• TIP KÜTÜPHANELERİ

4. HAFTA

• TIP KÜTÜPHANELERİ

• TIP KÜTÜPHANELERİNİN TARİHİ GELİŞİMİ

• TIP KÜTÜPHANELERİNİN KULLANICILARI

TIP KÜTÜPHANELERİN TARİHSEL GELİŞİMİ, TÜRLERİ VE ÖZELLİKLERİ

İlk tıp papirüslerinin, MÖ 2600 Sümerler ve MÖ 1900-1500 yılları arasında Mısırlılar tarafından yazıldığı bilinmektedir. Tıp kütüphanelerinin ilk örneklerini Roma, Eski Yunan, Helenistik dönem ve Arap- İslam dünyasında görmekteyiz.

Bilinen ilk tıp kütüphanesi Mezopotamya’da Asurlular zamanında Asurbanipal tarafından (MÖ. 668-626) kurdurulan Ninova Kütüphanesidir.

Eskiçağda Mısır tapınakları şifa merkezi olarak kullanılmıştır. Tapınaklarda çok sayısal tıp koleksiyonları yer almaktaydı.

Çok tanrılı dönemde İstanköy Adası Asklepion’u tıp okulu ve kütüphanesi vardır.

TIP KÜTÜPHANELERİN TARİHSEL GELİŞİMİ, TÜRLERİ VE ÖZELLİKLERİ

Antik çağın en önemli sağlık merkezlerinden olan Bergama’daki Asklepion aynı zamanda dönemin ünlü hekimlerinin yetiştiği bir tıp okulu ve dünyanın ilk psikiyatri hastanesi olarak da tarihe geçmiştir.

Radyoaktif özellikleri günümüzde keşfedilmiş şifalı suları yüzyıllardır insanlar

tarafından sağlık amaçlı kullanılmış, bu sular şimdi tekrar önem kazanmaya

başlamıştır.

TIP KÜTÜPHANELERİ TARİHİ

“Şifalı kutsal su ve çamur banyoları, yararlı otlardan yapılan ilaçların yanı sıra

müzik, düzenlenen törenler ve temsiller de tedavi yöntemlerindendi. ”

ORTA ÇAĞDA TIP KÜTÜPHANELERİ

Montpellier’de yetişmiş olan değerli öğrencilerin listesine Papa olan bir hekimin ismi de ilave edilebilir. Petrus Hispanus (1226 - 1277) XXI. John ismiyle papalık makamına seçilmişti.

Paris ve Padua Tıp Okulları, Montpellier’in Avrupa’nın en önemli tıp okulu olarak kalması uzun sürmemiş, Paris ve Padua Okulları tıp tarihinde yer almış ve değerli alimler yetişmiştir.

Ortaçağ son devirlerinin en büyük cerrahı Guy de Chauliac (1300 - 1367) çürümeyi

önlemek üzere dişlerin temizlenmesi hakkında kaideler göstermek, harap olan dişin

yerine başka bir insan dişi veya kemikten yapılmış yapay bir diş kullanılması

tavsiyesiyle diş hekimliğine dikkate alınması gereken hizmetlerde bulunmuştur.

BİZANS TIP KÜTÜPHANELERİ

Tıp kütüphaneciliği açısından önemli olan, kütüphaneler üniversite ve manastır yüksekokullarının bünyesinde kurulmuştur. Ancak papazların yetiştirildiği manastır okullarındaki kütüphanelerde bazı tıp kitaplarına rastlanırdı.

İstanbul Yüksekokulu ve Kütüphanesi

Tıp eğitimi yapılan bu yüksekokul ve kütüphanesi İmparator Sarnıcı (Yerebatan Sarnıcı) ve Bakırcılar Çarşısı civarında bir sarayda idi. İstanbul Yüksekokulu Kütüphanesinde hocaların ve öğrencilerin yararlanmaları için 36.500 cilt eser vardı.

Ayrıca bu kütüphanede 120 m. uzunluğunda Homeros’un yazmaları da bulunurdu.

İstanbul Yüksekokulu ve 106 Kütüphanesi İmparator Leon III tarafından 726 yılında

tahrip edilerek kütüphanesi ile birlikte yakılmıştır.

