M O D E R N H A S T A N E İ N Ş A A T I
HASTANE YAPILARININ RASYONEL OLARAK PLANLANMASI HAKKINDA ARAŞTIRMALAR
Yazan : ARSLAN TERZİOĞLU Müh. Mimar, AIV
(Geçen sayıdan devam) 4 — Gece mesaisi personel ihtiyacı:
(Saat 22,45 den saat 6,45'e kadar.) 2 hemşire X9 saat X7 gün = 126 saat : 48 = 2,5 hemşire.
Hasta başına ve haftanın bir gününe düşen gece mesaisi 15,5 dakikadır.
5 — Gündüz ve pcce mesaisi birlikte:
13,5 hemşire + 9 saat başkasının ye- rine üzere alınan mesai
4,5 hastabakıcı
1,0 hizmetçi + 8 saat pazar gününde başkasının yerine üzere alınan mesai
19,0 personel + 1 7 saat başkasının ye- rine üzere alman mesai = 929 saat.
Haftanın bir gününde ve hasta başına
düşen bakım personeli mesai zamanı 113,5 dakika hafta ortalaması olarak 119,5 dakika haftanın iş günlerinde
78,0 dakika pazar gününde.
Kasta başına ve bir hafta günündeki personel mesai zamanı Tabelâ olarak (Ta- belâ II de) aşağıda gösterilmiştir. Verilen değerler dakika olarak hasta başına bir gün- de düşen bakım personeli mesai zamanıdır:
TABELA II Çalışan bakını grupları
Personel
Esas hasta
bakımı Tedavi bakımı İdari işler ve bes- lenme bakımı
Hasîahsne içi
işleri Topyekûn
Bakım işleri topyekûn 45,5 26,5 19,5 12,5 104,0
Hemşireler 31,0 24,0 13,5 1,0 69,5
Hastabakıcılar 14,5 2,5 5.0 5,5 27,5
Hizmetçiler
— —1,0 6,0 7,0
o) Station WC. Ieri ve banyosu:
Her 14 erkek hastaya 1 WC. kabinesi ve 2 ıırinal - becken, her 10 kadın hastaya 1, WC. kabinesi hesaplanarak planlanır.
Kadın ve erkek tuvaletleri birbirinden ayrı olmalı ve gayet iyi havalandırılmış olması şarttır.
Her 10 hastaya bir banyo hesaplanır.
Banyoda ayrıca oturma küveti, duş, ayri- yeteıı sürülebilen hasta yatağının (sedye gibi), alabilecek kadar yer olmalıdır. Fakat bu kısmın başında da belirtildiği üzere mo- dern hastahanelerde her hasta odasına hotel odalarında olduğu gibi WC., duş ve hatta tek yataklı odalarda banyo planlandığımdan, hastalar için umumî station W C lerine ve banyoya 'rastlanmaz ve banyo yerinin sayısı azdır, Amerikan (USA) hastahanelerinde bu daha ziyade duş olarak planlanır.
p) Station depo yerleri ve elbise oda'an:
Stationa yatırılan hastaların elbiseleri dezer.feksiyondan sonra elbise odalarındaki dolaplarda muhafaza edilir. Ayrıca station için lüzumlu öteberi koymaya yarayan bir de depo mahalli olmalıdır,
r) Çiçekler:
Geceleri çok kokulu çiçekler hasta oda- larından uzaklaştırılmalıdır. Tabiî bunları station koridorunda herhangi bir yere koy- mak iyi bir şekil değildir. Bunun için küçük bir oda, çiçek koymaya yarayan bir yer ve vazoları çiçekleriyle taşımaya yarayan ara- basıyle beraber lüzumludur.
s) Station ziyaret odası, hasta ziyareti meselesi:
Eğer bir statienda ziyaret odası plan- lanırsa bunun stationun trafik merkezinde, asansör veya merdivenin yanında olması ve ziyaretçilerin buraya gelmesi, stationa gir- meden imkân dahilinde olabilmelidir.
