Erciyes

(1)

Özgün Araflt›rma Yaz›s› / Original Research Article Türk Nöroloji Dergisi 2006; Cilt:12 Say›:4 Sayfa:269-274

ABSTRACT

The Prevalence and Risk Factors of Fall of the Patients Applying to the Department of Neurology in Erciyes University Medical Faculty A i m : To study the prevalence of fall and risk factors of the patients with neurological illnesses who applied to the polyclinic of the Department of Neurology in Erciyes University.

M e t h o d : We studied 198 cases diagnosed as having a neurological illness for more than a year, from the point of a story of falling and its occuren c e . The patients were questioned whether they fell once or more in the last 12 years. Each patient was given an assessment test of Mini-Mental Status In ventory, Beck Depression Assessment, Tinetti Balance and Walking Test and determined whether they used an auxillary tool for w a l k i n g .

R e s u l t s : 90 (45%) of the patients fell down once or more in the last 12 months. 33% of those who fell used a tool for walking. Peripheral traumas depending on falls were 33%. While mini-mental test scores

between those who fell and who didn’t were not different (p>0.05), there was a statistically significant difference between the groups in respect to the assessments of age, Tinetti test, auxillary tools for walking and depression (p<0.05). In neurological illnesses the group who fell the most was those who had stroke (25%) and multiple sclerosis (20%).

C o n c l u s i o n s : The falls in neurological illnesses are related to way of walking, faulty balance and not using a suitable auxillary tool for walking.

It may be effective to add treatment programmes related to determined risk factors in neurological illnesses, especially in rehabilitation treatment.

ÖZET

Amaç: Erciyes Üniversitesi Nöroloji Anabilim Dal› Poliklini¤ine baflvuran nörolojik hastal›klarda, düflmelerin prevalans›n› ve risk faktörlerini araflt›rmak amac›yla çal›flma düzenlenmifltir.

Metod: Bir y›ldan daha fazla süredir, nörolojik bir hastal›k teflhisi konmufl 198 olgu, düflme hikayesi ve oluflumu yönünden araflt›r›lm›flt›r.

Ferhan Soyuer

¹

, Demet Ünalan

¹

, Füsun Erdo¤an

²

1Erciyes Üniversitesi Halil Bayraktar Sa¤l›k Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, KAYSER‹

2Erciyes Üniversitesi T›p Fakültesi Nöroloji Anabilim Dal›, KAYSER‹

Erciyes Üniversitesi T›p Fakültesi Nöroloji Anabilim Dal›’na Baflvuran Hastalarda Düflme Prevalans› ve Risk Faktörleri /

The Prevalence and Risk Factors of Fall of the

Patients Applying to the Department of Neurology in Erciyes University Medical Faculty

Yaz›flma Adresi/Address for Correspondence:

Ferhan Soyuer

Erciyes Üniversitesi Halil Bayraktar Sa¤l›k Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, Kayseri soyuerf@erciyes.edu.tr

Tel: 0542 235 40 62

Dergiye Ulaflma Tarihi/Received: 20.01.2006 Revizyon ‹stenme Tarihi/Sent for revision: 02.05.2006 Kesin Kabul Tarihi/Accepted: 10.05.2006

Keywords: fall, neurological illnesses, balance, walking Anahtar kelimeler: düflme, nörolojik hastal›klar, denge, yürüyüfl

(2)

Hastalar son 12 ayda bir veya daha fazla düflme göstermeleri yönünden sorgulanm›fllard›r. Her hastaya, Mini-mental Durum De¤erlendirme testi, Beck depresyon de¤erlendirmesi, Tinetti denge ve yürüyüfl testi uygulanm›fl, yard›mc› yürüme arac› kullan›p-kullanmad›¤› k a y d e- dilmifltir.

Bulgular: Hastalar›n 90’› (%45) son 12 ayda bir veya daha fazla düflme göstermifltir. Düflenlerin %33’ü yürüme yard›mc›s› kullanmaktad›r.