BİZANS TIP KÜTÜPHANELERİ

Bardas Yüksekokulu ve Kütüphanesi

Bu okul ve kütüphane İstanbul’da İmparator Michael III’ün dayısı ve imparatorlukta en yüksek mevki olan Cesar ( veliahtlık) ve saray mareşalliği unvanlarına sahip olan Bardas tarafından 863 yılında yapılmıştır. Bu okulda felsefe, astronomi, mantık,matematik, diyalektik, gramer ve tıp dersleri verilirdi.

Andronikos II Üniversitesi ve Kütüphanesi:

Bu üniversite ve kütüphanesi XI. Yüzyılın başlarında kurulmuştur. Burada tıbba

çok önem verilmiştir. Bu okulda yetişen iki ünlü hekim Lekapenos ve Iohannes

Zacharias’tır. Bunlardan Iohannes Zacharias imparatorun baş hekimi olmuştur.

BİZANS TIP KÜTÜPHANELERİ

Planoudes Yüksekokulu ve Kütüphanesi

Bu yüksekokul İmparator Michael Paleologos VIII tarafından 1267 yılında bir manastırda açılmıştır. Okula baş hoca Keşiş Planoudes’in namıyla “Planoudes Yüksekokulu ” adı verilmiştir. Ayrıca bu yüksekokula Andronikos Üniversitesi’de denirdi. Mezunlar askerlik, hekimlik gibi değişik mesleklere görev yaparlardı.

İmparatorluk kütüphanesi de okulun içine kurulmuştu ve buradan herkes

yararlanabilirdi. İmparator Michael Paleologos VIII kitap ve kütüphanelere önem

vermiş ve toplattığı kitapları değişik şehirlerdeki kütüphanelere dağıtarak isteyen

araştırmacılara ödünç vererek kitapların iare edilmesi usulünü koymuştur.

BİZANS TIP KÜTÜPHANELERİ

Akametos Manastırı Okulu ve Kütüphanesi

V. ve VI. Yüzyıllarda önemli bir rol üstlenmiş olan bu okulun kütüphanesinde dini eserlerin yanı sıra tıbbi eserler de bulunmaktaydı.

Ayasofya Kilisesindeki Patrikhane Yüksekokulu ve Kütüphanesi

Bu okul Ayasofya Yüksekokulu’nun bulunduğu alanda kurulmuştu ve dersleri

arasında tıp, gramer, matematik ve felsefe vardı. Bu nedenle kütüphanede tıbbi

derslerle ilgili kitaplar da mevcuttu.

BİZANS TIP KÜTÜPHANELERİ

Patrikhane Yüksekokulu ve Kütüphanesi

Bu okulun ders programları ile üniversitelerin ders programları arasında büyük bir fark yoktu. Bu okulda matematik, felsefe ve eski edebiyat dersi yanında tıp ve

fizyoloji dersleri de verilerek Hippokrates ve Galenus’un eserlerini de anlatırdı.

Hocalar Pantacrator Manastırında İmparatoriçe İrene tarafından açılan hastanede

önemli dersler de girerlerdi ( Adıvar, 1953. s.49). Bu nedenle okulun

kütüphanesinde de tıp kitapları olabileceği tahmin edilmektedir.

BİZANS TIP KÜTÜPHANELERİ

Manastır Yüksekokulları ve Kütüphaneleri

Papaz yetiştirilen bu okulların kütüphanelerinde dini kitapların yanı sıra dünyevi ilimlerden tıp ve gramere dair kitaplar vardı.

İmparator Manuel II Yüksekokul ve Kütüphanesi

Okul “Katholikan Mouseion” denilen bir hastanenin içinde kurulmuştu. Bu yüksekokulun bir hastanede açılması tıbba verilen önemi göstermekteydi.

Bizans’ın son üniversitesi olan okulun kütüphanesinde meşhur Dioscurides’in

Nebatat (Kitab-i Hasayiş) adlı eseri vardı. Bu okulun zengin kütüphanesi

profesörlerin emrine verilmişti.