Ziyaretçilerin station koridoruna girme- den, hasî.a odalarına, hususî ziyaretçi kori- dorundan girebilmesi m:s-elâ Kaiser - West- coast (lıospital) hastahanesinde mümkündür.
N o t : Yukardaki personel ihtiyacının hesaplanması yalnız hasta yatak blokunda çalışan bakım personeli içindir. Diğer has- tahane kısımlarındaki (Mutfak, çamaşırhane, ameliyathane v.s.) personel ihtiyacının he-
sa-'anmas:nda başka metodlar tatbik edilir.
Meselâ hastahane laboratuvar kısımlarında çalışan laborantların miktarının hesaplan- ması şu formülle mümkündür:
U = Belli bir laboratuvar araştırması için lüzumlu zaman dakika olarak. (Meselâ idrar tahlili v.s. gibi)
V Haftada bu çeşit laboratuvar araş- tırmalarında yapılan araştırma sayısı orta- lama olarak.
45 saat hafta mesaisi kabulüyle, lü- zumlu laborant sayısı Z olarak gösterilirse:
z
_
UX
V60 x 45 lüzumlu laborant sayısını verir.
E M ~ ^ T )
^
3 = 3 1™ — ' 11® & fek J t ^ ' A
Şekil 13 — Kaiser Westcoast Hospital, Cerrahî kısmına ait Station
1 — Station koridoru, hemşirelerin çalışma yerlerinin bulunduğu iş koridoru chjrak yalnız bakım personeli için.
2 — Ziyaretçi koridorları, balkon şek-
linde hasta odalarının diğer cihetinde plan- lanmış durumdadır. Böylece ziyaretçiler sta- tion koridoruna girmeden hasta odalarına ulaşabilmektedir.
3 — Yeni ameliyat edilmiş hastalar odası.
4 — Ameliyathane bloku.
(Şekil 13), Almanyadaki Agnes Karll has- tahanesinde (Şekil 3) olduğu üzere, station koridoru yalnız hemşire çalışma yerlerinin olduğu bir çalışma koridoru olarak planlan- mıştır. Ziyaretçiler hasta odalarına güney ve kuzey cihetlerinden hasta odalarını çevrele- yen ziyaretçi koridorlarından (üstü kapalı balkon şeklinde) hasta odalarına ulaşabil- mektedir. Bu şekildeki bir hasta ziyaretçi koridoru bizde Ankara'daki Hacettepe Çocuk Kliniğinde planlanmıştır.
t) Station şekilleri:
Station personeli kıtlığı ve (iktisadî ba- kımdan) personel ücretlerinden tasarruf gibi düşüncelerle hastahane planlanmasında Sta- tion personelinin hastaya olan yolu mümkün mertebe kısaltılmak istenmiştir. Gerek per- sonelin gerekse yemeklerin hastaya olan yol- ları diagram halinde ilmî olarak bühassa II. Cihan Harbinden sonra tesbit edilmiş ve çok enteresan kayda değer neticelere ulaşıl- mıştır. Bilhassa 1953 den beri «Das Kran- ken haus» (Hastahane) isimli ilmî mecmuada çıkan Berlin - Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi - Hastahane inşaatı enstitüsünün çalışmaları, İngiltere'deki N U F F I E L T PROVINCIAL HOSPITALS TRUST'un, İsveç'deki merkezi hasta bakım komitesinin (Centrala Sjukvaards beredningen), Hollan- da'da Rotterdam yapı merkezi araştırma komisyonu ve Amerika'da meşhur hastahane inşaatı mimarları J. ROSENFIELD ile AB- RAMSON'un çalışmaları kayda değer. Bu ilmî araştırmaların neticesi ve elde edilen Koeffizientlerin hastahane planlanmasında büyük kıymeti vardır.