Düflmelere ba¤l› periferal travmalar % 33’ tür. Düflenler ve düflmeyenler aras›nda mini-mental test skorlar› fark göstermezken (p>0.05), yafl, Tinetti denge ve yürüyüfl testi, yürüme yard›mc›s› ve depresyon de¤erlendirmeleri aç›s›ndan, gruplar aras›nda istatistiki aç›dan anlaml›

fark bulunmufltur (p<0.05). Nörolojik hastal›klar içinde, en fazla düflen grup inme (%25) ve multipl skleroz (%20) dir.

Sonuç: Nörolojik hastal›klarda düflmeler, yürüyüfl, denge bozuklu¤u ve uygun yürüme yard›mc›s› kullanmama ile iliflkilidir. Nörolojik hasta- l›klarda, özellikle rehabilitasyon tedavisinde, belirlenen risk faktörlerine yönelik tedavi programlar›n›n ilave edilmesi düflme oran›n› azaltma yönünde etkili olabilir.

G‹R‹fi

D ü fl m e l e r , özellikle yafll› popülasyonda, günlük akti- vitelerde yayg›n bir problemdir ve s›kl›kla morbidite, mortalite ve yetersizlikten sorumludur. Her y›l, ortalama 65 yafl üzeri, toplumda yaflayan insanlar›n

%35-40’› düflmektedir.^{1 , 2} Ayr›ca düflmeler halk sa¤l›¤›

aç›s›ndan da artan bir maliyetle sonuçlanmaktad›r.

Ciddi yaralanmalarla sonuçlanan düflmeler, daha sonra yeni bir düflme korkusunun sonucu olarak aktivi- telerde s›n›rlanma, ayr›ca rehabilitasyon aflamas›nda ve sonucunda olumsuz etkilere yol açabilmektedir.

Düflmelerin pek çok farkl› nedeni vard›r. Bunlar intrinsik ve extrinsik faktörler olarak s›n›flan- d›r›lmaktad›r. Birincisi, genellikle fonksiyonel ve denge bozukluklar› gibi, fonksiyonel sa¤l›k durumu olarak belirlenmifltir. ‹kincisi, protezler, yürüme yard›mc›lar› ve çevresel faktörleri içermektedir.²

Düflmeler, inme, multipl skleroz, parkinson gibi nörolojik hastal›klar›n da s›k komplikasyonlar›ndan b i r i d i r.^{3 , 4 , 5}. Özellikle inme popülasyonunda, ileri yafl, denge ve yürüyüfl bozukluklar› ve kuvvet kayb›

düflmeler yönünden önemli risk faktörleri olarak b e l i r l e n m i fl t i r.^{6 , 7 , 8}

Literatürde, nörolojik hastal›klar› bir bütün olarak düflme aç›s›ndan de¤erlendiren tek çal›flmay›, Stolze ve ark yapm›fllard›r.⁹ Onlar, 12 tip nörolojik hastal›ktan oluflan 548 hastenede yatarak takip edilen hastalarda

%34’nün bir veya daha fazla düfltüklerini belirlemifllerdir. Nörolojik hastal›klarda toplumda yaflayan hastalarda düflmeleri de¤erlendiren bir çal›flma bulunmamaktad›r. Bu nedenle, Erciyes Üniver- sitesi Nöroloji Anabilim Dal› Poliklini¤ine baflvuran, nörolojik hastalarda düflme prevalans›n› ve risk faktör- lerini belirlemek amac›yla çal›flma düzenlenmifltir.

GEREÇ VE YÖNTEM

Çal›flmaya, nöroloji poliklini¤ine baflvuran, toplumda yaflayan, en az bir y›ld›r nörolojik hastal›k teflhisi konmufl 198 olgu al›nd›. Olgular› çal›flmaya alma kriterleri, bir yürüme yard›mc›s› ile veya olmaks›z›n mobilize olabilme, nörolojik bir hastal›k d›fl›nda, hiçbir bozuklu¤u bulunmamak, eklemlerde aktif inflamatuar veya patolojik de¤iflikliklerin olmamas›d›r.