BİZANS TIP KÜTÜPHANELERİ

Photios’un Kütüphanesi

Zengin bir kütüphanesi olan Photios Bardas Okulunda felsefe, tıp, gramer ve

tabii ilimler dersi verirdi. Bu kütüphaneden Photios’un arkadaşları da

yararlanırdı. Ayrıca Photios “Binlerce Kitap” denilen muazzam bibliyografya

hazırlamıştır. Çok zengin olan bu kütüphanede tıp kitapları da olabilir.

İSLAM DÜNYASINDA TIP KÜTÜPHANELERİ

İslam’ın doğuşundan sonra yapılan camiler, hem toplanma yeri, hem ibadet hem

de eğitim binası olarak kullanılırdı. Camilerde hem halkın yararlanması için,

hem buradaki görevli âlimlerin hem de öğrencilerin faydalanmaları için birer

kitaplık da kurulurdu ve kitaplar bağış yolu ile temin edilirdi. Bu kütüphanelerin

koleksiyonlarında Kur’an ve hadis gibi eserler yer almıştır.

İSLAM DÜNYASINDA TIP KÜTÜPHANELERİ

Medrese, içinde dini dersler okutulan yer; ders görülen, talebenin içinde yatıp kalktıkları bina anlamına gelir. İslam’ın ilk devirlerinde öğretim camilerde yapılırdı. Medreselerin yapılmasından sonra öğretim medreselerde yapılmaya başlandı.

Ancak medrese öğretimi ana hatları itibariyle cami okullarında yapılan öğretimden farklı değildi. Her ikisinde de ders konuları hemen hemen aynıydı, kütüphane vardı ve öğrencilere yatıp kalkacakları bir yer sağlanırdı.

Fakat medrese öğretimi cami öğretimine nazaran daha standart, daha sistemli ve daha

koordine edilmiş bir öğretimdi. Medresede verilen değişik dersler bir müfredat programı

içinde verilirdi.

İSLAM DÜNYASINDA TIP KÜTÜPHANELERİ

İslam dünyasında medrese teşkilatının kuruluş ve gelişmesinde en büyük pay Büyük Selçuklu Türklerine aittir. Medreselerin geniş anlamda devlet eliyle kurulması, eğitimin parasız olması ve medrese teşkilatının en küçük ayrıntılara kadar tespiti Selçukluların eseridir. Selçuklular döneminde Nizamiye Medreseleri adıyla kurulan umumi medreselerin yanında, ihtisas eğitimi yapan medreseler de kuruldu.

Dar- üş-şifa, İslam dünyasında klasik hastanelerin genel adıdır. Dar-üş-şifalara,

Müslüman İspanya’da malastan / marastan, Mısır’da murustan, Mağrib’de

morstan/mestran, Orta Asya Müslümanları dar-ül-merza, Selçuklular dar-ül-afiye / dar-

üşşifa, Osmanlılar ise dar-üs-sihha, şifahane, bimarhane ve tımarhane kelimeleri

kullanılmıştır.

İSLAM DÜNYASINDA TIP KÜTÜPHANELERİ

XIX. Yüzyıldan itibaren de özellikle Avrupa’daki gibi modern sağlık

kuruluşlarının tesisiyle buralara hastane denilmiştir. Dar-üş-şifalar nasıl

adlandırılırsa adlandırılsın buralarda iki ana işlev gerçekleştirilmektedir. Halk

sağlığına hizmet ve tıp eğitimi verilen yerlerdir.

OSMANLIDA TIP KÜTÜPHANELERİ

Osmanlı’da tıp kütüphanelerinin temelini medrese ve dar-üş-şifalar oluşturur.

İlk tıp kütüphanesi II. Murat döneminde İshak Bey tarafından 1446 da Üsküp’de kurulan İshak Bey Medresesi Tıp Kütüphanesidir.

1470 yılında Fatih külliyesi- Fatih Dar-üş-şifası kurulmuştur.

1555 yılında kurulan Süleymaniye külliyesi-tıp medresesi ve dar-üş-şifası önemli

merkezlerdir.