Fakat daha çok hastahanenin çevresine bağlı olarak değişen faktörler, psikolojik ve hastahane tiplerine göre de değişen faktör- ler bu çeşit matematik ölçme ve formül- lerle tesbite pek az imkân verir. Bu çeşit çalışmalarla hastahaneyi bir fabrika gibi ya- pılan iş ve elde edilen produktionla (istih- salle) değerlendirip bu diagramlara göre planlama, diğer taraftan tehlikeler doğurur, zira çalışan personelin ve hastanın insan ol- duğu unutulmamalıdır. İnsan hiç bir zaman makine gibi devamlı ve muntazam çalışma gücü gösteremez, onun için her şeyden önce planlama araştırmalarında esas dayanak nok- tası olarak yalnız mantığı değil, insanı göz önünde tutmalıdır. Bu mülâhazalardan son- ra evvelki kısımlarda indirekt olarak temas edilmesine rağmen kısaca Station (Ünite) şekillerinden bahsetmek yerinde olur-
1 — Normal Station (Ünite) — (Tek koridor sistemi)
20 ile 35 yataktan ibarettir. Normal stationun esası, hastalarla, hemşire ve he- kimler arasında teması en iyi şekilde temin- dir. 2,5 ilâ 2,75 m. genişliğindeki koridorun güneş gören tarafında hasta odaları, gölge tarafında da hemşire, hekim station çalışma odaları bulunur. Bir normal station 50 m.
den daha uzun olmamalıdır. Ağır hastalar
r L
Şekil 14 — Çift koridor (Doppelflur) sistemindeki Station planı.
Harlan Hospital Hastahanesi, Kentucky (USA)
Mimarları: Sherlock Smith ve Adam.'.
1 — Hasta stationları 2 — Hemşire çalışma yerleri 3 — Doktor
4 — İlâçlar
odasının hemen hemşire çalışma odalarının karşısında yer alması, gezebilen hastaların odalarının ise stationların iki uç tarafında yer almaları tavsiye edilir. Onun için ağır hastaların bulunduğu tek ve çift yataklı hasta odalarının hasta stationunun merke- zinde yer alması lâzımdır. Oldukça uzun stationlarda, çok kullanılan faekalien kirli kısmı WC 1er v.s. nin iki grup halinde plan- lanması mantıkidir.
2 — Çift koridor sistemindeki station (Doppel - flur station):
Şekil 15 — Quadrat planlı (veya Tiefkörper- grudriss) station şekli
Whitesburg Hospital Hastahanesi, Kentucky (USA)
Hasta odaları dört cihete de münazır.
(Topyekûn 54 yatak)
Mimarları: Sherlock Smith ve Adams.
5 — Station mutfağı (ve hemşire çalış- ma yeri - Temiz)
6 — Kirli kısım 7 — Muayene ve tedavi
8 — Teknik makinelerin bulunduğu kı- sım (havalandırma makineleri v.s.)
9 — Gündüz salonu
10 — Hekim hasta kabul odası 11 — Depo mahalli.
Çift koridor sisteminde ortada çekirdek kısmında hemşire ve hekim çalışma odaları ve diğer station yardımcı kısımları yer alır.
Tabiî ortadaki bu hemşire ve hekim çalış- ma odaları sun'î ışık ve havalandırmaya muhtaçtır. Bunu iç avlularla bertaraf etmek mümkünse de (Şekil 9b), 6 katın üstündeki çok sayılı yatak bloklarında bu şekilde plan- lama tavsiye edilmez. Zira 6 katı aşan yatak blo.kunda bu iç avluların bilhassa alt kat- larda güneş ışığı almaması imkânsızdır.
1 — Hasta stationları 2 — Hemşire çalışma yerleri 3 — Hekim hasta kabul yeri 4 — İlâçlar tevzi yeri 5 — Hekim tedavi ve muayene 6 — Station mutfağı
7 — Hasta taşıma sedyeleri 8 — Gündüz salonu.
(Devamı var)
i