Nörolojik bir hastal›k tan›s› konmufl olgular, son bir y›ld›r düflüp düflmedi¤i, yaralanma ve düflmenin yeri ve flekli konusunda sorgulanm›fllard›r. Düflme, nöbet, miyokard infarktüsü olmaks›z›n kiflinin yerle umulma- d›k temas› olarak tan›mlanmaktad›r.⁴

Düflen ve düflmeyen grup olarak s›n›fland›r›lan olgulara afla¤›daki de¤erlendirmeler yap›lm›flt›r:

Mini Mental Durum De¤erlendirmesi (MMDD):

K o g n i t if fonksiyonu de¤erlendirmeyi amaçlayan test, yönelim, kay›t haf›zas›, dikkat ve hesaplama, hat›rlama ve lisan olmak üzere befl ana bafll›k alt›nda toplanm›fl on bir maddeden oluflmakta ve maksimum skor 30 üzerinden d e ¤ e r l e n d i r i l m e k t e d i r.^{1 0} Testin, Türk toplumu için uyar- lamas› Güngen ve arkadafllar›,^{1 1}taraf›ndan yap›lm›flt›r.

Tinetti Test: Denge ve yürüyüflün fonksiyonel de¤erlendirmesidir. Denge bölümü 9, yürüyüfl bölümü 7 testten oluflmaktad›r. Test, olgular›n spesifik testleri yapma yetene¤ine göre skorlan›r. Her test üç bölüm- de de¤erlendirilerek, 0-2 fleklinde puanlanmaktad›r.

Maksimum puan 28’dir.²

Beck Depresyon De¤erlendirmesi: Orijinal biçimi 1961 y›l›nda Beck ve arkadafllar›^{1 3}taraf›ndan gelifltirilen BDI’nin Türk toplumu için geçerlilik ve güvenirli¤i His-

(3)

l i^{1 4} taraf›ndan yap›lm›flt›r. Ölçekte her madde 0-3 ara- s›nda puan al›r. Al›nabilecek en yüksek puan 63’tür.

‹statistiksel Analiz: Çal›flmam›zdaki de¤iflkenlerin analizi yap›l›rken normal da¤›l›ma uygunlu¤u de¤erlendirilmifltir. Düflen ve düflmeyen gruplar›n karfl›laflt›r›lmas›nda univariate analiz olarak, chi-square test, Student-t test, düflmeyi etkilen risk faktörlerlerinin de¤erlendirilmesi için logistic regression analizi yap›lm›flt›r. Multivariate regression analizi ile Backward:wald yöntemi kullan›larak regression modeli elde edilmifltir. Çal›flman›n verileri SPSS-11.5 program›

arac›l›¤› ile de¤erlendirilmifltir. De¤erlendirmelerde anlaml›l›k düzeyi olarak p<0.05 kabul edilmifltir.

BULGULAR

Çal›flmaya kat›lan, yedi tip nörolojik hastal›ktan oluflan 198 olgunun 90’›(%45) son 12 ayda bir veya daha fazla düflme göstermifltir (Tablo 1).

Nörolojik hastal›klar içinde, en fazla düflen grup inme (% 25) ve multipl skleroz (%20) olmufltur.

Düflmelere ba¤l› periferal travmalar %33’tür.

Düflmelerin %64’ü ev içinde, %71’i yürürken gerçekleflmifltir (Tablo 2).

Düflenlerin %33 yürüme yard›mc›s› kullanmaktad›r.

Yürüme yard›mc›s› kullan›m› yönünden, düflen ve düflmeyen gruplar aras›nda istatistiksel olarak anlaml›

fark bulunmufl olup (p<0.05) yürüme yard›mc›s›

kullananlarda düflmelerin daha az görüldü¤ü tespit edilmifltir (Tablo 3).

Düflen ve düflmeyen gruplar aras›nda mini-mental test skorlar› fark göstermezken (p>0.05), yafl, Tinetti test ve depresyon de¤erlendirmeleri aç›s›ndan, gruplar aras›n- daki fark istatistiki aç›dan anlaml› bulunmufltur (p<0.05). Düflme görülme oranlar› yafl ve depresyon skorlar›n›n art›fl›na paralel olarak artmakta, tinetti test skorlar›n›n artmas› ile de azalmaktad›r. Multivariate lojistik analiz, denge-yürüyüfl bozuklu¤unun ve uygun yürüme yard›mc›s› kullanmaman›n nörolojik hastal›k- larda en önemli risk faktörleri oldu¤unu göstermifltir (Tablo 4).