19. YY. TIP KÜTÜPHANELERİ

Amerikan Ulusal Tıp Kütüphanesi - National Library of Medicine (NLM)

19. yüzyılda Amerika’da tıp eğitimi veren eğitim kurumlarının artması, başka

oluşumları da beraberinde getirmiştir. Bu dönemde kurulan iki önemli

kütüphanecilik oluşumu, modern tıp kütüphaneciliğinin temellerinin atılmasına

da katkıda bulunmuştur. Dünyanın en büyük tıp kütüphanelerinden sayılan ve

tıbbî literatürün toplanmasında ve nyayılmasında yetkin olan Amerikan Ulusal

Tıp Kütüphanesi (National Library of Medicine-NLM)’nin kuruluş tarihi

1818 ’dır. Halen Amerika Birleşik Devletleri hükümetince desteklenen bu

kurumun koleksiyonunda, tıpla ilgili 7 milyondan fazla kitap, dergi, teknik rapor,

nadir eser, mikrofilm, fotoğraf ve görüntü içermektedir.

19. YY. TIP KÜTÜPHANELERİ

NLM’nin kuruluşu ile kütüphanelere ve kütüphanecilere verilen önem, o

dönemde daha da artırmıştır. Tıp eğitimi veren üniversitelerin sayısındaki

artış beraberinde tıp kütüphanelerinin ve kütüphanecilerinin sayısındaki

artışı da getirmiştir. Tıp kütüphanecileri 1898’de bir araya gelerek ilk

dernekleri olan Amerikan Tıp Kütüphane Derneği (Medical Library

Association- MLA)’ni kurmuşlardır. Dünyanın en eski tıp kütüphanecileri

derneği olarak dört kütüphaneci ve dört doktorun öncülüğünde

oluşturulmuştur (Güneş, 2007, ss. 157-159).

19. YY. TIP KÜTÜPHANELERİ

Derneğin ilk kuruluş amacı; kütüphanecilere yönelik değil, o dönemde artan kütüphanelere yardım etmek, meslekte profesyonelleşmeyi sağlamak, ülke çapında bir toplu katalog oluşturmak, kütüphanelerden ve kütüphanecilerden istatistikî veriler toplamak olmuştur. Derneğin temel amaçları şunlardır:

• Tıp ve sağlık bilimleri kütüphaneciliğinde standartlaşma,

• Sağlık için kaliteli bilgi sağlamak ve sunmak,

• Gerekli profesyonel nitelikleri sağlamak,

• Sürekli mesleki eğitim destek sistemleri geliştirmektir.

20. YY. TIP KÜTÜPHANELERİ

“Tıp kütüphaneleri” olarak adlandırılan merkezler daha sonra uzmanlık alanlarına bağlı olarak;

• Biyotıp kütüphanesi,

• Sağlık bilimleri kütüphanesi veya Tıp merkezi kütüphanesi adlarını almıştır.

Bu kütüphaneler, çeşitli kullanıcı gruplarına, farklı düzeylerde hizmet veren büyük kütüphanelerdir.

Tıp kütüphaneleri denilince “tıp ve sağlık bilimleri kütüphaneleri” olarak

algılamak gerekir.

TIP KÜTÜPHANELERİ - TANIM

‘Tıp kütüphaneleri, tıp alanında yazılı, basılı, görsel-işitsel,

elektronik her türden yazılı ve bilgiyi toplayan, düzenleyen, bunlara

erişimi sağlayan kuruluşlardır’ (Çolaklar, 2008, s. 132). Tıp ve sağlık

bilimleriyle ilgili bilgi kaynaklarının hızlı, doğru ve ekonomik bir

şekilde elde edilmesini ve kullanılmasını sağlar.

TIP KÜTÜPHANELERİ

Bu bilgi kaynaklarını düzenleyerek doktorlara, tıp eğitimcilerine, tıp

ve sağlık bilimleri öğrencilerine, sağlık personeli ve araştırmacıların

hizmetine sunarlar. Tıp kütüphaneleri, eğitim-öğretim, araştırma

faaliyetlerini, tıp/sağlık bilimleri alanına ilişkin uygulama

çalışmalarını ve klinik faaliyetleri destekler. Bu nedenle tıp

kütüphaneleri, tıp ve sağlık bilimlerinin, sağlık hizmetlerinin

gelişiminde önemli rol oynarlar.

