer choice?. NBER Working Paper Series, 2-29.
Mandell, L. (2008). The financial literacy of young american adults. The JumpStart Coalition for Personal Financial Literacy, Washington.
Marcolin, S. & Abraham, A. (2006). Financial literacy research: current literature and future opportunities. 3rd International Conference on Contemporary Business, Leura NSW, 21-22 September.
Australia: Faculty of Commerce, Charles Stuart University.
Murphy, A. (2005). Money, money, money: an exploratory study on the financial literacy of black
college students. College Student Journal, 478-488.
Noctor, M., S. Stoney, & R. Stradling, (1992). Financial Literacy: A Discussion Of Concepts And Competences Of Financial Literacy And Opportunities For İts Introduction İnto Young People’s Learning. NFER Report for the National Westminster Bank. London, The United Kingdom, 21-24.
OECD. (2005). Improving Financial Literacy Analysis of Issues and Policies. Paris: OECD Publishing.
Sabri, M.F. & Macdonald, M. (2010) . Savings Behavior And Financial Problems Among College Students: The Role Of Financial Literacy In Malaysia. Cross-Cultural Communication, 6 (3), 103- 110.
Shambare, R. & Rugimbana, R. (2012). Financial literacy among the educated: an exploratory study of selected university students in south africa. Thunderbird International Business Review, 54(4), 581-590.
Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2019). Using multivariate statistics (7. Baskı). Boston: Pearson.
TCMB. (2017). Herkes İçin Ekonomi 'Finansal Okuryazarlık: Bireysel ve Toplumsal Faydaları. TCMB Bülten (48), 2-4.
Temizel, F. (2010), Mavi Yakalılarda Finansal Okuryazarlık (1.Baskı).İstanbul: Beta Yayınevi.
Tuna, G. ve Ulu, M. O. (2016). Üniversite öğrencilerinin finansal okuryazarlık düzeylerini etkileyen faktörlerin belirlenmesi: işletme bölümü öğrencileri üzerine bir araştırma. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 30, 128-141.
Extended Abstract Aim and Scope
Individuals need to have an income in order to meet their needs in their lifes. While some of these incomes can be spent and consumed, some of them can be reserved for savings. Conversion of savings into investment also increases the probability of earning income. These savings can be kept under the pillow, invested in term deposits, transferrable or real estate. Accordingly with all these decisions, money management should be made. The most important thing here is the ability of individuals to make correct and conscious decisions. At this point, the importance of the concept of financial literacy is understood.
This study was carried out in order to determine the financial literacy levels of the students of Recep Tayyip Erdogan University Findikli School of Applied Sciences, Finance and Banking Department and the students of the Faculty of Theology, and to determine whether there is a difference between them. By determining the level of financial literacy and eliminating the deficiencies, if any, students will be able to make the right financial decisions. With the straight management of the process, students will be protected from possible harm and with the straight functioning of the economic system, social welfare will be contributed. It is aimed that the research will contribute and guide for other studies on financial literacy.
Methods
In line with the determined purpose, a questionnaire was applied to 425 students studying at Recep Tayyip Erdogan University Findikli School of Applied Sciences, Finance and Banking Department and Faculty of Theology. The obtained data were analyzed using the SPSS program.
For this purpose, the relationship between students' department, gender, age, class, income level, mother's education level, father's education level, credit card usage status and internet banking usage status and financial literacy were analyzed. Independent Sample T-test for 2-variable parameters and One-Way Analysis of Variance (ANOVA) for parameters with 3 or more variables were applied in order to determine whether there is a difference between financial literacy mean scores and demographic characteristics. Before the T test, normality analysis was applied to test whether the data were normally distributed. Scheffe test, one of the Post-hoc tests, was used in cases where the variance was homogeneously distributed, and the Games Howell test was used in cases where the variance was not homogeneously distributed.