TARTIfiMA

Çal›flmam›z›n amac›, toplumda yaflayan nörolojik hastal›kl› olgular›n düflme prevalans›n› ve risk faktörlerini belir- lemekti. Bu gruplarda düflme flartlar› da aç›klanm›flt›r.

Bizim grubumuzda düflme oran› %45’tir. Hastanede yatmakta olan nörolojik hastal›klarda ise bu oran %34 olarak bulunmufltur.⁹ 60-64 yafllar›ndaki toplumda

Teflhis Total (n)

Parkinson

‹nme Multipl Skleroz Polinöropati Vertigo

Serebellar Hastal›klar Kas Hastal›klar›

Total

20 52 46 20 20 20 20 198

Düflenler (n)

14 22 18 10 8 8 10 90

Düflenlerin Yüzdesi (%)

17 25 20 11 8 8 11 45

Hastal›k Grubu

‹çinde Düflenlerin Yüzdesi (%)

70 43 39 50 40 40 50

Düflme S›kl›¤›

1=1 düflme/y›l 2=1-5 düflme/y›l

3=5> düflme/y›l 2.6±1.1 2.3±1.2 2.4±1.1 2.1±1.0 1.9±0.9 2.0±1.2 2.2±1.1 Tablo 1. Nörolojik hastal›klarda düflmelerin da¤›l›mlar›.

Tablo 2. Düflmelerin yaralanmalar, düflme yerleri ve düflme flekline göre da¤›l›m›.

Yaralanmalar K›r›k Yumuflak Doku Düflme Yerleri Ev içi Ev d›fl›

Düflme fiekli Yürürken Ayakta Dururken Transferde Merdivende

30 2 28

58 32

64 6 9 11

33

64 36

71 7 10 12 Düflen Grup

n %

(4)

yaflayan insanlar›n düflme oran› %15-20 aras›nda b u l u n m u fl t u r .^{1 5 , 1 6}Yafl, düflmeler için önemli bir risk fak- t ö r ü d ü r1 7 , 1 8 , 1 9ve çal›flmam›zda da düflenler düflmeyen- lerden 5 yafl daha büyüktür. Literatürde, düflmeler yönünden 60 yafl s›n›r olarak kabul edilmekte ve bu yafltan sonra düflmelerin s›kl›¤›nda art›fl oldu¤u

belirtilmektedir. 75 yafl›ndaki hastalar, 70 yafl›nda- kilerden 5-10 kat daha fazla düflmeye maruz k a l a b i l m e k t e d i r .^{1 7 , 1 9}Çal›flmam›zda tespit edilen düflme oran›n›n genel popülasyondakinden hemen hemen bir kattan daha yüksek oldu¤u anlafl›lmaktad›r. Bu sonuç nörolojik hastal›klar›n düflme oluflmas› için

Tablo 3. Nörolojik hastal›klarda düflen ve düflmeyen gruplar›n risk faktörlerine göre karfl›laflt›r›lmas›.