TIP KÜTÜPHANELERİ

“Bir tıp kütüphanesi doktorlara, sağlık çalışanlarına, hastalara/hasta yakınlarına ve sağlık kurumlarına yönelik olarak yeni tıbbi tedavi yöntemleri, sağlık prosedürleri, klinik araştırmalar, standartlar ve sağlık bilgileri sunar. Sağlık çalışanları hastalara kaliteli bakım ve tedavi hizmeti sunarken tıp kütüphanecileri de, hastaların bilgi arama, hasta/hasta yakınlarının sorularını yanıtlama ve sağlık hizmeti sunanlara bilgi erişimini sağlamasına yardımcı olur…” (MLA, 2018; LibGig, 2018;

HLWIKI International, 2018).

TIP KÜTÜPHANELERİNİN AMAÇLARI

Tıp Kütüphanesi’nin amaçları;

• Tıp ve sağlık alanıyla ilgili her türden belgelerin, bilgilerin ve verilerin toplanması,

• Tıp ve sağlık alanıyla ilgili toplanan bilgi kaynaklarının düzenlenmesi, sınıflandırılması ve raporlanması,

• Öğretim üyeleri, öğrenciler, araştırmacılar, sağlık uygulayıcılarının ve

sağlık profesyonellerinin eğitim-öğretim, araştırma, bilimsel faaliyet ve

klinik uygulama çalışmaları ile ilgili isteklerinin karşılanmasıdır.

TIP KÜTÜPHANELERİNİN DEĞİŞİM NEDENLERİ

• Yeni bilgide hızlı artış

• Yeni uzmanlık alanları ve bunlara ait literatürün artması

• Elektronik tanı ve tedavi araçları ile elde edilen bilginin yönetimi

• Tele-tıp / uzaktan tıp uygulamaları ve bunlara ilişkin verilerin düzenlenme zorunluluğu

• Klinik kararlar ve benzeri bilginin yayınlanması

• Yeni bilgi teknolojisi ve bunların yaygın kullanımı

• Bu gelişmeler tıp alanında araştırma ve eğitim yapısının yeniden tanımlanması

gereğini doğurmuştur.

TIP KÜTÜPHANELERİNİN DEĞİŞİM NEDENLERİ

• Yeni sağlık sistemlerinin bilgiye ve kanıta dayalı olması gereği ortaya çıkmıştır.

Kanıta dayalı—evidence based medicine Bilgiye dayalı—knowledge based medicine

• Anlamlı bilginin tıpla ilgili bilgi yığını içinden seçilerek kısa sürede sunulmasının hasta bakımı açısından önemi

• Kanıta dayalı tıp anlayışı ile tıp kütüphanelerinin yeniden yapılandırılması

• Teknolojik gelişmeye ayak uydurma

• Tıp ve sağlık alanlarında oluşan kuram ve uygulamaları yakından izleme gereğidir.

TIP KÜTÜPHANESİ TÜRLERİ

Tıp kütüphanelerini bş temel gruba ayırmak mümkündür;

• Devlete bağlı kütüphaneler (Goverment library: askeri tıp kütüphane, halk sağlığı, laboratuar, hastane, araştırma kütüphanesi. the National Instutes of Health Library, Refik Saydam Hıfzıssıha Enstitüsü Kütüphanesi vb.)

• Tıp, diş hekimliği, sağlık bilimleri, hemşirelik, eczacılık, veterinerlik

fakülteleri kütüphaneleri (Üniversiteler: eğitim-öğretim, araştırma

faaliyetlerini destekler. İÜ İstanbul Tıp Fakültesi Kütüphanesi, İÜ Diş

Hekimliği Fakültesi Kütüphanesi, Koç Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu

Kütüphanesi vb.)

TIP KÜTÜPHANESİ TÜRLERİ

Tıp kütüphanelerini bş temel gruba ayırmak mümkündür;

• Klinik kütüphaneleri (Klinik personeli, öğrencilere ve araştırmacılara hizmet verir. İÜ İstanbul Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Kliniği Arif Şakir Şakar Kütüphanesi vb.)

• Hastane kütüphaneleri (Pratisyen doktorlara, hemşirelere, hastane personeline ve hastalara hizmet verir. Haseki Hastanesi Kütüphanesi vb.)

• Tıp derneği kütüphaneleri (Bağlı bulunduğu dernek çalışanlarına, hekimlere

ve araştırmacılara hizmet verir. Medical Library Association, American Dental

Association, Türk Tabipler Birliği Kütüphanesi vb.).

SAĞLIK BİLİMLERİ

Sağlık bilimleri, insan ve toplum sağlığı ile ilgilidir. Sağlık bilimleri alanına giren konu başlıkları:

Tıp

Diş hekimliği Hemşirelik Eczacılık

Sağlık yönetimi Sağlık hizmetleri Halk sağlığı

Koruyucu ve önleyici sağlık hizmetleri gibi konulardan oluşmaktadır.

SAĞLIK KAVRAMI

Sağlık kavramı, tıp kavramına göre daha genel bir kavramdır. Sağlık bilimleri içinde tıp bilimleri de yer alır.

Sağlık, sadece hastalık ve sakatlık durumunun olmayışı değil kişinin bedenen ruhen ve sosyal yönden tam bir iyilik halidir.

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre sağlık, ‘sadece hastalıklardan ve

mikroplardan korunma değil, bir bütün olarak fiziki, ruhi ve sosyal açıdan iyi

olma halidir ’.

TIP KAVRAMI

İnsan sağlığının sürdürülmesi ya da bozulan sağlığın yeniden düzeltilmesi için uğraşan, hastalıklara tanı koyma, hastalıkları tedavi etme, hastalık ve yaralanmalardan korumaya yönelik çalışmalarda bulunan birçok alt bilim dalından oluşan bilimsel disiplinlerin şemsiye adıdır.

Hem bir bilgi alanı – vücut sistemlerinin ve bunların hastalıklarının ve

tedavilerinin bilimi – hem de bu bilginin uygulandığı meslektir.

TIP BİLİMLERİ TÜRLERİ

Temel tıp bilimleri (anatomi, biyokimya, mikrobiyoloji, farmakoloji, histoloji ve embriyoloji, patoloji, immünoloji, parasitoloji gibi alanlar girmektedir)

Klinik tıp bilimleri (cerrahi uzmanlık alanları, dahiliye, göz, nöroloji, ortopedi, nöroşirurji, çocuk hastalıkları, üroloji, vb. alanlar)

Görüntüleme ve Laboratuvar bilimleri (radyoloji, MR, ultrasonografi, kan ve

idrar biyokimya, vb. alanlar).

TIP VE SAĞLIK ALANINDA BİLGİNİN ÖZELLİKLERİ

Sürekli ve yeni bilgilerin üretilmesi,

Güncel bilgiye duyulan ihtiyacın fazla olması,

Bu alanda basılı materyallerin yanı sıra görsel ve işitsel kaynakların da sıkça kullanılması,

Meslektaşlarıyla görüşmeler,

Kongreler, bilimsel toplantılar önemli ve yoğun olması (mesleki işbirliği),

İlaç firmalarının tanıtım programları ve seminerlerinin olması,

TIP KÜTÜPHANELERİNİN KULLANICILARI

Uzman doktorlar Pratisyen hekimler Diş hekimleri

Tıp, diş hekimliği, hemşirelik, sağlık hizmetleri öğrencileri Hemşireler

Eczacılar

Sağlık hizmetleri çalışanları

TIP KÜTÜPHANELERİNİN KULLANICILARI

Sağlık okulları/üniversitenin ilgili bölümlerin öğretim üyeleri TUS/DUS uzmanlık öğrencileri

Araştırmacılar

İlaç firmaları ve sağlık alanındaki AR-GE çalışanları

Hastalar ve sağlık konusunda bilgi arayan kişilerdir.

TIP KÜTÜPHANELERİNİN KULLANICI ÖZELLİKLERİ

Zamanları kısıtlıdır ve beklentileri genelde acildir.

Güncel bilgiye gereksinimleri vardır.

Evrensel bilgi kullanırlar.

Aradıkları bilgiye en kısa yoldan, en doğru ve ekonomik bir şekilde ulaşmak isterler.

Alanlarındaki gelişmeleri yakından izlerler.

TIP KÜTÜPHANELERİNİN KULLANICI ÖZELLİKLERİ

Teknik gelişmeleri uygulamaya aktarmada istekli ve beceriklidirler.