De¤iflkenler Parkinson

‹nme

Multipl Skleroz

Polinöropati

Vertigo

Serebellar Hast

Kas Hastal›klar›

TOTAL

Yafl MMDD Tinetti Test Beck Depresyon Baston Kullan›m› Kullanan

Kullanmayan Yafl

MMDD Tinetti Test Beck Depresyon Baston Kullan›m› Kullanan

Kullanmayan Yafl

Kullanmayan

Düflen Grup 70.8±6.5 25.5±4.1 21.4±4.0 19.4±5.2

6 8 63.6±11.1

27.4±1.9 22.5±4.0 18.5±6.2

6 16 43.5±11.6

27.9±2.5 22.4±5.1 19.2±5.3

6 12 45.6±10.5

28.7±5.6 24.6±4.3 18.2±5.4

3 7 47.4±10.2

28.3±3.4 21.3±3.5 17.7±6.0

2 6 51.3±10.4 28.0±4.10 23.3±4.0 18.3±5.6

5 3 48.9±11.3

26.8±5.4 22.6±5.4 20.3±6.0

2 8 53.1±10.2

27.5±3.6 22.5±4.3 18.8±5.6

30 60

Düflmeyen Grup 60.5±8.4 27.8±4.6 26.5±4.1 13.5±6.1

3 3 59.0±10.6

27.9±1.5 27.6±4.2 12.8±5.6

19 11 40.3±10.1

27.7±1.6 26.3±5.7 10.2±5.6

18 10 40.6±10.3

28.8±5.8 28.4±4.8 12.3±5.6

6 4 45.3±9.4 28.4±3.6 23.8±3.9 16.7±6.4

4 8 45.4±10.6

28.2±4.0 27.1±4.1 13.8±5.0

6 6 46.3±11.5

28.6±5.6 26.5±5.5 16.4±6.3

6 4 48.2±11.1

28.2±3.8 26.6±4.6 13.6±5.8

62 46

t 10.68

9.57 11.12

8.30

X²=1.75 8.61 1.60 9.17 8.26

X²=8.60 1.60 1.23 8.27 15.24

X²=5.03 9.18 1.30 8.33 9.26

X²=6.25 1.39 1.26 1.33 1.18

X²=7.13 8.41 1.20 7.32 8.30

X²=2.26 1.42 1.63 9.70 8.16

X²=7.63 8.63 2.10 10.22

9.51

X²=10.43

p

<0.01

<0.05

<0.01

<0.05

>0.05

<0.05

>0.05

<0.01

<0.05

>0.05

<0.05

<0.01

<0.05

>0.05

<0.05

>0.05

<0.05

>0.05

<0.05

>0.05

<0.05

>0.05

<0.05

(5)

uygun bir zemin oluflturdu¤unu ortaya koymaktad›r.

Nitekim bir çal›flmada, hastanede yatmakta olan nörolojik hastal›klarda düflme oran› %34 olarak bildi- r i l m i fl t i r .⁹

Çal›flmam›z, nörolojik hastal›klarda düflmelerin çok etkenli etyolojiye sahip oldu¤unu da göstermifltir.

Düflmeler için, intrinsik risk faktörlerini ileri yafl, yürüyüfl ve denge bozuklu¤u, depresyon olarak belirlerken, yürüme yard›mc›s› kullanmamak ekstrinsik risk faktörü olarak belirlenmifltir.

Çal›flmam›zda, düflmelerin önemli oranda yürüme esnas›nda olufltu¤u belirlenmifltir. Toplumda yaflayan inme hastalar›nda da, düflmeler en fazla yürürken tespit edilmiflken, hastanede yatan hastalarda düflmeler s›kl›kla yata¤a veya sandalyeye transfer aflamas›nda g e r ç e k l e fl m e k t e d i r.4 , 5 , 1 7 Çal›flmam›zda oldu¤u gibi nörolojik hastal›klardaki düflmelerde intrinsik faktörler etkili olurken, popülasyon kontrollü çal›flmalarda ekstrinsik faktörlerin etkili oldu¤unu görmekteyiz.

Tinetti testle de¤erlendirdi¤imiz, denge ve yürüyüfl bozuklu¤u da önemli bir risk faktörüdür ve her iki bozuklukta nörolojik hastal›klar›n tipik bulgular›d›r.

Toplumda yaflayan yafll› popülasyonda denge ve yürüyüfl bozuklu¤u düflmeler yönünden bir risk faktörü olarak gösterilirken,^{2 0} inme ve multipl skleroz içinde bu de¤iflkenlerin bir risk faktörü oldu¤u g ö s t e r i l m i fl t i r.^{3 , 4 , 8}

Bir çok çal›flmada oldu¤u gibi,1 7 , 1 8 , 2 1 çal›flmam›zda da depresyon düflmeleri olumsuz etkileyen bir faktör olarak gözükmektedir. Nörolojik hastal›klarda ortaya ç›kan depresyon, muhtemelen hastal›k sonras› geliflen sekonder bir depresyondur ve depresyon dikkat azalmas›, motivasyon eksikli¤i ve halsizlik-bitkinli¤e neden olarak, düflmelerde etken bir faktör olabilmektedir. Di¤er taraftan düflmenin tespit edildi¤i hastalarda depresyo- nun s›k görülmesi bir sebep oldu¤u kadar bir sonuç olarak da karfl›m›za ç›kabilir. Düflme, fiziksel yetersizli¤e, mobilitede azalmas›na ve di¤er taraftan ruhsal travmaya yol açabilmekte ve bunun sonucunda da depresyon geliflebilmektedir. Çal›flmam›zda, depresyon-düflme iliflkisi sebep sonuç ba¤lam›nda de¤erlendirilememifltir.

Düflmeler yönünden ekstrinsik bir faktör olarak belirledi¤imiz yürüme yard›mc›lar›, lokomotor hastal›kl›

olgulara ba¤›ms›z yürümeyi aktive etmede yard›mc›

olmak amac›yla kullan›lmaktad›r. Literatürde, yürüme yard›mc›s› kullan›m› ile düflme riski aras›ndaki iliflki tam olarak belirlenmemifltir. Birkaç çal›flma, yafll› popü - lasyonda, yürüme yard›mc›lar›n›n düflme riskini art›rd›¤›n› gösterirken,^{2 2 , 2 3} di¤erleri yürüme yard›mc›s›

kullan›m›n›, denge bozuklu¤unun, fonksiyonel kayb›n ve düflme riskinin bir deste¤i olarak göstermektedir.^{2 4 , 2 5}

Çal›flma grubumuzda, en fazla düflen grup inme ve multipl sklerozda olmufltur. Onlar› parkinson takip etmektedir. Stolze ve arka d a fl l a r › ,⁹ da hastanede yatmakta olan, nörolojik hastal›klarda en fazla düflmeleri inme olarak belirlemifllerdir. Literatürde de inmeler düflme yönünden önemli bir oran›

k a p s a m a k t a d › r.4 , 5 , 6 , 8

Nörolojik hastal›klar›n bu gruplar›nda, düflmeler için yüksek risk oluflturan sensorimotor sistem bozuklu¤u yayg›n olarak görülmektedir. Çal›flmam›z, nörolojik hastal›klar›n yedi farkl› grubu içinde, düflme oranlar›n›n yüksek oldu¤unu göstermifltir.

Çal›flmam›z›n s›n›rl›l›klar›, nörolojik hastal›klar› oluflturan yedi alt grubun küçük örneklem gruplardan oluflmas›d›r. Düflmeler, çok faktörlü etyolojiye sahiptir.

Gelecek çal›flmalar›n, çal›flmam›zda belirtilen risk fak- törleri yan›nda, ilaç kullan›m›, MRI sonuçlar›, kalorik testler vb bulgularla geniflletilerek daha detayl› analiz edilmeye ihtiyac› vard›r.

Nörolojik hastal›klarda, özellikle belirlenen risk

Tablo 4 . Nörolojik hastal›klarda düflmeyi etkileyen faktörlerin lojistik regresyon analizi ile de¤erlendirilmesi.

Yafl MMDD Tinetti Test Beck Depresyon Baston Kullan›m›

Multivariate Log Analiz Tinetti Test

Baston Kullan›m›

Constant

<0.05

>0.05

<0.05

0.03 0.02

<0.05

0.339 0.840 0.715 1.123 2.750

0.526 0.965 B=12.621

0.152 0.643 0.605 1.052 1.633

0.367 0.916

0.678 1.060 0.830 1.216 7.520

0.804 0.996

%95 Güven Aral›¤›

Düflük

p Odds ratio Yüksek

(6)

faktörlerine yönelik tedavi ve rehabilitasyon programlar›n›n ilave edilmesi düflme prevalans›n› azaltma yönünde etkili olabilice¤ini düflünmekteyiz.

KAYNAKLAR

1. Cesari M, Landi F, Torre S, Onder G, Lattanzio F. Prevalence and risk factors for falls in an older community-dwelling population. J of Gerontology 2002; 57:M722-26.

2. American Geriatrics Society, British Geriatrics Society, and American Academy of Orthopaedic Surgeons panel on falls prevention.