Mesleki toplantıları izlerler, çalışmalarını bu ortamlarda duyurmaya önem verirler.

Meslektaşlar arası iletişimi yoğundur.

Yabancı dil becerileri gelişmiştir ve yabancı yayın kullanma oranı fazladır.

Daha dinamiktir.

DOKTOR KULLANICILARI

Tıp ve sağlık kütüphanelerinde doktor ve diş hekimi kullanıcılarını 3 gruba ayırmak mümkündür:

Uzmanlar/ akademisyenler Pratisyenler

Öğrenciler

Yüksek lisans/doktora ve uzmanlık öğrencileri

UZMANLAR

Araştırmacı, hem uygulamacı, hem de eğitimci oldukları için bilgi gereksinimleri çok yönlüdür.

En fazla araştırma yapan kullanıcı grubudur.

Hasta bakımı, araştırma ve eğitim amacıyla bilgi ararlar.

Literatürü güncel olarak izlerler.

Son veriler önemlidir.

Kütüphaneyi yoğun kullanırlar.

Yeni tedavi yöntemlerini yakından izlerler.

UZMANLAR

Diğer kullanıcılara göre daha fazla yayın taraması yaparlar.

Genelde kendi alanlarında birden fazla dergiye abonedirler.

Özellikle hakemli dergileri tercih ederler.

Kitap kullanımı dergiye göre daha düşük düzeydedir.

Daha çok “book review” ları ve “article review” ları tercih ederler.

El kitabı ve ders kitabı kullanım oranları pratisyen ve öğrencilere göre daha düşük düzeydedir.

İndeks, abstrakt ve veri tabanlarının kullanımı yoğundur.

UZMANLAR

Aynı zamanda bilgiye erişimde makale sonunda yer alan kaynakçalardan yararlanırlar. Bu tür tarama belli bir konuyla doğrudan ilişkili olan künyelere erişimde yardımcıdır.

En az bir yabancı dil bilirler. Tıbbi terminolojiye hakimdirler.

Bu gruba mensup kullanıcıların kendi koleksiyonlarını oluşturma eğilimleri vardır.

Toplantıları yakından izlerler ve meslektaşlarıyla iletişimleri yoğundur.

UZMANLAR

Konsültasyonlar, tartışmalar, seminerler bu kullanıcılar için önemlidir.

İlaç firmalarının tanıtım broşürleri, toplantı ve görüşmeleri de bilgiye dahil edilmelidir.

Gör- işit araçlarını, interneti yoğun kullanırlar. Bu kaynaklar uygulamada karşılaşılan sorunların çözümünde ve eğitimde yardımcıdır.

Uzmanların elektronik ortam kullanma alışkanlıkları pratisyenlere göre çok daha fazladır.

Çevrimiçi tarama yapma yaygındır.

Hasta dosyaları önemli bilgi kaynağıdır.

PRATİSYENLER

Bilgi ihtiyacı daha çok hasta bakımı ile ilgilidir.

Genelde temel bilgilere erişim önemlidir.

Ders kitapları, derlemeleri ve el kitapları yoğun kullanılmaktadır.

Kütüphane kullanımı, güncel bilgiye duyulan gereksinim, araştırma ve yabancı literatürü izleme oranları uzmanlara göre daha düşük düzeydedir.

.

PRATİSYENLER

Bu grup için de meslektaşlarla görüşme önemlidir.

Görsel materyal kullanımı azdır.

Daha çok aranan soruya hemen cevap bulabilecekleri çok amaçlı rehber kaynaklara ihtiyaç duyarlar.

TUS, DUS sınavlarına hazırlandıkları için hazırlık kitaplarının sağlanması

önemlidir.

ÖĞRENCİLER

Bilgi gereksinimi daha çok temel ve genel nitelikli konular üzerinedir.

Bu nedenle kitaplar en çok kullanılan bilgi kaynaklarıdır.

El kitapları ve ders kitapları yoğun kullanılır.

Hocalarını bilgi kaynağı olarak kullanırlar.

Bunları dergi kullanımı izlemektedir.

Anatomi atlasları önemlidir.

Kütüphane kullanmada ve bibliyografik eğitimde isteklidirler.

TIP KÜTÜPHANECİSİ KİMDİR?

Tıp kütüphanecisi, sağlık bilimleri ve tıp kütüphane kullanıcılarına spesifik bir alanda hizmet veren özel konu kütüphanecisidir.

Sağlık hizmetlerinin verilmesinde, sağlık profesyonellerinin eğitiminde ve bilimsel araştırmalarında destek olan tıp kütüphanecisinin nitelikleri de ve bu kütüphanecilerin kaliteli bir eğitimle yetiştirilmesi de önemlidir.

Tıp kütüphanecisi, sağlık bilimleri ve tıp öğrencilerine kütüphanedeki tıp

kaynakları, tıp veri tabanları, e-dergiler ve e-kitaplar vb. kullanımı konusunda

kullanıcı eğitimi verir.

TIP KÜTÜPHANECİSİ KİMDİR?

Yine lisans öğrencilere, doktora öğrencilerine yönelik “bilimsel bir araştırma nasıl yapılacağı konusunda, literatür taraması, kaynak yazımı vb.” konularda dersler ya da seminerler verir.

Hem lisans öğrencilerine hem de doktora öğrencilerin ders programlarına yönelik kitapları seçer, alımını gerçekleştirir ve bu kitapların kullanımını sağlar.

Kütüphanede bulunan kitaplardan doktora dersleri öncesi konuyla ilgili literatürü

hazırlar.

TIP KÜTÜPHANECİSİ KİMDİR?

Tıp kütüphanecisi, kliniksel sorulara cevap aramada, yeni inceleme ve araştırmaların yapılmasına ortam hazırlar.

Kütüphaneciler, klinik vakalara yönelik en uygun kanıtları bulmak için yaptıkları taramalarda, öncelikle kanıta dayalı Cochrane, MD Consult, Pubmed, gibi önemli elektronik veri tabanlarını kullanır.

Tıp kütüphanecileri, gerek öğrencilerin, sağlık personelin, gerekse öğretim

üyelerin, doktorların eğitim-öğretim, klinik, akademik ve bilimsel faaliyetlerini

yürütülmesinde uzman kişi olarak yer alır.

TIP KÜTÜPHANECİSİ

T ıp kütüphanecileri, kütüphanecilik mesleğinin gerektirdiği genel bilgi ve becerilerin yanı sıra tıp ve sağlık alanlarının temel bilgilerine, entellektüelve teknik içeriğine uygun bilgi becerilere sahip olmalıdır.

Kütüphaneci bilgi temeline dayalı bilgi gereksinimlerinin

değerlendirilmesi, saptanması ve planlanmasına; bilgiye dayalı hizmetlerin

iyileştirilmesi ve duyurulmasına; ayrıca kütüphanenin yer, donanım ve

gerekli personelin sağlanmasına yardımcı olur.

Tıp kütüphanecisinin Özellikleri

• Sağlık bilimleri alanı ve politikalarından haberdar olma,

• Bağlı olunan kurumun yönetimini ve örgüt yapısını bilme ve buna uygun bilgi hizmetleri tasarlayabilme,

• Bilgi kaynaklarının seçimi, sağlanması, kataloglanması gibi tekniklerin bilinmesi,

• Bilgi sistemleri ve bilgi teknolojileri hakkında bilgi sahibi olma,

• Eğitim gereksinimlerini bilme, bu doğrultuda program hazırlama,

• Araştırma yöntemleri konusunda bilgi sahibi olma, vb.

Tıp Kütüphanecilerinden Beklenenler

• Kütüphane kullanım kuralları ve tarama eğitimi

• Araştırma desteği

• Veri tabanları ve kullanım desteği

• Dergi abonelikleri

• Sınav destekleri

• Yazılım ve analiz desteği

• İntihal desteği

• Eğitim desteği

TIP KÜTÜPHANELERİNİN KATKISI

Tıp kütüphaneleri elektronik süreli yayın hizmetlerinin yönetiminde kanıta

dayalı tıbbın alternatiflerinden yararlanabilmesi için, kullanıcılarına “elektronik

ortamdaki bilginin ” ya da “elektronik bir dergiye” erişilebilir, aktarılabilir,

kullanılabilir, saklanıp korunabilir olması sağlanmalıdır (Çolaklar, 2008).