Guideline for the prevention of falls in older persons. J Am Geriatr Soc 2001; 49:664-672.

3. Cattaneo D, De Nuzzo C, Fascia T, Macalli M. Risk of falls in subjects with multiple sclerosis. Arch Phys Med Rehabil 2002;83:864-7.

4. Hyndman D, Ashburn A, Stack E. Fall events among people with stroke living in the community: circumstances of falls and characteristics of fallers. Arch Phys Med Rehabil 2002; 83: 165-70.

5. Jorgenson L, Engstad T, Jacobsen BK. Higher incidence of falls in long-term stroke survivors than in population controls. Stroke 2002;

33:542-549.

6. Stapleton T, Ashburn A, Emma Stack. A pilot study of attention deficits, balance control and falls in the subacute stage following stroke. Clin Rehab 2001;15:437-444.

7. Harris J, Eng J, Marigold D. Relationship of balance and mobility to fall incidence in people with chronic stroke. Physical Therapy 2005;

85:150-158.

8. Hyndman D, Ashburn A. People with stroke living in the deficits, balance, ADL ability, and falls. Disabil Rehabil 2003; 35:475-481.

9. Stolze H, Klebe S, Zechlin C, Baecker C, Friege L, Deuschl G. Falls in frequent neurological diseases. J Neurol 2004; 251:79-84.

10. Pfeiffer E. A short portable mental status questionnaire for the assessment of organic brain deficit in elderly patients. J Am Geriatr Soc 1975;23:433-41.

11. Güngen C, Ertan T, Eker E, Yaflar R, Engin F. Standardize Mini Mental Test’in Türk toplumunda hafif demans tan›s›nda geçerlik ve güvenilirli¤i. Türk Psikiyatri Dergisi 2002; 13:273-281.

12. Tinetti M. Performance-oriented assessment of mobility problems in elderly patients. J Am Geriatr Soc 1986; 34:119–126.

13. Beck AT, Ward Ch, Mendelson M. An inventory for measuring depression. Arch Gen Psychiatry 1961; 4:561-571.

14. Hisli N. Beck Depresyon Envanterinin Üniversite Ö¤rencileri için geçerli¤i, güvenirli¤i. Psikoloji Dergisi 1989;7(23):3-13.

15. Blake AJ, Morgan K, Bendall MJ, Dallosso H. Falls by elderly people at home. Prevalence and associated factors. Age Ageing 1988;

17:365-372.

16. Dunn JE, Rudberg MA, Furner SE, Cassel CK. Mortality, disability,and falls in older persons. The role of underlying disease and disability. Am J Public Health 1992; 82:395-400.

17. Forster A, Young J. Incidence and consrquences of falls due to stroke. BMJ 1995; 311: 83-86.

18. U¤ur C, Gücüyener D, Uzuner N, Özkan S, Özdemir G.

Characteristics of falling in patients with stroke. J Neurol Neurosurg Psych 2000; 69:649-651.

19. Salgado R, Lord S, Ehrlich F, Janji N, Rahman A. Predictors of falling in elderly hospital patients. Arch Gerontol Geriatr 2004;38:213-219.

20. von Renteln-Kruse W. Falls in the elderly and drugs. Z Gerontol Geriatr 1997;30: 276-280.

21. Sze K, Wong E, Leung HY, Woo J. Falls among Chinese stroke patients during rehabilitation. Arch Phys Med Rehabil 2001;

82:1219-25.

22. Campbell AJ, Borrie MJ, Spears GF. Risk factors for falls in a community-based prospective study of people 70 years and older. J Gerontol 1989; 44:M112-7.

23. Maki BE, Holliday PJ, Topper AK. A prospective study of postural balance and risk of falling in an ambulatory and independent elderly population. J Gerontol 1994; 49:M72-84.

24. Mahoney J. Risk of falls after hospital discharge. J Am Geriatr Soc 1994; 42: 269-74.

25. Mahoney JE, Sager MA, Jalaluddin M. Use of an ambulation assistive device predicts functional decline associated with hospitalization. J Gerontol A Biol Sci Med Sci 1999; 54:M83-88.